Dünyanın Yapısı Hakkında Bilgi

Dünyanın yapısında neler vardır


Yerkürenin yapısında neler var




Dünya modelinde gözlemlediğimiz gibi dünyamız karalar ve denizlerle kaplıdır Karalar dünya yüzeyinin ¼’ü kadardır Sularla kaplı olan alan Dünya yüzeyinin ¾’ü kadardırSuların oluşturduğu yüzey karaları oluşturan yüzeyden büyüktür

Yerküre modelinde kuzeyden, güneye doğru inen eksen vardır


Dünya’nın bu eksen etrafında döndüğü var sayılmaktadır


Eksenin yerküreyi deldiği düşünülen noktalara kutup noktası denir


Kutup noktalarından eşit uzaklıkta, Dünya’yı çevreleyen daireye ekvator denir


Dünya’mız sadece karalardan oluşmamaktadır Dünya’mızı incelediğimizde beş değişik katmanla karşılaşırız En dıştan en içeri doğru bu katmanların sırasıyla;


Hava küre, Su küre, Taş küre, Ateş küre ve Ağır küredir




Hava küre(Atmosfer)


Dünyamızı dıştan saran hava tabakasına hava küre veya atmosfer denir Hava küre atmosferi oluşturan gazların karışımıdır Tüm canlılar solunum yaparken havayı kullanır Hava küre tüm canlılar için çok önemlidir Hava sadece atmosferde değil, toprakta ve suda da vardır


Su küre:


Su küreyi yeryüzündeki tüm sular oluşturur Yer küre üzerinde bulunan okyanuslar, denizler, göller, akarsular, yer altı suları, buzullar su küreyi oluşturur


Canlıların yaşamı için çok önemli bir maddedir Su, bazı maddeleri içerisinde çözer Örneğin tuz yeryüzünde karalarda karışım olarak bulunur Suyun geçtiği yerdeki tuzlar su içerisinde çözünür Bu sular denize karıştığında denizlerin suyunun tuzlu olmasına neden olurlar


Taş küre(Yer Kabuğu)




Üzerinde yaşadığımız yeryüzü kısmıdır Yeryüzü çeşitli taşların oluşturduğu kayalar ve topraklardan oluşmuştur Taş kürenin çukur olan yerleri sularla dolarak göl ve denizleri, yüksek yerleri de dağları oluşturur Düz, geniş ve verimli olan araziler ova, akarsuların geçerken derince yardığı yerler ise vadi adını alır


Dünya’mızın katmanları içerisinde en ince olan katman, taş küredir Sıcaklığı hava küreden fazla, ateş küre ve çekirdekten azdır


Dünya’mızın hava küre, su küre, taş küreden başka gözle göremediğimiz ve hissedemediğimiz başka katmanları da vardır


Taş küreden sonra Dünya’mızın merkezine doğru olan katmanları ateş küre ve ağır küre (çekirdek) dir




Ateş küre(Magma)




Çekirdeğin çevresinde taş kürenin yani yer kabuğunun hemen altında bulunan kısımdır Sıcaklığı hava, su ve taş küreye göre çok fazladır Kalınlığı oldukça fazla olan bu katmanda çeşitli maddeler erimiş ve akışkan halde bulunur


Ağır küre (Çekirdek)


Dünya’mızın merkezini oluşturur En ağır maddelerin bulunduğu kısımdır Kalınlığı ve sıcaklığı diğer bütün katmanlara göre çok fazladır Bu katmanda en çok demir ve nikel gibi maddeler bulunur


Hava


Dünya’mızın etrafını saran gaz katmanıdır Suda, toprakta ve taşlarda hava bulunur


Toprağı, taşı oluşturan minik tanecikler arasındaki boşluklarda hava vardır Toprakta hava olmasaydı bitkiler büyüyemez, toprağın içindeki böcek ve solucanlar yaşayamazdı


Sudaki hava erimiş halde bulunur Suda yaşayan hayvanlar ve bitkiler, bu erimiş havayı solur Zaten suda hava olmasaydı biz suyu içemezdik


Karalar


Canlıların çoğu yer kabuğunda yaşar Yer kabuğu, kaya ve taşlardan oluşmuştur Yer kabuğunu oluşturan kaya ve taşlara kayaç denir Kayaçların çoğunun üzeri toprak, kum, buz ve suyla örtülüdür Bazı kayaçların kalınlığı yer kabuğunun kalınlığı kadardır


Kayalardan kopan parçalara taş, taşların yuvarlak ve düzgün olanlarına çakıl, çakıldan daha küçük, ince parçalara kum denir Kum, toprağın bir parçasıdır


Kayalar farklı şekil, sertlik, büyüklük ve renktedir Bunu nedeni kayaların yapısındaki minerallerin farklı olmasıdır Kayaların yapı taşı minerallerdir Yani doğada bulunan kristal yapılı maddelere mineral denir Kayaların sertlik ve yumuşaklıkları da minerallere bağlıdır


Yer kabuğunun büyük çoğunluğunu silisyum ve oksijenden meydana gelmiş mineraller oluşturur Birçok aracın yapımında kullanılan demir, demir mineralinden elde edilir Kurşun kalemin içindeki uçlar grafit mineralinden; tebeşir, alçı taşından elde edilir Talk mineralinden pudra yapılır Tuz, kaya tuzu minerallerinden elde edilir Boroks mineralinden elde edilen bor, ülkemizde bol miktarda bulunan değerli bir mineraldir


Erzurum’da çıkarılan oltu taşından takı ve süs eşyaları yapılır


Eskişehir’de çıkarılan lüle taşından süs eşyaları yapılır




KAYAÇLARDAKİ MİNERAL


Taş küre karalar, kayaçlar ve topraktan oluşmuştur


Çevremize baktığımızda kayaçları ve toprağı kullandığımız birçok ürün görürüz Örneğin kuyumcudaki bilezik, evimizin camı, porselen tabağımız, çelik tenceremiz, elektrik telleri hepsi kayaçlardan ve toprağın içerisinde bulunan minerallerden yaralanarak yapılır


Mineraller kayaçların yapısında bulunan doğal maddelerdir Mineraller çok çeşitli boyut, biçim ve renklerdedir Bazı minerallere çok kolay ulaşılırken bazılarına ulaşmak için taş kürenin derinliklerine inilmesi gerekir