Seri Sebeplerin Sonucun Meydana Geldiği

Seri Sebeplerin Sonucun Meydana Geldiği Zamanı Göstermesi

Sorumluluklar belli sebeplere bağlıdır Ancak bu sebepler bizatihi masla­hatları var kılan ve mefsedetleri defeden durumlar değildir Bilakis sebepler gerçekte hükümlerin ve bunlara bağlı maslahatların ortaya çıktığı zamanı be­lirler Maslahatları var kılan ve mefsedetleri defeden Allah'tır (cc) Fakat O, ya­rattığı bazı şeyler arasında illiyet bağı kurmuş ve bu bağ sürekli olagelmiştir, ta ki kulları, sebepler meydana gelince onlara bağlı olarak meydana gelecek hayırları bilip hayırlara talip olsunlar, serleri bilip o serlerden sakınsınlar
Bazı şeyler arasındaki bu sebep sonuç ilişkisi Allah'ın (cc) koyduğu ka­nunlar gereği genellikle gerçekleşir Ama çoğu kimseler bunun farkında de­ğildir Teşvik edilen nice kimseler kulak asmamış, korkutulan nice kimseler korkmamış, sakındırılan nice kimseler sakınmamış, dikkat çekilen nice kim­seler umursamamış, sabırla emrolunan nice kimseler sabretmemiştir
Allah (cc) dileseydi bütün illiyet bağlannı ortadan kaldırırdı Bütün so­nuçları sebeplerden bağımsız, sebepleri de sonuçlardan bağımsız yaratırdı Fakat O adetullah olarak çoğunlukla bu bağları var kılmıştır Böylece diledi­ğini dalâlete düşürüp dilediğini hidayete erdirir
O, dileseydi bedenleri yiyip içmeksizin ayakta tutabilirdi Bedenin parça­larından biri bedenden ayrıldığında insan bunun yerine bir başkasını koy­maya veya değiştirmeye ihtiyaç duyar O, ateş olmaksızın yanma acısını, ye­me, içme ve cinsel ilişki olmaksızın bunlardan elde edilen hazlan yaratabi­lirdi Bu durum tüm haz ve acılar için geçerlidir Dileseydi haz ve acılar ol­maksızın yalnızca sebeplerini ya da haz ve acıları sebepleri olmaksızın yara­tabilirdi Allah'ın bitki ve hayvanlara verdiği kuvvet de böyledir Dileseydi doğrudan bu kuvvetle elde edilecek sonucu yaratırdı Bitki ve hayvanlar da hiçbir kuvvet kullanmaksızın gıdalarım alır, yiyeceklerini elde eder, tehlike­leri hiçbir güç harcamaksızın def ederlerdi
Bu ilahi kanunları görmeyen cahil kimseler, sebep sonuç arasındaki illiyet bağının büyük çoğunlukla mevcut olduğunu görünce sebeplerin sonuçlan meydana getirdiğini, onlara varlık kazandırdığını zannederler Ve meydana gelen sonuçların, efendilerin efendisi, sebeplerin de yaratıcısı olan Allah ile olan bağım görmeyerek, onları bu sebeplere izafe ederler Şair şöyle der;
Gecem yüzünün güzelliğini ortaya çıkarsaydı Kınayanlar benim ona meylettiğim gibi ona meylederdi Ancak gecem yüzünün güzelliklerini gizledi Onların hiçbiri de benim makamıma gelemediler
insanların Allah'ın (cc) bilinmelerine imkan tanımadığı şeyleri bilmeye merakı son derece fazladır Bu tür konuları düşünmeleri, öğrenmeye çalış­maları onların şaşkınlık ve gafletlerini arttırır Doğru olan, geçmiş nesiller­den faziletli kimselerin yaptığı gibi bu tür konularla ilgilenmemektir Basiret melekesi, gözlerin görme kabiliyeti gibidir Dağın arkasında olanları gözüy­le görmeye çalışan kimsenin bu gayreti, önündeki engel durduğu sürece hiç­bir fayda vermez Aynı şekilde Cenab-i Allah'ın vehim, zan, batıl inanç gibi şeyleri önüne engel koyup insanlardan gizlediği meseleleri de insanoğlu bi­lemez, insanın inandığı nice esaslar vardır ki ona aykırı olan şeyleri inkar eder Ancak zamanla doğruyu anlayınca hata ettiğini farkeder
Kişinin, amellerinin en faziletli olanlarını düzenli bir şekilde sürdürmesi, mutluluğa götüren yollardandır Öncelikle yapılması gereken amelleri ihmal etmemek tercihe şayandır Mutluluk her yönüyle dine uymak ve dine aykırı olan heva ve hevesleri terketmektir Allah (cc) şöyle buyurmuştur: "Kim be­nim hidayetime uyarsa, o sapmaz ve bedbaht olmaz" Yani dünyada doğ­rudan ayrılmaz ve ahirette cehennemlik olmaz
"Rabbinizden size indirilene uyun" ayetiyle ilgili olarak Ibn Abbas şöyle demiştir; indirilenden maksat Kuran ve sünnettir "Kim Allah'a ve resulü­ne itaat ederse büyük bir kurtuluşa ermiş olur"
Allah'ın bir emrine istenildiği şekilde itaat eden kimsenin kalbinde bir nur oluşur, itaat etmeye devam ettikçe nur birikir ve kişi irfan sahibi kulla­rın derecesine ulaşır "Bizim yolumuzda gayret gösterenleri elbette kendi yollarımıza eriştireceğiz" Bu yollan Allah'a itaat eden ihlas sahibi kimse­ler bilir Amellerde ihlas olmaması ancak kalplerdeki karanlığı arttırır Zira onlar ihlası terketmek ve amellerinde riyaya düşmekle Allah'a itaatsizlik et­mişlerdir
Sonuç olarak; Allah (cc), kendi zatım ve sıfatlannı insanlara hiçbir te­fekkür ve gayretleri olmaksızın beyan etseydi, insanlar O'nun cemâline aşık olup O'nun kemâli karşısında hayrete düşüp kalırlardı Fakat O, ken­disiyle cennetlik kulları arasındaki örtüyü kaldırırken, cehennemlik kulla-nyla arasını örtüyle kapattı Allah'ın kapattığı örtüyü hiç kimse kaldıra­mayacağı gibi O'nun ihmal ettiği, cezalandırdığı kimseleri de kimse kurta­ramaz
Allah'ın takdiri ezelî ve ebedîdir İnsanlar hakkında takdir olunan şeyle­rin yazıldığı mürekkep kurudu Allah'ın takdirinde yer alan tek bir zerreyi bile hiç kimse bir saniye ne ileri ne de geri alamaz Her şey ezelde takdir edi­lip yazıldığı gibi cereyan eder Cennetlik olmak için gereken vasıflar cehen­nemlik bir kimsede bulunsa o yine de cennete giremez Cehennemlik olma­yı gerektiren vasıflar cennetlik bir kimsede bulunsa o yine de cehenneme git­mez "Allah bir topluma kötülük diledi mi, artık onun için geri çevrilme di­ye bir şey yoktur", "Eğer Allah sana bir zarar dokundurursa, onu yine O'ndan başka giderecek yoktur Eğer Allah sana bir hayır dilerse, O'nun ke­remini geri çevirecek de yoktur"


İzzeddin İbn Abdüsselam
Çeviren: Süleyman Kaya/ Soner Duman