Hafızamızı En Aktif Nasıl Kullanabiliriz?

Ali Erkan Kavaklı



Hafızanızı nasıl daha verimli kullanabilirsiniz?

Bilim insanlarına göre, pratikte insan hafızasının kapasitesi sonsuz; ancak önemli olan, hafızaya alınan bilgiyi hatırlayabilmek ve kullanmaktır Hafızayı daha iyi kullanmanın yolunu araştıran bilim insanları çeşitli teknikler geliştirmişlerdir Biz de bu teknikleri uygulayarak hafızamızı daha verimli kullanabiliriz

Hafızamız, tam kapasite kullanıldığında harikalar meydana getirebilecek bir organımızdır Ancak beynimiz gibi onu da çok verimli kullanmayı bilmiyoruz İlim adamları, hafızayı daha verimli kullanmanın yollarını arıyorlar
Beynimizin “çalışma hafızası” diyebileceğimiz bir bölümü var Önemli bilgileri kısa süre hafızamızda tutabiliriz Bize söylenen bir telefon numarasını bir an için ezberler, telefonu çevirir, sonra da unuturuz Araştırmalar, hafızamızda “çok kısa süreli hafıza” da diyebileceğimiz böyle bir bölüm olduğunu ortaya koyuyor Çalışma hafızasına çok fazla bilgi kaydedemiyoruz, burada bilgiler çok uzun süre kalmıyor Bununla birlikte hafızanın bu bölümü çok önemli, zira oldukça sık kullanılıyor
Eğer bilgiyi uzun süreli hafızaya aktarmak istiyorsak onun üzerine beynin çalışma yapması gerekir Bir bilgiyi uzun süre unutmamanın yolu, anlamı üzerinde düşünmektir Öğrenilen bilgi üzerine ne kadar derinlemesine düşünülürse hafızada kalma süresi o kadar uzar
Hafızayı daha verimli kullanabilmek için bulunan bazı teknikler var Bunlar şöyle sıralanabilir:

1 Yüz-isim bağlantısı:
Önce tanıştığınız kişinin ismini hafızanıza alma kararı verin İsmi doğru duymaya özen gösterin Mümkünse tekrar ettirin veya kendi kendinize tekrar edin Anlamını sorun veya biliyorsanız üzerinde durun Tanıştığınız kişinin ismini veya fizikî yapısını, daha önce iyi tanıdığınız bir isimle özdeşleştirin Her fırsatta ona ismiyle hitap edin Bu tekniğe göre, yeni tanıştığınız insanın yüzünün genelini değil, en dikkat çeken noktasını ve adını hafızanıza kazıyın Böylece o insanı gördüğünüzde ilk ilginizi çeken yüz hattı noktası ile ismi de hafızanızda canlanır Uzmanlar, bu tekniği kullananların % 80 oranında başarılı olduklarını, isim hafızalarının son derece geliştiğini kaydediyor
Bir isim defteri tutun Deftere yazdığınız isimlerin kimliğini size hatırlatacak küçük notlar alın ve defteri zaman zaman okuyun

2 Kazığa bağlama metodu:
Hatırlamak istediğiniz bilgi ile hafızanıza kazınmış bilgi arasında bağlantı kurun Meselâ tanıştığınız kimsenin adı Mehmet, 21 yaşında Bir anda, İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’in de adının Mehmet olduğunu, İstanbul’u 21 yaşında fethettiğini düşünüp, iki Mehmet arasında bağlantı noktaları kurun Yeni tanıştığınız arkadaşı her görüşünüzde, İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’i hatırlıyor ve böylece adının Mehmet olduğunu kolayca çıkarıyorsunuz

3 Anahtar kelimeleri hatırda tutma:
Hafıza bir konuşmayı dinlediği zaman veya bir kitabı okuduğu zaman, cümleleri olduğu gibi ve bütünüyle kaydetmiyor Hafıza, anahtar kelimeler tespit ediyor ve bunları kaydediyor Öğrenilen bilgileri not etmek, bunun için de anahtar kelimeler kullanmak, hatırda tutmaya önemli ölçüde yardım ediyor
Not tutun! Bilgiyi uzun süreli hafızaya almak için, önem vermek gerekir Not tutar ve tekrarlarsanız önem verdiğinizi göstermiş olursunuz

4 Bilgileri şema hâline getirmek:
İnsan beyninin sağ lobu, fotografik hafızaya sahip ve resim çekiyor Uzun zaman önce tanıştığınız bir insanla bir yerde tekrar karşılaşırsanız, önce onun yüzünü hatırlarsınız, ismini değil Sağ beyin lobu resim çekmiştir, sol beyin lobu da isim ezberlemiştir Bu durum gösteriyor ki sağ beyin lobu, öğrenmede daha etkilidir Onun için bilgileri resimlemek, şema hâline getirmek, haritada çalışmak, bilginin daha uzun süre hafızada kalmasını sağlar

5 Önemli kısımların altını çizmek:
İnsan, önem verdiği bilgiyi uzun süreli hafızaya kaydeder Önemli bilgilerin altını çizerseniz, bunları önemsediğinizi gösterirsiniz Ayrıca altını çizerken bilgiye göz atar ve tekrarlarsınız Böylece daha iyi hafızada kalmasını sağlarsınız

6 Belli aralıklarla tekrarlamak:
Hafızların harika bir ezberleme gücü vardır Altı yüz sayfalık kutsal kitabı ezberlerler Ezberledikleri kısımları unutmamak için belli periyotlarla tekrar ederler Bu durum gösteriyor ki öğrendiğimiz bilgilerin belli periyotlarla tekrarlanması gerekir Ne kadar sık tekrar edilirse bilginin hafızada kalma süresi o kadar uzar

7 Bilgiyi kullanmak:
Öğrenilen bilgiyi kullanmak, okulda öğrenilenleri arkadaşına, anne babaya anlatmak, hafızada kalmasını sağlıyor Hele öğrenilen teorik bilgiler uygulanırsa kolay kolay akıldan çıkmıyor

8 Hafıza, en son öğrendiklerini daha iyi ve kolay hatırlar
Bu sebeple öğrenciler sınava girmeden önce önemli bilgileri tekrarlamalıdır Daha önce çalışırken önemli kısımları not tutmuşlar, hatta daha önemli bilgileri renkli kalemlerle yazmışlar, önemsenen bilgilerin altını renkli kalemlerle çizmişler ise, sınavdan önce bilgileri kontrol ederken bunlara bakmak hatırlamayı kolaylaştırır, başarıyı artırır

9 Aşırı yemek ve mideyi tıka basa doldurmak, hafızaya zarar verir
Mide aşırı yemekle doldurulursa, damarlarda dolaşan kan sindirim sisteminin imdadına koşar, beyne oksijen taşıyan kan azalır Oksijen azlığı, beynin verimliliğini düşürür Hatta strese ve hafıza zayıflığına yol açar Düzenli beslenmeye, vücut kondisyonuna ve beyne yeterli oranda oksijen göndermeye dikkat etmelidir

10 Artistik metotla bazı kısaltmaları kolayca hafızaya alabilirsiniz
Özellikle periyodik tablodaki elementlerin kısaltmalarını bu yolla daha kolay hatırlayabilirsiniz Ezberlemek istediğimiz kısaltmalar şunlar olsun:
He, Ne, Ar Kr, Xe, Rn
Artistik metodu kullanarak bu kısaltmaları şöyle bir cümlede kullanabiliriz:
Hergele Necip Arsız Karısını X ekseninde Rendeledi: He-Ne-Ar-Kr-Xe-Rn
Bilgileri uzun süre akılda tutma yolları
Öğrenilen bilgileri uzun süre hafızada tutabilmek için şunlar yapılmalı:
1 Önemli bilgileri ayırıp aklınızda tutmak için istediğiniz bilgiye önem verilmeli
2 Bağlantı kurup eski bilgilerle kıyaslama yapılmalı
3 Tekrarlar yapılmalı
4 Bilgiyi göze çarpıcı hâle getirip resim ve şekillerle şematik biçime sokulmalı
5 Yakınlık kurulmalı İnsan yeni bilgileri, yeni şeyleri eskisine göre daha iyi hatırlar
6 Öğrenilen bilgiler uygulanmalı
En etkili öğrenme, yaparak öğrenmedir Öğrendiklerimizi denemek, bir daha unutmamak demektir Not almak, belli aralıklarla tekrarlamak, konuları kafamızda tekrarlamak, konularla ilgili şema ve şekiller yapmak, bilgilerin hafızada kalmasına yardımcı olur

Başarısız insan neler yapar?
1 Proje üretmekten korkar
2 Kararsızdır ve bir hedefi yoktur
3 Çalışma programı olmaz Zaman seli üzerinde bir çöp gibi akar gider
4 Zayıf ve güçlü taraflarını bilmez Kendini yetiştirmek için gayret göstermez
5 Zorluklar karşısında kolay pes eder
6 Maymun iştahlıdır Başladığı işi bitirmez, çabuk usanır
7 Eleştirilerden korkar ve rahatsız olur, onlardan faydalanmaz
8 Problemlerin etrafında dolaşır durur Onları çözmek için çözüm üretmez
9 Kolay söz verir, kolay karar alır Fakat bunları yerine getirmez
10 Çok çabuk mazeret bulur
11 Hep birilerinden ve bir şeylerden şikâyet eder
12 Hata yapmaktan korkar ve başkalarının ne diyeceğine çok önem verir
13 En iyi dostları televizyon, bilgisayar oyunları, diskolar, kaldırımlardır
14 Arkadaş edinirken seçici olmaz
15 Birlikte çalışmaktan hoşlanmaz
16 Olumsuz düşünür
17 Kendine güveni yoktur
18 Öğrenmekten hoşlanmaz
19 Erken kalkmaz Zamanı verimli kullanmaz
20 Okuma alışkanlığı yoktur
21 İradesi güçlü değildir
22 Danışmadan iş yapar, sonra da herkesin onayını almaya çalışır
23 Başarısız olduğu zaman mazeretler bulur veya başkalarını suçlar
24 Kolay yoldan başarıya ulaşmak ister

Başarılı insan neler yapar?
1 Hedefe kilitlenir
2 Çalışma programı yapar
3 Azimli ve kararlıdır
4 Güçlü ve zayıf yönlerini bilir ve tedbir alır
5 Eleştirilerden faydalanır
6 Kolay kolay pes etmez
7 Zorluklardan şikâyet etmek yerine çözüm yolu arar
8 Ne zaman savaşacağını, ne zaman geri çekileceğini bilir
9 Dost kazanma ve onlarla sürekli iletişim kurma sanatını bilir
10 İyi ve dikkatli bir dinleyici, etkileyici bir konuşmacıdır
11 Başkalarının fikir ve tecrübelerinden faydalanır
12 Zamanı daha verimli kullanmak için sürekli çaba harcar
13 Kitapları, “en iyi dost” olarak görür
14 Kötü arkadaşlar edinmez Hedefinden sapmasını isteyen arkadaşlarına “hayır” der
15 Kötü alışkanlıklar edinmez
16 Dostlarına ve yardımlaşmaya zaman ayırır
17 İyilik yapmayı amaç edinir
18 Zorluklar karşısında Allah’a güvenir ve O’na her zaman dua eder, O’ndan yardım ister
19 Kadere inanır, bazen “kötü” zannettiğimiz şeylerde bir hayır olduğunu düşünür
20 Başarısızlıkları tecrübe kabul eder, olumlu düşünür; iyimserdir