Burdur Gelenek Ve Görenekleri

Genel Bilgiler

Yüzölçümü : 6883 Km2
İl Trafik Kodu : 15
Telefon Kodu : 0248
Nüfus : 256803 (2000)


Doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri açısından Batı Akdeniz Bölgesinin önemli bir kenti olan Burdur’da;19yy’ın sonları ile 20yy’ın başlarında yapılan araştırmalar,Güneybatı Anadolu’nun bu kısımlarının Prehistorik devirlerden bu yana iskan edildiğini ortaya çıkarmıştır Bu evreyi,ilimizin sınırları içinde bulunan Hacılar,Kuruçay ve Höyücek Höyüklerinde yapılan kazılar doğrulamaktadır MÖ7000’lere kadar giden ilimiz tarihi göstermektedir ki,sosyal hayatın ayrılmaz bir parçası olan iskanlaşma,günümüzden 9000 yıl öncesine kadar gitmektedir Bu durum ilimiz için olduğu kadar,Anadolu kültür tarihi açısından da önemlidir

Burdur İlinde,çevresiyle birlikte(Göller Bölgesi) ilk tarih çağlarından günümüze kadar bütün dönemlerin yaşandığını, günümüze kadar gelen medeniyet eserlerinden anlamaktayız Bugün çevremizde bu dönemlere ait 50’ye yakın höyük ve Tümülüs ile 25’ten fazla ören yeri ve antik kent yerleşim yeri bulunmaktadır


Coğrafya

Burdur, Akdeniz Bölgesinin iç kısmında ve Göller Yöresi adı verilen bölgede yer almaktadır İl toprakları 36-53 ve 37-50 kuzey enlemleri ile 29-24 ve 30-53 doğu boylamları arasında yer alır İlin yüzölçümü 6883 km2 dir İl arazisinin %606’sı dağlık, %27’si yayla, %19’u ova %176’sı engebelidir Topraklar genel olarak killi ve kireçli bir yapıya sahiptir İlin genel yüksekliği (ortalama) 1000 metredirİlimiz güneyden Batı Torosların uzantıları üzerindeki Boncuk Dağları, Elmalı Dağı ve Katrancık Dağı, doğudan yine Batı Torosların uzantısı olan Kuyucak ve Dedegöl Dağı, kuzeyden Burdur Gölü ve Karakuş Dağı Sırası, batıdan ise Acıgöl ve Eşeler Dağları gibi doğal sınırlarla çevrilmiştirGüneyde Antalya, Batıda Denizli, Güneybatıda Muğla, Doğu ve Kuzeyde Isparta ve Afyon illeri ile çevrilidir Burdur, Akdeniz Bölgesinde yer almasına rağmen kışları soğuk ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak bir iklime sahiptir İlin rakımı 950’dirİç Anadolu Bölgesiyle Akdeniz iklimi arasında bir geçiş noktasıdır İlde çok sayıda göl ve orta boy akarsu bulunmaktadır Türkiye'nin önemli göllerinden olan Burdur Gölü her türlü su sporları için elverişlidir İlin diğer önemli gölleri ise Salda,Yarışlı,Karataş ve Gölhisar Gölüdür Birçok sulama göletlerinin yanı sıra, Karacaören,Yapraklı,Onaç 1 ve Onaç 2 ve Karamanlı Barajları vardır


Burdur Gölü
Burdur Gölü Söğüt Dağı ile Sulu dere Yayla dağ kütleleri arasında kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan oluk şeklindeki tektonik çöküntünün sularla dolması ile oluşmuşturGölün batı kesimi boyunca uzanan fay hattı nedeniyle bu kısımda kıyı çizgisi çok dardır Bu dar bölgelerde göl birden derinleşir Gölün güney ve kuzeyinde ise alüvyonların birikmesi ile sazlarla kaplı ve delta oluşumu başlamıştır


Kapalı bir havzada yer alan gölün akıntısı yokturGöl suyu oldukça tuzlu olup ülkemizin en derin göllerinden birisidir Derinlik bazı bölgelerde 100 metreyi bulur Göl su seviyesinin son yıllardaki aşırı düşüşüne gölü besleyen dere ve çaylar üzerinde yapılan barajlar ve son yıllardaki bölgede yaşanan aşırı kuraklığın neden olduğu sanılmaktadır

Göl üzerinde yapılan araştırmalara göre besin maddeleri yönünden çok zengin olmadığı belirtilmektedir Buna karşılık gölün yüze yakın kuş türüne ve yaklaşık olarak 300 bine yakın su kuşuna ve özellikle Dünyada nesli tükenmekte olan "dikkuyruk" ördeklerinin % 70'ine ev sahipliği yapmaktadır Endemik kuş türlerinin barınma alanı olan Burdur Gölü uluslararası öneme sahip bir sulak alandır 85 kuş türü yaşar


SALDA GÖLÜ


Yeşilova İlçe Merkezine 6 km uzaklıktadır Göl Antalya-Denizli Pamuk kale Ana-tur güzergâhı üzerinde ve ilimizde yaz ve kış aylarında turizm hareketliğinin yoğun olarak yaşandığı ve tur otobüslerinin göl kenarında bulunan tesislerden yeme-içme ve kısa süreli dinlenme ihtiyaçlarını giderdikleri çok önemli bir konumda bulunmaktadır Doğan baba, Salda, Eşeler Dağları ve Kaya dibi Taşı önünde teşekkül etmiştir Yapı itibariyle menşei tektoniktir Denizden yüksekliği 1193 metredir Tehlikeli bir bataklık sahası yoktur Oldukça yuvarlak bir görünümü vardır Suyu tatlıdır, içinde balık yaşar Çok derin göllerden biridir Balık yakalaması zordur 47 km2 lik bir sahayı kaplar Güney cephesinde bulunan Sultan Pınar suyu burayı bir mesire yeri haline getirmiştir Göl çevresinde tabii kumsallar mevcuttur Gölden sonra kumsalları takiben ormanlar başlar Salda Gölü ve çevresi, 1461989 tarihinde 1derece Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiş ve koruma altına alınmış iken, bu karar Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulunun 2871992 tarih ve 1501 sayılı yeni kararı ile tadil edilerek, Salda Gölü kıyısındaki bazı mahaller, 2derece Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir


KARATAŞ GÖLÜ
Burdur Karamanlı yolu üzerinde Karataş Tepesi ve Kağılcık Dağları önündedir Karataş Gölü’nün suyu tatlıdır ve geniş sazlık alanlarıyla kuşlar için önemli kışlama ve üreme alanıdır Gölden sulama amaçlı olarak da yararlanılmaktadır Göl aynı zamanda Av ve Yaban Hayatı Koruma Alanıdır


YARIŞLI GÖLÜ
Yeşilova sınırları içinde Yarışlı,Harmanlı,Sazak, Kocapınar ve Düğer Köyleri arasında 2000 dekarlık bir sahayı işgal eder Ortasında bir de adacığı vardır Suyu tuzludur ve bir çok kuşa ev sahipliği yaparAyrıca gölün doğu kıyısındaki yarımadada MÖ 6 yylın son çeyreğinde kurulan klasik çağa ait bilinen en eski yerleşim yeri Tymbrianassus Hacılar Höyüğünün 10 km batısında Düğer Köyü’nün güney batısında bulunmaktadır

GÖLHİSAR GÖLÜ
Gölhisar İlçesindedir Gölde bol olarak yayın balığı avcılığı yapılmaktadır Denizden yüksekliği 1000 m dir Azami derinliği 10 m kadardır Etrafı sazlıklarla kaplıdır


Karacaören Barajı: Aksu çayı üzerindeki baraj Bucak ilçesine 35 km uzaklıktadır Bölgenin enerji ve sulama ihtiyacını karşılamanın yanında, doğal güzellikleri ile mesire yeri olarak ilgi görmektedir Baraj Gölünün kenarında turizme hizmet veren lokantalar bulunmaktadır
Yapraklı Barajı : Dalaman Çayı’nın bir kolu üzerinde kurulmuştur Gölhisar Ovasının sulama ihtiyacını karşılar Gölün etrafı Belediyece mesire yeri olarak düzenlenmiştir Çevre il ve ilçelerin rağbet ettiği bir piknik alanı haline dönüşmüştür

Yaylalar
Burdur ilinde yükseklikleri 1200 ile 2200 metre arasında değişen birçok yayla vardır Bölge insanının Yörük olması, yayla geleneğinin devam etmesinin sebeplerindendirYaz aylarında, Ağlasun Akdağ Yaylası, Altınyayla Kırkpınar Yaylası, Bucak Kestel ve Kumar Yaylaları, Kemer Akpınar Yaylası, Gölhisar Koca Yayla ve Böğrüdelik Yaylası ile Yusufça Yaylası, Yeşilova Eşeler Yaylası ve merkez Aziziye Yaylası bölge insanları için önemli yaylalardır




Ulaşım
Karayolu: Burdur; Batı Akdeniz Bölgesinde Afyon ile Ege Bölgesi, Isparta ile İç Anadolu Bölgesine,Denizli ile ise Marmara Bölgesine açılan karayolları bağlantılarını sağlayan bir konumdadır
Otogar Tel : (+90-248) 233 53 90
Demiryolu: İzmir, Ankara, Isparta, Afyon, Denizli ve İstanbul'a demiryolu ile bağlı olup yaz ve kış aylarında hareket saatlerinde değişiklik yapılarak sefer düzenlenmektedir
İstasyon Tel :(+90-248) 233 19 30
Havayolu : Hava ulaşımı 25 km uzaklıkta bulunan Isparta Süleyman Demirel Havalimanından gerçekleşmektedir
Hava Limanı Tel: (+90-248) 233 35 90

Yöre Mutfağı

Burdur'a özgü yemekler: Testi Kebabı, Burdur Şiş, Kabak Helvası, Ceviz Ezmesi, Ceviz Helvası, Burdur Muhallebisi olarak sıralanabilir Özel günlerde ve ziyafetlerde et suyundan pişirilmiş, pirinç çorbası, soğanlı kazan eti veya pirinç pilavı, sac kebabı, sac böreği, et böreği ve katmer yapılması gelenektendir


Burdur Halk Müziği Örnekleri

Onikidir Şu Burdur'un Dermeni

Şu Çavdır'ın Hanları

Tekelioğlu

Şişedeki Gülyağı

Serenler

Haymanalı

Ispanaktan Evvel Çıkar Gerdeme

Kezban Yenge

Dolan Gel Sevdiğim

Gaz Amat

Eklemelidir Şu Burdur'un Dağları

Dirmilcikten Gider Yaylanın Yolu

Ali Bey

Denizin Dibinde Hatcam

Ya da Geceleri Kalkar Ağlarım

Sarı Zeybek

Kahpe Gençlik de Geldi Geçti

Anne Buralar Nere

Şu Dirmil'in Çalgısı

Koca Çamın Gürlemesi Dal ilen

Tahtalıkta Galbır Var

Çömlek Kırdıran Boğazı

Düğün

Düğünleri Perşembe'den başlayarak Pazar günü ikindiye kadar sürer Perşembe gün köy meydanındaki oyuk taştan ibaret "Dibek" tabir edilen yapının içine yerleştirilen keşkeklik buğdaylar başta damat adayı ve diğer akraba ve arkadaşları tarafından davul-zurna eşliğinde dövülür Bazen tek kişi, bazen de 4'e kadar yiğit ellerinde tokmak sırayla buğdaylara vurarak keşkeklik hale getirirler Aynı zamanda eli boşta kalan yiğitler de çalgı eşliğinde yöresel oyunlardan oynarlar Düğünde ise birçok ilginç adet vardır Akla gelenlerden "Efe" ziyareti ilgi çekicidir Özellikle Cumartesi gün oğlan evinde organize edilen ve aslen kadın-kız, görüntüde ise erkek giyimli efeler kız evine baskın yaparlar Kiminin elinde sopa, kiminin elinde başka materyaller ile o gün halkın arasında oynarlar, kısa tiyatro oynarlar ve herkesi eğlendirirler Daha nice ilginç adetlerle düğünler neşeli şekilde bitirilir

Bayram Tebriği

Bayram namazlarından sonra tüm köy erkeklerinin cami çıkışından ta köy kahvehanelerine kadar uzayan tokalaşma ve bayramlaşma kuyruğu enteresandır Köyde genelde 30-40 yaş altı erkekler babalarının yanında sigara içmeye çekinirler

Yardım

Arazisi çok olan kişilere şayet amele tutmamışsa akrabaları sırayla imece usulü hasat zamanı yardım ederler Burada sayılamayacak kadar unutulmaya yüz tutan adetler vardı, lakin zamanın ve teknolojinin törpüsüne herşey gibi o gelenekler de dayanamamıştır

Yemek Kültürü

Yemek kültürü de kendine has özellikler içerir Mesela çocukluğumda özellikle davetlerde ve düğünlerde çok yediğim "Gölle" isimli sulu yemeği unutmak mümkün değildir Sanki aşurenin sulu yemek halini andıran bir tadı vardırKeşkek de kendine has lezzetler içerir Hele yöremiğe has "Höşmerim" rakibi bulunmaz bir katıktır Sütün kaymağının kavrularak belli kıvama getirilmesiyle yapılan bu lezzetli katık gerçekten çok lezzetlidir Haşhaşlı ekmekler de benzerine rastlanmayacak güzelliktedir

Tarihi Yerleri

İnsuyu mağarasının şifalı suyu içilir ziyaretçilerce, Sagalassos Antik Kenti, Burdur Müzesi ve il merkezindeki Osmanlı Dönemi sivil mimari örneklerinden Taşoda ve Çelikbaş Konakları, il merkezi, Ulu cami, Pirkulzade medresesi, saat kulesi, İncir ve Susuz kervansarayları, Rum Kilisesi görülmeye değer tarihi yerleridir

Hangi Yemeği İle Ünlüdür?

Burdur il merkezi Yukarı Pazar Semtinde üretilen "ceviz ezmesi" olarak adlandırılan ceviz tatlısı ve Burdur'a has "Burdur şiş" tadılmaya değerdir Sagalassos Antik Kenti yolu üzerinde bulunan alabalık tesislerinde dinlenerek, yöreye has yoğurt ile alabalık yenebilir


Tarihi Zenginlikleri

Sagalassos (Ağlasun)

Burdur'a 30 km uzaklıkta bulunan Ağlasun İlçesinin 7 km kuzeyindeki Akdağı'nın güneye bakan yamacında kurulmuştur Klasik Grek Çağında Psidia'nın başkentidir Bugün şehir Roma Çağı şehri olmakla birlikte Grek Çağına ait yapılarının bir kısmının bu çağda korunmuş ve kullanılmış olduğu anlaşılmaktadır Ayakta kalan mimari yapılar; Anıtsal Giriş Kapısı, Antonius Pius tapınağı, Aşağı ve Yukarı Agora, Sütunlu Cadde, Küçük Tapınak, Bazilika ve Tiyatro'dur

Cremna (Bucak)

Burdur'a 45 km uzaklıkta bulunan Bucak İlçesinin 25 km doğusundaki Çamlık Köyü'ndedir Aksu Vadisine hakim tepe üzerine kurulmuştur Şehirde mevcut kalıntılar Roma Çağı'na aittir Şehrin etrafı sur ile çevrilidir Ayakta kalan mimari yapılar; Forum, Bazilika, Kemerli Yapı, Kütüphane yapısı, Tiyatro, Anıtsal Giriş, Anıtsal Çeşme Binası, Dükkan'dır Cremna'da kütüphane Yapısı'nda bulunan 9 adet mermer tanrı ve tanrıça heykeli Burdur Müzesi'de sergilenmektedir

Tymbrianassos (Düğer)

Burdur'a 30 km uzaklıkta Düğer Köyünde, Yarışlı Gölü kenarındadır Burdur'da Klasik çağa ait bilinen en eski yerleşim yeri Düğer Köyü'ndedir Frig Kültürü özelliklerini gösteren bu yer, Yunan arkakik dönemine rastlamaktadır Düğer'de bilimsel kazı yapılmamış, kaçak kazılarda ortaya çıkan buluntuların büyük bir kısmı Burdur Arkeoloji Müzesi'nde toplanmıştır

Cibyra (Gölhisar)

Burdur İli'ne 108 km uzaklıkta bulunan Gölhisar İlçesinin batısında orman içinde üç tepecik üzerine kurulmuştur Cibyra Oineanda, Balbura, Bubon (ibecik) Antik Şehirlerinin birleşerek meydana getirdikleri Tetrapolis'in başkentidir Kale surlarında kullanılan çeşitli mermer ve taş bloklardan anlaşıldığına göre Klasik Grek Çağında da burada bir şehrin mevcut olduğu ve bugünkü kalıntıları görülen Roma Şehrinin bu yerleşim alanı üzerinde kurulduğudur

Susuzhan

Burdur'a 45 km uzaklıkta bulunan Bucak İlçesinin 5 km güney-doğusundaki Susuz Köyündedir Burdur Antalya Karayolu'na 1 km uzaklıktadır Anadolu Selçuklu Dönemi 13 yy kervansaraylarındadır

Kuruçay Höyüğü

Burdur'a 15 km uzaklıkta, karayoluna 600 metre güney-doğudadır 1978 yılından bu yana İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden Prof Dr Refik Duru tarafından kazısı devam etmektedir 11 metre yüksekliğindeki höyükte şimdiye kadar sekiz kat ortaya çıkarılmıştır Halen sürdürülen kazılar sonunda her çağın kendine özgü yapı ve buluntuları ortaya çıkarılmıştır

Hacılar Höyüğü

Burdur'a 24 km uzaklıkta, Hacılar Köyündedir 1957-1960 yılları arasında İngiliz Arkeolog James Mellart tarafından kazı yapılmıştır Kalkolotik ve Neolitik Dönemlere ait dokuz yapı katı ortaya çıkarılmıştır I ve IV yapı katları Kalkolotik Çağı kapsamaktadır

İncirhan

Burdur'a 45 km uzaklıkta bulunan Bucak İlçesi'nin 7 km batısındadır Büyük bir kısmı tahrip olmasına rağmen hala ayaktadır Selçuklu Sultanı Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır

İl İsmi Nereden Gelmektedir?

Burdur, Akdeniz Bölgesinin batı kesiminde, Göller Bölgesinde yer almaktadır Burdur adının nereden geldiği hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüştür Birinci görüş, Burdur adının “Polydorion” kelimesinin daha sonra, “Polydor” şekline dönüştüğü, oradan da Burdur şekline dönüştüğüdür İkinci görüş ise Burdur yöresinin eski adı Limobrama “Göl Kenti” anlamına gelen Limobria kelimesinden türemiştir Sonradan da değişerek Burdur olmuştur Fakat Antik Çağlarda Burdur’un yerinde herhangi bir şehir bulunup bulunmadığı bilinmemektedir Bunun için bu iki adın kesin olarak ne zaman kullanıldığı bilinmemektedir

Üçüncü görüş ve en akla yatkın olanı da; Burdur şehrini kuran Türkmen boylarından Kınalı Oymağı mensupları, konaklama yeri ararken, burayı buluyorlar ve bölgenin güzelliği karşısında “Cennet Buradadır” demişler ve “Burada Dur” sözü zamanla hece düşmesine uğramış ve Burdur’a dönüşmüştür