Yaşlılıkta Depresyona Dikkat!

Geriyatrik depresyonun bazı özellikleri bulunuyorYaşlıda depresyon sık somatik semptomlarla kendini gösteriyor, yüksek oranda intihar riski taşıyor





Geriyatrik depresyonun bazı özellikleri bulunuyorYaşlıda depresyon sık somatik semptomlarla kendini gösteriyor, yüksek oranda intihar riski taşıyor
Özellikle tekrarlayan depresyon bilişsel azalmaya neden oluyor
Yaşlıda depresyon kişinin genel sağlığını bozuyor, yaşam kalitesini azaltıyor , sosyal ilişkileri derinden etkiliyor ve hastanın yakınları için büyük bir yük oluşturuyor
Yaşlıda depresyon aşırı yeti yitimini arttıran tıbbi komorbitidite ile (miyokard infarktüsü ve inme dahil ) ve çeşitli tıbbi nedenlerden ve intihardan oluşan mortalite(ölüm) ile birlikte görülüyor
Genellikle yaşlıda depresyon belirtilerinin daha çok görüldüğü yolunda hekimler arasında yaygın bir kanı vardır Bunun nedenleri arasında başta yaşlılığın çeşitli kayıp olaylarına sahne olan bir yaşam dönemi oluşu gelir Bu kayıplar arasında sağlığın, çeşitli organların fonksiyonunun, eşin ve yakınların ve sosyal konum kaybı vardır Öte yandan yaşam boyu belli belirsiz bir yadsıma ile yaklaşılan ölüm gerçeği bu dönemde kişiye çok daha yakındır
Epidemiyolojik çalışmalar major depresyon ensidansının (görülme sıklığı)45-55 yaş arasında en yüksek noktaya ulaştığını göstermiştir 60 yaşından sonra ilk kez major depresyon tablosunun başlaması daha az sıklıkla oluşur
Toplum içinde bağımsız yaşayan sağlıklı yaşlılar arasında major depresyon prevalensı belirttiğimiz gibi çok düşük belirgin olarak yaşla azalır Oysa depresif semptomların prevalansı aynı kalır veya artar, minor depresyon,subsendromal depresyon , maskeli depresyon, tıbbi nedenlerle olan ve organik depresyon gençlere oranla yaşlılarda daha yüksek prevalans gösterir
Bu epidemiyolojik pattern ileri yaşlarda major depresyonun çoğu olguda dahili veya nörolojik bir hastalığın komorbid bir komponenti, komplikasyonu veya sonucu olabileceğini düşündürür
Klinik Belirtileri
Yaşlı hayatının son döneminde yaşlı yaşamının bir hesabını yapmak gereksinimi duyar Yaşlı, kendi sorumluluğu içinde hayatını nasıl geçirmiş olduğunu değerlendirmeye çalışır Kişi, tüm hayatı boyunca üretici bir hayat yaşamışsa bu dönemde bir doyum duygusunu yaşayabilir
Amaçlarının çoğu oluşmamış, fazla üretici bir hayat yaşamamış ise, umutsuzluk duyguları oluşur Çoğu kez sınırlı savunma mekanizmaları, kişiler arası ilişkilerin kaybı, çevresel stresler hastalık durumları, beden fonksiyonlarındaki yavaşlama veya bozukluk umutsuzluk duygularını daha da artırabilir Yaşlı, artık bir çöküşle birlikte, geçmişteki hastalarını düzeltmek için ikinci bir şansa sahip olmadığını kavrar
Major depresyon sürekli depresif mizaç, daha önce zevk alınan aktivitelerden zevk almama, suçluluk ve diğer pesimistik düşünceler, vejetatif semptomlar, beden şikayetleri ile aşırı meşgul olma, sürekli uyku bozukluğu, kilo kaybı ve iştah azalması ve libido kaybı gibi semptomlarla şekillenir
Psikotik ve hezeyanlı semptomlar yaşamın ileri dönemlerinde olan depresif olguların büyük bir kısmında gözlenmiştir Hezeyanlar sıklıkla somatik, persekusyon, suçluluk hezeyanları şeklindedir
Yaşlı depresif hasta üzgün görünüm içinde elem, umutsuzluk duygularını ve değersizlik fikirlerini taşır Geçmişindeki gerçek veya hayal ürünü başarısızlıklarından, hatalardan veya düşüncesizliklerden dolayı kendini suçlar
Çevreden çekilebilir Gıda ve içeceği reddeder Ağır olgularda hastalar yataklarından çıkmazlar Enkontinans bile görülebilir Bu tip hastalar konuştuklarında kendilerine hiçbir tedavinin faydalı olmayacağını söylerler
Kendilerine göre, durumları umutsuzdur Kendileri bu dünya için gereksiz gördüklerini, hiçbir tedavinin kendilerine yararlı olmayacağını veya tedaviyi hak etmediklerini söyleyebilirler
Uykusuzluk, kilo kaybetme ile birlikte iştahsızlık ve yorgunluk bazen depresyonun erken somatik belirtileri olabilir Kabızlık da, en sık görülen somatik semptomdur Baş ağrısı, idrar yolları ile ilgili yakınmalar ve özellikle kadınlarda saçların dökülmesine ait şikayetlere de sıkça rastlanır
Yaşlı depresif hastaların yaşamının diğer dönemlerine oranla cinsel konuda daha az yakınmaları olur Öte yandan, yaşlılar arasında kalp hastalıkları yüksek oranda olduğu halde, kalp-damar sistemine ait yakınmalar düşük orandadır Yaşlı kişide fiziksel yeteneğin azaldığı ve hastalığının arttığı bir dönemde şaşırtıcı ve yorumlanması güç olan somatik semptomlar bulunabilir
İleri derecede lokalize veya yaygın ağrının yaşlılarda depresyonun bir belirtisi olabileceği unutulmamalıdır Bu açıdan yaşlı depresif hastalar, bu tip bedensel şikayetler nedeni ile genel dahiliye kliniklerine başvururlar Yaşlılardaki geçmeyen, her türlü tedaviye cevap vermeyen yüz, siyatik ve pelvis ağrılarının depresyon kaynaklı olabileceğini hatırlatmak isteriz
Yazan: Prof DrEngin EKER
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Geropsikiyatri Bilim Dalı Başkanı