Tarımın Türkiye Ekonomisindeki Yeri

Tarımın Ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri
Nedir

TARIM
İnsanların toprağı işlemesi topraktan ürün elde etmesi ve hayvancılık yapması faaliyetlerine "tarım" denir

TARIMIN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ ÖNEMİ
Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısı geçimini tarımdan sağlarFabrikaların çoğunluğunun ham maddesi tarımdan sağlanırEn önemli iç ticaret kaynağımız tarımdırÜlkemizin ihracatında önemli rol oynarMilli gelirin yaklaşık %27si tarımdan sağlanır

TARIMDA VERİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
SulamaGübrelemeTohum ıslağıMakineleşmeToprak bakımıİlaçlama ve zirai mücadelePazarlamaTarımı destekleyen kuruluşlar

TARIM METODLARI
Nadas(kuru) tarım
Ekstansif(yaygın) tarım
İntansif(yoğun-ince) tarım

TARIM ÜRÜNLERİ

BUĞDAY

İlk yetişme döneminde (ilkbaharda) yağış ister Olgunlaşma vehasat döneminde kuraklık gerekirBu özelliğinden dolayı Karadenizkıyılarında tarım yapılamaz Ayrıca düşük sıcaklılardandolayı Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yerlerinde tarımı yapılamaz Bunların dışında bütün bölgelerimizde tarımıyapılabilirBuğday üretimi iklimdeki karasızlıktan dolayı bazı yıllar artarken, bazı yıllar düşer Üretimin en fazla olduğu bölgemizİç Anadolu Bölgesidir İl olarak en fazla Konya,Ankara
ve Adana'dır

ARPA

Soğuğa ve sıcağa dayanıklıdır Bundan dolayı buğdayınyetişebildiği her yerde yetişir Ayrıca düşük sıcaklıktandolayı buğdayın yetişemediği DoğuAnadolu'nun yüksek yerlerinde de tarımı yapılabilir Üretim en fazla İç AnadoluBölgesinde gerçekleşir

MISIR

Yetişme döneminde bol su ister Bundan dolayı yurdumuzda sulamaimkanı olan bütün her yerde tarımı yapılabilir Yağ elde edilmeye başlandıktan sonra tarımı Akdeniz Bölgesinde hızlagelişmiştir Bugün mısır üretimimizin yarısına yakını Akdeniz Bölgesinden elde edilir (Adana çevresi başta gelir) Üretimde 2bölge Karadeniz Bölgesidir (Buğdayın yerine tarımı yapılmaktadır) Bölge halkının temel besin maddesi olduğundanticarette değeri yoktur

ÇELTİK (PİRİNÇ)
Çeltik ilk çimlenme döneminde bol su ister Hasat dönemindekuraklık gerekir Yurdumuzun sıcaklık şartları çeltik tarımına elverişlidir Fakat su sorunu vardır Bu sebeple tarımı akarsu kenarlarında gelişmiştir Çeltik tarım alanlarında sivrisinek çok geliştiğinden ekim alanları devletin kontrolündedir (yerleşimbirimleri çevresinde tarımına müsaade edilmemektedir Üretimde en büyük paya sahip bölgemiz Marmara Bölgesidir BaştaEdirne ilimiz gelmektedir Ayrıca Balıkesir , Çanakkale ve Bursa çevrelerinde de tarımı yapılırÜretimde ikinci bölge Karadeniz Bölgesidir Başta Samsun olmak üzere, Çorum, Sinop, Kastamonu çevresinde tarımı gelişmiştirAkdeniz bölgesinde Silifke ve Amik ovaları önemli çeltik ekim alanıdırÜretimimiz yeterli olmadığından ithal etmekteyiz

ÇAVDAR
Serin yayla iklimi ister Yem sanayisinde kullanılır En fazlatarımı İç Anadolu Bölgesinde gelişmiştir

BAKLAGİLLER

NOHUT

İlk yetişme döneminde yağış ister Hasat döneminde kuraklıkgerekir Yurdumuz iklim şartları genelde nohut tarımına elverişlidir En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesindeyapılmaktadır Bu bölgemizi Akdeniz ve Ege
Bölgeleri takip etmektedir

MERCİMEK
Kuraklığa dayanıklı olduğu için en fazla tarımı G DoğuAnadolu Bölgesinde gelişmiştir Mercimek üretimimizin yarıdan fazlası bu
bölgeden karşılanır (kırmızı mercimek) Üretimdeikinci bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir(yeşil mercimek)

FASULYE
Yurdumuzda sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilirÜretimde en büyük paya sahip bölgemiz İç Anadoludur

SANAYİ BİTKİLERİ

TÜTÜN
Kıraç arazilerde yetişebilir İlk yetişme döneminde su isterDaha sonra mutlaka kuraklık olmalı Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Ancak kaliteli tütün yetiştirilmesi amacıyla ekimalanları devlet tarafından sınırlandırılmıştır Üretimde 1 Ege Bölgesidir ( Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizlive Uşak çevresi)2 GDoğu Anadolu Bölgesi 3KaradenizBölgesidir

ŞEKER PANCARI
Yurdumuzda tarımı 1925 yılında Uşak'ta başlamıştır (ilkfabrika Uşak'ta 1926 yılında kuruldu) Bugün fabrikaların kurulduğu her yerde tarımı yapılmaktadır Belirli iklim ve toprakisteği yoktur Sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilir Üretimde 1 İç Anadolu Bölgesidir Şeker pancarı tarladan söküldükten sonra kısa bir süre sonra işlenmesi gerektiğinden tarımı fabrikalar çevresinde yapılırAyrıca pancar küspesi hayvan yemi olarak kullanıldığı için buralarda besi hayvancılığı
da gelişmiştir Kıyı bölgelerimizde tarımı yapılmaz Sebebi buralarda dahafazla gelir getiren ürünlere öncelik verilmesidir

PAMUK
Alüvyal toprakları sever Ayrıca yüksek sıcaklığa ihtiyaçduyar Yetişme döneminde bol su, hasat döneminde kuraklık gerekir Üretimde 1 Güneydoğu Anadolu Bölgesir (En fazla ŞUrfa Çevresi)Gap ile birlikte tarımı hızla gelişmektedir 2 Ege Bölgesi (kıyıdaki bütün çöküntü ovalarında), 3 Akdeniz Bölgesi(başta Adana olmak üzere Hatay, İçel, Antalya Çevresi), Ayrıca Marmara Bölgesinde Balıkesir, Bursa ve Çanakkale çevresi ileDoğu Anadolu Bölgesinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlardatarımı yapılır(Elazığ ve Iğdır çevresi)

ÇAY
Tropikal iklim bitkisidir Bol ve düzenli yağış ister Bulutlu günsayısı fazla olmalıdır Kışlar ılık geçmelidir Yurdumuzda en iyi
yetişme şartlarını Doğu Karadeniz Bölümünde bulmuşturBugün Rize başta olmak üzere Ordu'dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı kesimde tarımı yapılmaktadır Yurdumuzda çay tarımıCumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır (1924) Çay tarımının tamamı Karadeniz bölgesindedir

HAŞHAŞ
Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde tarımıyapılabilir Ancak uyuşturucu elde edildiği için üretimi devlet kontrolündedir Bugün başta Afyon olmak üzere Kütahya, Uşak,Denizli, Burdur, Isparta, Konya çevresinde tarımı yapılır Gıda sanayisinde ve tıpta narkoz yapımında kullanılır Son yıllarda tütün bitkisine altarnatif bitki olsun diye Manisa'nın kırsal kesimlerinde (Gördes, Demirci, Kula ,Selendi gibi) haşhaş tarımına müsade edilimiştir

KETEN KENEVİR
Lifleri dokuma sanayisinde,ip ve halat yapımında kullanılırYurdumuz üretiminin tamamına yakını Karadeniz Bölgesindenkarşılanır Başta Kastamonu olmak üzere Samsun ,Amasya ve Çorumçevresinde tarımı yapılırEge Bölgesinde ise kütahyaçevresinde tarımı
yapılmaktadırKenevirden uyuşturucu elde edildiğinden üretimi devlet kontrolündedir

YAĞ BİTKİLERİ

AYÇİÇEĞİ İlk yetişme döneminde su , hasat döneminde kuraklık ister Bundan dolayı
Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde sulama ile tarımı yapılır Üretimde 1 Marmara Bölgesi (Ergene Bölümü) 2 Karadeniz Bölgesi (Orta Karadeniz) 3 İç Anadolu Bölgesi'dir Son yıllarda Akdeniz ve Ege Bölgelerinde tarımı hızla gelişme göstermektedir Sebebi pamuk bitkisine göre daha az masraflı olmasıdır

ZEYTİN
Akdeniz iklim bitkisidir Ancak Akdeniz Bölgesinde tarımı fazla gelişmemiştir Daha fazla gelir getiren ürünlere öncelik tanınmasından dolayı Bugün üretimde 1 Ege Bölgesi (Kıyı Ege Bölümündeki ova ve kenarlarında- Manisa, Aydın, İzmir, Muğla
, Denizli çevresi) 2 Marmara Bölgesi-Güney Marmara kıyıları (en kaliteli sofralık zeytin bu bölgeden Gemlik çevresinden
elde edilir) 3 Akdeniz Bölgesi (Antalya çevresi en fazla) Ayrıca Doğu Karadeniz'de Çoruh vadi oluğunda (Artvin) ve Goğu Anadolu Bölgesi'nde GAntep çevresinde tarımı yapılır Zeytinin devirli üretim özelliğinden dolayı; üretim bir yıl fazla, bir yıl azdır Dünya zeytin üretiminde İtalya , İspanya ve Yunanistan'dan sonra 4 sıradayız

SOYA FASULYESİ
Önceleri daha çok Doğu Karadeniz'de Ordu-Giresun çevresinde tarımı yapılırdı 1982 yılından sonra yağ sanayisinde kullanılmaya başlanılınca tarımı Akdeniz Bölgesinde hızla gelişmiştir Kısa sürede geliştiği için bölgede ikinci ürün olarak yetiştirilir Adana başta olmak üzere İçel, Hatay çevresinde tarımı gelişmiştir Türkiye üretiminin % 92 'sini Akdeniz Bölgesi karşılar

YER FISTIĞI
Akdeniz iklim şartlarında iyi yetişmektedir En fazla tarımı bu bölgede Adana çevresinde gelişmiştir(%91) Ayrıca GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında, Ege Bölgesi'nde Muğla Manisa ve Aydın çevresi, G Marmara Bölümü'nde Balıkesir, Çanakkale çevresinde tarımı yapılır Çerez olarak tüketildiği gibi yağ da elde edilir

SUSAM
Sıcak iklim bitkisidir Yurdumuzda başta GDoğu Anadolu Bölgesi olmak
üzere Akdeniz ve Ege Bölgelerinde tarımı yapılır Yağ elde edilir
Ayrıca helva yapımında kullanılır

MEYVECİLİK

ANTEP FISTIĞI
En iyi yetişme şartlarını G Doğu Anadolu Bölgesinde bulmuştur (% 90) Başta Şanlıurfa ve Gaziantep gelir Ayrıca Akdeniz ve Ege Bölgelerinde çitlembik ağaçlarının aşılanması ile de tarımı yapılabilmektedir Önemli ihracat ürünümüzdür



ÜZÜM
Kışın -40ºC ye kadar dayanabilir Bundan dolayı meyveler içinde yetişme alanı en geniş olanıdır Üzüm üretiminde başta Ege Bölgesi (Manisa, İzmir, Denizli ) gelir 2 GDoğu Anadolu Bölgesidir 3 İç Anadolu Bölgesidir

ELMA
Üzümden sonra yetişme alanı en geniş olan meyvedir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Niğde, Nevşehir, Amasya, Tokat, Kastamonu, Bursa, Burdur, Isparta, Antalya önemli elma üretim merkezlerimizdir

İNCİR
Akdeniz iklim bitkisidir Kış ılıklığı ister ve yaz kuraklığı ister Enfazla tarımı Ege Bölgesi'nde gelişmiştir (Başta Aydın gelir) Üretimin
%80 i bu bölgeden karşılanır Ayrıca Akdeniz Bölgesi, G Marmara ve GDoğu Anadolu Bölgesinin batısı ile Karadeniz kıyılarında (Doğu Karadeniz kıyıları hariç) tarımı yapılabilir Türkiye Dünya kuru incir üretiminde ilk sırada yer alır ve önemli ihracat ürünümüzdür

FINDIK
Anavatanı Türkiye'dir En iyi yetişme şartları Karadeniz iklim bölgesidir Yurdumuz üretiminin %90 'ını Karadeniz
bölgesi karşılar En fazla Ordu- Giresun olmak üzere Karadeniz kıyılarında tarımı yapılmaktadır Ayrıca Marmara Bölgesinde Sakarya çevresinde tarımı yapılır Türkiye dünya fındık üretiminde ve ihracatında ilk sırada yer alır (%60-70)

TURUNÇGİLLER

Tropikal iklim bitkisidir Yurdumuzda tarımı en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir (%88) Antalya başta olmak üzere bütün Akdeniz kıyılarında tarımı yapılabilmektedir Ayrıca Ege Bölgesinde İzmir'e kadar olan güney kıyılarında, GMarmara Bölümünün soğuktan korunmuş kıyılarında, Doğu Karadeniz Bölümünde Rize çevresinde ve GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında tarımı yapılmaktadır Ege Bölgesinde kıyıdan 200 km içerilere kadar tarımı yapılabilmektedir Sebebi bölgede dağların kıyıya dik uzanması sonucu deniz etkisinin iç kesimlere kadar sokulabilmesidir Doğu Karadeniz Bölümünde yetiştirilebilmesi kış ılıklığı ile ilgilidir

MUZ
Tropikal iklim bitkisidir Yurdumuzda Akdeniz Kıyılarında tarımı yapılabilmektedir Bugün tarımı daha çok Alanya - Anamur arasında
gelişmiştir

KAYISI
Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir En fazla tarımı DAnadolu Bölgesi'nde Malatya-Elazığ çevresinde gelişmiştir

BADEM
Kıraç arazilerde yetişebilmektedir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilmektedir En fazla İç Anadolu Bölgesinde Niğde -Nevşehir çevresinde gelişmiştir

SEBZECİLİK
Sebzeler çok fazla su isterler Yurdumuzda sebze yetiştiriciliği en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir Bu bölgeyi Ege ve Marmara Bölgeleri takip eder En az geliştiği bölgemiz DAnadolu bölgesidir Sebebi yaz mevsiminin çok kısa sürmesidir Ayrıca İç Anadolu Bölgesinde de sulama yetersizliğinden dolayı sebze tarımı gelişmemiştir Sebze tarımı seracılık faaliyetleri ile Akdeniz ve Ege Bölgelerinde bütün yıl yapılabilmektedir Seracılığın buralarda gelişme sebepleri; kışların ılık geçmesi ve güneşli gün sayısının fazla olmasıdır

Türkiye’de Tarımı Etkileyen Etmenler

Dağlık ve engebeli arazi yapısı tarım topraklarının dağınık ve küçükolmasına yol açmıştır Bu nedenle, küçük işletmeler şeklinde tarımsal faaliyetler daha yoğundur Topraktan alınan verimin artırılabilmesi için toprağın dinlenmeye bırakılması (nadas) gerekmektedir Türkiye’de tarımı etkileyen etmenler şunlardır :

Toprak Bakımı ve Islahı
Toprağın sürülmesi, havalandırılması, taşlarından ayıklanması,
bataklıkların kurutulması, yabancı otların ayıklanması çalışmalarıdır

Sulama
Tarım yapabilmek için toprağın nemli olması gereklidir Kuraklık görülen bölgelerde sulama ile tarım yapılabilir Sulanan tarım arazilerinde üretim yıllara göre önemli değişmeler göstermez Tarım ürünü çeşitliliği artar

Gübreleme
Topraktaki mineral dengesini korumak, toprağı verimli hale getirmek için gübreleme yapılır Gübrelemenin yapılmadığı yerlerde toprak nadasa bırakılır

Tohum Islahı
Yüksek verimli tohum kullanmak, tarımsal verimi arttırır

Makineleşme
Tarımsal faaliyetlerin kısa sürede tamamlanması toprağın daha iyi
işlenmesini sağlar

Pazarlama
Tarım üreticisinin ürününü değerlendirmek, zarar etmesini önlemek için devlet bazı ürünlere taban fiyatı vererek destekleme alımları yapar Ayrıca ürünün depolanması için silolar, hangarlar, depolar kurar

Tarımsal Kuruluşlar
Zirai araştırma enstitüleri, devlet üretme çiftlikleri, Ziraat Bankası, TMO, Türkiye Ziraat Odaları Türkiye’nin çeşitli bölgelerinin tarımsal yapısını ve özelliklerini incelemek, üretici ve tüketiciyi korumak, çiftçiye kredi, fidan sağlamak gibi amaçlarla kurulan kuruluşlardır


Türkiye’de Toprakların Kullanımı

Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı şöyledir:

Ekili dili alan : 174480000 dekar
Nadas arazisi : 36551000 dekar
Orman : 192376000 dekar
Ürün vermeyen : 113403000 dekar
Çayır-mera : 123776000 dekar
Kullanılmayan alanı : 662195000 dekar
Ekili – Dikili Alanların Kullanımı



Ekili – dikili alanların kullanım amacına göre dağılışı şöyledir :

Ekili – Dikili Alanların Coğrafi Dağılımı
Ekili alan (Tarla) 145178000 dekar
Dikili Alan (Meyveli ağaç) 23373000 dekar
Sebze-çiçek bahçesi (Sera dahil) 5929000 dekar
Ekili – Dikili Alanların Ürünlere Göre Dağılımı
Tahıllar % 74
Endüstri bitkileri % 11
Baklagiller % 8
Sebzeler % 5
Yumruklu bitkiler % 2

Türkiye’deki Tarım Bölgeleri- Kıyı ve Yakınındaki Tarım Bölgeleri

Kıyı bölgelerinde iklime bağlı olarak birbirinden farklı üç tarım bölgesi görülür:


Karadeniz Kıyıları: Kış ılıklığına ve bol neme gereksinim duyan çay, fındık, mısır ile tütün, sebze, meyve, keten, kenevir, ayrıca Doğu Karadeniz kıyılarında turunçgil yetişir

Akdeniz ve Kıyı Ege: Akdeniz iklimine uyumlu olan, turunçgiller, zeytin, incir, susam, pamuk, pirinç, turfanda sebzeler, muz, çekirdeksiz üzüm, tütün gibi ürünler yetiştirilir

Marmara : Geçiş iklimi koşullarına bağlı olarak ürün çeşitliliği en fazla olan bölgedir Başlıca ürünleri ayçiçeği, zeytin, tütün, çeşitli sebze ve meyveler, tahıllar, dut ve fındıktır

İç Tarım Bölgeleri : Yükselti ve denize göre konuma bağlı olarak çeşitlilik gösteren tarım bölgeleridir
Karadeniz Ardı: İç Anadolu ile kıyı arasında geçiş özelliği gösterir Yüksek yerlerinde çavdar, buğday, sulak yerlerde pirinç ve sebze yetiştirilir Hayvancılığın geliştiği, özellikle tiftik keçisinin yoğun olarak yetiştirildiği alandır

İç Anadolu ve Çevresi: Bozkırların geniş yer kaplaması nedeniyle koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yaygındır Yarı kurak iklim nedeniyle buğday, arpa gibi tahıllar ile fasulye, nohut gibi baklagiller yetiştirilir

Erzurum – Kars Bölümü: Yazların kısa ve serin geçmesi tarımsal faaliyetleri sınırlamıştır Buğday, arpa gibi tahıllar yetiştirilir Yaz
yağışlarına bağlı olarak gür otlakların olması büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır

Doğu Anadolu ve Dağlık Yerler: Tarım alanlarının sınırlı olduğu bu yerlerde hayvancılık ön plana çıkar Tahıl tarımı yapılır Sebze ve meyve üretimi önem taşımaz


Tarımın Türkiye Ekonomisindeki Yeri
1 Nüfusun büyük bir bölümü tarımsal faaliyetlerle geçimini sağlar Ulusal gelirin ¼ ini tarım sektörü karşılar İhracatımızda önemli bir paya sahiptir

2 Türkiye’deki endüstri tesislerinin büyük bölümü tarımsal maddeleri hammadde olarak kullanır Sanayinin gelişmesinde büyük önem taşır

3 İhracatımızda fındık, turunçgiller, tahıllar, meyve ve sebzeler, pamuk, tütün, yağ bitkileri, zeytin ve çay gibi tarım ürünleri önemli yer tutar