Hipotermi;Soğukta Vücut Isısının Düşmesi;

Sibirya soğukları özellikle büyük şehirlerde yaşamımızı ciddi şekilde etkiliyor Sıcak evlerinde oturanlar karın ve kışın keyfini çıkarıyor olsalar da, dışarı çıkmak ve özellikle de açık havada çalışmak zorunda olanları ciddi sağlık problemleri bekliyor Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof Dr Ahmet Rasim Küçükusta, hipotermi'yi Mynet okurları için yazdı

Soğuğa maruz kalanlarda en çok görülen acil durumlar soğukta kalan organların özellikle el ve ayak parmaklarının, yüz, burun ve kulak gibi organlarda görülen soğuk ısırması ve lokal donmalar ile tüm vücudun etkilendiği hipotermi, yani vücut ısısının düşmeye başlamasıdır

RİSK ALTINDA OLANLAR

Hipotermi, özellikle askerler, avcılar, balıkçılar, çobanlar, kayak yapanlar gibi dış ortamda bulunmak ve çalışmak zorunda kalanlarda ve evi barkı olmayan insanlarda ortaya çıkar Küçük çocuklar ve ileri yaştakilerde de risk yüksektir

Hipoterminin oluşumunda bulunulan ortamın ısısının düşüklüğü yanında, rüzgârın şiddeti, kişinin vücudunun nemli olması, hareketsizlik, susuzluk veya açlık gibi enerji kaynaklarının yetersizliğinin de büyük önemi vardır Şeker hastaları, depresyon ilacı kullananlar, alkolikler, guatr (hipotroidi) hastaları ile beslenme bozukluğu olanlar da soğuğun olumsuzluklarına daha duyarlıdır

HAFİF HİPOTERMİ

Hipoterminin vücut ısısının yüksekliğine göre hafif ve şiddetli olmak üzere iki gruba ayrılır Hafif hipotermide vücut ısısı 35-32 derece arasındadır İlk belirti ellerin ve ayakların acıyacak derecede üşümesi ve deride hissizliğin başlamasıdır Titremeler vardır Ellerle hassas işler yapmak zorlaşır Isı düşmeye devam ettikçe kasların koordinasyonu da azalır ve kişi yürürken zaman zaman tökezlemek zorunda kalır 34 derecenin altında ise aşırı duyarlılık, kişilik değişiklikleri, konuşmada ve düşünmede yavaşlama, hafızada zayıflama gibi beyinle ilgili belirtiler de gelişir Bu dönemde kan basıncı yükselir, nabız ve solunum hızlanır, idrar miktarı artar

ŞİDDETLİ HİPOTERMİ

Vücut ısısı 32 derecenin altına inmeye başlayınca titremeler yavaşlar ve durur Kişi yardımsız yürüyemeyecek durumdadır, giderek ayakta da duramayacak hâle gelir Beyinsel fonksiyonlar daha da kötüleşme eğilimindedir Mantıksız davranışlar, yarı baygınlık, bilincin giderek bulanıklaşması gibi belirtiler gelişir 30 derece altında solunum yüzeyselleşir, kalp atışları yavaşlayıp düzensizleşir, kan basıncı iyice düşmüştür ve göz bebekleri genişlemiştir 28 derecenin altında ise tam bilinç kaybı, solunum ve kalp durmasına bağlı olarak ölüm gerçekleşir

HİPOTERMİNİN ÖNLENMESİ VE İLK YARDIM

Hipoterminin önlenmesinde esas önemli olan risk altındaki kişilerin korunmasıdır Özellikle ileri yaştakiler ile Alzheimer veya başka bir zihinsel rahatsızlığı olanlar dikkatle izlenmeli ve bunların dışarı çıkmaları mutlaka kontrol altına alınmalıdır

Evleri ve barınakları olmayan ve sokaklarda yaşayan insanların da devlet veya belediyenin imkânları ile kapalı mekanlarda kalmaları sağlanmalıdır

ÖNLEMLER

Soğuk havanın gerektirdiği şekilde kat kat giyinin Başınızı ve kulaklarınızı koruyan şapka takın, su geçirmeyen ve sıkı olmayan botları tercih edin İki parmak eldivenin daha yararlı olduğunu unutmayın

Yüksek enerji veren bal, pekmez, reçel gibi karbonhidratlı besinleri yiyin Kesinlikle sigara ve alkol kullanmayın Bol sıcak sıvılar için

Dışarıda iken hareketsiz kalmayın, ancak terletecek eforlardan da kaçının Kara oturmak ve ıslanmaktan kaçının

Aracınızda yeterli yakıt olmasına dikkat edin Battaniye, yedek ayakkabı ve giysiler, kibrit, mum ile yiyecek ve içecek bulundurun Cep telefonu ve şarjı mutlaka yanınızda olsun

İLK YARDIM

Hipotermi belirtileri gösteren biri ile karşılaşıldığında şunlara dikkat edilmelidir:

Bu kişi önce mümkünse, soğuk ve rüzgârdan etkilenmeyeceği bir ortama getirilmelidir Varsa çadır veya ısıtılmış tulumdan yararlanılabilir, ancak bunların hemen sıcak hamam veya saunaya sokulmaları çok yanlıştır İdeal olan, 20 derece civarındaki oda sıcaklığıdır

Ek giysiler giydirilmeli ve üzerine battaniye örtülmelidir

Islak giysileri kuru olanlar ile değiştirilmelidir

Yüzük, saat, künye, kolye, piercing gibi takıları çıkarılmalıdır

Bilinci yerinde olanlara bol ılık içecekler, mesela şekerli çay, sıcak çikolata içirilmeli, azar azar kalorisi yüksek yiyecekler verilmelidir

Alkollü içecekler vermek ve bilinci açık olmayan hastalara sıvı içirmeye çalışmak çok tehlikelidir

Tüm vücut aynı anda ısıtılmamalıdır, çünkü bu durum kanın yüzeye gelip daha da soğuk olarak iç organlara dönmesine yol açar

Karın, göğüs ve derinin ince olduğu boyun, koltuk altları ve kasıklar sıcak havlu veya ılık-sıcak termoforlar ile ısıtılmaya çalışılmalıdır

Soğuk ısırması veya lokal donma belirtileri olup olmadığı kontrol edilmelidir Ayakları donmuş kişiler kesinlikle yürütülmemelidir

Donmuş yerler kesinlikle doğrudan ateş, sıcak lamba tutulmamalı veya çok sıcak suya sokulmamalı, nefesle hohlayarak veya elle ısıtılmalıdır

Hipotermili kişilere masaj yapmak veya onları ovmaktan ve sert ve kontrolsüz hareketlerden kaçınmalıdır

Hafif hipotermi belirtileri olan ve bakımla durumları düzelen kişilerin soğuğa maruz kalırlarsa tekrar daha kolay hipotermiye girebilecekleri unutulmamalıdır

Orta veya şiddetli hipotermi belirtisi gösteren kişilerin en kısa zamanda mümkünse ambulans veya hatta gerekiyorsa helikopterle bir sağlık kurumuna ulaştırılmaları sağlanmalıdır Bunun için 112'den yardım istenmelidir

Bunların solunumları, nabızları ve kan basınçları kontrol edilmeli ve solunum yollarının açık olması ve devamlılığı sağlanmalıdır

Şiddetli hipotermide olanların tedavilerine hastane ve gerekiyorsa yoğun bakım ünitelerinde devam edilmelidir

Hipotermideki hastalara hemen ölüm kararı vermek çok yanlıştır İlk anda öldüğü sanılan pek çok hasta hastanede vücut ısıları yerine geldikten sonra hayata dönmüştür

HASTANEDE TEDAVİ

Şiddetli hipotermide olan hastaların ısıtılmalarında çeşitli yöntemler kullanılır Bunun için damar yoluyla uygulanan 40-45 dereceye kadar ısıtılmış sıvılardan yararlanılabileceği gibi, 40 dereceye ısıtılmış nemli oksijen de verilebilir Bu amaçla uygulanan bir başka yöntem de hastaların mide, kalın bağırsak veya mesane gibi vücut boşluklarının sıcak sıvılarla yıkanması veya böbrek yetersizliğinde uygulanan diyaliz tedavisidir