Aile Her Türlü Faziletin Kaynağıdır

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

[ Aile Her Türlü Faziletin Kaynağıdır ]
Değerli müminler!
Bugünkü sohbetimizde yüce dinimizin aileye verdiği önemi ve aile fertlerinin birbirlerine karşı olan görev ve sorumluluklarını anlatmaya çalışacağız
Kur'an-ı Kerim, insanı en üstün yaratık kabul eder Allah Teâlâ onu güzel sûrette yaratmış, akıl gibi üstün yeteneklerle donatmıştır Bu hususta Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur:

"Andolsun ki biz insanı en güzel sûrette yarattık"1

"Andolsun ki biz insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık Karada ve denizde taşıdık ve onları temiz yiyeceklerden rızıklandırdık Onları yarattıklarımızın bir çoğundan üstün kıldık''2
İnsanın diğer yaratıklara göre bu üstünlüğü sebebiyledir ki, o, yeryüzünde Allah Teâlâ'nın iradesini temsil etme görevi gibi üstün bir görevle de görevlendirilmiş, yerde ve göklerde bulunan her şey onun emrine âmade kılınmış ve hizmetine verilmiştir İnsanoğluna bu üstün görevin verilmiş olduğunu ifade eden Âyeti Kerime'de şöyle buyurulmuştur

"Hatırla ki, Rabbin meleklere: ''Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım (ve ona kendi irademden bazı yetkiler vereceğim) demişti Melekler: "Orada bozgunculuk yapacak ve kan dökecek birisini mi yaratacaksınız Oysa biz seni överek tesbih ediyor ve takdis ediyoruz" dediler Allah da onlara: "Ben sizin bilmediklerinizi bilirim"3 dedi
Böylesine Allah'ın üstün bir yaratığı olan insan, yalnız başına değil, toplum halinde yaşar İnsanın içinde yaşadığı toplumun en küçüğü hiç şüphe yok ki ailedir Aileler birleşerek toplumları meydana getirir Bu çekirdek topluluk her çeşit faziletin kaynağıdır Sağlıklı nesiller bu yuvada yetişir Çocuk, yaratılışla ilgili gelişmesini de ahlâk ve terbiyesini de önce buradan alır İnsan sevgisinin kaynağı da ailedir Bir milletin sahip olduğu bütün özellikleri bir ailede görmek mümkündür Bir toplulukta aile ne kadar sağlam temellere oturur ise o aileden meydana gelen toplum, o nispette sağlam yapıya sahip olmuş olur Bunun içindir ki dinimiz aileye büyük önem vermiştir
Aile karı ile kocadan oluşur Bu da evlilik sözleşmesiyle gerçekleşir Evlilik olmadan, evlilik sözleşmesi yapılmadan aile kurulamaz Bunun için dinimiz evlenmeyi teşvik etmiştir Allah'ın seçkin kulları olan Peygamberler evlenerek örnek olmuşlardır Peygamberimiz:

"Dört şey Peygamberlerin sünnetlerindendir: Kına yakınmak, koku sürünmek, misvak kullanmak ve evlenmek''4 buyurmuştur
Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor:

"İçinizden kendileri ile huzura kavuşacağınız eşler yaratıp aranızda sevgi ve rahmet var etmesi, O'nun varlığının belgelerindendir Bunda düşünenler için dersler vardır"5
Evlenmemeyi ve aile hayatı dışında kalmayı dindarlık sayanlar, Peygamberimiz tarafından uyarılmışlardır
Enes İbn Malik (ra) anlatıyor: Bazı kimseler Peygamberimizin (bilmedikleri gizli) ibadetini sormak ve öğrenmek üzere Peygamberimizin eşlerinin evlerine gelmişlerdi Bunlara Peygamberimizin ibadeti haber verilince güya bunu (kendileri için) azımsayarak: Biz nerde Allah'ın Resûlü nerde? Şüphesiz ki Allah, Peygamberinin geçmiş olan ve gelecekte işlenmesi muhtemel bulunan bütün günahlarını bağışlamıştır" dediler İçlerinden birisi: "Ben geceleri hiç uyumadan namaz kılacağım" dedi Öbürüsü de: "Ben de yıl boyu oruç tutacağım'' dedi Bir diğeri de: " Ben de kadınlardan ayrı yaşayacağım, hiç evlenmeyeceğim'' dedi Onlar böyle konuşurlarken Peygamberimiz bunların yanına geldi ve: "Siz şöyle şöyle söyleyen kimselersiniz değil mi? Fakat şunu biliniz ki, ben sizin Allah'tan en çok korkanınız ve kötülükten korunanızım Böyle iken ben kâh oruç tutarım, bazı günlerde yerim (yani yıl boyu oruç tutmam) gecenin bir kısmında namaz kılarım, bir kısmında da uyur istirahat ederim Kadınlarla da evlenirim (İşte benim sünnetim budur) her kim benim bu yolumdan gitmez de ondan yüz çevirirse benden değildir''6 buyurdu
Evet, aile nikah ile kurulur, evlenmeyen kimse bu kurumdan yoksun kalır Evlenmemeyi ve aile kurmamayı fazilet saymak yanlıştır, Peygamberimizin sünnetine aykırıdır Nikah, her ne kadar medenî bir sözleşme ise de bir yönü ile ibadettir
Değerli kardeşlerim, insan aile ortamında huzur bulur Neslin devamı bu kurumla sağlanır Pek çok kötülüklere karşı en önleyici vasıta ailedir Peygamberimiz buyuruyor:

"Gençler, içinizden evlenmeye gücü yeten evlensin Zira evlenmek gözü (haramdan) daha çok yumdurucu, iffeti daha çok koruyucudur Gücü yetmeyen ise oruç tutsun, çünkü orucun şehveti kıran bir özelliği vardır"7
Bir başka hadisi şerif de şöyledir:

"Kul evlendiği vakit dininin yarısını tamamlamış olur Artık geri kalan yarısında da Allah'a karşı gelmekten kaçınsın"8
Aile kurulurken eşlerin birbirlerini seçmesi önem kazanır Çünkü bu, geçici bir süre için bir araya gelme değil, çoğunlukla ölüme kadar devam edecek bir sözleşmedir Eşler birbirlerinde bu kurumun devamını sağlayacak özellikleri aramalıdırlar Canım ne olacak evlenmek helâl ise ayrılmak da helâldir deyip gerekli araştırmayı yapmadan karar vermek, sonunda pişmanlık duymaya sebep olur
Peygamberimiz bu konuda bir uyarıda bulunuyor ve eşlerde tercih edilmesinde yarar olan özelliğe dikkatimizi çekiyor Şöyle buyuruyor:

"Kadın genelde dört özelliği için nikah edilir: Malı için, soyu için, güzelliği için ve dini için Sen dindar olanı seç ki varlığın artsın"9
Peygamberimiz kadını, bu dört özellikten her hangi birisi ile nikah etmenin mübah olduğunu, ancak dindar olan kadının tercih edilmesini tavsiye ediyor Çünkü Kur'an-ı Kerim, bu özelliğe çok önem veriyor
Peygamberimize sordular: "Ey Allah'ın resûlü, kızlarımız kölelerimizle evlenebilecek midir? dediler Bunun üzerine şu ayeti kerime nazil oldu:

"Ey insanlar, biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık Muhakkak ki Allah katında en değerli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır Şüphesiz Allah bilendir ve her şeyden haberdardır"10
Elbette Allah katında üstün bir değeri olan kimse diğerlerine tercih edilir ve edilmelidir Böyle davranan kimse pişman olmaz
Dindar olan kadın, kocasının malını korur, israftan sakınır Çocuklarının terbiyeleri ile ilgilenir, onları da dinlerine bağlı olarak yetiştirir Bu ise aileye huzur getirir Bunun içindir ki Peygamberimiz:

"Dünya bir 'dır (geçimliktir), en hayırlı ' ise saliha (iyi) bir kadındır"11 buyurmuştur
Bir başka hadisi şerif ise şöyledir:

"İnanmış bir kişi Allah Teâla'nın emirlerine sarılıp yasaklarından kaçındıktan sonra saliha bir kadından daha hayırlı hiçbir şey elde etmiş olamaz (Çünkü iyi bir kadın) eşinin söylediğini tutar, yüzüne bakarsa gönlü açılır, karısı (nın bir şeyi yapması veya yapmaması) üzerine yemin ederse yeminini yerine getirir Eşinin bulunmadığı zamanda ona ve malına hıyanet etmez''12
Ailenin kurucuları olan karı ile kocanın ayrı ayrı hakları ve görevleri vardır Nitekim Kur'an-ı Kerim'de:

"Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi kadınların da erkekler üzerinde bir takım iyi davranışa dayalı hakları vardır''13 buyurulmuştur
Peygamberimiz de şöyle buyurmuştur:

"Dikkat edin, sizin karılarınız üzerinde hakkınız var, kadınlarınızın da sizin üzerinizde hakkı vardır
Sizin karılarınız üzerindeki hakkınız, hoşlanmadığınız kimseleri minderinize oturtmamaları ve sevmediğiniz kimselerin evinize girmelerine izin vermemeleridir Dikkat ediniz, onların da sizin üzerinizdeki hakları, giyimlerini ve yiyeceklerini iyi bir şekilde yapmanızdır''14
Peygamberimiz Veda haccında bir konuşma yapmış önemli konulara temas etmiştir Hadis ve tarih kitaplarında yer alan bu konuşmanın bir bölümünü karı-koca haklarına ayırmış ve şöyle buyurmuştur

"Ey insanlar, kadınların haklarına riayet etmenizi ve bu hususta Allah'tan korkmanızı size tavsiye ederim Siz kadınları Allah emaneti olarak aldınız Onların iffet ve ismetlerini Allah adına söz vererek helâl edindiniz Sizin kadınlar üzerinde haklarınız, onların da sizin üzerinizde hakları vardır"15
Karı ile kocanın birbirlerine karşı olan hak ve görevlerine kısaca işaret edelim:

Kadının Hakları
- Evlenme sırasında erkeğin kadına ödediği veya ödeyeceğini taahhüt ettiği para veya mal kadının hakkıdır
- Nafaka Kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselerin yiyecek, giyecek ve konut giderlerini karşılamak demektir Nikah işlemi tamamlanınca, kadının nafakası normal ölçüler içinde kocaya aittir Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur
"Annelerin beslenmesi ve giyimi, uygun bir şekilde çocuk babasına aittir"16
Koca üzerine borç olan eşinin nafakası, sosyal durumlarına uygun olmalıdır Ayrıca zengin olan kocanın karısına bir hizmetçi tutarak ev işlerini gördürmesi de kadının hakkıdır
Kocanın Hakları
Kocanın meşrû isteklerini yapmak, ailenin huzur ve düzenini bozacak davranışlardan sakınmak,
- Kocasına sevgi ile bağlanmak ve kadınlık görevini yerine getirmek,
- Ailenin iffetini ve şerefini korumak, kocasının evini ve malını muhafaza etmek ve israftan sakınmak,
Karı-Koca bu özetlediğimiz karşılıklı hak ve görevlerine riayet ettikleri takdirde hem kendileri mutlu olur, hem bu yuvada yetişen çocuklar anne-babaya saygılı olur
Değerli kardeşlerim, ailedeki mutluluk, karı ile koca arasındaki sevgi ve saygıya bağlıdır Eşler, yuvada mutluluğu sağlamak için gerekli fedakarlığı gösterecek, huzur bozucu tutum ve davranışlardan sakınacaklardır Karı ile kocanın herhangi bir sebeple aralarının açılması halinde Allah Teâlâ her iki taraf ailelerine görev vermekte ve şöyle buyurmaktadır:
"Eğer karı-kocanın aralarının açılmasından korkarsanız, erkeğin ailesinden bir hakem ve kadının ailesinden bir hakem gönderin Bunlar barıştırmak isterlerse Allah aralarını bulur Şüphesiz Allah herşeyi bilen ve her şeyden haberdar olandır"17
Aile reisi olan erkek eşine karşı yumuşak davranacak, kaba hareketlerden sakınacaktır Peygamberimiz:
"Sizin en hayırlınız ailesine en hayırlı olanınızdır Ben aileme karşı sizin en hayırlınızım"18 buyurmuştur
Her şeyde olduğu gibi aile hayatında da örnek alacağımız kimse, Peygamberimizdir O, eşleri ile gayet iyi geçinir, onların sıkıntı veren bazı davranışlarına tahammül ederdi
Birgün Hz Aişe bir şeye darılarak Peygamberimize yüksek sesle konuşuyordu Bu sırada Hz Ebû Bekir gelmiş, kızını azarlamak istemiş, fakat Peygamberimiz buna engel olmuştu Bunun üzerine Hz Ebû Bekir kalkmış gitmiş, bir süre sonra tekrar geldiğinde karı-kocanın barıştıklarını görmüş ve: "Az önce kavganıza şahit olduk, şimdi de barıştığınıza şahit olalım" dedi Bunun için Peygamberimiz buyuruyor:
"İman eden bir erkek, iman etmiş bir kadına (onda hoşlanmayacağı bir huydan dolayı) kızmasın Çünkü onun bir huyundan hoşlanmıyorsa diğer huyundan hoşlanabilir"19
Peygamberimiz bu hadisi şerifte kocayı uyarıyor Eşinde ki hoşlanmadığı bir huyu sebebiyle yuvayı sarsacak hatta dağılmasına sebep olacak tavırlardan sakınmasını öğütlüyor Elbette bu kadın için de geçerlidir O da aile kurumunun tehlikeye düşmesine meydan verecek söz ve davranışlardan sakınmalıdır Hatta Peygamberimiz, kocaları ile uyum içerisinde olan kadınları müjdelemiş ve şöyle buyurmuştur:
"Kadın beş vakit namazını kılar, Ramazan orucunu tutar, iffetini korur ve kocasına saygı gösterirse kendisine Hangi kapısından istersen cennete gir"20 denir
Değerli kardeşlerim, aile fertleri arasında özen gösterilmesi bakımından çocuklar da önemli bir yer işgal eder Anne ve babaya Allah'ın birer hediyesi olan çocuklar aile bahçesinin gülleridir Onları sevgi ile yetiştirip topluma yararlı bir kimse olarak hazırlamak, anne-babanın başta gelen görevleri arasındadır Çocuk küçük yaştan itibaren iyi terbiye edilirse hem ailesine hem de milletine yararlı ve hayırlı bir insan olur İyi terbiye edilmediği ve eğitilmediği takdirde ne kendisine ne de başkasına yararı dokunmayacağı gibi aile için de toplum için de zararlı hale gelir Bunun için dinimiz, geleceğin teminatı olan çocuklarla ilgili olarak aileye büyük sorumluluklar yüklemiştir
Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyruluyor:

"Ey inananlar, kendinizi ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun''21
Cenâb-ı Hak bu ayeti Kerime'de müminlere önemli bir görev veriyor Hem kendilerinin ve hem de aile fertlerinin cehenneme gitmelerine sebep olacak davranışlardan uzak durmalarını emrediyor Çünkü mümin kendisinden sorumlu olduğu gibi ailesinden de sorumludur Nitekim Peygamberimiz kişilerin sorumluluklarını hatırlatırken şöyle buyurmuştur:

"Hepiniz çobansınız ve hepiniz çobanlığınızdan sorumlusunuz Amir, koruyucudur ve maiyetinden sorumludur Kişi ailesinin koruyucusu ve eli altında olanlardan sorumludur Kadın eşinin evinin koruyucusudur, eli altında bulunanlardan sorumludur Hizmetçi efendisinin malının koruyucusudur ve eli altında bulunanlardan sorumludur
Hulâsa hepiniz çobansınız ve her biriniz emri altında bulunanlardan sorumludur"22
Hz Ömer: "Ey Allah'ın Resûlü, kendimizi koruruz fakat ailemizi nasıl koruyabiliriz? diye sordu Peygamberimiz: "Allah'ın sizi yasakladığı şeylerden onları sakındırırsınız ve Allah'ın size emrettiği şeyleri onlara emredersiniz İşte bu onları korumak demektir"23 buyurdu
Bir başka hadisi şerif de şöyledir:

"Çocuklarınıza yedi yaşına geldiklerinde namaz kılmalarını emredin"24
Değerli kardeşlerim, çocukların inançlı ,sağlıklı, manevi değerlerine bağlı, vatan ve millet sevgisi ile dopdolu olarak yetiştirilmesinde birinci derecede ailenin sonra da toplumun rehberliği önemlidir Peygamberimiz:

"Çocuklarınıza hoş muamelede bulunun ve onları güzel terbiye edin"25 buyurmuştur
Anne-babaların çocukları ile ilgili dinî ve millî görevlerini ihmal etmeleri, ilerde onları ve hatta toplumu rahatsız edecek olayların meydana gelmesine sebep olur Nitekim zaman zaman Medya'ya ve Basına yansıyan olaylar, sadece anne-babaları değil izleyen herkesi üzmektedir Bunun için öncelikle anne-babalar çocuklarının terbiyesine, eğitimine özen göstermeli ve onların kötü alışkanlıklar edinmemeleri için hiçbir fedakarlığı esirgememelidirler Çocuklarını iyi terbiye eden ve yetiştiren anne-babaları Cenâb-ı Hakk'ın cennetle mükafatlandıracağını Peygamberimiz haber vermiş, şöyle buyurmuştur:

"Kim ki üç tane kız çocuğu yetiştirir, güzel terbiye eder, everir ve onlara iyilikte bulunsa onun için cennet vardır"26
Değerli kardeşlerim, çocuklar genelde anne-babayı örnek alırlar Onların söz ve davranışlarından etkilenirler Bunun için anne-baba, çocuklarının dürüst, ahlâklı ve faziletli yetişmeleri için onlara örnek olmaları gerekir
Abdullah b Amr (ra) anlatıyor: "Ben küçüktüm, Peygamberimizin evimizde bulunduğu bir günde, annem beni: "Gel sana bir şey vereceğim" diye çağırdı Peygamberimiz anneme: "Çocuğa ne vermek istedin? diye sordu Annem: "Hurma vereceğim:" dedi Bunun üzerine Peygamberimiz: "Eğer (çocuğu aldatıp ona) bir şey vermeyeydin, sana bir yalan günahı yazılırdı"27 buyurdu
Peygamberimiz burada önemli bir uyarıda bulunuyor Anne-babaların yapmayacakları şeyleri çocuklarına va'detmemelerini öğütlüyor Bu hem annebabaların yalan söyleme gibi bir günahı işlemelerine hem de çocukların ahlâkı üzerinde olumsuz etki yapmasına sebep olur
Hulâsa, anne-babaya çocuklarını eğitmek, güzel terbiye etmek ve yetiştirmek için büyük fedakarlık düşmektedir Bu aynı zamanda onların dinî görevlerindendir
Değerli müminler, konuşmamızı Peygamberimizin bir hadisi şerifi ile tamamlamak istiyorum Peygamberimiz şöyle buyuruyor:

"Hiçbir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha üstün bir bağışta bulunmuş olamaz"28
DİPNOTLAR
2 İsrâ, 70
3 Bakara, 30
4 Tirmizî, Nikah,1
5 Rûm, 21
6 Buhari, Nikâh, 1; Müslim, Nikâh, 1
7 Buhari, Savm, 10; Müslim, Nikâh,1
8 el-Münzirî, et-Tergib ve't-Terhib, c III, s 42 (Hadisi, Beyhakî rivâyet etmiştir)
9 Buhari, Nikah,15; Müslim, Rida,15
10 Hücurât, 13
11 Müslim, Rıda, 17
12 İbn Mâce, Nikâh, 5
13 Bakara, 228
14 Tırmizî, Rıda, 11
15 Müslim, Hac, 19; Tirmizî, Rıda, 11; İbn Mace, Nikah, 3
16 Bakara, 233
17 Nisâ, 35
18 İbn Mace, Nikah, 50
19 Müslim, Rida,18
20 el-Münzirî, et-Tergîb ve't-Terhîb, c III, s 52, Beyrut, 1968 (Hadisi Ahmed ve Taberâni rivayet etmişlerdir)
21 Tahrim, 6
22 Buhari, Cuma, 11; Müslim, İmare, 20; Ebû Davut, İmer, 1; Tirmizî, Cihat, 27
23 Alusî, Ruhu'l-Maanî, c XXVIII, s 156
24 Ebû Davut, Salât, 26
25 İbn Mace, Edep, 3
26 Ebû Davut, Edep,130
27 Ebû Davut, Edep, 88
28 Tirmizî, Birr, 33

DİB

08-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Aile Her Türlü Faziletin Kaynağıdır [ Aile Her Türlü Faziletin Kaynağıdır ] Değerli müminler! Bugünkü sohbetimizde yüce dinimizin aileye verdiği önemi ve aile fertlerinin birbirlerine karşı olan görev ve sorumluluklarını anlatmaya çalışacağız Kur'an-ı Kerim, insanı en üstün yaratık kabul eder Allah Teâlâ onu güzel sûrette yaratmış, akıl gibi üstün yeteneklerle donatmıştır Bu hususta Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur: "Andolsun ki biz insanı en güzel sûrette yarattık"1 "Andolsun ki biz insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık Karada ve denizde taşıdık ve onları temiz yiyeceklerden rızıklandırdık Onları yarattıklarımızın bir çoğundan üstün kıldık''2 İnsanın diğer yaratıklara göre bu üstünlüğü sebebiyledir ki, o, yeryüzünde Allah Teâlâ'nın iradesini temsil etme görevi gibi üstün bir görevle de görevlendirilmiş, yerde ve göklerde bulunan her şey onun emrine âmade kılınmış ve hizmetine verilmiştir İnsanoğluna bu üstün görevin verilmiş olduğunu ifade eden Âyeti Kerime'de şöyle buyurulmuştur "Hatırla ki, Rabbin meleklere: ''Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım (ve ona kendi irademden bazı yetkiler vereceğim) demişti Melekler: "Orada bozgunculuk yapacak ve kan dökecek birisini mi yaratacaksınız Oysa biz seni överek tesbih ediyor ve takdis ediyoruz" dediler Allah da onlara: "Ben sizin bilmediklerinizi bilirim"3 dedi Böylesine Allah'ın üstün bir yaratığı olan insan, yalnız başına değil, toplum halinde yaşar İnsanın içinde yaşadığı toplumun en küçüğü hiç şüphe yok ki ailedir Aileler birleşerek toplumları meydana getirir Bu çekirdek topluluk her çeşit faziletin kaynağıdır Sağlıklı nesiller bu yuvada yetişir Çocuk, yaratılışla ilgili gelişmesini de ahlâk ve terbiyesini de önce buradan alır İnsan sevgisinin kaynağı da ailedir Bir milletin sahip olduğu bütün özellikleri bir ailede görmek mümkündür Bir toplulukta aile ne kadar sağlam temellere oturur ise o aileden meydana gelen toplum, o nispette sağlam yapıya sahip olmuş olur Bunun içindir ki dinimiz aileye büyük önem vermiştir Aile karı ile kocadan oluşur Bu da evlilik sözleşmesiyle gerçekleşir Evlilik olmadan, evlilik sözleşmesi yapılmadan aile kurulamaz Bunun için dinimiz evlenmeyi teşvik etmiştir Allah'ın seçkin kulları olan Peygamberler evlenerek örnek olmuşlardır Peygamberimiz: "Dört şey Peygamberlerin sünnetlerindendir: Kına yakınmak, koku sürünmek, misvak kullanmak ve evlenmek''4 buyurmuştur Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor: "İçinizden kendileri ile huzura kavuşacağınız eşler yaratıp aranızda sevgi ve rahmet var etmesi, O'nun varlığının belgelerindendir Bunda düşünenler için dersler vardır"5 Evlenmemeyi ve aile hayatı dışında kalmayı dindarlık sayanlar, Peygamberimiz tarafından uyarılmışlardır Enes İbn Malik (ra) anlatıyor: Bazı kimseler Peygamberimizin (bilmedikleri gizli) ibadetini sormak ve öğrenmek üzere Peygamberimizin eşlerinin evlerine gelmişlerdi Bunlara Peygamberimizin ibadeti haber verilince güya bunu (kendileri için) azımsayarak: Biz nerde Allah'ın Resûlü nerde? Şüphesiz ki Allah, Peygamberinin geçmiş olan ve gelecekte işlenmesi muhtemel bulunan bütün günahlarını bağışlamıştır" dediler İçlerinden birisi: "Ben geceleri hiç uyumadan namaz kılacağım" dedi Öbürüsü de: "Ben de yıl boyu oruç tutacağım'' dedi Bir diğeri de: " Ben de kadınlardan ayrı yaşayacağım, hiç evlenmeyeceğim'' dedi Onlar böyle konuşurlarken Peygamberimiz bunların yanına geldi ve: "Siz şöyle şöyle söyleyen kimselersiniz değil mi? Fakat şunu biliniz ki, ben sizin Allah'tan en çok korkanınız ve kötülükten korunanızım Böyle iken ben kâh oruç tutarım, bazı günlerde yerim (yani yıl boyu oruç tutmam) gecenin bir kısmında namaz kılarım, bir kısmında da uyur istirahat ederim Kadınlarla da evlenirim (İşte benim sünnetim budur) her kim benim bu yolumdan gitmez de ondan yüz çevirirse benden değildir''6 buyurdu Evet, aile nikah ile kurulur, evlenmeyen kimse bu kurumdan yoksun kalır Evlenmemeyi ve aile kurmamayı fazilet saymak yanlıştır, Peygamberimizin sünnetine aykırıdır Nikah, her ne kadar medenî bir sözleşme ise de bir yönü ile ibadettir Değerli kardeşlerim, insan aile ortamında huzur bulur Neslin devamı bu kurumla sağlanır Pek çok kötülüklere karşı en önleyici vasıta ailedir Peygamberimiz buyuruyor: "Gençler, içinizden evlenmeye gücü yeten evlensin Zira evlenmek gözü (haramdan) daha çok yumdurucu, iffeti daha çok koruyucudur Gücü yetmeyen ise oruç tutsun, çünkü orucun şehveti kıran bir özelliği vardır"7 Bir başka hadisi şerif de şöyledir: "Kul evlendiği vakit dininin yarısını tamamlamış olur Artık geri kalan yarısında da Allah'a karşı gelmekten kaçınsın"8 Aile kurulurken eşlerin birbirlerini seçmesi önem kazanır Çünkü bu, geçici bir süre için bir araya gelme değil, çoğunlukla ölüme kadar devam edecek bir sözleşmedir Eşler birbirlerinde bu kurumun devamını sağlayacak özellikleri aramalıdırlar Canım ne olacak evlenmek helâl ise ayrılmak da helâldir deyip gerekli araştırmayı yapmadan karar vermek, sonunda pişmanlık duymaya sebep olur Peygamberimiz bu konuda bir uyarıda bulunuyor ve eşlerde tercih edilmesinde yarar olan özelliğe dikkatimizi çekiyor Şöyle buyuruyor: "Kadın genelde dört özelliği için nikah edilir: Malı için, soyu için, güzelliği için ve dini için Sen dindar olanı seç ki varlığın artsın"9 Peygamberimiz kadını, bu dört özellikten her hangi birisi ile nikah etmenin mübah olduğunu, ancak dindar olan kadının tercih edilmesini tavsiye ediyor Çünkü Kur'an-ı Kerim, bu özelliğe çok önem veriyor Peygamberimize sordular: "Ey Allah'ın resûlü, kızlarımız kölelerimizle evlenebilecek midir? dediler Bunun üzerine şu ayeti kerime nazil oldu: "Ey insanlar, biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık Muhakkak ki Allah katında en değerli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır Şüphesiz Allah bilendir ve her şeyden haberdardır"10 Elbette Allah katında üstün bir değeri olan kimse diğerlerine tercih edilir ve edilmelidir Böyle davranan kimse pişman olmaz Dindar olan kadın, kocasının malını korur, israftan sakınır Çocuklarının terbiyeleri ile ilgilenir, onları da dinlerine bağlı olarak yetiştirir Bu ise aileye huzur getirir Bunun içindir ki Peygamberimiz: "Dünya bir 'dır (geçimliktir), en hayırlı ' ise saliha (iyi) bir kadındır"11 buyurmuştur Bir başka hadisi şerif ise şöyledir: "İnanmış bir kişi Allah Teâla'nın emirlerine sarılıp yasaklarından kaçındıktan sonra saliha bir kadından daha hayırlı hiçbir şey elde etmiş olamaz (Çünkü iyi bir kadın) eşinin söylediğini tutar, yüzüne bakarsa gönlü açılır, karısı (nın bir şeyi yapması veya yapmaması) üzerine yemin ederse yeminini yerine getirir Eşinin bulunmadığı zamanda ona ve malına hıyanet etmez''12 Ailenin kurucuları olan karı ile kocanın ayrı ayrı hakları ve görevleri vardır Nitekim Kur'an-ı Kerim'de: "Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi kadınların da erkekler üzerinde bir takım iyi davranışa dayalı hakları vardır''13 buyurulmuştur Peygamberimiz de şöyle buyurmuştur: "Dikkat edin, sizin karılarınız üzerinde hakkınız var, kadınlarınızın da sizin üzerinizde hakkı vardır Sizin karılarınız üzerindeki hakkınız, hoşlanmadığınız kimseleri minderinize oturtmamaları ve sevmediğiniz kimselerin evinize girmelerine izin vermemeleridir Dikkat ediniz, onların da sizin üzerinizdeki hakları, giyimlerini ve yiyeceklerini iyi bir şekilde yapmanızdır''14 Peygamberimiz Veda haccında bir konuşma yapmış önemli konulara temas etmiştir Hadis ve tarih kitaplarında yer alan bu konuşmanın bir bölümünü karı-koca haklarına ayırmış ve şöyle buyurmuştur "Ey insanlar, kadınların haklarına riayet etmenizi ve bu hususta Allah'tan korkmanızı size tavsiye ederim Siz kadınları Allah emaneti olarak aldınız Onların iffet ve ismetlerini Allah adına söz vererek helâl edindiniz Sizin kadınlar üzerinde haklarınız, onların da sizin üzerinizde hakları vardır"15 Karı ile kocanın birbirlerine karşı olan hak ve görevlerine kısaca işaret edelim: Kadının Hakları - Evlenme sırasında erkeğin kadına ödediği veya ödeyeceğini taahhüt ettiği para veya mal kadının hakkıdır - Nafaka Kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselerin yiyecek, giyecek ve konut giderlerini karşılamak demektir Nikah işlemi tamamlanınca, kadının nafakası normal ölçüler içinde kocaya aittir Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur "Annelerin beslenmesi ve giyimi, uygun bir şekilde çocuk babasına aittir"16 Koca üzerine borç olan eşinin nafakası, sosyal durumlarına uygun olmalıdır Ayrıca zengin olan kocanın karısına bir hizmetçi tutarak ev işlerini gördürmesi de kadının hakkıdır Kocanın Hakları Kocanın meşrû isteklerini yapmak, ailenin huzur ve düzenini bozacak davranışlardan sakınmak, - Kocasına sevgi ile bağlanmak ve kadınlık görevini yerine getirmek, - Ailenin iffetini ve şerefini korumak, kocasının evini ve malını muhafaza etmek ve israftan sakınmak, Karı-Koca bu özetlediğimiz karşılıklı hak ve görevlerine riayet ettikleri takdirde hem kendileri mutlu olur, hem bu yuvada yetişen çocuklar anne-babaya saygılı olur Değerli kardeşlerim, ailedeki mutluluk, karı ile koca arasındaki sevgi ve saygıya bağlıdır Eşler, yuvada mutluluğu sağlamak için gerekli fedakarlığı gösterecek, huzur bozucu tutum ve davranışlardan sakınacaklardır Karı ile kocanın herhangi bir sebeple aralarının açılması halinde Allah Teâlâ her iki taraf ailelerine görev vermekte ve şöyle buyurmaktadır: "Eğer karı-kocanın aralarının açılmasından korkarsanız, erkeğin ailesinden bir hakem ve kadının ailesinden bir hakem gönderin Bunlar barıştırmak isterlerse Allah aralarını bulur Şüphesiz Allah herşeyi bilen ve her şeyden haberdar olandır"17 Aile reisi olan erkek eşine karşı yumuşak davranacak, kaba hareketlerden sakınacaktır Peygamberimiz: "Sizin en hayırlınız ailesine en hayırlı olanınızdır Ben aileme karşı sizin en hayırlınızım"18 buyurmuştur Her şeyde olduğu gibi aile hayatında da örnek alacağımız kimse, Peygamberimizdir O, eşleri ile gayet iyi geçinir, onların sıkıntı veren bazı davranışlarına tahammül ederdi Birgün Hz Aişe bir şeye darılarak Peygamberimize yüksek sesle konuşuyordu Bu sırada Hz Ebû Bekir gelmiş, kızını azarlamak istemiş, fakat Peygamberimiz buna engel olmuştu Bunun üzerine Hz Ebû Bekir kalkmış gitmiş, bir süre sonra tekrar geldiğinde karı-kocanın barıştıklarını görmüş ve: "Az önce kavganıza şahit olduk, şimdi de barıştığınıza şahit olalım" dedi Bunun için Peygamberimiz buyuruyor: "İman eden bir erkek, iman etmiş bir kadına (onda hoşlanmayacağı bir huydan dolayı) kızmasın Çünkü onun bir huyundan hoşlanmıyorsa diğer huyundan hoşlanabilir"19 Peygamberimiz bu hadisi şerifte kocayı uyarıyor Eşinde ki hoşlanmadığı bir huyu sebebiyle yuvayı sarsacak hatta dağılmasına sebep olacak tavırlardan sakınmasını öğütlüyor Elbette bu kadın için de geçerlidir O da aile kurumunun tehlikeye düşmesine meydan verecek söz ve davranışlardan sakınmalıdır Hatta Peygamberimiz, kocaları ile uyum içerisinde olan kadınları müjdelemiş ve şöyle buyurmuştur: "Kadın beş vakit namazını kılar, Ramazan orucunu tutar, iffetini korur ve kocasına saygı gösterirse kendisine Hangi kapısından istersen cennete gir"20 denir Değerli kardeşlerim, aile fertleri arasında özen gösterilmesi bakımından çocuklar da önemli bir yer işgal eder Anne ve babaya Allah'ın birer hediyesi olan çocuklar aile bahçesinin gülleridir Onları sevgi ile yetiştirip topluma yararlı bir kimse olarak hazırlamak, anne-babanın başta gelen görevleri arasındadır Çocuk küçük yaştan itibaren iyi terbiye edilirse hem ailesine hem de milletine yararlı ve hayırlı bir insan olur İyi terbiye edilmediği ve eğitilmediği takdirde ne kendisine ne de başkasına yararı dokunmayacağı gibi aile için de toplum için de zararlı hale gelir Bunun için dinimiz, geleceğin teminatı olan çocuklarla ilgili olarak aileye büyük sorumluluklar yüklemiştir Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyruluyor: "Ey inananlar, kendinizi ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun''21 Cenâb-ı Hak bu ayeti Kerime'de müminlere önemli bir görev veriyor Hem kendilerinin ve hem de aile fertlerinin cehenneme gitmelerine sebep olacak davranışlardan uzak durmalarını emrediyor Çünkü mümin kendisinden sorumlu olduğu gibi ailesinden de sorumludur Nitekim Peygamberimiz kişilerin sorumluluklarını hatırlatırken şöyle buyurmuştur: "Hepiniz çobansınız ve hepiniz çobanlığınızdan sorumlusunuz Amir, koruyucudur ve maiyetinden sorumludur Kişi ailesinin koruyucusu ve eli altında olanlardan sorumludur Kadın eşinin evinin koruyucusudur, eli altında bulunanlardan sorumludur Hizmetçi efendisinin malının koruyucusudur ve eli altında bulunanlardan sorumludur Hulâsa hepiniz çobansınız ve her biriniz emri altında bulunanlardan sorumludur"22 Hz Ömer: "Ey Allah'ın Resûlü, kendimizi koruruz fakat ailemizi nasıl koruyabiliriz? diye sordu Peygamberimiz: "Allah'ın sizi yasakladığı şeylerden onları sakındırırsınız ve Allah'ın size emrettiği şeyleri onlara emredersiniz İşte bu onları korumak demektir"23 buyurdu Bir başka hadisi şerif de şöyledir: "Çocuklarınıza yedi yaşına geldiklerinde namaz kılmalarını emredin"24 Değerli kardeşlerim, çocukların inançlı ,sağlıklı, manevi değerlerine bağlı, vatan ve millet sevgisi ile dopdolu olarak yetiştirilmesinde birinci derecede ailenin sonra da toplumun rehberliği önemlidir Peygamberimiz: "Çocuklarınıza hoş muamelede bulunun ve onları güzel terbiye edin"25 buyurmuştur Anne-babaların çocukları ile ilgili dinî ve millî görevlerini ihmal etmeleri, ilerde onları ve hatta toplumu rahatsız edecek olayların meydana gelmesine sebep olur Nitekim zaman zaman Medya'ya ve Basına yansıyan olaylar, sadece anne-babaları değil izleyen herkesi üzmektedir Bunun için öncelikle anne-babalar çocuklarının terbiyesine, eğitimine özen göstermeli ve onların kötü alışkanlıklar edinmemeleri için hiçbir fedakarlığı esirgememelidirler Çocuklarını iyi terbiye eden ve yetiştiren anne-babaları Cenâb-ı Hakk'ın cennetle mükafatlandıracağını Peygamberimiz haber vermiş, şöyle buyurmuştur: "Kim ki üç tane kız çocuğu yetiştirir, güzel terbiye eder, everir ve onlara iyilikte bulunsa onun için cennet vardır"26 Değerli kardeşlerim, çocuklar genelde anne-babayı örnek alırlar Onların söz ve davranışlarından etkilenirler Bunun için anne-baba, çocuklarının dürüst, ahlâklı ve faziletli yetişmeleri için onlara örnek olmaları gerekir Abdullah b Amr (ra) anlatıyor: "Ben küçüktüm, Peygamberimizin evimizde bulunduğu bir günde, annem beni: "Gel sana bir şey vereceğim" diye çağırdı Peygamberimiz anneme: "Çocuğa ne vermek istedin? diye sordu Annem: "Hurma vereceğim:" dedi Bunun üzerine Peygamberimiz: "Eğer (çocuğu aldatıp ona) bir şey vermeyeydin, sana bir yalan günahı yazılırdı"27 buyurdu Peygamberimiz burada önemli bir uyarıda bulunuyor Anne-babaların yapmayacakları şeyleri çocuklarına va'detmemelerini öğütlüyor Bu hem annebabaların yalan söyleme gibi bir günahı işlemelerine hem de çocukların ahlâkı üzerinde olumsuz etki yapmasına sebep olur Hulâsa, anne-babaya çocuklarını eğitmek, güzel terbiye etmek ve yetiştirmek için büyük fedakarlık düşmektedir Bu aynı zamanda onların dinî görevlerindendir Değerli müminler, konuşmamızı Peygamberimizin bir hadisi şerifi ile tamamlamak istiyorum Peygamberimiz şöyle buyuruyor: "Hiçbir baba çocuğuna güzel terbiyeden daha üstün bir bağışta bulunmuş olamaz"28 DİPNOTLAR 2 İsrâ, 70 3 Bakara, 30 4 Tirmizî, Nikah,1 5 Rûm, 21 6 Buhari, Nikâh, 1; Müslim, Nikâh, 1 7 Buhari, Savm, 10; Müslim, Nikâh,1 8 el-Münzirî, et-Tergib ve't-Terhib, c III, s 42 (Hadisi, Beyhakî rivâyet etmiştir) 9 Buhari, Nikah,15; Müslim, Rida,15 10 Hücurât, 13 11 Müslim, Rıda, 17 12 İbn Mâce, Nikâh, 5 13 Bakara, 228 14 Tırmizî, Rıda, 11 15 Müslim, Hac, 19; Tirmizî, Rıda, 11; İbn Mace, Nikah, 3 16 Bakara, 233 17 Nisâ, 35 18 İbn Mace, Nikah, 50 19 Müslim, Rida,18 20 el-Münzirî, et-Tergîb ve't-Terhîb, c III, s 52, Beyrut, 1968 (Hadisi Ahmed ve Taberâni rivayet etmişlerdir) 21 Tahrim, 6 22 Buhari, Cuma, 11; Müslim, İmare, 20; Ebû Davut, İmer, 1; Tirmizî, Cihat, 27 23 Alusî, Ruhu'l-Maanî, c XXVIII, s 156 24 Ebû Davut, Salât, 26 25 İbn Mace, Edep, 3 26 Ebû Davut, Edep,130 27 Ebû Davut, Edep, 88 28 Tirmizî, Birr, 33 DİB