Güneydoğu Asya'da Myanmar - Birmanya Birliği Sosyalist Cumhûriyeti Hakkında Bilgi

Güneydoğu Asya'da Myanmar - Birmanya Birliği Sosyalist Cumhûriyeti Hakkında Bilgi

DEVLETİN ADI: Birmanya Birliği Sosyalist Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Rangoon
YÜZÖLÇÜMÜ: 676577 km2
NÜFUSU: 43466000
RESMİ DİLİ: Birmanca
DİNİ: Budizm, İslâmiyet, Hıristiyanlık, Animizm
PARA BİRİMİ: Kyat

Güneydoğu Asya’da bulunan; kuzey ve kuzeydoğusunda Çin, batısında Hindistan ve Bangladeş, doğusunda Laos, güneydoğusunda Tayland ile komşu olup, Bengal Körfezi ve Andaman Denizinde geniş kıyılara sâhip bir ülke Birmanya ve Burma olarak da bilinir Uzak Doğu Asya’nın bütün tipik özelliklerine sâhiptir

Târihi

Birmanya târihi hakkında bilinen bilgiler eskidir Orta Asya’dan Moğol ve Türk asıllı kavimler buraya göç yapmışlardır On birinci asırda kurdukları bir devletle târih sahnesinde yer işgâl eden Birmanya, 13 asırda Kubilay Han tarafından işgâl edilmiştir Daha sonra çeşitli hânedanların idâresi altında 19 asrın ortalarında refah seviyesi yüksek bir ülke hâline gelen Birmanya, 1882’de İngilizlerin istilâsına uğradı İngilizler önce diğer sömürgesi olan Hindistan’a bağladıkları Birmanya’yı daha sonra direkt bir şekilde kendilerine bağladılar (1886) İkinci Dünyâ Savaşında Japonların işgâline uğrayan ülke, Japonların yenilmesiyle sona eren harbin nihâyetinde (1945’te), İngilizlere karşı bir bağımsızlık savaşı başlatarak, 4 Ocak 1948’de İngilizlerin çekilmesiyle bağımsızlığını îlân etti 1974’te kabul edilen bir anayasa ile sosyalist bir idâre kuruldu 1988’de demokrasi yanlısı hareketi bastırarak iktidara el koyan askerî yönetim, bütün partileri dağıttı Askerî yönetimin başında bulunan General Saw Maung, 1992’de geçirdiği sinirsel bir rahatsızlık yüzünden görevi bırakmak mecburiyetinde kaldı Yerine General Tan Shwe geçti (1993)

Fizikî Yapı

Fizikî özellikleri bakımından bir sâdeliğe sâhip değildir Çok yüksek dağlar, yüksek yaylalar, alüvyonlu ovaların hepsi mevcuttur Dünyânın en yüksek sıradağları olan Himalaya Dağlarının son uzantıları Birmanya’nın batısında bulunur Bu sıradağlar ülkenin kuzeyinde âniden sarplaşır ve yüksekliği 5000 metreye varan tepeler hâlini alır Güneye doğru alçalarak gider Burada Arakan Sıradağları ismini alır Batıdaki bu sıradağların güneybatıdaki kolu denize dik bir şekilde ulaşırken, bu dağların bir uzantısı olarak denize pekçok küçük adacıklar teşekkül etmesine sebep olurlar Bu bölgede deniz sığ ve kayalık olduğu için gemiler için ulaşım elverişli değildir

Batıdaki sıradağların kuzeyi, ülkenin de kuzey kesimini teşkil eder ki, bu yörede dağlar Theing-Wang Razi Tepesinde ülkenin de en yüksek noktası olarak 6024 metreye ulaşır Bu bölgeden doğan İrrawadi Nehri, doğusunda ülkeyi bir uçtan diğer uca 2200 km olan uzunluğuyla kat ederek, Bengal Körfezine dökülür Bu ırmağın kollarıyla berâber meydana getirdiği havza, ülke topraklarının yarısından fazlasını teşkil eder

Kuzeyde hızlı akmasına rağmen, gittikçe hızı yavaşlayan İrrawadi Irmağının güneyden îtibâren 1450 kilometrelik bir bölümü nehir ulaşımına elverişlidir Denize döküldüğü yerde geniş bir delta teşkil eder Ulaşıma elverişli olması sebebiyle bu nehrin ülke hayâtında önemli bir yeri vardır

Ülkeyi kuzeyden güneye kateden batı sıradağları ve ortada İrrawadi Havzasından sonra, doğuda yine kuzeyden güneye kateden Chan Yaylası yer alır Bu yaylanın yüksekliği 1000-2000 m arasında değişirken, yaylanın kuzey kısımları kurak, çıplak ve tarıma elverişli olmayan arâzilerle kaplıdır Güney kesimleriyse zengin tropik bitki örtüsüyle bezenmiştir Pekçok akarsuyun bulunduğu Chan Yaylasındaki en önemli nehir, bu ülke topraklarındaki uzunluğu 1700 km olan Salven Nehridir Chan Yaylası güneyde Malaka Yarımadasına kadar uzanarak denize dik yamaçlar hâlinde ulaşır Bu yaylanın da denize ulaşması batı sıradağlarında olduğu gibi denizde gemilerin seyrine engel teşkil eden kaya adacıkları şeklindedir

İklim

Bütün Güneydoğu Asya ülkelerinde mevcut olan muson iklimi genel olarak Birmanya’da da hâkimdir Ülke yengeç dönencesi üzerinde bulunduğundan, kışın karalardan denizlere doğru esen kuru; yazın ise denizlerden karalara doğru esen bol yağışlı muson rüzgârları, ülkenin iklimindeki en önemli unsurdur Ülkenin doğusundaki yüksek yaylalarla, batısındaki yüksek sıradağlar, yağışların bölgelere göre dağılımına tesir etmektedir Birmanya’nın en çok yağış alan bölgeleri; Arakan Sıradağlarının batı kesimi ile İrrawadi Nehrinin denize döküldüğü yerde teşkil ettiği Delta Ovası ve Chan Ovasının güney kesimleridir Bu bölgelerde senelik yağış ortalaması 5000 milimetreyi geçer İç bölgelerde muson rüzgârlarının tesiri pek fazla olmadığı için yağış da azdır Ülkenin muson rüzgârlarına mâruz kalan güney bölgeleri bol yağışlı olup, senelik sıcaklık farkları 17-39°C civârında değişir Kuzey kısımlarında nisbeten daha kurak ve soğuk bir iklim hâkimdir

Tabiî Kaynaklar

Birmanya, tabiî kaynaklar bakımından çok zengin bir ülkedir Ülkenin % 60’ı tropikal ormanlarla kaplı olup, bu ormanlarda fil, kaplan, arslan, maymun gibi vahşî hayvanlar bulunur Yeraltı zenginlikleri de oldukça fazla olan ülkede petrol, tabiî gaz, kalay, çinko, kurşun, tungsten, altın, gümüş, bakır ve yemiştaşı gibi mâden kaynakları vardır Nehirlerinde ve denizlerde bol miktarda çeşitli balıklar mevcuttur

Nüfus ve Sosyal Hayat

43466000 olan nüfûsu değişik etnik gruplar meydana getirir Bu etnik gruplardan en önemlileri; Birmanyalılar, Karenler,Şanlar, Şinler,Kaşınlar ve Kayahlardır Ancak nüfûsun % 74’ünü Birmanyalılar teşkil etmektedir Bunlardan başka Bangladeş,Hindistan ve Çin’den gelen göçmenler de ülke nüfûsunda az da olsa bir yekün teşkil ederler

Refah seviyesinin çok düşük olduğu Birmanya’da halk, kazıklar üzerine bambudan yaptığı evlerde yaşar Evlerini kazıklar üzerine yapmalarının sebebi; muson yağmurları sebebiyle sık sık mâruz kaldıkları sellerden korunmak içindir Halk, genellikle çiftçilikle uğraşmaktadır Resmî dilin Birmanca olmasına rağmen, halkın ancak % 65’i bu lisânı konuşmakta, geri kalanlar ise kendi bölgelerine mahsus olan çeşitli dilleri konuşmaktadır Birmanya halkı genel olarak geleneklerine bağlı, an’anelerinden vaz geçmeyen bir millettir Âile kavramı; anne, baba, kardeşler, dayı, teyze, amca, hala, dede, nine, yeğenlerden müteşekkil topluluktur Âilede söz sâhibi olan kimse mutlaka babadır Halkın ekseriyeti Budizm dînine inanır İslâmiyetin, halkın genel kültür seviyesinin yükselmesiyle gittikçe yayıldığı Birmanya’da Hıristiyanlık ve Hindu dinleri çok dar sâhalarda kalmıştır Okur-yazar oranının % 70 gibi yüksek bir rakam olmasına rağmen, bu sâdece okur-yazar olmaktan ileri gitmeyen halkın kültür seviyesinin yüksek olmasını ifâde etmemektedir Orta öğretim yapan okulların sayısının çok sınırlı olduğu ülkede bir tek üniversite vardır Sağlık hizmetlerinin de yetersiz olduğu hastahânelerde nüfûsa göre yatak sayısı da çok azdır

Siyâsî Hayat

1948’de bağımsızlığını îlân ettikten sonra, Birmanya’da parlamenter demokratik bir rejim benimsendi Meclis ve Senato’nun teşkili, devlet ve hükûmet başkanlarının seçiminden sonra komünist ve bölücülerin meydana getirdikleri kargaşalık netîcesinde ordu yönetime el koydu Seneler sonra hazırlanan anayasa, 1974’te halk oyuna sunularak kabul edildi Bu anayasa netîcesinde, Birmanya Sosyalist Federal Cumhûriyeti oldu İdârî bakımdan 50 vilâyete ayrılmıştır Bunların çoğunluğu küçük şehirlerdir

Ekonomi

Dünyânın geri kalmış ülkelerinin başta gelenlerinden olan Birmanya’da ekonomi tarıma dayanmaktadır Çok bol olan mâdenler, tarımdan sonra ekonominin dayandığı ikinci büyük faktördür Ülkede üretilen en önemli tarım ürünü, bütün Uzakdoğu ülkelerinde olduğu gibi pirinçtir Halkın temel gıdâ maddelerinin başında gelen pirincin ülke içerisindeki tüketimden artanı ihrâç edilir Buğday, mısır, akdarı, susam, baklagiller, pamuk, çay ve şekerkamışı ülkede üretilen diğer tarım ürünleridir Tarım en ilkel usûllerle yapılmaktadır Gür tropik ormanlar ekonomiye kereste, kauçuk üretimi şekliyle katkıda bulunurlar

Mâdenler bol olmasına rağmen işlenememektedir Ülkedeki petrol üretimi, İkinci Dünyâ Savaşından önceki seviyesine henüz ulaşmış değildir Sanâyisi yok denilebilecek seviyede olan Birmanya’da, çok az sayıda çimento, kâğıt, dokuma ve şeker fabrikaları vardır Fildişi ve tahta oymacılığı ile ipekçilik ve mücevherat yapımı yaygındır Ticâret de, bütün ekonomi kolları gibi çok geri kalmıştır Balıkçılık mevcut sularda çok az yapılmaktadır Daha ziyâde nehirlerde yapılan balıkçılığın yanısıra son zamanlarda deniz balıkçılığı da yaygınlaşmaktadır

Myanmar (Burma)






Yangon - Schwedagon Pagodası

Geçmişte Burma ve Birmanya diye anılan Myanmar, güneydoğu Asya’nın en gizemli ve şaşırtıcı ülkesidir Sadece güzel manzaraları, sanatsal ve kültürel mirasıyla değil, halkının asaleti, misafirseverliği ve güleryüzüyle de hayranlık uyandırır Seyyah, bu ülkede kendini başka bir dünyada zannedebilir


Himalayalarda doğan ve ülkenin atardamarı olan Irrawaddy nehri, yüksek boğazlar, balta girmemiş tropikal ormanlar ve pirinç tarlalarının ortasından akarak, ülkenin en büyük kenti Yangon’un güneyinde 280 km genişliğindeki devasa deltaya ulaşır

Çok yakın bir zamana kadar ülkenin başkenti olan Yangon’un ismi, 1852 de ülkenin güneyini kolonize eden İngilizlerin verdiği Rangoon adından gelir Kısa bir süre önce, 1962 den beri ülkenin idaresini ellerinde tutan generaller, başkenti, bilinmeyen bir nedenle, daha kuzeydeki Pyinmana bölgesinde bulunan Nay Pyi Daw kentine taşıdılar Bilindiği gibi, bu generaller cuntasını boykot eden batılılar uzun süre Myanmar’a seyahat etmek istemediler Bu boykot sayesinde de Myanmar turist akınlarıyla bozulmadan günümüze gelebildi

Bütün bu nedenlerle ülkeye hafifçe çekinerek gelen seyyahın çekingenliği havaalanındaki uzun vize formaliteleri sırasında artsa da, ülkeye adımını atar atmaz, Budist tapınaklarının arasında ve zamanın ötesinde bir yolculuk yapmaya başlayacak ve kendini bu güleryüzlü, sakin insanların arasında son derece güvende hissedecektir

Yangon’da, Chaukhtatghi Yatan Buda Pagodası, çok hareketli eski kolonyal mahalleler, renkleri ve kokularıyla Çin Pazarı, romantik Kandagyi Kraliyet Gölü, Birman tarihini sergileyen milli müze ve ülkenin çeşitli bölgelerinden gelen hediyelik eşyaların satıldığı Bogyoke Aung San sanatkarlar çarşısı gibi ilginç geziler yapabilirsiniz

Birmanya safir, opal, topaz, zümrüt gibi değerli taşların bolca çıkarıldığı bir ülke ancak hakikisinden çok sahtesinin de aaagahları doldurduğunu düşünerek bu tip bir alışveriş için pahalı olmakla birlikte, en güvenilir yerin değerli taşlar müzesindeki devlet mağazası olduğunu söyleyebiliriz

Yüksek dağlarla çevrili Inle Gölü, kazıklar üzerine inşa edilmiş köyleri, ufak sandalların üzerinde ayaklarıyla kürek çeken balıkcıları, gölün üzerinde inşa ettikleri tarlalarında tarım yapan köylüleri, tapınakları, dükkanları ve kısacası göl üzerindeki canlı yaşamıyla alıştığımızın çok dışında ve ilginç bir görüntü sergilemekte Gölü keşfetmek için sabah erken saatlerde, piroglarla, sisin içindeki büyüleyici atmosferin içinde yolculuğa başlamak gerekiyor

Yolculuk esnasında göldeki hayatın, balıkçılarla, meyva, sebze, odun, yosun veya sepet taşıyan piroglarla, zıplayan kediler manastırı gibi göl üzerinde inşa edilmiş pagodalardaki dua eden keşişlerle, yavaş yavaş nasıl hareketlendiğini görebilirsiniz Gölün güneyindeki, eski başkentlerden Sagar’a kadar uzunca ama çok ilginç bir yolculuk yaparak, yarı bellerine kadar sulara gömülmüş, periler ülkesini anımsatan pagodaları görebilirsiniz


Mandalay, hem çevresindeki birçok manastırla Buda alimlerinin merkezi, hem de kadınlara yasak olduğu için sadece erkeklerin yanına kadar gidip yapıştırdıkları altın yapraklarla 15 cm kadar altınla kapladıkları, ülkenin en kutsal Buda’sı Mahamuni’nin bulunduğu Hpayagyi Pagoda’sıyla ülkenin en kutsal şehridir Mandalay’da biçok altın yaprağı imal eden atölye görebilirsiniz Birman halkının inancına göre altın yaprakları sadece güzel ve değerli değil aynı zamanda da yiyeceklere karıştırılıp yendiği zaman kalbi güçlendirmektedir Burma’nın İngilizler tarafından 1885 de işgaline kadar son kraliyet başkenti olan Mandalay, 1945 de bombardımanlardan çok zarar görmüş ve kraliyet sarayı yıkılmıştır

Mandalay’ın güzel bir panaromasını görebileceğiniz tepenin eteklerinde, Buda felsefesinin 729 stele yazılı olduğu, dünyanın en büyük taş kitabını barındıran Kuthodaw Pagodası bulunmakta Mandalay’dan hareketle, bir ada üzerinde bulunan ve at arabalarıyla gezilen Ava; 1849 senesinde Ava sarayından getirilen tik ağaçlarıyla inşa edilen, 1200 mt uzunluğundaki U-Bein köprüsüyle Amarapura; tepelerde inşa edilmiş pagodaları, tapınakları ve budizmi öğrenmek için gelen kadın ve erkek keşişleri barındıran 400 manastırıyla Sagaing ve daha kuzeydeki ve gemilerle gidilen Mingun gibi eski başkentleri gezebilirsiniz Mingun’da Moskova’dakinden sonra en büyük ve sağlam çanı ve 1790 da inşaatına başlanan fakat kralın ölümünden sonra para yokluğundan terk edilen en büyük pagodayı görmek mümkün

güneyindeki Bagan’a üç yolla gitmek mümkün: Uçak, çok bozuk ve 8 saat süren kara yolu veya nehirden gemiyle Nehir yoluyla yolculuk en renklisi: suyun yüksekliğine göre 8 ila 12 saat sürebiliyor Fakat gün boyu göreceğiniz manzaralar buna değer

ci yyda, büyük kral Anawratha’nın devrinde inşa edilen tapınak ve pagodalarıyla altın çağını yaşamıştır Unesco’nun sayımına göre 2229 eser ihtiva eden Baga’nın tümünü gezmeyi pek düşünmemek gerekir Ancak, Shwezigon, Thatbyinnyu, Buhpaya, Mingalazedi, tepesinden muhteşem bir gün batımı izleyebileceğiniz Shwehsandaw pagodaları ve Ananda, Htilimilo, Mahabodhi, Sulamani ve renkli duvar resimleriyle Anandaokkyaung tapınakları en ilginç örnekleri oluşturmakta



Bagan’da geleneksel Birman kukla tiyatrosunun oyunlarını izleyebilirsiniz Genellikle akşam yemeği esnasında izleyebileceğiniz bu gösteriler, ülke insanlarının mizah anlayışı hakkında güzel bir örnek sergilemekte Büyük ve tahtadan yapılmış kuklalar da, Burma’dan getirebileceğiniz en dekoratif hatıra eşyalarından biri olabilir


Genelde Çin ve Taylan mutfaklarının bir benzeri olan Birman mutfağında ağırlıklı olarak pirinç ve pirinç makarnasının yanında sebze, çeşitli otlar ve balık yenmekte Uzakdoğu mutfağını sevenlerin çok memnun kalabilecekleri bir yemek çeşidi