Ezeliyet - Ezeliyet Ne Demektir?

Ezeliyet - Ezeliyet Ne Demektir - Ezeliyet Hakkında Bilgi

Kader meselesinin anlaşılamamasındaki en büyük sebep “zaman” ve “ezel” kavramlarının birbiriyle karıştırılması ve yanlış değerlendirilmesidir

İnsan, zaman ve mekân içerisinde yaşadığı için her hadiseyi ve hakikati zaman ölçüsüne göre değerlendirmekte ve ezeli zamanın başlangıcı zannetmekle hata yapmaktadır İşte kaderi anlayamamak, böyle yanlış bir kıyasın mahsulüdür

Zaman, kâinatın yaratılmasıyla başlayan ve içerisinde hadiselerin cereyan ettiği soyut bir kavramdır Geçmiş, hal ve gelecek olarak üçe taksim edilir Bu taksim, mahlûkata göredir Yani asır, sene, ay, gün, dün, bugün, yarın gibi bütün kavramlar ancak yaratılmışlar için söz konusudur

Ezel ise, zamanın başlangıcının evveli demek değildir Ezelde geçmiş, hal ve gelecek yoktur Ezel bütün bu zamanların aynı anda görüldüğü ve bilindiği bir makamdır Dilerseniz şimdi, Allah’ın ezeliyet sıfatını misaller ile anlamaya çalışalım:

Misal-1:
Düz bir çizgi düşünün, bu çizgi zaman çizgisi olsun Bu çizginin ortası ise, şimdiki zaman, yani şu anda içinde bulunduğumuz an olsun Bu çizginin solundaki nokta ise geçmiş zaman olsun İşte bu noktada kâinat yaratıldı ve daha sonra ilk insan Hz Âdem (as) Ve o zamandan bugüne kadar yaratılan her şey; hal ile geçmiş zamanın ifade edildiği bu iki nokta arasında var oldu

Zaman çizgimizin sağındaki nokta ise, gelecek zamandır Bu nokta, kıyametinde ötesinde cennet ve cehennem hayatını içine alan sonsuzluk hayatıdır Şu anda içinde bulunduğumuz hal noktası ile gelecek zaman noktası arasında ise; torunlarımız, onların torunları ve kıyamete kadar yaratılacak her şey, hatta bunun da ötesinde öldükten sonra dirilme, hesaba çekilme, amellerin tartılması ve sırattan geçme gibi hadiseler var

Ezel ise, bu zaman çizgimizin, geçmiş noktasının sol tarafı değildir İşte kaderi anlayamamamızın sebebi, ezelin burası olduğunu zannetmemiz ve ezeli, zaman çizgisi üzerinde bir yere oturtmamızdır Zira ezeli, burası zannettiğimizde, Allah’ın yarını bilmesi için yarının gelmesi gerekecektir İşte bu zan ve ezeliyet kavramını yanlış anlamamız ise şu soruyu sormamıza sebep olacaktır: “Allah günahkâr olmamı yazmışsa benim suçum ne?”

Şimdi ezel kavramını, zaman çizgimizde resmettiğimizde bu sorunun ne kadar manasız bir soru olduğu anlaşılacaktır İşte ezel bu çizginin üst kısmındaki noktadır Geçmiş zamanın sol tarafı değil, bir zamansızlıktır, hal, geçmiş ve geleceği aynı anda tutan ve gören bir makamdır Dolayısıyla Allah bugünü gördüğü ve bildiği gibi, yarını da, öbür günü de ve cennet ile cehennem hayatının yaşanacağı sonsuzluk hayatına kadar her şeyi de bugün ile birlikte görmektedir

Allah için hal, geçmiş ve gelecek gibi kavramlar yoktur Bu kavramlar zaman ile kayıtlı olan bizler içindir Şimdi bu meseleyi diğer bir örnek ile inceleyelim:

Misal-2:
Bir tablo bizim zaman çizgimiz olsun Ortası hal yani şimdiki zaman, sol tarafı geçmiş zaman, sağ tarafı ise gelecek zaman Şimdi şu zaman tablomuzun üzerine bir ayna tuttuk Ayna, zemine yakın olduğu için sadece “hal” aynada aksetti Geçmiş ve gelecekten içine hiçbir şey girmedi Şimdi aynayı biraz kaldıralım Ve şu pozisyonda aynamızda hal ile birlikte geçmiş ve geleceğinde bir bölümü aksetti Aynayı biraz daha kaldırdığımızda, bir önceki pozisyonda aynada gözükmeyen geçmiş ve geleceğin bir bölümü daha onda aksetti Demek aynayı kaldırdıkça, aynada gözüken zaman dilimi genişlemektedir Şimdi aynayı en tepeye kaldıralım

İşte bu noktada ayna, hal, geçmiş ve geleceğin tamamını içine aldı İşte bu noktaya ezeliyet noktası denilir ki, üç zamanın tamamını aynı anda görmektir İşte “Allah ezelidir” dediğimizde, Allah’ın bütün zaman ve mekânları aynı anda gördüğü, bildiği ve zaman kaydından münezzeh olduğu anlaşılır

Misal-3:
Şimdi de Ezeliyet kavramını başka bir misalde görelim: Erzurum’dan İstanbul’a doğru 3 vasıtanın yola çıktığını farz ediyoruz Bu vasıtalardan bir tanesi İstanbul’a girmek üzere İzmit’te, diğeri İzmit’tekine kıyasla biraz daha geride Eskişehir’de ve 3 vasıtamızda ikisinin gerisinde Ankara’da olsun
Şimdi bu üç vasıtaya dikkat ettiğimizde şunları görürüz: İzmit’te olan vasıtamız, Eskişehir ve Ankara’da olan araçlara kıyasla önde yani istikbaldedir Zira onların geçeceği yollardan çoktan geçmiştir
Eskişehir’de olan vasıtamız ise, İzmit’te olana göre geçmiştedir Zira öndeki araç Eskişehir’den çoktan geçmiştir Ancak Ankara’da olana kıyasla istikbaldedir Zira daha bu araç onun mevkiine ulaşmamıştır
Ankara’da olan vasıtamız ise diğer iki araca kıyasla da geçmiştedir Zira bu iki araç ta Ankara’yı çoktan geçmiştir
Araçlar arasında geçmiş, gelecek gibi tabirler kullanılırken, yukarıda olan ve üç vasıtayı anda aydınlatan güneş için zaman ifade eden bu tabirler kullanılmaz Yani güneş şuna göre geçmiştedir, buna göre gelecektedir, denilemez Çünkü güneş bu üç vasıtayı anda aydınlatmakta, ışığı ile üçünü ayna anda kuşatmaktadır İşte güneşin bu hali, yani yerdeki vasıtalar için geçerli olan zaman kaydıyla kayıtlı olmaması ve üç zamanı aynı anda kuşatması ezeliyete misaldir

Aynen bunun gibi, bizler de kâinatın yaratılmasıyla başlayan zaman yolunun bir noktasındayız Bizden önce geçen her şey bize göre mazide, yani geçmişte kalmıştır Bugünden hatta bu andan sonraki zamanlar ve o zamanlarda yaratılacak mahlûklar ise bize kıyasla istikbaldedir Evet, şu anda bizim dedelerimiz geçmişte kaldılar Hâlbuki bir zaman, onların dedeleri de istikbalden torun bekliyorlardı İşte dedelerimiz, kendi dedelerine göre istikbal olan zaman diliminde bu dünyaya uğrayıp, teneffüs ederek, maziye döküldükleri gibi, dedelerimize göre istikbalde olan bizlerde bir gün maziye döküleceğiz Ve bize göre istikbalde olan torunlarımız hale yani şimdiki zamana çıkacaklar

Görüldüğü gibi, geçmiş, gelecek ve hal gibi tabirler bizler için kullanılmaktadır Hâlbuki her şeyi ve zamanı yaratan Allah için mazi, hal ve istikbal gibi kavramlar yoktur O, misalimizdeki güneş gibi bütün bu zamanları ayna anda ilminin ışığı ile kuşatmıştır O halde “Allah yazdı diye biz yapıyoruz” denilemez, zira Allah ezeliyeti ile bütün zamanları aynı anda kuşattığından bizim hür irademiz ile ne yapacağımızı bilmiş ve ne yapacaksak kader defterimize onu yazmıştır Allah yazdı diye biz yapmamaktayız, bilakis biz yapacağımız için Allah yazmıştır

Ezeliyet bahsini daha iyi kavrayabilmemiz için son bir misal daha vereceğiz Zira ezeliyeti anlamak, kader meselesini anlamanın anahtarıdır Kader bahsinde bocalamanın en birinci sebebi Allah’ın ezeliyet sıfatının anlaşılamaması ve Allah’ın zaman mefhumu ile kayıtlı olduğunun zannedilmesidir

Misal-4:
Bir şiirin tamamını bildiğiniz takdirde, sizin ilminizin, şiirin bütün mısralarına olan münasebeti aynıdır Yani önceki misalde, güneşin üç vasıtayı aynı anda seyretmesi gibi, sizin ilminiz de bütün mısralara aynı anda vakıftır Fakat şiirin mısraları için, kendi aralarında öncelik ve sonralık söz konusu olmaktadır Mesela, altıncı mısra, dördüncü mısradan sonra, onuncu mısradan ise öncedir Siz şiirin ilk beş mısrasını yazıp, altıncıyı yazmaya başladığınızda, artık beşinci mısra mazide kalmış, yazılmıştır Altıncı mısra ise hal de yani şimdiki zamandadır Onuncu mısra ise henüz istikbaldedir Yani daha vücuda gelmemiş ve yazılmamıştır Hâlbuki vücuda gelmeyen bu onuncu mısra sizin ilminizde mevcuttur O halde öncelik ve sonralık sizin ilminiz için söz konusu değildir

Aynen bunun gibi; 19 asır ve o asırda yaşayanlar, 18 asra ve bu asırda yaşayanlara göre istikbalde, 20 asra göre ise mazidedir Ancak zamandan münezzeh olan Allah için bütün bu asırlar, geçmiş, hal ve istikbal aynı anda ilim ve şuhud dairesindedir

Demek “Allah’ın ezeli ilmi” dediğimiz kader; geçmiş zamanda yapılmış bir plan olmayıp, zaman dışı bir plandır Bütün geçmiş ve gelecek zamanları aynı anda tutan zaman üstü bir ilimdir

O halde “Allah kaderimi yazmış, ben ne yapsam değiştiremem” sözü son derece batıl bir sözdür Zira Allah, bizim ne yapacağımızı bilmeden kader defterimizi yazmış ve bizi o yazıya göre hareket etmeğe mecbur etmiş değildir Bilakis, cüzi irademizle neyi tercih edecek ve hangi fiili işleyeceksek, ezeliyeti ile bilmiş ve kader defterimize yazmıştır

Aslında mazeret olarak öne sürülen “Allah kaderimi yazmış, ben ne yapsam değiştiremem” sözü temelde de yanlıştır Çünkü kader defteri, Allah’ın ilminin bir tecellisidir İlim ise zorlama sıfatı değildir Bu yazı sadece bir beyandır Mesela, ben şimdi şöyle bir yazı yazsam: “siz yaklaşık 15 dakika sonra televizyonunuzu kapatacaksınız” Şimdi siz, 15 dakika sonra televizyonunuzu kapatsanız, diyebilir misiniz ki, “eğer bu yazı olmasaydı ben televizyonumu kapatmazdım” elbette diyemezsiniz Çünkü bu sadece bir yazıdır Bir haberdir Zorlama değildir

Aynen bunun gibi, “Allah kaderimi yazmış, ben ne yapsam değiştiremem” sözü de son derece yanlıştır Bizlerin fiillerini Allah’ın ilmi yaratmıyor ki, ilmin unvanı olan kader defterini suçlayabilelim

Bizim fiillerimiz Allah’ın kudretiyle yaratılmaktadır İlmin bu yaratmada hiçbir tesiri yoktur O halde nasıl olurda biz, fiillerimizin icadında hiçbir tesiri olmayan kader defterimizi sorumlu tutabiliriz? Bu olsa olsa kişinin kendini aldatmasından başka bir şey değildir

Zira bu sözü söyleyen kişiye deseniz ki: “Niçin okula gidiyorsun, kaderini değiştiremezsin ki, eğer kaderinde doktor olmak varsa, zaten olacaksın, bunun önüne geçemezsin, çalışmasan da doktor olursun Yok eğer kaderinde doktor olmak yoksa beyhude yoruluyorsun” Ya da şöyle desek: “Niçin dükkanını açıyorsun ki, kaderinde bugün kazanmak varsa, o zaten sana gelir, dükkanını açmasan da olur, Yok eğer kaderinde bugün kazanmak yoksa, dükkanını açsan da kazanamazsın, kaderini değiştirecek değilsin ya” Eğer ona bunları söylesek, kaderini değiştiremeyeceğini, bu yüzden okula gitmemesini ve dükkânını açmamasını tavsiye etsek, hemen savunmasını yapar ve der ki; “Sen çalışacaksın ki, Allah versin” Ama iş farzları eda etmeğe ya da haramlardan kaçmaya geldi mi, hemen kadere sığınır, teslimiyetçi olur, suçu kadere yükler Bu kişinin kendisini aldatması değildir de nedir?

Hâlbuki ezeliyet bahsinde gördük ki, Allah bizi hiçbir günaha zorlamıyor Sadece, zamanları ve mekânları kuşatan ilmiyle, bizim ne yapacağımızı biliyor ve kader defterimize yazıyor Acaba günahımızı kadere yüklememize sebep olan ve “Allah kaderimi yazmış, ben ne yapsam değiştiremem” dedirten şey: “Ne yapacağımızı Allah’ın ezeliyeti ile bilmesi mi?

Yani, eğer Allah bizim ne yapacağımızı bilmeseydi biz mesul olurduk da, bildiği için mesul olmayacak mıyız? Günahını kadere yükleyen insan ne istediğine bir baksın! Ve bundan utansın!

Buraya kadar verdiğimiz misaller ile Allah’ın ezeliyetini anlamaya çalıştık Ancak şu unutulmamalıdır ki, verdiğimiz bütün misaller, sadece akılların anlamaktan aciz kaldığı bir hakikati yakınlaştırmak için küçük birer dürbündür Yoksa akıllar, nasıl ki, Allah’ın kudretinin ve azametinin büyüklüğünü hakkıyla anlamaktan acizdir, aynen bunun gibi, Allah’ın ezeliyetini ve bütün zaman ve mekânlara ilminin aynı anda münasebetini de tam idrakten acizdir Ancak şu sönük dürbünler bile, “Allah kaderimi böyle yazmış, benim suçum ne?” sözünün ne kadar batıl olduğunu anlatmakta ve meselenin tam anlamıyla anlaşılmasını sağlamaktadır

Allah'ın ezeliyeti ile birlikte, “ilmin mâlûma tâbi olduğu” kaidesi de anlaşılınca, göreceksiniz, kader hakkında cevapsız zannedilen bütün sorular, birden cevaplarını nasıl bulacaklar