Şişmanlığın Oluşmasındaki Etmenler

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-18-2012

Şişmanlığın oluşmasında başlıca aşağıdaki etmenler sorumludur:
* Yaş: Genellikle orta yaşlılıkta çok görülür 0-1 yaşarasındaki bebeklik döneminde hücre
bölünmesinin en fazla olduğu yaş grubu olduğundan, yağ hücrelerinde olaşan çoğalma, bir
ömür boyunca etkisini sürdürecektir Dolayısıyla bebeklikteki şişmanlık yetişkinlikteki
şişmanlığa meyli arttırır
Şişmanlığa meyili etkileyen üç kritik yaş dönemi vardır
- Gebeliğin son üç ayı,
- Yenidoğan döneminden 2 yaşa kadar,
- Ergenlik çağı (adolesan=delikanlılık çağı),
* Cinsiyet: Şişmanlık her iki cinste de görülür Ancak kadınlarda daha fazladır Menapoz
ve gebeliğin etkili olduğu sanılmaktadır
*Sosyo-ekonomik yapı: Genellikle gelişmiş ve zengin toplumlara özgü bir beslenme
bozukluğudur Ancak sosyo-ekonomik seviyeleri düşük toplumlarda karbonhidratlıbesinler
ucuz ve karın doyurucu olduğundan şişmanlık, dengesiz beslenmenin bir sonucu olarak
çok görülmektedir Ayrıca bu topluluklarda, yemek yapılması sırasında yağda kavurarak
pişirme fazladır
* Genetik etmenler: Bazı araştırmacılar şişman ailelerin çocuklarının da şişman
olduğunu gözlemişlerdir Bu bulgunun yanında, karı-koca arasında da şişmanlık yönünden
sıklıkla dikkat çekici bir uyum vardır Bunlarda şişmanlığın genetikten çok beslenme
alışkanlıkları ve fiziksel aktivitenin azlığı ile ilgili olduğu da savunulabilir
* Endokrin etmenler: Şişmanlığın kadınlarda, ergenlikte, gebelikte veya menapozda
başlaması endokrin etmenlerin etkisi olabileceğini belirtmektedir Ayrıca hipotroidizim
(tiroid bezinin az çalışmasına bağlı hastalık), kuşing sendromu (cushing sendromu = fazla
steroid alınması sonucu gelişmektedir) gibi rahatsızlıklarda da şişmanlık görülür
* Davranışla etkili etmenler: Gereğinden fazla yemek yemek, tembellik, aşırıstres,
üzüntüye bağlı, sıkıntı atmak amacı ile yemek yemek, çerez yemek, mutfakta yemek
pişirirken yemek, acele çiğneyip yutmak, büyük lokma yutarak yemek yemek, şişmanlığı
oluşturan etmenlerdendir
* Fiziksel aktivite: Şişman bireylerin zayıflardan daha az aktif olduğu gözlenmiştir
Aktivite azlığı enerji harcamasını azaltır
* Sosyal Yaşam: Endüstrileşme ile bazı işlerin makineleşmesi, araba kullanmak gibi
sosyal yaşantıdaki değişiklikler de şişmanlığa yol açar

08-18-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şişmanlığın Oluşmasındaki Etmenler Şişmanlığın oluşmasında başlıca aşağıdaki etmenler sorumludur: * Yaş: Genellikle orta yaşlılıkta çok görülür 0-1 yaşarasındaki bebeklik döneminde hücre bölünmesinin en fazla olduğu yaş grubu olduğundan, yağ hücrelerinde olaşan çoğalma, bir ömür boyunca etkisini sürdürecektir Dolayısıyla bebeklikteki şişmanlık yetişkinlikteki şişmanlığa meyli arttırır Şişmanlığa meyili etkileyen üç kritik yaş dönemi vardır - Gebeliğin son üç ayı, - Yenidoğan döneminden 2 yaşa kadar, - Ergenlik çağı (adolesan=delikanlılık çağı), * Cinsiyet: Şişmanlık her iki cinste de görülür Ancak kadınlarda daha fazladır Menapoz ve gebeliğin etkili olduğu sanılmaktadır Sosyo-ekonomik yapı: Genellikle gelişmiş ve zengin toplumlara özgü bir beslenme bozukluğudur Ancak sosyo-ekonomik seviyeleri düşük toplumlarda karbonhidratlıbesinler* ucuz ve karın doyurucu olduğundan şişmanlık, dengesiz beslenmenin bir sonucu olarak çok görülmektedir Ayrıca bu topluluklarda, yemek yapılması sırasında yağda kavurarak pişirme fazladır * Genetik etmenler: Bazı araştırmacılar şişman ailelerin çocuklarının da şişman olduğunu gözlemişlerdir Bu bulgunun yanında, karı-koca arasında da şişmanlık yönünden sıklıkla dikkat çekici bir uyum vardır Bunlarda şişmanlığın genetikten çok beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivitenin azlığı ile ilgili olduğu da savunulabilir * Endokrin etmenler: Şişmanlığın kadınlarda, ergenlikte, gebelikte veya menapozda başlaması endokrin etmenlerin etkisi olabileceğini belirtmektedir Ayrıca hipotroidizim (tiroid bezinin az çalışmasına bağlı hastalık), kuşing sendromu (cushing sendromu = fazla steroid alınması sonucu gelişmektedir) gibi rahatsızlıklarda da şişmanlık görülür * Davranışla etkili etmenler: Gereğinden fazla yemek yemek, tembellik, aşırıstres, üzüntüye bağlı, sıkıntı atmak amacı ile yemek yemek, çerez yemek, mutfakta yemek pişirirken yemek, acele çiğneyip yutmak, büyük lokma yutarak yemek yemek, şişmanlığı oluşturan etmenlerdendir * Fiziksel aktivite: Şişman bireylerin zayıflardan daha az aktif olduğu gözlenmiştir Aktivite azlığı enerji harcamasını azaltır * Sosyal Yaşam: Endüstrileşme ile bazı işlerin makineleşmesi, araba kullanmak gibi sosyal yaşantıdaki değişiklikler de şişmanlığa yol açar