Namazların Sünnetleri

Namazların Sünnetleri

Namazların sünnetleri de vardır Bu sünnetler, namazların vaciblerini tamamlar Onlardaki noksanlıkları giderir ve fazla sevab kazanmaya sebeb olur Sünnetlere riayet edip devam etmek Allah'ın peygamberine sevgi alametidir Bununla beraber bu sünnetleri terk etmek, namazın bozulmasını ve tekrar kılınmasını gerektirmez Fakat küçümsemeksizin kasden terk edilmesi bir hata ve bir mahrumiyettir Fakat sünnetin hak görülmemesi, boş ve hikmetten uzak sayılarak küçümsenmesi, -Allah korusun- küfürdür Çünkü Sünnet de şer'î hükümlerden ve esaslardan biridir
Namazlardan önce veya namazların içinde başlıca sünnetler şunlardır:
1) Beş vakit namaz için ve cuma namazı için ezan okumak ve ikamet etmek sünnettir Şöyle ki: Vaktinde cemaatle yerine getirilen her farz namaz için ezan ve ikamet sünnet olduğu gibi, kazaya kalıp da cemaatle kılınacak farz namazlar için de sünnettir Birçok namaz cemaatle kaza edileceği zaman, bunlardan yalnız ilk kılınacak namaz için ezan okunur Sonra gerek bu namaz için ve gerek bunun arkasından kılınacak diğer kaza namazları için birer ikametle yetinilir
Kendi evlerinde yalnız başına namaz kılacak erkekler için ezan ve ikamet müstahabdır Gerek yolcular için, gerek cemaatle namaz kılacaklar için ezan ve ikameti terk etmek mekruhtur
Cuma günü şehirde bulundukları halde, özürlerinden dolayı cuma namazını kılamayanlara, öğle namazını kılarlarken ezan ve ikamet gerekmez Kadınlar için de ezan ve ikamet sünnet değildir Ezan ve ikamet bahsine bakılsın!
2) İftitah (başlangıç) tekbirini alırken elleri yukarıya kaldırmak sünnettir Şöyle ki: Erkekler ellerini, baş parmaklar kulak yumuşaklarına değecek kadar, kadınlar da parmaklarının ucları omuzlarına kavuşacak kadar ellerini göğüslerinin hizasına kaldırıp o vaziyette: "Allahü Ekber" derler Ellerin içleri kıbleye yönelik bulunmalıdır Birbirine karşı da bulunabilir
(Üç İmama göre, erkekler de ellerini ancak omuzlarının hizasına kadar kaldırırlar)
3) Tekbir için eller kaldırılırken parmakların aralarının zorlamaksızın biraz açık bulundurulması sünnettir
4) İmam olan kimsenin, tekbirleri ve rükûdan kıyama kalkarken "Semiallahu limen hamideh" sözünü ve namazın sonunda her iki tarafa vereceği selamı ihtiyaç mikdarı aşikâre yapması sünnet olduğu gibi, cemaatın da rükûdan kalkarken: "Allahumme Rabbena ve lekelhamd" sözü ile tekbirleri ve selamı gizlice yapmaları sünnettir
Yalnız başına namaz kılan rükûdan kalkarken bunların ikisini de söyler (*)
5) İlk tekbirden sonra namazın başında gizlice "Sübhanekâllahümme" okunması, bundan sonra Fatiha'dan önce yine gizlice "Eûzü Besmele" okunması ve diğer rekatlarda da Fatiha'dan önce besmele çekilip Fatiha'ların sonunda amîn denilmesi sünnettir Burada imam ile cemaat ve yalnız başına kılanlar arasında bir fark yoktur Yalnız cemaat Fatiha'yı okumayacakları için "Eûzü Besmele" okumaları gerekmez
"Amîn" sözünün manası, dualarımızı kabul et, demektir
Her rekatta Fatiha'dan önce Besmele'yi okumak, sahih sayılan bir görüşe göre vacibdir Fatiha'dan sonra okunacak surelerin başlarında Besmele okunmaz Yalnız İmam Muhammed'e göre, sessizce kılınacak namazlarda bu surelerin başlarında da besmele okunur (**)
6) Namazda erkeklerin, göbeklerinin altında tutmak üzere sağ ellerini sol elleri üzerine koyup sağ ellerinin baş parmak ve serçe parmağı ile sol bileği kavramaları ve sağ elin diğer üç parmağını sol kol üzerine uzatmaları sünnettir Kadınların da sağ ellerini sol elleri üzerine koyarak halka yapmaksızın göğüsleri üzerinde bulundurmaları sünnettir
7) Namaz aralarında kıyamdan rükûa ve secdelere giderken "Allahü Ekber" denilmesi, rükûdan kıyama kalkarken "Semiallahü limen hamideh" denmesi, secdeden kalkıp yine secdeye giderken "Allahü Ekber" denilmesi sünnettir
8) Rükû ve secde tesbihleri, rükû halinde en az üç kere: "Sübhane Rabbiye'l-azîm" denilmesi, secde halinde de en az üç kere: "Sübhane Rabbiye'l-alâ" denilmesi sünnettir
9) Rükû halinde, erkeklerin ellerinin parmakları açık olacak şekilde elleriyle dizlerini tutmaları sünnettir Kadınlar bu halde parmaklarını açık tutmazlar ve dizlerini kavramazlar, ellerini dizleri üzerine koyarlar
10) Bir özür yoksa, kıyamda iki ayağın arasını dört parmak kadar açık bulundurmak sünnettir
11) Ka'de (Tahiyyata oturuş) ve celse (secdeden doğrulup bekleme) hallerinde erkeklerin sol ayaklarını döşeyerek üzerlerine oturmaları ve sağ ayaklarını güçleri yettiğince kıbleye doğru dikmeleri, kadınların da sol ayaklarını sağ taraflarına yatık bulundurarak yere oturmaları sünnettir Bu oturuşa "Teverrük" denir
12) Rükûda erkeklerin inciklerini dik tutmaları, kadınların da dizlerini bükük bulundurmaları sünnettir Bu halde erkeklerin sırtları düz bulunur Kadınların sırtları ise yukarıya doğru meyilli olur
13) Secdeye varılırken önce dizleri, sonra elleri, sonra yüzü yere koymak ve secdeden kalkarken de önce yüzü, sonra elleri dizlerin üzerine koyduktan sonra dizleri yerden kaldırmak sünnettir Buna güç yetmezse, el ile yere dayanarak kalkılabilir
14) Ka'delerde (Tahiyyatlara oturuşlarda) ve celselerde (secdeler arasındaki bekleyişlerde) ellerin kıbleye yönelik olarak oyluklar üzerine konulup dizlerin tutulması sünnettir
15) Ka'delerdeki Teşehhüdlerde "La İlâhe" denirken, sağ elin şehadet parmağı kaldınhp "İllallah" denirken indirilmesi sünnettir Bunu yaparken baş parmak ile orta parmak halka edilip diğer iki parmak bükülmelidir Birçok kimseler bu sünneti gereği üzere yapamayacaklarından dolayı bunun terk edilmesini uygun görenler vardır
16) Farz namazların, vitir namazının ve müekked sünnetlerin son oturuşlarında, gayr-i müekked sünnetlerle diğer nafilelerin her oturuşunda Tahiyyattan sonra Peygamber Efendimize Salat ve Selam okumak sünnettir (***)
17) Bütün namazların son oturuşlarında Salat ve Selamdan sonra iki tarafa selam vermeden önce dua edilmesi sünnettir Bu dua, Kur'an-ı Kerîm'in mübarek dua ayetlerinden biri ile yapılması veya bunlara benzer bulunmalıdır Kullardan istenebilecek şeyler hakkında olan: "Ya Rabbi! Bana şu kadar para ver", şeklinde namazda dua edilmesi caiz görülmemektedir Namazların sonunda adet edinilen dua: "Rabbenâ âtina fi'd dünya haseneten ve fi'lahireti haseneten ve kınâ azâbe'n-nar" (****)
18) Namazların sonunda selam verirken yüzün önce sağ tarafa, sonra sola çevrilmesi sünnettir
19) Sütre edinilmesi sünnettir Şöyle ki: Sahra ve benzeri açık yerlerde namaz kılan kimse, önünden başkasının geçmesini umuyorsa sağ veya sol kaşının hizasına en az bir arşın boyunda secde yerinin önüne kaim veya ince bir ağaç diker Dikilemiyorsa, ağacı boyunca uzatır veya önüne uzunlamasına böyle bir çizgi çizer Enine yarım daire şeklinde bir çizgi çizilmesi de caizdir Direk ve sandalye gibi şeyler de sütre işini görürler
Cemaatle kılınan namazlarda yalnız imamın önünde sütre bulunması kafidir Namaz kılanın önünden geçilmesi edebe aykırıdır Günahı gerektirdiğinden bundan kaçınılması lazımdır Namaz kılan kimse, önünden geçmek isteyeni engellemek için "Sübhanellah" diyebilir Eli ile, gözü ile yahut başı ile hafifçe işaret edebilir Sütrenin bulunması, namaz kılanın dağınık düşüncelerini kaldırıp ibadet için bir araya toplamaya ve gönlünü bir çerçeve içinde tutmaya yardımcı olur

(*) Birinci sözün anlamı: "Yüce Allah kendisine hamd edenin hamdini işitti" İkincinin anlamı: "Ey Rabbimiz! Hamd da sana mahsustur"
(**) Sübhaneke'den maksad:
"Sübhanekallahümme ve bihamdike ve tebarekesmüke ve Tealâ ceddüke ve la ilahe gayrük" , cümlesidir
Anlamı: "Ey Allah'ım! Seni tesbih ve tenzih ederim, sana hamd ve övgüde bulunurum Senin kutsal ismin mübarektir Senin azamet ve celalin pek yüksektir Senden başka hak mabud yoktur"
"Eûzü" den maksad da: "Eûzü Billâhi mineşşeytanirracîm" demektir Anlamı şudur: "Allah tarafından kovulmuş olan Şeytan'ın kötülüğünden Yüce Allah'a sığınırım" Bu sığınmaya "Teavvüz" denir
(***) Bu Salat ve Selâm şu şekilde okunur:
"Allahümme salli alâ seyyidina Muhammedin ve alâ ali seyyidina Muhammed Kema salleyte alâ seyyidina İbrahime ve alâ ali seyyidina İbrahime İnneke hamîdün mecid Ve barik alâ seyyidina Muhammedin ve alâ ali Muhammed Kema barekte alâ seyyidina İbrahime ve alâ ali seyyidina İbrahim İnneke hamîdün mecîd"
Anlamı: "Ey Allah'ım! Efendimiz Muhammed' e ve efendimiz Muhammed'in ailesine rahmet et (onların şerefini yücelt) Efendimiz İbrahime ve onun ailesine rahmet ettiği gibi Şübhesiz bütün hamd ve övgü sanadır, büyüklük ve yücelik sana mahsustur Efendimiz Muhammed'e ve onun ailesine bereket ver Efendimiz İbrahime ve onun ailesine bereket verdiğin gibi Şübhesiz bütün hamd ve övgü sanadır, büyüklük ve yücelik sana mahsustur"
(****) "Ey Rabbimiz! Bize dünyada bir güzellik, ahirette de bir güzellilk (iyilik ve mutluluk) ver ve bizi ateş azabından koru", demektir