Ürdün Haşimi Krallığı

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Ürdün Haşimi Krallığı

Orta Doğu’da Arap devleti

Kuzeyde Suriye, kuzeydoğuda Irak, doğu ve güneyde Suudi Arabistan ve batıda İsrail ile sınırlanır

Güneyde Akabe Körfezi’nde 40 km kıyısı vardır

Lut Gölü’nün bir bölümü de Ürdün’e aittir

Şeria Irmağı’nın batısında kalan ve 1967 Savaşı’ndan beri İsrail işgalinde bulunan eski Filistin toprakları Ürdün sınırları içindedir

Önemli kentleri Ma’an, Mafrak, Zarga, İrbid ve işgal altındaki topraklarda kalan Hebron, Kudüs ve Nablus’tur

Arazisinin % 80’i çöl olan ve nüfusunun 200

000’e yakın bölümü göçebe ve yarı göçebe hayat süren Ürdün, ekonomi bakımından Arap Orta Doğusu’nun en geri kalmış ülkesidir

Tahıl, çeşitli sebze ve meyveler, mercimek, zeytin, tütün gibi ürünler yetiştirir

Fakat üretimler azdır

Yeraltı kaynakları içinde fosfat önemlidir

Endüstri hemen hemen yoktur

Küçük, kaynakları çok sınırlı bir ülke olmasına karşın, turizm bakımından iyi örgütlenmiştir

I

Dünya Savaşı’ndan sonra Türk egemenliğinden çıkan bugünkü Ürdün, 1923’te Emir Abdullah bin Hüseyin yönetiminde yarı bağımsız bir devlet hâline geldi

İngiliz manda yönetimi, 1946’ya kadar sürdü ve Ürdün kesin bağımsızlığa bu tarihte kavuştu

1946-1949’da Arap-İsrail Savaşı’na katıldı ve 1949’da kabul edilen mütareke sonunda, Şeria Irmağı’nın batısında kalan bir bölüm Filistin toprağı da Ürdün’e geçti, böylece hem yüzölçümü hem de nüfusu fazlalaştı

Bu tarihe kadar devletin adı “Mavera-i Ürdün” iken “Ürdün” şeklinde değiştirildi

Filistinli Müslüman Arap mültecilerinin büyük bir bölümünün Ürdün’e yerleşmeleri, nüfusun artmasına yol açtı

Fakat bu olay ekonomik koşulları zaten elverişsiz olan Ürdün için olumlu bir sonuç yaratmadı

Haşimi hanedanından Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’in oğlu olan Kral Abdullah, 1951’de Kudüs’te öldürüldü

Oğlu Tallal’ın krallığı, hastalığı nedeniyle kısa sürdü ve yerine Tallal’ın oğlu Hüseyin geçti

Hüseyin, Arap Orta Doğusu’nda yüzyıldan beri önemli rol oynamış bir aile olan Haşimilerdendir

1967 Arap-İsrail Savaşı, Ürdün sınırlarında yeni ve önemli bir değişikliğe yol açtı

Ürdün’ün Batı Şeria toprakları İsrail işgali altına girdi

1980’lerdeki İran-Irak Savaşı sırasında Ürdün, Irak’ı destekledi

1988’de Kral Hüseyin, Ürdün’ün Batı Şeria üzerindeki hakkından vazgeçtiğini açıkladı

Batı Şeria temsilcileri Ürdün Meclis’inde yer alamayacaklardı

Kral Hüseyin, yeni seçim yasasıyla oluşacak Meclis’in toplanmasına kadar Meclis’i dağıttığını açıkladı (30 Temmuz 1988)

1989’un Kasım ayında yeni seçimler yapıldı

Aralık ayında Kral Hüseyin, Mudar Badran’ı başbakan atadı

Ülkede istikrarı sağladı

1990’da Körfez Krizi’ne bir “Arap çözümü” arayan Kral Hüseyin, 1991’de bir barış süreci başlatmak için İsrail’le doğrudan temasa geçti

Bununla birlikte bir ulusal birlik hükûmeti kurdu ve Müslüman Kardeşler’i hükûmete aldı

1999’da ölen Kral Hüseyin’in yerine, 1994’te veliaht adadığı oğlu Abdullah geçti

ÜRDÜN

Resmî adı : Ürdün Haşimi Krallığı

Yüzölçümü : 88

946 km2

Nüfus : 5

750

000 (2005)

Başkent : Amman

Resmî dil : Arapça

Din : % 92 Sünnî Müslüman, % 8 Hristiyan

Para birimi : Ürdün Dinarı (JD)

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ürdün Haşimi Krallığı Ürdün Haşimi Krallığı Orta Doğu’da Arap devleti Kuzeyde Suriye, kuzeydoğuda Irak, doğu ve güneyde Suudi Arabistan ve batıda İsrail ile sınırlanır Güneyde Akabe Körfezi’nde 40 km kıyısı vardır Lut Gölü’nün bir bölümü de Ürdün’e aittir Şeria Irmağı’nın batısında kalan ve 1967 Savaşı’ndan beri İsrail işgalinde bulunan eski Filistin toprakları Ürdün sınırları içindedir Önemli kentleri Ma’an, Mafrak, Zarga, İrbid ve işgal altındaki topraklarda kalan Hebron, Kudüs ve Nablus’tur Arazisinin % 80’i çöl olan ve nüfusunun 200000’e yakın bölümü göçebe ve yarı göçebe hayat süren Ürdün, ekonomi bakımından Arap Orta Doğusu’nun en geri kalmış ülkesidir Tahıl, çeşitli sebze ve meyveler, mercimek, zeytin, tütün gibi ürünler yetiştirir Fakat üretimler azdır Yeraltı kaynakları içinde fosfat önemlidir Endüstri hemen hemen yoktur Küçük, kaynakları çok sınırlı bir ülke olmasına karşın, turizm bakımından iyi örgütlenmiştir I Dünya Savaşı’ndan sonra Türk egemenliğinden çıkan bugünkü Ürdün, 1923’te Emir Abdullah bin Hüseyin yönetiminde yarı bağımsız bir devlet hâline geldi İngiliz manda yönetimi, 1946’ya kadar sürdü ve Ürdün kesin bağımsızlığa bu tarihte kavuştu 1946-1949’da Arap-İsrail Savaşı’na katıldı ve 1949’da kabul edilen mütareke sonunda, Şeria Irmağı’nın batısında kalan bir bölüm Filistin toprağı da Ürdün’e geçti, böylece hem yüzölçümü hem de nüfusu fazlalaştı Bu tarihe kadar devletin adı “Mavera-i Ürdün” iken “Ürdün” şeklinde değiştirildi Filistinli Müslüman Arap mültecilerinin büyük bir bölümünün Ürdün’e yerleşmeleri, nüfusun artmasına yol açtı Fakat bu olay ekonomik koşulları zaten elverişsiz olan Ürdün için olumlu bir sonuç yaratmadı Haşimi hanedanından Hicaz Emiri Şerif Hüseyin’in oğlu olan Kral Abdullah, 1951’de Kudüs’te öldürüldü Oğlu Tallal’ın krallığı, hastalığı nedeniyle kısa sürdü ve yerine Tallal’ın oğlu Hüseyin geçti Hüseyin, Arap Orta Doğusu’nda yüzyıldan beri önemli rol oynamış bir aile olan Haşimilerdendir 1967 Arap-İsrail Savaşı, Ürdün sınırlarında yeni ve önemli bir değişikliğe yol açtı Ürdün’ün Batı Şeria toprakları İsrail işgali altına girdi 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı sırasında Ürdün, Irak’ı destekledi 1988’de Kral Hüseyin, Ürdün’ün Batı Şeria üzerindeki hakkından vazgeçtiğini açıkladı Batı Şeria temsilcileri Ürdün Meclis’inde yer alamayacaklardı Kral Hüseyin, yeni seçim yasasıyla oluşacak Meclis’in toplanmasına kadar Meclis’i dağıttığını açıkladı (30 Temmuz 1988) 1989’un Kasım ayında yeni seçimler yapıldı Aralık ayında Kral Hüseyin, Mudar Badran’ı başbakan atadı Ülkede istikrarı sağladı 1990’da Körfez Krizi’ne bir “Arap çözümü” arayan Kral Hüseyin, 1991’de bir barış süreci başlatmak için İsrail’le doğrudan temasa geçti Bununla birlikte bir ulusal birlik hükûmeti kurdu ve Müslüman Kardeşler’i hükûmete aldı 1999’da ölen Kral Hüseyin’in yerine, 1994’te veliaht adadığı oğlu Abdullah geçti ÜRDÜN Resmî adı : Ürdün Haşimi Krallığı Yüzölçümü : 88946 km2 Nüfus : 5750000 (2005) Başkent : Amman Resmî dil : Arapça Din : % 92 Sünnî Müslüman, % 8 Hristiyan Para birimi : Ürdün Dinarı (JD)