Bebeklerimizde Ateşle Gelen Havale

ATEŞLİ HAVALE [Febril Konvülsiyon]


Ateşin ani olarak yükselmesi bazı çocuklarda ateşli havale denilen bilinç kaybı, katılaşma ve istem dışı kasılmalara yol açabilir 6 ay - 7 yaş arasındaki çocukların % 2 ile 4 'ünde görülür Olguların hemen hemen yarısı 1-2 yaşlarındadır Ateşli havaleye ailevi yatkınlık söz konusu olabilir


Bir kez ateşli havale geçirmiş olan çocukta tekrar havale görülme olasılığı % 30 kadardır Üç yıl hiç havale geçirmezse bu sıklık % 10 'a iner 15 dakikadan kısa süren, gün içinde yinelemeyen havale için "basit ateşli havale" deyimi kullanılır Çok sayıda ve uzun süren havale nöbetleri "kompleks ateşli havale" olarak adlandırılır Basit ateşli havale hiçbir araz bırakmazken, kompleks olgularda ileride sara hastalığı görülme sıklığı artarak % 9 'u bulur


Ateş çeşitli enfeksiyon hastalıkları ile ilişkili olarak meydana gelebilir Ateşin yüksek ya da hafif oluşu her zaman hastalığın ciddiyetiyle bağlantılı değildir Basit bir viral enfeksiyonda yüksek ateş, belirgin boğaz ya da idrar yolu iltihabında hafif ateş görülebilir Başlatan faktör her ne olursa olsun ateş, vücudun savunma araçlarından birisidir Mikroplar en iyi doğal vücut sıcaklığı olan 365 - 375 santigrat derecede ürerler Bağışıklık sitemimiz bir enfeksiyon söz konusu olduğunda beyindeki vücut sıcaklığını düzenleyen merkezin termostat ayarını değiştirerek ısıyı yükseltir Böylece ideal üreme ortam sıcaklığından yoksun kalan mikro organizmalar istedikleri gibi çoğalamazlar Görüldüğü gibi hafif ateş aslında enfeksiyonla mücadelede başarıyı arttırmaktadır Yüksek ateş ise istenmeyen bir durumdur Vücut sıcaklığı gerekli müdahalelerle 395 C derecenin altında tutulmalıdır


Soru: "Çocuğumun ateşi var, ne yapmalıyım?"


Yanıt: Çocuğunuzun üzerinde varsa yorganı kaldırın, kalın giysileri çıkarın Ateşi 38'in üzerindeyse doktorunuzun önerdiği miktarda "parasetamol" şurubu içirin İçemiyorsa fitil de kullanabilirsiniz Ateş düşerken terleme ile sıvı kaybı meydana geldiğinden sık sık su vermeyi ihmal etmeyin Islak iç çamaşırlarını değiştirin Ateş 395'in üzerindeyse anlatılanlara ek olarak çocuğunuzu tamamen soyun, yatağına bir havlu serin, üzerine yatırın Islak bir sünger ya da bezle alın, boyun, koltuk altları, bacak araları ve büklüm yerlerini sık sık silin Bu iş için buzlu, kolonyalı, sirkeli değil sadece ılık su kullanın Yarım saat içinde ateş düşmezse doktorunuzla görüşün ya da hastaneye başvurun Hastalığın nedenine yönelik tedavi gerekliliği (antibiyotik vb) mutlaka hekim tarafından verilmesi gereken bir karardır


Soru: "Ateşi düşürmek için ASPİRİN verebilir miyim?"


Yanıt: Aslında kesinlikle aspirin kullanmayın demek mümkün değildir Ancak çocuğunuz "viral enfeksiyon" örneğin grip, kızamık ya da su çiçeği geçiriyorsa aspirin kullanıldığında çok nadir olarak "Reye sendromu" sorunuyla karşı karşıya kalınabilir Reye Sendromu karaciğer hasarı ile seyreden bir hastalık tablosudur Tek nedeni aspirin kullanımı değildir Ama viral enfeksiyonlarda aspirin kullanılan olgularda sıklığının arttığına dair yayınlar vardır Aniden ateşi yükselmiş bir çocukta etken viral midir değil midir diye araştırmaya çoğu kez zaman olmayacağı için aspirin yerine parasetamol kullanmak daha güvenli bir seçenek olmaktadır


Soru: "Çocuğum havale geçirirken, ne yapmalıyım?"


Yanıt: Yaptığınız tüm müdahalelere rağmen çocuğunuz gözlerini bir noktaya dikip sizinle iletişimini kaybeder, ağzı köpürür, vücudunda kasılmalar meydana gelirse ilk yapılacak şey paniğe kapılmamaktır Onu hemen yere yatırın, ayıltmaya çalışmayın, sağa sola koşup yalnız bırakmayın, yanında durun Kusarsa gövdesini ve başını bir yana çevirin Dişlerinin arasına elinizi ya da bir cismi sokuşturmaya çalışmayın, zorlamayın Eğer kendiliğinden aralanmış ise bükülmüş bir kumaşı araya hafifçe sokabilirsiniz Bu uygulamada amaç dilin ısırılmasını önlemektir Tekrar ediyorum bir şey sokmak için zorlamak yok!

Havale bir kaç dakika içinde kendiliğinden duracaktır Sabırla bekleyin (bu bekleyiş insana saatler geçiyor hissini veriyor olsa da) Havale geçiren çocuğu kapıp soğuk duşun altına sokmayın Siz duş yaptırsanız da yaptırmasanız da havale duracaktır Havale durduktan sonra doktorunuza baş vurun O gereken tedaviyi düzenleyecektir Eğer havale durmuyorsa vakit yitirmeden acil servisi olan bir hastaneye götürürün


Soru: "Hastanede neler yapılıyor?"


Yanıt: Hastanede çocuğunuzun solunum yolları aspiratör denilen aletle temizlenecek, oksijen solutulacak, makatından içeriye havale durdurucu madde (diazepam, klonazepam) verilirken bir yandan serum takılacaktır Havale bu şekilde de sona ermezse damar yolundan havale durdurucu maddeler verilebilir Çocuğunuz bir süre gözlem altında tutularak gerekli incelemeler yapılacaktır Ateşin nedeni saptandıktan sonra asıl nedene yönelik tedaviler düzenlenecektir Kompleks ateşli havale geçiren çocuklara uzunca bir süre (6 ay-2 yıl) havale önleyici ilaç kullanılması gerekebilir

Çocuklarda yüksek ateş, gerekli önlemler alınmazsa ciddi hasarlara neden olabilir Peki bebeklerde ve çocuklarda ateşe neden olan durumlar nelerdir? Çocuğumuzun ateşi varsa ne yapmalıyız? Ne zaman doktora başvurulmalıyız? Anadolu Sağlık Merkezi’nden Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr Ebru Gözer, çocuklarda yüksek ateş ve havale olması durumunda yapılması gerekenler hakkında emrak edilen soruları yanıtladı:


- Vücutta yüksek ateş nasıl oluşur?

Ateş, vücut sıcaklığının yükselmesi anlamında kullanılmaktadır Vücut ısısı 38 derece ise çocuk ateşli olarak kabul edilir İnsanlarda vücut ısısı, hipotalamusta ısı kontrol merkezinin kontrolünde olup 37 dereceye ayarlıdır Ateş, genel olarak enfeksiyon (viral- bakteriyel) hastalıkları, vasküler-kollagen hastalıklar ve malign hastalıklarda yükselir Çöcukluk çağında ise genellikle ateş, kısa sürede kendiliğinden iyileşebilen basit viral enfeksiyonlardan kaynaklanır Ateşli çocukların çok az bir kısmında yaşamı tehdit eden veya ileride yaşam kalitesini etkileyebilecek olan ciddi bakteriyel enfeksiyonlar söz konusudur


- Ateş kontrol altına alınabilir mi?

Ateşe neden olan enfeksiyon, ilaç kullanımı, çevre ısısının artmış olması gibi durumların kotrol altına alınması ve ateş düşürücü ilaçlar ile büyük oranda kontrol altına alınabilir



- Ateş ölçümü en sağlıklı nasıl yapılır?

Çocuklarda ateş ölçümü; koltuk altı, rektal, kulak ve ağız yoluyla yapılabilir Koltuk altı ölçülen vüct ısıs normal değeri 36,5-37 derecedir Bunun için civalı ve dijital termometreler kullanılmakta olup, rektal ve kulaktan ölçüm için özel yapılmış aletler kullanılmaktadır Evde çocukların ateşinin ölçümünde en güvenli yöntem koltuk altı ölçümüdür Bunun için termometrenın metal uç kısmı 3 dakika süreyle koltuk altında tutulur Ölçülen değer 37,5 derece üzerinde ise ateş olarak kabul edilir Buna karşın vücut ısısını en iyi yansıtan yöntem rektal ölçümdür, ancak ölçüm tekniği açısından ciddi zararlar verebilir ve güvenli değildir


- Bebeklerde ve çocuklarda ateşe neden olan durumlar nelerdir?


Çocukluk çağında ateşin en sık sebebi enfeksiyonlardır Genellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonları yanında özellikle küçük bebeklerde ciddi bakteriyel enfeksiyonlar ateşe neden olabilir Bunun dışında romatizmal hastalıklar, apandisit, ilaçlar, sıcak çarpması ve kanser yüksek ateşe neden olabilir


- Çocuğumuzun ateşi varsa ne yapmalıyız? Ne zaman doktora başvurulmalı?


Bebeğinizin ateşi olduğunu fark ettiğinizde mutlaka hemen bir digital termometre ile koltuk altından ölçün eğer 38 derece olduysa mutlaka hemen doktorunuza başvurun Eğer bebeğiniz 6 ayın üstündeyse ateşi 37,4 ile 38 derece arasındaysa antipiretik vererek ateşini 1-2 saat evde takip edebilirsiniz ancak hasta görünüyorsa ve diğer hastalık belirtileri varsa mutlaka hemen doktorunuza başvurmalısınız Evde mutlaka ateş düşürücü fitil veya şurup bulundurmalısınız İlacı seçerken mutlaka doktora başvurun Ateşi hızlı düşüren diğer bazı ilaçların ve aspirinin tehlikeli yan etkileri olabilir ve bebeğinize zarar verebilir


- Eğer çocuğumuz ateşli havale geçiriyorsa ne yapmalıyız?


Ateşli havale (febril konvülsiyon) 1 ile 6 yaş arasındaki çocuklarda ateş yükselirken görülür Genellikle kısa yaklaşık 5-10 saniye sürer Böyle bir durumda serin kanlılığınızı kaybetmeyin, eşiniz doktorunuzu ararken veya ambulans çağırırken sizde bebeğin üzerini soyup ateş düşürücü fitil verebilirsiniz Ayrıca havayolunun açık olduğunu ve soluk alıp verdiğini kontrol edin Hemen en yakın çocuk doktorunun olduğu bir hastahaneye gitmelisiniz Çocuğu çok soğuk suya sokmak, ayıltmak için sarsmak veya tokatlamak kesinlikle yapılmamalıdır


- Havale, çocukta ne gibi hasara yol açar?

Havalenin çocukta yol açacağı hasarlar direkt olarak havalenin sebebine bağlıdır Eğer 6 ay-6 yaş arasında gördüğümüz basit ateşli havale ise genellikle tehlikesizdir ve hiçbir hasar bırakmaz Bu çocuklara ileri tetkik ve tedavi de yapmak gerekmez Ancak havale ciddi bir enfeksiyona özellikle de menenjit veya ensefalit e bağlıysa, daha ciddi sonuçlar doğurabilir Bu gibi durumlar çocukluk çağı basit ateşli havalesi grubuna girmez ve mutlaka yatırılarak tedavileri gereklidir Bu gibi durumlarda eğer çocuk üst üste havale geçirirse beyin oksijensiz kalabilir ve zarar görebilir


- Basit ateşli havalenin belirtileri nelerdir?

Basit ateşli havaleler genellikle kısa sürelidir, 5-10 dakika surer ve genelde doktora gelmeden yolda biter Bu durumda anne- baba çocuğun solunum yolunu açık tutmalı ve sekresyonların veya dilin solunumu kapamadığına dikkat etmelidir Ateşi düşürmek için de çocuğun üzeri soyularak vucuduna ıslak havlu sarılabilir Çocukluk döneminde basit havale geçirme sıklığı yüzde 4-5 arasındadır Geçiren çocukların yüzde 25 inde ailede de aynı durum öyküsü vardır Genellikle bir kez basit ateşli havale geçiren çocuklarda tekrarlama riski olsa da şart değildir