Hazret-İ Ali'Nin Oğluna Nasihatlari

Ey oğul!


Hayatımın son demlerindeyim Günden güne zayıflıyorum Onun için sana bu öğütleri bildirmekte acele ediyorum Çünkü düşündüğüm bütün şeyleri sana söylemek için fırsat bulamadan ecelimin gelmesinden, vücudum gibi hafızamın da zayıflamasından, heva ve heveslerin veya dünya fitnelerinin benim nasihatımdan önce kalbine hâkim olmasından; bunun neticesi olarak da huysuz bir ata benzemenden endişe ederek sana nasihatimin bir kısmını yazıyorum




İyi insanların izini takip et


Ey oğul!


Benim bu vasiyetimden edineceğin şeylerin en hayırlısı, Allah'tan korkup Ona sığınmak, Onun sana farz kıldığı şeyleri yerine getirmek, ecdadının ve geçmiş iyi insanların izini takip etmektir




Ecdadını örnek al


Ey oğul!


Şimdi sen kendi nefsine nasıl güven ve itimatla bakıyorsan, senden önce gelip geçen ecdadın da aynı şekilde kendilerine güveniyorlardı


Şimdi sen nasıl düşünüyorsan, onlar da öyle düşünüyorlardı Fakat neticede iyi ve doğru şeyleri tuttular, vazifelerini noksansız yapmaya çalıştılar


İşte onların neticede vardıkları şeyi ve takip ettikleri yolda gitmek istiyorsan, onların baştan takip ettikleri yolu aynen takip et Fakat bu şüphelerini çoğaltmak ve düşmanlarını arttırmak için değil, doğruyu ve hakikati anlayıp öğrenmek için olsun




Allah'a sığın


Ey oğul!


Her hususta önce Allah'a sığın, Ondan başarı dile Seni şüpheye düşürecek veya bir kötülüğe itecek şeyleri terk et


Kalbinin bütün kötülüklerden durulduğunu, fikirlerinin toplandığını ve tek arzunun hakikat olduğunu görünce sana söylediğim hususları düşünmeye başla


Şayet bunlara sahip olduğuna emin değilsen, karışık mevzulara girme Aksi halde önünü göremeyen adam gibi olursun ki, her an içinden kurtulması zor olan çukurlara, uçurumlara düşersin


Böylece karanlıklar içinde, zulmetler arasında boğulup mahvolmaya mahkûm olursun


Önünü görmeden yürümek ve her an uçurumlara yuvarlanmak tehlikesiyle karşı karşıya kalmak ise, İslâmı öğrenmeye çalışanlara yakışmaz




Her şey Onun elinde


Ey oğul!


Bu tavsiyelerimi dinle ve anla


Her canlının ölümünü elinde tutan kim ise yaşamasını elinde tutan da Odur


Varlıklara can verip yaşatan kim ise öldürecek olan da Odur


Zenginleri fakir, fakirleri zengin yapan yine Odur


Her türlü belayı ve hastalığı veren de O, şifa ve devasını veren de Odur


Dünya taşıyla, toprağıyla, rengiyle, şekliyle, ağaçlarıyla ve meyveleriyle Onundur, Onun takdiri üzerine hareket etmektedir


Ahiret Cennetiyle, Cehennemiyle ve bizim bilmediğimiz daha birçok şeyleriyle Onundur




Herşeyi Allah'tan bil


Ey oğul!


Bu hususta birinin bilmediğini görünce onu, cehaletine say İlimde ne kadar ilerlersen, bilmediğin birçok şey şüphesiz, yine bulunacaktır Zira düşünme ufkunun dışında, görme gücünün çok ilerisinde bulunan nice şeyler vardır


Allah bazı şeyleri sana öğretmişse, onu kendi gücünle meydana getirip kazandığını zannetme Çünkü sen, seni yaratan, rızıklandıran ve seni en güzel bir surette meydana getiren Ulu Yaratıcıya sığın


İbadetin Onun için, aşkın Onun için, korkun ve sevgin Onun için olsun




Peygamberi önder olarak al


Ey oğul!


Peygamberin Allah hakkında bildirdiğini hiç kimse bildirmedi ve bildiremez Onu bir önder ve kurtuluş ordusunun kumandanı olarak kabul et




Allah'ın rızasını ara


Ey oğul!


İlâhî kudret karşısında kendi küçüklüğünü ve zayıflığını düşünerek hareket et


Onun karşısında acizliğini ve güçsüzlüğünü düşün


Her hususta Ona ihtiyacın vardır Ona yönel, rızasını dile


Cezasından kork Emirlerini yerine getirmeye çalış Çünkü O iyilikten başkasını emretmez


Yasaklarından kaçın, çünkü O kötülükten başkasını yasaklamaz




Daha iyi bir yerde konaklamak isteyen kervan gibisin


Ey oğul!


Dünyanın ve içinde bulunan her şeyin başka bir yere göç edeceğini, âhireti ve orada insanlar için hazırlananları bildirdim


Bunlar hakkında senin ibret alman için bazı misaller verdim Bu misallerle senin kurtuluşunu ümit ettim


Dünyayı bütün halleriyle bilen kimse, kervanın içindeki bulunan bir yolcuya benzer ki, devamlı rahatı, temizliği, havası daha iyi olan bir yerde konaklama hazırlığındadır


Bunun için yolculuğun her türlü zorluk ve sıkıntılarını, arkadaşlardan ve maldan ayrılma ıztıraplarını göze almış bulunmaktadır Çünkü o gittiği yerde daha iyi bir mesken bulacağından emindir


Oralarda eski elemlerden hiçbirini görmeyeceğini, rahat ve saadet içinde yaşayacağını şeksiz şüphesiz bilmektedir


Onun için kendisini buraya ulaştıran ve eski yerinden daha iyi bir yer bahşeden Birisinden başka düşüncesi yoktur


Dünyada kendisine verilen nimetlerle mağrur olup sonunu düşünmeyen kimse ise, çok verimli bir topraktan, verimsiz, kıraç bir toprağa göç etme mecburiyetinde kalan bir kervana benzer ki, onun için bu göçten daha feci bir şey düşünülemez




Herkesi kendin gibi bil


Ey oğul!


Kendini başkaları için ölçü kabul et Diğer insanları tıpkı kendin gibi tut


Kendi nefsin için istediğin şeyi başkaları için de iste


Kendi nefsin için sevmediğin şeyi başkaları için de sevme


Kendine iyilik yapılmasını istediğin gibi başkalarına da iyilik et


Başkalarında kötü gördüğün şeyi kendin için de kötü gör


Başkalarına yaptığın şey kadar sana da yapılırsa ona razı ol Yaptığından fazlasını isteme


Sana söylenmesini istemediğin şeyi sen de diğerlerine söyleme


Başkalarının seni nasıl görmesini istiyorsan, sen de başkalarını öyle gör




Kendini beğenme


Ey oğul!


Kendini beğenmek kesinlikle doğru değildir




Kibir kalbin âfetidir


Bütün gücünle çalış, malını senden sonra gelecek mirasçılar için hazırlayıp biriktirme Allah için bağışlanacak yerlere dağıt


Arzu ettiğin bir şeyi elde edersen onu kendinden bilme


Allah'a şükret ve Ondan her zaman kork




Gücünün yetmediği şeylere karışma


Ey oğul!


Önünde, seni âhirete götürecek uzun bir yol ve sıkıntılı günler var


Dünya malından sana yetecek miktarını düşün ve sadece onu al Başkasını yüklenme Zira ondan zarardan başka bir şey gelmez Gücünün yetmediği şeylere karışma


Fakirleri görürsen onlara yardım et Onlar hem üzerindeki ağırlığı kaldırırlar, seni malın felaketinden kurtarırlar, hem de ihtiyacın olduğu zaman (kıyamet gününde) onu sana geri verirler


Gücün yettiği kadar sadakayı arttır Eğer böyle yapmazsan ihtiyacın olduğu zaman onu ararsın, fakat bulamazsın


Dara düştüğün zaman sana geri vermek üzere, zenginliğinde, senden ödünç isterse, isteyenleri reddetme




İyi kimselerle düş kalk


Ey oğul!


İffeti muhafaza ederek çalışmak kötülükle zengin olmaktan hayırlıdır


İnsanın sırrını en iyi yine kendisi muhafaza eder


Bazı kimseler bulunur ki, kendi zararına çalışır


Çok konuşan, dostlarını gücendirir, düşünceli olan insan iyi görür


İyi kimselerle düş kalk ki, onlardan olasın


Hayırsız kimselerden uzak dur ki, onlardan ayrılmış olasın




Haram ne kötü yemektir


Ey oğul!


Haram ne kötü yemektir Güçsüzlere zulüm, zulmün en çirkinidir Tecrübe ettiğin şeylerin hayırlısı sana ibret verendir Alçak tabiatlı yardımcılarda, kötü zan sahibi dostlarda ihtiyar ve irade yoktur


Sakın inat bineği sana üstün gelmesin




Sertlik gösterene yumuşak ol


Ey oğul!


Nefsini; kardeşin seninle irtibatı kestiğinde onunla irtibata, sana yüz çevirdiğinde lütfa, pintiliğinde cömertliğe, uzaklaştığında yakınlığa, şiddetlendiğinde yumuşaklığa, suç işlediğinde özür dilemeye şevket


Sakın bu hareketi yersiz,olarak yapma Yahut ehil olmayanlara yapma,


Dostunun düşmanını dost edinme ki, dostuna düşmanlık etmiş olursun


Kin ve kızgınlığını hazmet Çünkü ben, sonu bundan daha tatlı, daha lezzetli bir lokma görmedim


Sana sertlik gösterene yumuşak ol ki, o vakit o da yumuşasın




Düşmanına iyi davran


Ey oğul!


Düşmanına iyilikle muamele et Çünkü bu iki zaferin biridir


Kardeşinle münasebeti kesmek istesen dahi geri dönülecek bir yer bırak Belki birgün olur münasebete lüzum görülür


Hakkında iyi düşünen kimsenin zannını hareketlerinle tasdik et


Aranızdaki samimiyete bakarak kardeşinin hakkını zayi etme Çünkü hakkını zayi ettiğin kişi hiçbir zaman senin kardeşin olamaz




Ailene iyi davran


Ey oğul!


Hiçbir zaman ailen sana halkın en kötüsü olmasın Kardeşin senden ayrılmaya, seninle beraber olmaktan kuvvetli olmasın




Rızık: Sen ona gitmezsen, o sana gelir


Ey oğul!


Rızık ikidir Birini sen ararsın, biri de seni arar Eğer sen ona gitmezsen o sana gelir


İhtiyaç zamanında yumuşaklık, istiğna vaktinde sertlik ne çirkin haldir!


Dünyadan sana olan vazife, ancak gideceğin yeri yoluna koymaktır


Elinden gidene üzülüyorsan, eline geçmeyen şeylere de üzül


Olmayanları olanlarla anla Çünkü işler birbirine yakındır


Acıyı gördükten sonra öğütten ibret alanlardan olma Çünkü insan öğütle, hayvan dayakla terbiye kabul eder




Nefsin arzularına uyma


Ey oğul!


Keder yüzünden gelecek sıkıntıyı sabır ve metanet kuvvetiyle ve ilmi yakin elde ederek defet


Gerçek dost, sen yokken seni tasdik edendir


Nefsin arzularına uymak bir çeşit körlüktür


Asıl garip, bir dosta sahip olmayan kişidir


Hakka tecavüz eden kişi sapa yola girer


Kifayet miktarı ile kanaat eden doğru yolu bulmuş olur Kötülüğü geciktir, çünkü onu ne vakit istesen yapabilirsin




Akrabalarına hürmet et


Ey oğul!


Ahmak adamın seninle irtibatı kesmesi, akıllıya kavuşmaya denktir


Kudret değişince zaman da değişir


Başkalarından naklen de olsa, gülünç şeyler söylemekten sakın


Akrabalarına hürmet et, çünkü onlar senin kolunun kuvvetidir




Ölmeden önce Allah'ı razı et


Ey oğul!


Önünde çıkılması ve geçilmesi pek güç bir basamak vardır Orada yükü hafif olanlar ağır olanlardan daha kolay geçer Üzerinden zorla geçenler çabuk geçenlerden daha zararlıdır Bu basamağa ulaşan her insan ya Cennete veya Cehenneme gider Bu menzile ulaşmadan önce kendi nefsine dön ve hesaba çekilmeden önce kendini hesaba çek Oraya ulaşmada yolunu düzelt Ölümünden sonra Allah'ı razı etmek için sana hiç fırsat verilmez




Herşeyi Allah'tan iste


Ey oğul!


Yerin ve göklerin içinde bulunan her şeyi elinde tutan Zat, sana kendisinden istemek ve dua etme nimeti verdi Duana icabet edeceğine de söz verdi Sana bir şey vermesi için kendisine dua etmeni emretti Ondan rahmet dile ki sana rahmet etsin O, seninle Kendisinin arasına bir perde koymadı ve seni korumak için başkasına teslim etmedi




Tevbeyi geciktirme


Ey oğul!


Bir kötülük işlediğin zaman Ona dön ve tevbe et O, kendine döndüğün için seni ayıplamaz İşlediğin günahın cezasını vermekte acele etmez Yaptığın suçu başkalarına bildirmez Tevbe etmeni de zorlamaz Günahları niçin işlediğin hakkında seninle münakaşa etmez




Allah'ın rahmetinden ümidini kesme


Ey oğul!


Allah'ın rahmetinden ümidini kesme Ancak O, günahtan dönmeyi sevapla mükâfatlandırır Kötülüğün karşılığım bir, iyiliğin karşılığın da on misli kabul eder


Sana dönme ve tevbe kapısını açık bıraktı Ona hitap edersen hitabını duyar, içinden bir şey istersen, ne istediğini bilir O, gizliyi açık olan şey gibi bilir İstediğini arz


etmeden, içini Ona dökmeden dertlerini ve sıkıntılarını bildirmeden O bilir İşlerinde muvaffak olmak için Ona sığın




Allah niyetine göre verir


Ey oğul!


Allah bütün hazinelerinin anahtarını eline verdi Dilediğin zaman kapılarını dua anahtarı ile açarsın Dilediğin zaman semanın kapılarını açar, ölü toprağa hayat veren yağmurları indirirsin Fakat istediğin şeyin hemen yerine gelmemesinden endişe edip ye'se düşme


Onun vermesi senin niyetine göredir İstediğin şey verilmeyebilir Fakat onun yerine onun daha hayırlısı verilir Belki istediğin şey yerine üzerinden bir bela kaldırılır Ki bu senin için daha hayırlıdır Belki istediğin yerine getirilirse sana veya inancına bir tehlike teşkil edebilir Bunu da Allah kabul etmez ve istediğini yerine getirmez




Ahiret için yaratıldın


Ey oğul!


Yapacağın işler senin ve dinin için haylırlı olsun Sana günah yükleyecek işleri yapmaktan sakın


Mal yanında kalmaz, sen de malın yanında kalmazsın


Dünya için değil, âhiret için yaratıldın Ölüm için yaratıldın, burada yaşamak için değil


Ne zaman terk edeceğini bilmediğin bir menzildesin


Âhiret için kâfi derecede azık hazırlayabileceğin bir yerdesin Âhiret yolunu tutmuş, gitmek üzeresin


Nereye kaçarsan kaç, seni takip eden ölümden kurtulamazsın Onun seni bir kötülük üzerinde iken yakalamasından ve tövbe etmemekten kork


Şayet böyle bir şekilde yakalanırsan kendi kendini helak etmiş olursun O zaman seni hiçbir kimse kurtaramaz




Ölümü çok hatırla


Ey oğul!


Ölümü çok hatırla Bugün ele geçirmek için çırpındığın ve âhirette kendisinden hesaba çekileceğin şeyleri şimdiden düşün Hesap için hazırlıklı ol Ani düşersen mağlup olursun




Dünyaya aldanma


Ey oğul!


İnsanların dünyada uzun süre yaşamaları ve istedikleri gibi gezip tozmaları seni mağrur etmesin


Allah dünyanın halini ve sonunun geleceğini açıkça bildirdi


Dünya havlayan köpek ve vahşî hayvanlar gibidir Birbirlerine saldırırlar Zengin fakiri yer, büyük küçüğü ezer, kahreder


Bazıları konaklamış kervanın hayvanları gibi bağlı, bazıları da bağından boşanmış, başıboş, sonu meçhul bir yolun yolcusu olmuştur ki, bunlardan birinci grup fakirler ve hiçbir şeye gücü yetmeyen zayıflar; ikincisi ise, kuvvetli olanlardır


Bil ki, bunlar sarp bir vadide bela ve âfete uğramış sürüler gibidir Kendilerini güdecek bir kimse olmadığı gibi, bu vadiden kurtuluş yolunu gösterecek de yoktur


Dünya, gözlerindeki Hûda nurunu söndürüp onları karanlık yollara sürükledi Böylece onlar da nereye gideceklerini şaşırdılar


Dünya denizinin içine girerek dalgalarla ölüm kalım savaşı verdiler Dünyayı bir kurtarıcı sandılar Oynadılar, oynaştılar, fakat ondan sonrasını düşünmediler


Bu gafletten uyanıldığı zaman cehaletin haktan gizlediği şeyler şüphesiz meydana çıkacaktır Bütün insanlar bineklere binmişler, pek kısa bir zaman sonra da bu neticeye ulaşacaklardır Fakat buna rağmen yolu takip edenler daha çabuk varır




Ecelinden kaçamazsın


Ey oğul!


Kimin bineği gece ve gündüz gibi olursa, kendisi dursa da yoluna devam eder Evinde istirahat içinde bulunmuş olsa da, uzun mesafeleri pek kısa bir zamanda aşar ve hedefe, farkında olmadan ulaşır


Dünyada gayene ulaşamazsın Ecelinden kaçamazsın Senden öncekilerin yolunu takip etmek mecburiyetindesin Bunun için doğru ol Hak için çalış, hak olmayan şeyden uzak dur Helalinden kazan Böyle yapmazsan elindeki de gider




Herkes istediğine kavuşamaz


Ey oğul!


Her isteyen isteğine kavuşamayabilir Her kötülük işleyen de mahrum olmayabilir Bir kötülük seni en üstün mertebelere ulaştıracak olsa bile kendi nefsini ondan alıkoy İnsan, malı kendisini korumak için toplar Fakat malı toplarken kendini onun yolunda harcamaktan sakın Aksi takdirde kaybettiğin şey topladığından çok daha hayırlı ve iyidir




Şerle kazanılan hayır hayır değildir


Ey oğul!


Allah seni hür yaratmıştır Başkasına kötülük yapma Şerle kazanılan hayır, hayır değildir Kötülükle elde edilen iyilik de iyilik değildir


Allah ile aranda bir perdenin olmasını istemiyorsan açgözlülükten sakın Tamahkârlık seni helâkete götürür Sen kendine düşen payı idrak edebilir ve ona uyabilirsin Allah'tan gelen az da olsa kullardan gelen çok şeylerden daha iyidir




Susmayı tercih et


Ey oğul!


Susarak kaçırdığın bir şeyi telâfi etmek konuşarak gücendirdiğin bir kalbi tamir etmekten daha kolaydır


Tulumdaki suyu muhafaza etmek, ağzını sıkı bağlamakla olur




İffetle içindeki fakirlik daha iyidir


Ey oğul!


Elde bulunan malı muhafaza etmek, başkasının elinde bulunan malı elde etmeye çalışmaktan iyidir


İffet içinde fakirlik ve çalışmak, haksız yollardan zengin olmaktan hayırlıdır




Çok konuşan çok yanılır


Ey oğul!


Kişi kendi sırrını başkalarından daha iyi muhafaza eder




Çok kimse var ki, kendi zararına çalışır


Çok konuşan çok yanılır, Düşünen kimsenin görüşü kesinleşir


Her konuşan doğru konuşmayabilir Her isteyen isabet etmemiş olabilir Her giden de geri dönmeyebilir




İyilere yaklaş


Ey oğul!


İyilere yaklaş ki, onlardan olasın Kötülerden uzaklaş ki, şerlerinden kurtulasın


İyilik kötülüğe yol açarsa, kötülük olur


Çok zaman dert deva; deva da dert olur


Çok zaman ehliyetsiz kimseler öğüt verir, kendilerinden öğüt beklenen kimseler de aldatır




Tembellik ölülerin işidir


Ey oğul!


Ümide dayanıp işsiz güçsüz bekleme Tembellik ölülerin işidir


Akıl, tecrübeleri ezberlemektir Tecrübelilerin en hayırlısı sana öğüt verendir




Fırsatları iyi değerlendir


Ey oğul!


Fırsatları iyi değerlendir Lokma boğazında durmadan kendine gel


Fesat; takva ve iyilik azığını kaybetmek, nefsin isteklerine meyletmek suretiyle er geç kendisine dönülecek yeri bozmaktır


Her şeyin bir neticesi vardır


Takdir edilmiş olan her şeyi şüphesiz göreceksin


Tüccar tehlikededir




İşlerinizde intizamlı olun


Ey oğul!


Size, bütün evlatlarıma, ehlime ve bu vasiyetimin ulaştığı kimselere Allah'tan korkmayı, işlerinizde intizamlı olmayı, birbirinize iyilikle davranmayı, insanların arasını bulmayı vasiyet ediyorum


Ben dedenizden (asm) şöyle duydum:


"İki kişinin arasını düzeltmek, bütün (nafile) namazlardan, oruçlardan daha faziletlidir"




Yetimleri gözetin, komşuları kollayın


Ey oğul!


Allah için yetimlerin hakkını gözetin Onları bir aç, bir tok bırakarak hazırladıkarınızı zayi etmeyin


Allah rızası için komşularınızın hakkına riayet edin Bunlar size Peygamberinizin vasiyetidir O, komşular hakkında öyle tavsiyelerde bulundu ki, biz onların mirasımıza da dahil olacaklarını sandık




Cihadı terk etme


Ey oğul!


Allah için Kur'ân'a uyun Onunla amel etmekte başkası sizden ileri olmasın


Allah rızası için namaza dikkat edin Çünkü namaz dininizin direğidir


Allah için Rabbinizin evinin hakkını verin Sağ olduğunuz müddetçe orayı boş bırakmayın Çünkü o ev terk edilirse, dininizin farzını ihmal ettiğinizden dolayı ne Allah, ne de halk sizden hoşnut olur


Allah için cihadı terk etmeyin Allah yolunda mallarınızla, canlarınızla, dillerinizle cihad edin




Fitneye karşı iki yaşındaki deve gibi ol


Ey oğul!


Size düşen görev, karşılıklı iyi ilişkilerde bulunmak, karşılıklı olarak hediyeler vermektir


Sırt çevirip gitmek ve birbirinizle dargın durmaktan sakının


İyiliği emredip kötülükten sakındırmayı terk etmeyin Aksini yaptığınız takdirde başınıza kötüleriniz geçer ve sonra yaptığınız dualar da kabul olmaz


Fitneye karşı iki yaşındaki deve gibi ol Onun ne binilecek sırtı, ne de sağılacak sütü vardır




Allah'tan kork


Ey oğul!


Allah'tan hakkıyla kork Emrinden dışarı çıkma


Allah'ın zikriyle kalbini diri tut Allah'ın ipine sım sıkı sarıl Eğer tutunuyorsan, Rabbinle aranızdaki bağdan daha kuvvetli hangi bağ bulunabilir?




Kalbini öğütle yaşat


Ey oğul!


Kalbini öğütle yaşat, hikmetle aydınlat Dünya malım ve ona olan aşkı terk etmekle nefsini öldür


Kalb, hakla kuvvetli, hikmetle parlak ve nurlu olur




Ölümü sık an

Ey oğul!


Sık sık ölümü an, ölümü anmak kalbi yumuşatır


Herşeyin yok olacağını bil ve kalbine yoklukta karar kılacağını bildir Ona dünya facialarını ve musibetlerini tek tek göster


Zamanın şiddetini ve kükreyişini, gece ve gündüzlerin aleyhine çevrildiğini düşün, hatırla ve hatırlat




Geçmişten ders çıkar


Ey oğul!


Daha önce geçmiş olan milletlerin kıssalarını ve hikâyelerini oku Tarihte insanların başına gelen felaket ve musibetleri düşün Aynı şeylerin tekrarlanmaması için iyice dikkat et




Gideceğin yere hazırlan


Ey oğul!


Atalarının topraklarında, yaşadıkları yerlerde gez ve onların eserlerini dikkatle incele Onlar neler yapmışlar, nereden nereye niçin göçmüşler? Bunları incelediğin zaman onların yakınlarından ve sevdiklerinden ayrılıp gurbet ellere gittiklerini göreceksin Tıpkı onlar gibi sen de yakında bilmediğin ve görmediğin yerlere göçüp gideceksin Şu halde gelecekteki yerini şimdiden hazırla ve temizle Dünya için âhiretini satma




Söze karışma


Ey oğul!


Bilmediğin bir şey hakkında söze karışma Üzerine düşmeyen hususu konuşma


Sonunda bir felaketin gelmesinden korktuğun yolu terket Çünkü bir işte felaket sezildiğinde onu terk etmek, korkuyla ilerlemekten daha iyidir


Her işi ehline bırak




İyiyi işle, kötülükten sakın


Ey oğul!


İyi şeylerle emret, iyi şeylere ehil ol Kötü şeylere meydan verme Onları elinle ve dilinle geri bırak Onları işlemekten var gücünle uzak ol


Nerede olursa olsun zor işlere hakkı bulmak için gir


Bütün işlerde nefsini zorla; onu emin bir yere, kuvvetli bir güvene getiresin




Allah yolunda çalış


Ey oğul!


Allah yolunda iyi çalış Onun yolunda mücahede ve mücadele etmekten çekinme


Bütün işlerinde Allah'a sığın O en iyi koruyucu ve en yakın kurtarıcıdır


Her işinde Allah'a teslim ol İstediğini yücelten, istediğini alçaltan Odur




Güçlükleri aşmaya çalış


Ey oğul!


Herhangi bir kimsenin ağır sözleri seni yolundan alıkoymasın


Kendini güçlükler karşısında sabretmeye alıştır Haksızlık karşısında hakka sabretmek en iyi ahlaktır


Bir işi yapmadan önce çokça düşün




Güvenilir kişilerle istişare et


Ey oğul!


İyi karar verebilmek için güvenilir kimselerle istişare


En hayırlı söz faydalı olandır Faydasız bilgide hayır yoktur Lüzumlu olmayan bilgiden de bir fayda temin edilemez


İslâmiyette ne varsa hepsini anla ve öğren




Şu esaslara riayet et


Ey oğul!


Sana söyleyeceğim sekiz husus var ki, bunları aklından çıkarma:


1 En büyük zenginlik akıldır


2 En büyük vahşet kibirdir


3 En büyük fakirlik ahmaklıktır


4 En büyük meziyet güzel ahlâktır


5 Ahmaklarla asla dostluk kurma Çünkü o sana faydalı olayım derken zarar verir


6 Yalancılarla dostluk kurma Çünkü onlar sana uzak olanı yakın, yakın olanı da uzak gösterirler


7 Cimri insanlarla yakınlık kurma Çünkü cimri adam ihtiyacın olan şeyi bile senden esirger, vermekten çekinir


8 İslâmı hayattan uzak olanlarla dost olma Çünkü seni âdi şeylere götürürler