--->: Kpss.. İnkılap tarihi ders notları

Ø 3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat kanunu
Ø 1924 Türkiye İş Bankası kuruldu
Ø 1925 Türkiye Sanayi ve Maden Bankası
Ø 13 Şubat 1925 Şeyh Sait Ayaklanması Takrir-i Sükun Kanunu çıkışı
Ø 30 Kasım 1925 Tekke Zaviye Türbelerin kapatılması
Ø 1925 Şapka Kanunu
Ø 1926 Kabotaj kanunu çıkarıldı
Ø 1926 Emlak ve Eytam (Emlak Bankası) kuruldu
Ø 1926 Uşak ve Alpulluda (Kırklareli) şeker fabrikaları açıldı
Ø 1926 Maarif Teşkilatı hakkında kanun Milli Eğitim Bakanlığı kuruldu
Ø 1926 Ankara Antlaşması İngiltere ile Musul sorunu çözümlendi
Ø 1 Ocak 1926 Uluslar arası saat ve takvimin kabulü
Ø 17 Şubat 1926 Medeni Kanun yürürlüğe girdi
Ø 1927 Teşvik-i Sanayi kanunu çıkarıldı
Ø 10 Nisan 1928 “Devletin Dini İslam’dır” hükmünün anayasadan çıkarılması Laiklik girer
Ø 20 Mayıs 1928 Uluslar arası rakamların kabulü
Ø 1 Kasım 1928 Harf İnkılabı
Ø 23 Aralık 1930 Menemen Olayı
Ø Merkez Bankası kuruldu 1930
Ø 3 Nisan 1930 Kadınlara belediye seçimlerinde seçme - seçilme hakkının tanınması
Ø 26 Mart 1931 Uluslar arası ölçülerin kabulü
Ø 1931 Türk Tarih Kurumu
Ø 12 Temmuz 1932 Türk Dil Kurumunun kurulması
Ø 1932 Cemiyet-i Akvam üye olundu
Ø 1933 Yüksek Ziraat Enstitüsü
Ø 1933 kadınlara muhtar olma hakkı verildi
Ø 1 Ağustos 1933 Darülfünun İstanbul Üniversitesi oldu
Ø 1933 Sümerbank açıldı İlk KİT
Ø 1934 yılında planlı ekonomiye geçiş gerçekleşti
Ø 21 Haziran 1934 Soyadı kanunu
Ø 3 Aralık 1934 Din adamlarının kılıklarının düzenlenmesi
Ø 5 Aralık 1934 Kadınlara milletvekili seçme – seçilme hakkı verildi
Ø 1934 Balkan Antantı
Ø 1935 Dil – Tarih – Coğrafya Fakültesi kuruldu
Ø 20 Temmuz 1936 Montrö Boğazlar sözleşmesi
Ø 1937 Sadabat Paktı
Ø 5 Şubat 1937 Anayasaya 6 Atatürk ilkesi girdi
Ø 1945 Lahey Adalet Divanına üyelik
Ø 1945 Birleşmiş Milletlere (BM) üye olundu
Ø 1946 ilk Devalüasyon yapıldı
Ø 10 Aralık 1948 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ilan edildi
Ø 1952 NATO’ya üye olundu
Ø 31 Temmuz 1959 AB’ye ilk başvuru O zaman ki adı AET
Ø 14 Nisan 1987 AB’ye tam üyelik başvurusu
Ø 17 Aralık 2004 AB tam üyelik için tarih alındı
Ø 3 Ekim 2005 AB’ye tam üyelik müzakerelerin başlama tarihi

Ø 1648 Vestfalya Antlaşması ve Avrupa’da birliğin sağlanması (amaç Osmanlıyı Avrupa’dan atmak)
Ø 1727’de Matbaa kullanılmaya başlanıldı (3 Selim)
Ø 1808 Sened-i İttifak (2 Mahmut)
Ø 1926 Yeniçeri ocağı kaldırıldı (2 Mahmut)
Ø 1839 Tanzimat Fermanı ilan edildi (Abdülmecit)
Ø 1856 Islahat Fermanı yayınlandı (Abdülmecit)
Ø 1876 Kanun-i Esasiye ilk anayasa yayınlandı (2 Abdülhamit)
Ø 1908 Reval görüşmeleri (İngiltere, Osmanlıyı parçalaması için Rusya’yı serbest bıraktı)
Ø 1911 Trablusgarp savaşı ve Uşi antlaşması İtalya ile
Ø 1912 1 Balkan savaşı Londra barışı
Ø 1913 2 Balkan savaşı Atina ve İstanbul antlaşmaları
Ø 1914 – 1918 1 Dünya Savaşı
Ø 1916 Londra sözleşmesiyle Rusya’ya Osmanlıdan verilecek yerler belirlendi
Ø 1916 Sykes – Picot antlaşmasıyla İngiltere ve Fransa, Osmanlı topraklarını paylaştı
Ø 1916 Mac Mahon antlaşması Araplara, İngiltere bağımsız verme vaadinde bulundu
Ø 1917 Seant Jean de Maurienne antlaşması İtalya’ya Osmanlı toprakları paylaştırıldı
Ø 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması Yunanistan’ın Limni adasında imzalandı
Ø 1919 Paris Barış Konferansı Yenen devletler arasında yapılmıştır
Ø 5 Mayıs 1919 Yunanlılar İzmir’i işgal ettiler
Ø 16 Mayıs 1919 M Kemal 9 Ordu Müfettişliği göreviyle Samsun’a yola çıktı
Ø 25 Mayıs 1919 M Kemal Havza’da genelge yayınladı
Ø 22 Haziran 1919 Amasya Genelgesi
Ø 23 Temmuz – 4 Ağustos 1919 Erzurum Kongresi
Ø 4 – 11 Eylül 1919 Sivas Kongresi
Ø 20 – 22 Ekim 1919 Amasya Protokolleri/Görüşmeleri
Ø 27 Aralık 1919 Ankara’nın ulusal hareket merkezi yapılması
Ø 12 Ocak 1920 Mebusan Meclisin açılması
Ø 28 Ocak 1920 Misak-ı Millinin ilanı
Ø 23 Nisan 1920 T B M M açılması
Ø 10 Ağustos 1920 Sevr Barış Antlaşması
Ø 2 – 3 Aralık 1920 Gümrü Barışı
Ø 6 – 11 Ocak 1921 I İnönü Savaşı
Ø 20 Ocak 1921 ilk Anayasa yürürlüğe girer
Ø 23 – 31 Mart 1921 II İnönü Savaşı
Ø 10 – 24 Temmuz 1921 Kütahya – Eskişehir Savaşları
Ø 5 Ağustos 1921 Atatürk’e Başkomutanlık yetkilerinin verilmesi
Ø 7 Ağustos 1921 Tekalif-i Milliye Emirleri yayınlandı
Ø 23 Ağustos – 13 Eylül 1921 Sakarya Savaşı son savunma savaşı
Ø 26 Ağustos – 18 Eylül 1922 Büyük Taarruz
Ø 11 Ekim 1922 Mudanya Ateşkes Antlaşması
Ø 1 Kasım 1922 Saltanatın kaldırılması
Ø 17 Şubat – 4 Mart 1923 İzmir İktisat Kongresi
Ø 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması
Ø 16 Nisan 1923 I T B M M kapatıldı
Ø 11 Ağustos 1923 II T B M M açıldı
Ø 11 Eylül 1923 Halk Fırkası (CHP) kuruldu
Ø 29 Ekim 1923 Cumhuriyetin ilanı
Ø 3 Mart 1924 Halifeliğin kaldırılması 1 Soyadı Kanunu:
Ø 1934 yılında çıkarılan bu kanunla, vatandaşlar toplumsal ilişkilerinde daha kesin bir yer edinmiştir (evlenme, askerlik, ceza, memuriyet)
Ø Mustafa Kemal ilk soyadını alan kişidir T B M M onayıyla
Ø Bu kanun Atatürk ilkelerinden halkçılığın bir eseridir Halk içerisindeki ayrımcılığı yıkmıştır
2 Kılık – Kıyafetin Düzenlenmesi:
Ø Toplum içindeki her cemaat, tarikat kendine özgü kıyafet ve sarıkla dolaşıyor ve bu da ayrımcılığı körüklüyordu
Ø Bu kanunda halkçılığın ve laikliğin izlerini görürüz
Ø Sadece Diyanet İşleri Başkanı, Fener Rum Patriği, Yahudi Hahambaşı ve Süryani liderlerine dini giysilerle dolaşma serbestliği tanınmıştır
3 Takvim ve Ölçülerde Yapılan Değişiklikler:
Ø 1 Ocak 1926’dan itibaren sadece miladi takvimin kullanılması
Ø Harf devriminden kısa bir süre önce rakamlar yenilendi 20 Mayıs 1928
Ø Çağdaşlaşma ve batı normlarına yakalamak, gelişmiş dünya ülkeleriyle daha iyi ve anlaşılır ilişkiler kurmak amacıyla kurulmuştur
4 Sağlık İşlerinin Düzenlenmesi:
Ø 23 Nisan 1920’de kurulan yeni devletimizin ilk hükümetinde bile Sağlık Bakanlığı oluşturulmuştu Bu uygulamayla bile yeni devletin halkçılığa çok önem vermektedir
Cumhuriyetçilik İlkesi
Atatürk’ün Cumhuriyet anlayışı; “Ulusal Egemenliğe ve Demokrasiye” dayanmaktadır Atatürk’ün Ulusal egemenlik (Milli hakimiyet) anlayışı:
Ø İnsan egemenliği doğrudan kullanmalı ve herkes bu egemenliğe aynı derecede sahip olmalıdır Egemenlik başkalarına emanet edilemez Çok partili denemelerle bu ilke uygulanmak istenmiştir
Atatürk’ün Demokrasi anlayışı:
Ø Demokrasi esas itibariyle siyasal niteliktedir
Ø Demokrasi bir fikirdir, kafa meselesidir
Ø Demokrasi bireyseldir Demokrasi eşitlikçidir Bu da genel bir eşit oy ilkesini doğurmuştur
Ø Atatürk demokrasi ile ilgili fikirlerini 1931 yılında bizzat yazdığı ders kitabı olarak okutulan Medeni Bilgiler eserinde belirtmiştir
Ø Cumhuriyetçilik denilince devlet yönetiminde yapılan değişiklikler akla gelmeli
Milliyetçilik (Ulusçuluk) İlkesi
Ø Ziya Gökalp Türkçülüğün fikir babası, kurucusudur Atatürk ise, Türkçülüğün, ulusçuluğun uygulayıcısıdır Milliyetçilik ulusal egemenlikle doğrudan bağlantılı
Ø Atatürk’e göre Millet; zengin bir hatıra mirasına sahip bulunan, beraber yaşama konusunda ortak arzu ve rızada samimi olan ve sahip olunan mirasın korunmasında iradeleri ortak olan insanların birleşmesinden meydana gelen topluma millet denir
Ø Atatürk’e göre Türk milletinin oluşmasında etkin olan unsurlar: Siyasi varlıkta birlik, dil birliği, yurt birliği, ırk ve köken birliği, tarih akrabalığı, ahlak akrabalığı
Ø Türk Tarih kurulunun açılması, Türk dil kurumunun açılması, Latin harflerinin kabul edilmesi
Atatürk Milliyetçiliğinin Özellikleri:
Ø Kendini Türk hisseden ve manevi ölçüyle bağlanan herkes Türk’tür
Ø Türk milliyetçiliği insan sevgisine önem verir
Ø Türk milliyetçiliği diğer milletlere saygı gösterir
Ø Türk milliyetçiliği hem gelişmek ve ilerlemek, hem de benliğini sürdürmek zorundadır
Ø Atatürk Milliyetçiliğinin temel dayanağı Ülkü Birliğidir
Halkçılık İlkesi
Ø Halk içinde belirli kesimlerin mağduriyetlerini ortadan kaldırma Medeni, soyadı kanunları gibi
Ø Milli egemenliği esas alır ve demokrasiyi öngörür
Ø Halkın kendi kendini yönetmesi, kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olması
Ø Halkçılığın temel amacı; sağlıklı bir toplum yetiştirmek
Ø Halkçılık doğrudan “Demokrasi” ile ilgilidir
Atatürk’ün Hakçılık İlkesi:
Ø Yeni kurulan Türk devleti belli bir zümreye, çıkar gruplarına değil, doğrudan halka dayanır Yani bir halk devletidir
Ø Halk arasındaki tek fark yapıkları iş meslekleridir Halkçılığın esası; halkın mutluluğun yine halkça sağlanmasıdır Halkçılık ilkesi, toplumun huzurunu ve milli dayanışmayı sağlamıştır
Devletçilik İlkesi
Ø Türkiye Cumhuriyeti 1931 yılından itibaren devletçiliği uygulamaya koymuştur Yapılan tüm uygulamalar ekonomiktir Atatürk’ün devletçilik anlayışında, bireyin önü kesilmez Devlet, vatandaşın gücünün yetmediği, yapamadığı şeyler olduğunda müdahalecidir
Laiklik İlkesi:
Ø Saltanatın kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Medeni Kanun, Diyanet İşleri Başkanlığının kurulması Kılık – Kıyafet kanunu, Evkaf başkanlığının kurulması

Ø Atatürk girişimcilere kredi sağlamak amacıyla 1924 yılında Türkiye İş Bankası kurulmuştur Cumhuriyetin ilk bankası Bu banka kişisel tüketici kredileri sağlama konusunda öncü olmuştur Ortakları CHP, Latife Hanım’ın babası, Celal Bayar
Ø Daha güçlü çağdaş ortamlar kurmak modern mimari için halka konut kredisi sağlamak amacıyla 1926’da Emlak-Eytam Bankasını (Emlak Bankası) kuruldu Bayındırlık işi için İş Bankası ve Emlak Bankasının kişilere kredi vermeleri liberalizmin yerleşmesi içinidir
Ø Lozan konferansında kapitülasyonların kaldırılmasıyla, İzmir İktisat Kongresinde alınan Misak-i İktisadi kararına uyulmuştur Bu karar tam bağımsızlık için çok önemli bir adımdır Fakat birkaç tane daha sorun vardı ve bunların çözümlenmesi gerekliydi; bu amaçla Kabotaj kanunu çıkartılmıştır Osmanlı devletinin verdiği kapitülasyonlardan dolayı İngiltere ve Fransa gemileri rahatlıkla yük ve yolcu taşımaktaydılar Bu hem bağımsızlığa ters hem de ekonomik olarak çıkarlarımızla örtüşmüyordu Kabotaj kanunu ile Türk karasularında sadece Türk bayraklı gemilere dolaşma serbestliği sağlanmıştır Ötekiler vergi ve yasal yükümlülüklere tabiidir Ülkemizdeki şirketlerin, demiryollarının hatta limanların bile çoğu yabancıların elindeydi bunlar satın alınarak millileştirilmiştir
Devletçilik İlkesinin Uygulanması
Öncelik yine kişisel girişimciliktir Devlet kişilere engel değil destekleyici olmuştur Kişisel gücün yetmediği durumlarda devlet atılımcı olmuştur Devletçiliğin ekonomideki uygulamalarına incelersek:
Ø Sanayi Alanında: Sümerbank pamuklu-yünlü dokuma sanayisi olup, yurt çapında yayılmış ilk KİT’tir (Kamu İktisadi Teşekkülü)
Ø 1934’de ilk kez planlı ekonomiye geçiş gerçekleşmiştir 1934-1938 arası ilk 5 yıllığına uygulanmıştır Planla, dokuma, demir, kağıt, yapay ipek, cam, kimya alanlarında önemli kuruluşlar yaratıldı Birinci beş yıllık kalkınma planında sonra ikinci beş yıllık kalkınma planı uygulanamamıştır Bunun nedeni 2 Dünya Savaşının 1939’da patlak vermesidir
Ø Tarım Alanında: Devletçilik ilkesi bu alanda pek uygulanamamıştır Tam aksine köylüye ucuz kredi, kooperatifleşme kolaylıkları sağlanmıştır Devletçili ilkesinin uygulanamamasının nedeni ise; halkın büyük çoğunluğunun ve devletin gelirlerinin önemli bir bölümünün tarıma dayalı olması, tarımsal üretimin düşmemesi içindir
Ø Para Kredi – Bütçe Uygulamaları: Türk parasının üzerinde tam bir denetim sağlanması ve bağımsız bir ülke olmanın gereği olarak Merkez Bankası kurulmuştur

Atatürk Dönemi İktisat Programlarının Analizi
Ø Türk parasını değerini koruyan anti-enflasyonist para-kredi programlarının uygulanması başarılmıştır
Ø Gerçek kamu harcamalarına dayanan denk bütçe politikası
Ø Devalüasyonsuz dış para politikası Revalüasyon (paranın aşırı değerlenmesi) 2005 yılında durum bu Revalüasyon yüzünden ihracat azalır Üretim azalır, işsizlik artar ve ekonomi daralır
Ø Ulusal kaynakların verimli kullanılmasını amaçlayan planlı kalkınma politikaları
Bu gelişmelerin sonucunda;
Ø Ülke açlıktan kurtulmuştur
Ø GSHM 15 yıl boyunca (1923-1938) %8 oranında büyümüştür
Ø Kooperatifler kurulmuştur Çiftçiye ucuz kredi sağlanmıştır Devletçiliğe hizmet eder
Ø İhracat artmış TL değerini korumuştur
Ø Ulaşım ağı gelişmiştir Böylece merkezi otorite de güçlenmiştir
Ø Çok sayıda sanayi kuruluşu açılmıştır Uşak ve Alpulluda (Kırklareli) şeker fabrikaları açılmıştır
Ø Fiyatlarda istikrar sağlanmış ve gelir dağılımının dengesiz bir hal alması engellenmiştir
Ø Ekonomiyle ilgili bir çok kurum oluşturulmuştur ve böylece kurumsallaşma sağlanmıştır Sırasıyla; Türkiye İş Bankası (1924), Türkiye Sanayi ve Maden Bankası (1925), Emlak – Eytam Bankası (1926) bankaları kuruldu Bu bankalar kuruluş amacıyla liberal ekonomiye hizmet eder
Türk İnkılabı Açısından Eğitimin Önemi
Yıllar süren geri kalmışlığımızı ve nedenlerini incelersek:
Ø Osmanlı devletinin eğitimle yeterince ilgilenmemesi bu sorunun ana kaynağıdır
Ø Osmanlı sadece Enderun (saray) mektebi ile ilgilenmiş ve eğitimi halka bırakmış Bu durum düalizmi (ikililiği) oluşturmuştur
Ø Enderun (saray) mektebi; saraya devlet adamı yetiştiren ve genelde devşirme sistemi ile çalışır
Ø İlköğretim okuma-yazma zorunlu değil Kız çocukların okula gitmesi gibi zorunlulukları yok
Ø Temel eğitime önem verilmemiş ve son dönemlerde devlet eliyle yüksek okullar (çoğu askeri) açılmıştır
Ø Yeni okullar açılırken, eski okulların kapatılmaması düalizmi körüklemiştir
Ø Osmanlıda eğitim Sıbyan okullarında başlıyor başarılı olanlar medreselere devam ediyor
Ø Medreseler ilk önceleri din ve bilimi birlikte verirken, son zamanlarda sadece din eğitimi veren kurumlar haline gelmiş buda Osmanlıda bilimin gelişmesini engellemiştir
Ø Osmanlıda en çok modern okul açan, 2 Abdülhamit’tir Ayrıca onun açtığı Darülfünun ilk Türk üniversitesidir Atatürk Darülfünun’u 1933 yılında İstanbul Üniversitesine çevirmiştir
Türk Eğitim Sisteminin Kurulması
Yeni eğitim sistemiz de doğal olarak; laik ve ulusal olacaktır Bu yüzden Osmanlıdan beri gelen düalizmi yok edilmesi gerekmektedir bu amaçla;
Ø İlk olarak düalizmi yıkmak için “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” çıkarılmıştır Özetle laik eğitim sistemine Tevhid-i Tedrisat ile geçilmiştir
Ø Maarif Teşkilatı hakkında kanun çıkarılması Milli Eğitim Bakanlığı kurulmuştur
Ø 1 Kasım 1928’de çıkarılan kanunla yeni Türk alfabesine geçiş Cumhuriyet ilanı sonrası yapılan araştırmalar gösterdi ki, Türkçe’nin ses yapısına en uygun alfabe Latin alfabesidir
Ø Yeni alfabenin oluşturulması için Millet Mektepleri açılmıştır Yani okuma yazma seferberliği ilan edilmiştir 1930’larda %20’lerde olan okuma oranı %97’e çıkmıştır
Ø Arapça’dan Latince’ye geçiş gerçekleşmeseydi Devrimlere, Cumhuriyet’e yani devletimize kuşkulu gözle bakılabilirdi
Ø 1931’de Türk Tarih Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu)
Ø 1932’de Türk Dil Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu)
Ø 1933’de Türk Ziraat Enstitüsü
Ø 1933’de Darülfünun kapatılmış yerine İstanbul Üniversitesi açılmış İlk üniversitedir kendileri
Ø 1935’de Dil Tarih Coğrafya Fakültesi kurulmuştur
Türk Ekonomisinin Yeniden Yapılanması
Osmanlı devletinde ilk borçlanma Kırım savaşında İngilizlerden alınan borçla başlar Abdülmecit zamanında alınmıştır Alınan borçlar ödenmeyince maliye iflas etmiş ve 1881’de Duyun-u Umumiye Teşkilatı kurulmuştur Avrupalı devletler borçlarını kendileri tahsil etmek için kurumuşlar Kamu hizmetleri ve ticaret tümüyle azınlıkların ve yabancıların kontrolü altına girmiştir Üretim 0 noktasındadır Toplu iğne dahi ithal edilmektedir
Ekonomiyi Düzelteme Yolunda İlk Girişimler
İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat - 4 Mart 1923)
Ø Kongre sonunda Misak-i İktisadi (Milli Ekonomik İlkesi) kararları alındı ve ekonomik bağımsızlığın siyasal bağımsız kadar önemli olduğu vurgulandı
Ø Tarıma büyük önem verilmesi ve desteklenmesi istenmiştir Nitekim 1925 yılında Aşar/Öşür vergisi kaldırılmıştır Bu verginin kaldırılması halkçılığa hizmet eder
Ø Bu kongrede liberal ekonomik sistemi benimsenmiştir Fakat 1931 yılında devletçilik ilkesine geçilmiştir Liberal ekonominin geçilememesinin 2 temel nedeni var; zaten yoksul olan halkın sermayesi olmaması ve 1929’da ABD’de başlayan dünya ekonomik buhranın çıkması
Ø Güçlü bir sanayinin kurulması istenmiştir Ancak; sermaye yetersizliği, girişimci sayısının azlığı, kalifiye işçi yetersizliği Sanayinin önündeki en önemli engellerdi
Ø Bu engellerin giderilmesi için 1927’de Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkartılmıştır Bu kanun ile yeni açılan fabrikalardan ya vergi alınmaz ya da çok az vergi alınır aynı zamanda da bu tarz girişimlere kredi verilmek amacıyla oluşturulan bir yasadır Teşvik-i Sanayi Kanunu liberal ekonomiye hizmet eder
Ø Madenleri işlemek ve sanayi kuruluşları yapmak için 1925 Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kurulur Bu kuruluş da liberal ekonomiye hizmet eder Nitekim 1926 yılında önce Uşak’ta sonra Alpullu’da (Kırklareli) şeker fabrikaları kurulur
Ø İzmir İktisat Kongresinde ülkedeki ulaşım ağı için Türkiye’nin yer şekillerine en uygun olarak demiryolu ulaşımına önem verilmiştir Bu uygulamayla devletin otoritesi gücü artmıştır
1 Batı Tarzı: Tanzimat ile birlikte başlar Bu yüzden Düalizm (iki başlılık) oluşmuştur
Ø Batıdan çeviri yoluyla alınan ya da Osmanlının kendisinin yaptığı ve batı tarzı yasalar hazırlanır Örnek; Mecelle Osmanlı devletinin medeni hukukunu oluşturur Medeni hukuk demek, kadın ve erkek arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı Yargıçların yetkileri fazla, mahkemeler açık yapılır Şahitliği yeni tanıklığı başvurulan yargıcın yetkilerini artıran mahkemelerdir Öncelikle yabancılar daha sonra azınlıklar bu mahkemelere yönlendiriliyordu
Türk Hukuk Devrimi
Ø 23 Nisan 1920 yeni devletin kurulmasıyla başlar ve 1937’ye kadar sürer 1937 yılında Atatürk’ün 6 İnkılabı anayasaya geçmiştir
Ulusal egemenlik ilkesinin gerçekleşmesi:
Ø Ulusal egemenlik üstü örtülüde olsa ilk kez Amasya Tamiminde dile getirilmiştir
Ø Meclisin 23 Nisan 1920’de açılması ile hayata geçmiştir
Ø Saltanatın kaldırılması 1 Kasım 1922
Ø Cumhuriyetin ilanı 29 Ekim 1923
Devleti laikliğe götüren adımlar:
Ø Halifeliğin kaldırılması 3 Mart 1924
Ø Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştirilmesi) kanunun çıkması 3 Mart 1924 bu kanunla amaç parçalanan eğitimi birleştirmek Bu amaçla 1936’da Maarif Teşkilatı hakkına kanun çıkmıştır
Ø Şeriye yerine Diyanet İşleri Başkanlığı, Evkaf yerine de Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu 3 Mart 1924
Ø Tekke Zaviye Türbelerin kapatılması 30 Kasım 1925
Ø Türk Medeni Kanunun kabulü 17 Şubat 1926 bu kanun Halkçılık ve Laikliğe hizmet eder
Ø Yeni medeni kanun İsviçre Medeni Kanunu aynen almıştır bunun nedenler; batıda o dönemde yapılan en son ve modern kanun olması, laik olması olaylara akılcı çözümler üretmesi, yargıca geniş yetkiler vermesi, kadın ve kadın haklarına daha duyarlı olması, siyasi açıdansa İsviçre en bağımsız ülke konumunda
Ø 1926 Medeni Kanunu 2002 Ecevit Hükümetiyle büyük değişiklilere uğramıştır Kadınlara verilen haklarla erkeğe verilen haklar eşitlenmiştir Örneğin evin reis hükmü çıkartılmıştır
Ø Anayasadan laikliğe aykırı hükümleri çıkarılması 10 Nisan 1928 ve bu tarihte “devletin dini İslam’dır” ibaresi kaldırılmış ve 6 Atatürk ilkesinin girmesi 5 Şubat 1937 sonucu anayasamızdan o günden beri “Türkiye Cumhuriyeti Laik bir devlettir” hükmü değiştirilemez bir hüküm olarak yer almıştır
Türk Eğitim Sisteminin Kurulması
Tanzimat Fermanı ve 2 Mahmut Dönemi etkili olmuştur 2 Mahmut zamanında Enderun (devşirme kökenlilere verilen saray eğitimi) kaldırdı
1 Geleneksel:
Ø Müslümanlar: Eğitim dili arapça, sarayda Osmanlıca kullanılıyor Eğitimin temeli İslami bilimler okutuyorlar Kuran-ı Kerim esas alınıyor Sibyan mektepleri (ilkokul kuran kursu gibi) mahalle mektepleri (ortaokul) yüksek öğrenim (medreseler) Fatih zamanında Kanuni döneminin sonuna kadar Sahn-ı Seman (bugünkü İstanbul Üniversitesi) Kanuni zamanında kaldırılıyor
Ø Gayrimüslimler: Toplumsal olarak “zimmi” statüsündeler Eğitim cemaat içi kurallara göre veriliyor Açılacak okullar program vs cemaat karar veriyor Devlet sadece denetliyor
2 Batı Tarzı Okullar: Rüştiyeler var (ortaokullar) Bugünkü pozitif bilimlerin okutulduğu yerler İdadiler (lise) Sahn-ı Seman,Dar-ül Fünun pozitif bilimleri okutulmaya başlandı Osmanlı devletinin ilk üniversiteleri İnas Dar-ül Fünun ise 1 Meşrutiyet döneminde açılıyor Kızlara Dar-ül Fünun’a gitme hakkı veriliyor

Türkiye Cumhuriyeti’nin Dış Siyaseti
Atatürk Dönemi:
Ø Rusya ile Moskova ve Kars antlaşmaları
Ø Ermenilerle Gümrü Barışının imzalanması
Ø 1 İnönü Savaşı sonrası yapılan Londra Konferansı
Ø Fransa ile Ankara Antlaşması
Ø Mudanya Ateşkesi
Ø Lozan barışı

Cumhuriyet Döneminin En Önemli Dış Siyasi Olayları
Ø Musul Sorunu: Konu uluslar cemiyeti taşınmış fakat kurumun başkanı olan İngiltere başbakanı Musul’u İngilizlere ait olduğunu belirtmiştir Türkiye ve Atatürk bu kararıtanımamış askeri yolla Musul’u almaya çalışmıştır Tam bu sırada da Şeyh Sait İsyanı çıkar ki bu isyanı İngilizler çıkarmıştır 1926 yılında İngilizlerle Ankara antlaşması yapılarak bir miktar peşin parayla Musul İngiltere’ye geçer Sonuç hüsrandır
Ø Türk Yunan Anlaşmazlığı ve Çözümü: Lozan antlaşması gereği karşılıklı nüfus mübadelesi gerçekleşti Ancak Yunanlılar İstanbul’da olabildiğince çok Rum bıraktılar Bunun sebebi tekrar İstanbul’u sahip olmaktır Sorun Adalet Divanına gider fakat çözülemez Her iki ülke karşılıklı olarak Türk ve Rumların mallarına el koydular Fakat 1930’da iki ülke anlaştı Türk – Yunan dostluğu 1950’ye kadar sürdü Fakat 1950’den sonra Kıbrıs sorunu çıkar
Ø Boğazlar Sorunu: Lozan’da boğazlarla ilgili olumlu bir karar çıkmadı Almanya ve İtalya’nın faşizan tutumu İngiltere ve Almanya’yı Türkiye yanlarına çekmelerine sebep oldular İtalya Habeşistan’a saldırması boğazlar kimliği meçhul deniz altıların görülmesi üzerine Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanır Bu sözleşmeyle Türkiye boğazda tek hakim olur ve asker bulundurma hakkını elde eder Geçiş önceliği Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler olur Geçecek gemilerin büyüklüğü, tonajı da bu sözleşmede yer alır (1936)
Ø Hatay Sorunu: Fransa ile yapılan Ankara antlaşması ile güney sınırı belirlenmişti Hatay’ı alamayan Türkiye ve Türk diplomatlar, anlaşmaya bir madde koyarak resmi dili Türkçe olan özerk bir bölge olarak Hatay’ı bırakmışlardı Avrupa’da siyasi sıkıntılar çıkınca Fransa Suriye mandacılığını bırakarak Hatay’ı Suriye’ye bırakmaya hazırlanıyordu Türkiye burada devreye girer İngiltere Türkiye’ye şirin görünmek için Hatay’ı yarı bağımsız özerk bir bölge haline getirildi Atatürk’ün girişimleriyle Hatay kendi iradesiyle Türkiye’ye katıldı Atatürk Hatay’ın yurda bağlandığını görmeden ölmüştür Hatay 1939’da yurda katılmıştır
Türkiye’nin Barış ve Güvenlik Arama Çalışmaları:
Ø 1932’de Türkiye Uluslar Cemiyetine (Cemiyet-i Akvam) katılır Bu katılım barış adına, Türkiye’nin uluslar arası alanda attığı ilk adım
Ø Balkan Antantı: İtalya’nın saldırgan tutumuna karşılık batıdaki komşu ülkeleriyle yapılan bir antlaşmadır Romanya, Yugoslavya, Yunanistan Bulgaristan bu antlaşmaya katılmaz (1934) 2 Dünya Savaşının çıkmasıyla filen sona ermiştir
Ø Sadabat Paktı: 8 Temmuz 1937’de doğu sınırlarımızın güvenliği için Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında imzalanmıştır Suriye katılmamıştır Irak ve Türkiye ile olan toprak sorunu nedeniyle
Ø Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Günümüzde boğazlardan geçişi bu antlaşmaya dayanarak yapılmıştır
Not: 1928 yılında Kellog anlaşması ile İngiltere, Fransa öncülüğünde bir çok Avrupa devleti birliktelik sağlarlar ve bu birliktelik AB’nin temelini oluşturur

Türk Hukuk Sisteminin Kurulması
Osmanlı devletinde Tanzimat Fermanı ile farklı oluşumlar meydana gelmiştir
1 Geleneksel
Ø Müslümanlar: Şeri hukuk ve Örfi Hukuk olmak üzere ikiye ayrılır Şeri hukukun temelini Kuran-ı Kerim oluşturur Örfi hukukun ise; örf, adetler, görenekler padişahların fermanları, şeyhülislamların fetvalarıdır
Ø Gayrimüslimler: Toplumsal olarak “zimmi” statüsündeler Zimmi, her konuda cemiyetin kuralları geçerli Cemiyette o kişilerin büyükleri var Yargılamalar cemaat içi kurallara göre yapılır Cemaat tarafından belirlenen kişiler yargılamada etkilidir Cemaatin kuralları yargılamaları Şeri hukuka ters düşemez Rumlar için karar alma İstanbul Fener Rum Patrikhanesidir
Atatürk Dönenimi Diğer Olaylar
Serbest Fırkanın Kurulması
Ø Takriri-i Sükun kanunun kaldırılmasıyla Atatürk yeniden çok partili rejim denemesine girişti İlk kez Terakkiperverdi
Ø Bu amaçla Fethi Bey Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdular
Ø Fakat 3 ay gibi kısa sürede partiyi kapatmak zorunda kaldı Nedeni ise; partiye halife, saltanat yanlıları ile dolmuştu Bu sebeple parti hemen kapatıldı
Ø Atatürk Fethi Okyar’dan partiyi kurmasını isterken Cumhuriyetçilik, Laiklik ilkelerinin parti programında yer almasını şart koşmuştur
Menemen Olayı (23 Aralık 1920)
Fethi beyin haklığını gösteren bir olaydır Olayı çıkaran yakalanır ve en ağır şekilde cezalandırılır Bu isyanın sonuçlarına bakılırsa:
Ø Cumhuriyet rejimine karşı tehlikelerin hala bitmediği ortaya çıkar
Ø Olay her yerde lanetlendi Halkla gençlik arasında sağlam bağlar oluştu CHP gençlik ve kadın kolları bu zamanda ortaya çıkıyor Amaç, devrimi tabana yaymak
Ø Bir süre daha çok partili hayata geçilemeyeceği anlaşıldı
Bursa olayı: Türkçe ezan tartışmalarından ötürü çıkmış bir ayaklanmadır
Atatürk’e Suikast Girişimi 1935
Çerkez Ethem ve adamları planlamıştır Kişiler yakalanıyor ve halk Atatürk’e olan sevgisini gösterilerle dile getiriyor
Ağrı ve Tunceli Olayları
Ø Ağrı’da eşkıyalık amaçlı bir olay çıkmış ve hemen bastırılmıştır
Ø Tunceli’de de devletin yol okul yapımı gibi girişimleri kendi çıkarları zarar görenlerin kışkırttığı olayladır hemen bastırıldı
Başbakan’ın değiştirilmesi
Ø Atatürk ile İsmet İnönü arasında bazı dış siyaset ve ekonomik alanda anlaşmazlık olunca Celal Bayar başbakan seçilir Atatürk öldüğünde Celal Bayar başbakandı
Atatürk’ün Ölümü: Atatürk ölümü üzerine tüm mal varlığını yönetimine partisine yani CHP’ye vermiştir
Atatürk Döneminde Olan Önemli Gelişmeler
Ø Halk Evleri ve Millet Mektepleri kuruldu
Ø Balkan Antantı (1934), Sadabat Paktı (1937) ve Uluslar Cemiyetine (1932) (Cemiyet-i Akvam) üye oldu
Ø Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı (1936)
Ø Atatürk Söylevinde (Nutuk) 1919 – 1927 dönemlerini anlatmaktadır
Ø Sanayi-i Nefise Mektebinin, Güzel Sanatlar Akademisine ve Milli Musiki ve Temsil Akademisinin Ankara Konservatuarına dönüştürüldü Müzecilik olmamıştır
Ø Terakkiperver, Serbest Cumhuriyet, Ahali Cumhuriyet, Türk Cumhuriyet Amele ve Çiftçi partisi kurulmuştur Halk Fırkasına karşı kurulmuş partilerdir
İsmet İnönü Dönemi İç Siyaset
Atatürk’ün ölümünde bir gün sonra İsmet İnönü Meclis tarafından cumhurbaşkanı seçilmiştir 1950 yılına kadar ülkeyi yönetmeyi başarmıştır Kendisine duyulan büyük saygınlık ve CHP’deki büyük gücü yüzünden Milli Şef olarak tanındı Dönemin önemli olayları:
Ø Köy Enstitüleri açarak devrimci iyi yetişmiş öğretmenleri kırsala gönderdi Köy Enstitülerinin amacı yapılan devrimleri en ücra köşelere götürmek
Ø Batı ve doğu kültürlerini tanıtmak için Türkçeleştirilen eserler bastırdı
Ø Klasik müzik için önemli adımlar attı
Ø Tiyatroya ve sanatın diğer alanlarına önem verdi Bunlar batılılaşma, çağdaşlaşma çabasıdır
Ø Teknik eğitimin temelleri döneminde atılmıştır Meslek liseleri açıldı
Ø İlk kez onun döneminde Toprak Kanunu çıkardıysa da başarılı olamadı Bu kanun ile çiftçilere devletin elindeki toprakların verilmesiydi Toprak ağaların doğmasına neden olacak
Ø İnönü döneminde 2 Dünya Savaşı çıkmış tüm ısrarlara rağmen Türkiye’yi savaştan korumuştur bu İnönü’nün en önemli başarısıdır Savaş sonrası Türkiye büyük sıkıntılar çekseler bile savaşan ülkelere krom madeni satarak ihracat yapmıştır Merkez Bankasına büyük bir döviz girdisi sağlanmıştır
Ø Savaş bitimiyle İnönü BM’ye çok partili rejime geçirileceği açıklamıştır Sonuçta Demokrat Parti ve Milli Kalkınma Partisi kuruldu
Ø 1946’da seçimlere gidilmiş fakat açık oy gizli sayım yapıldığı için çok tartışılmıştır
Demokrat Parti Dönemi
Ø 1946 seçimlerine itiraz çok olduğu için erken seçime (1950) gidildi ve bu seçimi Demokrat parti kazandı Bu sefer gizli oy, açık sayım uygulandı 27 yıllık CHP iktidarına son vermiştir CHP 1950 yılından beri iktidara gelemedi
Ø Bu dönemde ezanın arapça okunması serbest hale getirildi
Ø Halen yürürlükte olan Atatürk aleyhine işlenen suçlar kanunu çıkarılmıştır Bu kanunu çıkarma sebebi ise, Demokrat parti iktidarı ile beraber Atatürk’e çirkin saldırılar yapılmıştır
Ø Köy Enstitüleri ve Halk Evleri kapatıldı
Ø Muhalefeti susturmak için Tahkikat Komisyonlarının kurulması sonucunda 1960 darbesi gerçekleşir Tarihimizde 1971 yılında 12 Mart Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi olmuştur
Ø 2 dünya savaşından sonra Amerika ve Sovyetler Birliği soğuk savaşa girişiyorlar Amerika 2 Dünya Savaşından etkilenen ülkelere para ve gıda yardımı yapıyor Demokrat parti bundan faydalanarak halka bol bol ucuz krediler ürünler veriyor o dönemde halkın gözünde Demokrat parti demek bolluk demekti DP popülist politikalarla günü kurtarıyor planlı ekonominin e sinden söz edilmez
Ø M Kemal ilk başlarda demokrasilerde iktidarı denetleyen dürüst bir partinin olması istemiştir
Ø Ama parti giderek devrim ve Cumhuriyet karşıtlarıyla dolmaya başladı
Ø En sonunda cumhuriyet tarihimizin en büyük iç isyanı patlak vermiştir Şeyh Sait Ayaklanması (13 Şubat 1925)
Şeyh Sait Ayaklanması Nedenleri:
Ø Terakkiperver partisinin verdiği dini cesaret
Ø Lozan sorunu Irak sorunu çözülemeyince Türk ordusu Musul ve Kerkük’ü almak için harekete geçmiştir bunu duyan İngiliz ajanlarının Bölgemizde cirit atarak isyanını kışkırtmışlardır
Sonuçları:
Ø Ayaklanma çıktığında Başbakan Fethi Beydi Fethi bey bu durumu çözemeyince yerine tekrar İsmet İnönü Başbakan olur
Ø İsmet bey hemen Takrir-i Sükun kanunu çıkartır (ilk sıkı yönetim)
Ø Cumhuriyet karşıtı basın yayın organları ve partilerin kapatıldı Terakkiperver kapatıldı
Ø 1925 – 1929 tarihleri arasında Takrir-i Sükun kanunları sıkı bir şekilde uygulanmıştır
Ø İngiltere ile imzalanan Ankara antlaşması ile Musul ile Kerkük elimizden çıkartmak zorunda kaldık (1926)
iç siyeseİç siyasetimiz 1923 – 30 ve 1930 – 38 dönemleri olarak ikiye ayrılır Bu ayrılmanın nedeni ise 1929 Dünya ekonomik bunalımıdır
1 1923 – 30 Dönemi: Bu dönemde liberal politika uygulanıyor İzmir İktisat Kongresi düzenleniyor ve bu kongre tam anlamıyla liberal politikaya hizmet etmektedir
Ø Siyasi Liberalizm: Merkezi İngiltere, demokrasi, kardeşlik, insan hakları, eşitlik, özgürlük, kardeşlik, ulus devletleri kurulmalı, yönetimde cumhuriyet olmalı Hukuk devleti, şeffaflık olmalı
Ø Ekonomik Liberalizm: Devletlerin ekonomiye en az müdahale etmesidir Ütopya devletin ekonomiden tamamen çekilmesidir Özel girişimcilerin desteklenmesi gerekmektedir (Teşebüs-i Şahisi) Verimlilikte artış Serbest Pazar Sınırsız rekabet hedef, düşük fiyat ve kaliteli ürün
Türkiye Cumhuriyeti liberal ekonomiye geçememiştir O zamanlar ticaret yapanlar gayrimüslimler zengin olan onlar Osmanlı devletinde müsadere sistemi var devletin özel mülke izin vermeme gibi bir durum söz konusudur Bu yüzden gayrimüslimler mallarını vakıflara yatırarak kurtarmaya çalışmışlardır
Önemli olaylar:
Ø 17 Şubat 1923 İzmir İktisat Kongresi Başkanlığı Kazım Karabekir yapar En önemli karar Aşar Vergisinin kaldırılmasıdır Yeni Devletimizin ekonomi politikası belirlenmiştir
Ø İlk olarak halifeliğin kaldırılması
Ø Şeyh Sait İsyanı ve Takrir-i Sükun kanunu
Ø Tekke-Zaviye-Türbelerin kapatılması 30 Kasım 1925 (Laiklik)
Ø Şapka giyilmesi (Batılaşma)
Ø Uluslar arası saat ve takvimin kabulü (Batılaşma, ticaret için yapılmıştır)
Ø Medeni kanunun yürürlüğe girmesi (Halkçılık)
Ø Devletin dini İslam’dır hükmünün Anayasadan çıkarılması (1928)
Ø Uluslar arası rakamların kabulü (Batılılaşma)
Ø Harf inkılabı ile Millet Mektepleri açıldı (Batılılaşma) Millet Mekteplerinin görevi okuma yazma oranını artırmak
Ø Tevhidi-i Tedrisat Kanunu ile eğitim öğretim birleştirildi
2 Devletçi Ekonomi: Liberal ekonominin zıttıdır Devletçiliğin tepe noktası sosyalizm Ütopyası komünizm Türkiye’de planlı ekonomiye geçiliyor devlet her şeyiyle pazara hakim
Ø Kadınlara belediye seçimlerinde seçme – seçilme hakkının tanınması (3 Nisan 1930) 1933’te muhtar, 1934’te de milletvekili olma hakkını elde etmiştir Kadınlara ilk olarak enlenme ve boşanmada erkekle eşit söz sahibi olma
Ø Uluslar arası ölçülerin kabulü (Batılılaşma)
Ø Türk dil kurumunun kurulması
Ø Üniversite reformu Dar-ül Fünun, İstanbul Üniversitesine dönüştürüldü
Ø Soyadı kanunu (Halkçılık)
Ø Din adamlarının kılıklarının düzenlenmesi (Halkçılık)
Ø Kadınlara seçme seçilme hakkı elde etmiştir 5 Aralık 1934 (Halkçılık, Milliyetçilik)
Ø Anayasa’ya 6 Atatürk ilkesinin girmesi t

Görüşmelerin kesilmesi: Konferansta Ermeni sorunu açılmamış fakat kapitülasyonların kaldırılmasını İngiltere (Dış İşleri Bakanı Lord Curzon) istememiştir Bunun üzerine Türk heyeti görüşmelerden çekilmiştir
Alınan Kararlar:
Ø Kapitülasyonlar; her sonucuyla kaldırılmıştır
Ø Sınırlarımız:
Suriye Sınırı: Fransa ile Sakarya savaşı sonrası yapılan Ankara antlaşmasını uygun çizildi (Hatay sonradan 1939’da Türkiye’ye katılmıştır)
Irak Sınırı: Çizilemedi Türk – İngilizlerin görüşmeleri ile bu sınırın çizilmesine (9 ay içinde) karar verildi Milletler Cemiyetine görüşülmesi için bırakıldı
Batı Sınırı: Misak-i Milli’de olduğu gibi Meriç ırmağı baz alınarak çizildi Türkiye’ye yakın Yunan adalarının silahsızlandırılması kabul edildi
Doğu Sınırı: Moskova – Kars Antlaşmalarına göre çizildi
Ø Borçlar: Osmanlı’nın aldığı borçları, Türkiye topraklarına harcananları borç olarak kabul edildi ve 27 yıl eşit taksitle ödendi
Ø Savaş Tazminatı: İzmir’in yakılmasına karşılık Karaağaç ilçesi Türkiye’ye verildi
Ø Boğazlar Meselesi: Bu uygulama aslında Misak-i Milli’ye uyuyor fakat ulusal egemenlikle bağdaşmıyor Boğazlar görüşülürken Rusya ve Japonya’da katılıyor
Ø Nüfus Mübadelesi: Türkiye’de ki Rumlarla, Yunanistan’da ki Türkler değiş-tokuş kabul edildi İstanbul Rumları ile Batı Trakya Türkleri bu uygulamanın dışında tutuldu yani, İmroz, Bozcaada ve İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Gümülcine, Selanik’te yaşayan Türklerdir Bunun nedeni ise; Azınlık kavramı yerine herkes Türk uyruklu kabul edildi Türkiye, Fener Rum Patrikhanesinin İstanbul’dan ülke dışına gitmesini istiyordu Ama bunu kabul ettiremedi
Sonuç Olarak:
Ø Lozan Barışı ile yeni Türk devleti varlığını ve bağımsızlığını tüm dünyaya kanıtlamıştır
Ø Bu antlaşma ile 1 Dünya Savaşı hukuken sona ermiştir
Ø Batı Trakya ve Ege adalarını geri alamadık
Ø Musul ve Hatay sınırlarımızın dışında kaldı Boğazlar üzerinde tam egemenlik kuramadık
Lozan’dan sonra devam eden sorunlar:
Ø Ortodoks Kilisesi Patriğinin İstanbul’da kalması
Ø Musul – Kerkük sorunu
Ø Boğazlarda tam egemenliğin sağlanması

Cumhuriyet’in İlanı – Halifeliğin Kaldırılması
Fethi Okyar Hükümeti’nin çekilmesinden sonra yaşanan hükümet sorunu üzerine Cumhuriyet ilan edilir I T B M M görevini yapmış ve Kurtuluş Savaşını kazanmıştı Lozan barış görüşmeleri sürerken yeni dönemin yeni meclisini oluşturmak adına 16 Nisan 1923’de seçim kararı alındı ve I T B M M kapatıldı Yapılan seçimleri doğal olarak Anadolu – Rumeli Müdafaa – i Hukuk Cemiyeti üyeleri ve taraftarları büyük çoğunlukla kazandılar Lozan barışı sonrası 11 Ağustos 1923’de II T B M M açıldı Bu dönemde hükümet bunalımı yaşanmıştır bunun nedeni ise; 1921 Anayasasında hükümetin kurulmasına ilişkin maddedir İkinci meclisin açılması seçimle meydana gelmiştir 11 Eylül 1923’te ise M Kemal Anadolu – Rumeli Müdafaa – i Hukuk Cemiyeti temeli üzerine Halk Fırkasını kurdu (C H P) Bu parti yeni Türk devletinin ilk siyasi partisidir Cumhuriyet ilan edilmeden önce Meclis Hükümeti sistemi işliyor Meclis başkanı hükümetinde başkanı Güçler birliği ilkesi anlayışı var bütün millet vekilleri bu haktan yararlanıyor Halifeliğin kaldırılması ulusçuluktur

Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
Muhalif gruplar M Kemal’in Başkomutanlık yetkilerinden rahatsızlık duymaya başladılar O güne değin mecliste Meclis Hükümeti sistemi işliyordu Yani; Meclis başkanı, Bakanlar meclisin içinden ve seçimle belirleniyordu Yeni meclis açılalı 3 ay olmasına rağmen bir türlü hükümet kurulamamıştır Bunun üzerin; M Kemal isteğiyle Cumhuriyet rejimine geçiş önerisi verdi 29 Ekim 1923 büyük bir coşkuyla Cumhuriyet ilan edildi
Ø M Kemal ilk Cumhurbaşkanı seçildi
Ø Türkiye Devletinin adı (Türkiye Cumhuriyeti Devleti) değişti
Ø Meclis sistemi yerine şuanda işleyen parlamenter (kabine) sistemine geçildi
Ø Yeni sistem gereği Cumhurbaşkanı M Kemal, İsmet Bey’i hükümet kurmakla görevlendirdi İsmet bey, TC’nin ilk başbakanı oldu Yeni hükümetin bakanlar kurulunu İsmet bey belirledi ve hükümet Meclisten güvenoyu alarak işbaşı yaptı
Ø Cumhuriyetten sonra kabine sistemi geçilmiştir Yasama erki Meclise ait Yürütme hakkı da hükümet ama yürütmenin başı Cumhurbaşkanıdır
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Ø Saltanatı kaldırarak laikliğe giden ilk adım atılmış oldu
Ø İkinci adım da halifeliği kaldırmakla oluyor
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (İlerici Cumhuriyet Partisi)
Ø Çok partili yaşama geçiş için atılan ilk adım
Ø Cumhuriyetin ilanına ve halifeliğin kaldırılmasına tepki olarak kuruldu
Ø M Kemal Başkomutanlığı alınca ilk iş olarak Tekalif-i Milliye Emirlerini (Ulusal Yükümlülükler)yayınlar
Ø Bu ordunun maddi ihtiyaçlarını karşılamak için çıkardığı bir yasadır Halktan ellerinde bulunan tahıl ve giyeceklerin %60’nı cephanelerin ise %100’ünü ister
Ø Emirlere uymayanlara İstiklal Mahkemelerinde yargılanır
Sakarya Savaşı
Ø Dünya tarihinde ilk kez top yekün savaş kavramını, bu savaşta M Kemal uygulamıştır (Hatt-ı Müdafaa yoktur Sath-ı Müdafaa vardır) Çetin muhabereyi Türk ordusu kazanmıştır ve bu savaş Kurtuluş Savaşımızın son savunma savaşı olacaktır
Sonuçları:
Ø Türkler bu savaşı kazanarak varlıklarının Anadolu’dan atılamayacağını kanıtlamaktadır
Ø T B M M iyice güçlendi savaşı yürütenler iyice itibar kazandı
Ø Meclis M Kemal’e Gazilik ve Mareşallik unvanları verdi
Ø Bozuk olan ekonomi daha da kötüleşti
Ø İtalya hemen Fransa ise Ankara antlaşmasında (1921) sonra Türkiye’yi terk ettiler İngiltere ve Yunanistan bölgeyi terk etmediler
Ø Fransa’nın Ankara antlaşması ile; Hatay dışında bugünkü Türkiye – Suriye sınırı çizildi Fransa ile savaş durumu sona erdi Hatay için özel yönetim tanındı
Ø Rusya’nın girişimiyle Azerbaycan – Gürcistan – Ermenistan ile T B M M arasında Kars Antlaşması imzalandı Doğu sınırlarını güvence altına alan bir antlaşmadır
Büyük Taarruz/Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos-18 Eylül 1922)
Ø Artık Yunanistan’a son darbe vurulmalıydı Bu ise yaklaşık 1 yıllık uzun bir süre askeri hazırlıkla gerçekleşmiştir Bu süre zarfında askerlerin ihtiyaçları karşılanır
Ø En sonunda M Kemal komutasındaki Türk birlikleri 26 Ağustos 1922’de Büyük Taarruz’a girişmiştir
Ø Kısa bir süre sonra Yunan savunması yarılmış Batı Anadolu 18 Eylül’e kadar Yunan işgalinde temizlenmiştir
Ø Yunanlılar kaçarken İzmir’i yakmayı da ihmal etmemişler
Kurtuluş Savaşının Bitmesi
Ø Türk ordusu Batı Anadolu’yu kurtardıktan sonra kurtarılmayı bekleyen yerler var; Boğazlar (İngilizler) ve Doğu Trakya (Yunanlılar)
Ø Ordu tüm olumsuzluklara rağmen Marmara’ya yönelir Çanakkale’de İngiliz birlikleriyle karşılaşılır İngilizler ile Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanır Bu antlaşmanın imzalanma nedeni İngilizler, Fransa ve İtalya’dan artık gerekli desteği arık alamamaktadır İngiltere kamuoyu da Lloyd George hükümetine; dünya kamuoyuna kendilerini işgalci göstererek, küçük düşürdüğü için kızgındır Bu nedenlerden ötürü 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanır
Mudanya Ateşkes Antlaşması
Katılanlar: T B M M adına İsmet İnönü, İngiltere, Fransa, İtalyan ve Yunanistan generalleri Türkiye’yi İsmet İnönü temsil etmiştir
Ø Türk Yunan orduları arasındaki çatışmalar sona erecektir
Ø Yunanlılar ateşkes sonrası 15 gün içinde Doğu Trakya’yı boşaltacak ve bundan sonraki 30 gün içinde Doğu Trakya T B M M devredilecek
Ø Meriç’in batısında bir miktar anlaşma askeri barındırılacak Bu madde ile hala Avrupalılar Türklerin Yunan toprağına saldırabileceğini düşünmüşlerdir
Ø Barışa kadar T B M M 8000 jandarmayı Doğu Trakya’da tutacaktır
Ø Barışa kadar İstanbul ve Boğazlardaki Anlaşma devletleri varlığına devam edecekler
Ø Sonuçta; Mudanya Ateşkes ile Doğu Trakya savaşsız kurtarılmıştır İstanbul ve boğazlar henüz kurtarılamamıştır Bu yerler de Montrö sözleşmesinde kurtarılacak
Ø Boğazlarla ilgili bir karar alınmaz Doğu ve Batı Trakya, İstanbul’la ilgili kararlar alınır
Sonuç:
Ø Mudanya Ateşkes ile Anlaşma devletleri Yeni Türk devletinin varlığını resmen tanımışlardır Osmanlı devleti hukuken sona erer
Ø İngiltere Başbakanı Lloyd George ve Hükümeti bu anlaşmayı bir yenilgi sayarak istifa ederler Sıra barışa antlaşmalarına gelmiştir
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Mudanya Ateşkesinden sonra barış görüşmeleri başlarken 2 tane sorun çıkar Bunların ilki; M Kemal barış antlaşmasının İzmir’de yapılması ister bundaki amacı da Yunanlıların İzmir’de yaptığı tahribatı tüm dünyaya göstermek ve anlaşma yapılırken avantajlı konuma geçmektir Bu istek kabul edilmedi İsviçre’nin Lozan şehrinde imzalanmıştır İkinci sorun ise; Lozan barış görüşmelerine hem T B M M hem de Osmanlı devleti birlikte çağrılmıştır Yabancı devletlerin bunda bir amacı vardı o da Türk tarafını 2 başlı hale getirmek yani anlaşma metni imzalanırken Türkleri güçsüz bırakmaktı T B M M verilen önergeyle saltana kaldırıldı T B M M bundaki amacı ise iki başlılık yaratmamak Böylece;
Ø Devrimlerin en önemli engellerinden birinin ortadan kaldırıldı
Ø Osmanlı devleti varlığını resmen yitirdi
Ø Osmanlı Meclisi, Anayasası (Kanun-i Esasiye) varlığını yitirdi
Ø Saltanat kaldırıldı fakat Halifelik makamı yine Osmanlı ailesine bırakıldı
Ø Son padişah Vahdettin İngiltere’ye sığındı
Ø T B M M son halife olarak Abdülmecit efendiyi seçmiştir
Not: Lozan öncesi Tevfik paşa (İstanbul hükümeti temsilcisi) M Kemal’e yazdığı mektup da Lozan’da birlikte hareket etme teklifi getirmiştir M Kemal buna tepki göstererek İstanbul hükümetini bir kurul olarak gördüğünü bildirmiştir
Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)
Saltanat kaldırıldığı için Lozan’a Türkleri temsil eden sadeceT B M M katılacaktı Türk tarafına İsmet İnönü başkanlık yapar çünkü Mudanya’daki başarılı politik hamleleri T B M M İsmet İnönü’ye 2 konuda taviz vermemesi istemiştir bunlar;
1 Ermeni yurdu söz konusu olamaz, olursa görüşmeler terk edilir
2 Kapitülasyonlar kabul edilemez, gerekirse görüşmeler kesilir
Katılan ülkeler: Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Yugoslavya Boğazlar görüşülürken de Bulgaristan ve Rusya’da katılmıştır
Kurtuluş Savaşında ulusal hareketi destekleyen basın yayın organları: Anadolu Ajansı[1], Yenigün, Hakimiyet-i Milliye Anadolu’da son durum; Güneydeki halk mücadelesi (Kuvay-i Milliye) Fransızlara ve Ermenilere karşı artık zafer noktasına gelmiştir Doğu cephesi ise Gümrü Antlaşması ile kapatılmış ve başarı kazanılmıştır İşgalcilerin milletvekilleri de oy kaybettikçe, yenilgiler üzerine kendilerini sorgular hale gelmişlerdir Bu durumda Türklere şirin görünmek için Damat Ferit istifa ederek yerine Tevfik Paşa gelir Tevfik Paşa son Osmanlı sadrazamıdır
Güney Cephesi: Antep, Maraş, Urfa Kuvay-i Milliye’nin zaferler kazandığı ve bölgesini kurtardığı tek cephedir Sakarya cephesinden sonra küskün İtalyanlar bölgeyi terk edecekler
İç Cephe: Çerkez Ethem isyanı ile ortaya çıkmıştır
Doğu Trakya Cephesi: Boğazların işgali yüzünden bu bölgeye yardım gönderilemiyor Mudanya ateşkes antlaşması ile bu bölge kazanılır
I İnönü Savaşı, II İnönü Savaşı, Kütahya Eskişehir, Sakarya Savaşı (savunma cepheleridir) Büyük Taarruz/Başkomutanlık Meydan Savaşı (saldırı)
I İnönü Savaşı ve Çerkez Ethem Olayı (6-11 Ocak 1921)
Ø Çerkez Ethem şahsi isteklerini T B M M tarafından kabul edilmeyince isyan eder Yunanlılarla anlaşan Çerkez Ethem Kütahya’da isyan başlatır amacı Türk ordusunu pusuya düşürmektir İsmet İnönü bu oyuna gelmeyince Yunanlılar saldırıya geçerler Yunan ordusunu yenen İnönü Kütahya giderek Çerkez Ethem isyanını bastırır Çerkez Ethem’de Yunanlılara sığınır
Sonuçları:
Ø T B M M ve halka güven gelir
Ø Fransa ve İtalya T B M M görüşülmesi gereken ciddi bir unsur olduğu fikri ortaya çıkar Nitekim; Londra Konferansı yapılır Bu konferansa hem Osmanlı hem de T B M M çağırılır Bundaki amaç Türkleri zayıflatmaktır Konferanstan herhangi bir barış antlaşması kararı çıkmaz O güne kadar bir isyancı bir hareket olarak görülen ve dikkate alınmayan T B M M konferansa davet edilmesi T B M M resmen tanınması demektir Fransa ve İtalya, Yunanistan’ı da konferansa davet etmişler
Ø Rusya İnönü savaşının kazanılmasıyla Moskova antlaşması imzalar Rusya T B M M ile ilk kez masaya oturur Rusya aynı zamanda Sevr’i tanımayan ilk ülkedir
Ø I İnönü Savaşı sonunda ilk anayasa 20 Ocak 1921 (ulusal egemenliğe dayalı) yürürlüğe girer ve Türkiye Devleti kurulur
I I İnönü Savaşı
Ø Londra konferansında çözüm olmayınca Yunanlılar bir saldırı daha yaparlar ama Paşa İnönü düşmanı bir kez daha alt eder
Kütahya Eskişehir Savaşları
Ø Batı cephesinde kaybedilen ilk cephe
Ø İngilizlerin büyük desteğini alan Yunanlılar Türkleri yok etmeyi planlarlar
Ø Savaşı Yunanlılar kazanır
Ø Türk ordusu geri çekilerek (Sakarya ırmağının doğusuna) daha büyük kayıplar vermekten kurtulmuştur Bu yenilgi nedeniyle; Ankara’da panik oluşur Meclisi Kayseri’ye taşıma gündeme gelir Ordunun dağıtılışı yeniden Kuvay-i Milliye’nin kuruluşu gündeme gelir M Kemal sorumlu tutulur O zaman M Kemal tüm sorumluluk kendisindeyse o zaman tüm yetkilerin kendisinde toplanmasını ister Başkomutanlık yetkisidir 3 aylık süreyle bu görevi alır Meclisin yetkilerin hepsinde kendisinde toplanmıştır Adeta bir diktatör gibi yetkileri vardır

[1] Karşıt propagandaları etkisiz bırakmak, yurt içi ve yurt dışında istihbarat çalışması yapmak, milli amaçları duyurmak başlıca amacıdır

Ø Meclis güçler birliği ilkesine dayanmış ve bunu 1961’e kadar sürdürmüştür Güçler birliği ilkesi ile yasama – yürütme – yargı görevlerini birlikte yürütmüştür Bunun nedeni ise, çabuk karar alınmak istenir ve alınan bu kararlar çabuk uygulanmak istenmesidir
Ø Meclis anayasasını Ocak 1921’de yapmış ve adını daT B M M olarak kullanamaya başlamıştır
Ø T B M M yapısı tamamen ulus egemenliğe dayalıdır
Ø T B M M hukuksal niteliği güçler birliği esasına dayalıdır
T B M M Çalışmaları
Ø Temel hedefi savaşı kazanmak olduğundan genelde bu yönde çalışmıştır Güçler birliği yasası salt bu yüzden çıkmıştır
Ø İlk iş olarak Hıyanet-i Vataniye yasası (ilk yasama işi yapılır) çıkartılır İstanbul hükümetiyle ilişkiye girenler cezalandırılır Bu yasanın öncelikli amacı, T B M M’nin otoritesini egemen kılmaktır
Ø Askere alım, T B M M destek işlerini kolaylaştırmak adına İstiklal Mahkemeleri kurulur İstiklal Mahkemeleri Hıyanet-i Vataniye yasasını uygulamak için kurulmuştur İstiklal Mahkemelerinin bütün üyeleri askerdir Meclisin üyeleri de asker ağırlıktadır
Ø Mecliste siyasi parti yoktur Sadece M Kemal yandaşlarına 1 Müdafaa-i Hukukçular,karşıtlarına ise 2 Müdafaa-i Hukukçular denilmektedir İkinciler M Kemal’in çalışmalarını olumsuz yönde etkileyemediler
Ø Rusya ile ilişkilerinin geliştirilmesi istenmiştir Rusya T B M M destekler
Not: T B M M açıldığı sıralarda İngiltere ve Yunanistan başbakanı işgalin haklılığını savunan açıklamalar yapmışlardır Batı Anadolu’nun Yunanistan’a ait olduğunu belirtmişler ve bu uğurda Yunanlılara Avrupalıların her türlü desteğini vereceklerini belirtmişlerdir Yunanlılara bu şekilde de Milne çizgisi aşma emri de veriliyor
Ulusal Ordunun Kurulması ve Kurtuluş Savaşı
Türklerin M Kemal öncülüğünde T B M M kurarak işgale karşı tek çatı altında birleşmesi, Damat Ferit hükümetini ve işgal güçlerini tedirgin etmiştir Bu hareketi daha fazla büyütmeden uluslar arası bir antlaşma yapılması karar verildi Çünkü bu antlaşma ile Türklerin haklı durumu boşa çıkacak ve işgal, ülkeyi parçamaları haklı ve yasal bir kılıfa bürünecekti Bu amaçla İtalya’nın San Remo kentinde barış görüşmeleri taslak hazırlığı için toplanıldı Tam bu sırada Yunan ordusu Milne çizgisini aşarak Bursa, Uşak, Balıkesir, Alaşehir ve çevre ilçeleri işgal edildi Bu işgallerle “bakın Türkler bizimle baş edemezseniz direnmeniz boşuna kaderinize razı olun mesajı verilmiştir” Yunan ilerleyişi Kuvay-i Milliye birlikleri başarısız olunca bir gerçek ortaya çıkar düzenli ordunun kurulması
Sıkıntılar:
Ø Yıllar süren savaşlardan bıkmış halkı bu düzenli orduya katma güçlüğü, insan kaynakları sıkıntısı Silah, cephe, giyecek, besin sorunu
Çözüm yolları:
Ø İstiklal Mahkemeleri ile askere alım hızlanmıştır
Ø Halktan bağış almak
Ø Posta havalelerini geciktirmek
Ø Bankalardaki havaleler el koymak
Ø İtalya, Fransa ve Rusya’dan el altından borç para alınmıştır
Ø Hindistan Müslümanlarından (bugünkü Pakistan) ve Afganistan’dan maddi desteklerin gelmesi
Not: Çerkez Ethem’in Kuvay-i Seyyare birlikleri, T B M M karşı ayaklanmaları bastırmakla görevli olduğundan düzenli ordunun içine katılmaz
Sevr Barış Antlaşması 10 Ağustos 1920
Katılanlar: Osmanlı, İngiltere, Fransa, Yunanistan, Belçika, İtalya, Japonya, Hicaz, Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya
Ankara’nın Ulusal Hareket Merkezi Seçilmesi (27 Aralık 1919)
Amasya protokolü sonrası, Osmanlı meclisinin İstanbul’da açılacağı anlaşılınca, başlayan diyalog sürecini güçlendirmek için Temsil heyeti Ankara’yı yeni merkez seçer
Ø Ankara’nın M Kemal’e ve arkadaşlarına gösterdikleri ilgi
Ø Ulaşım olanakları, düşman işgalinden uzak olması
Ø Batı cephesine yakınlığı
Mebusan Meclisinin Açılması (12 Ocak 1920)
Ø Ali Rıza Paşa meclisi açar ama bazı sözleri de tutmaz
Ø M Kemal meclisin Anadolu’da açılması ister Bundaki amacı, İstanbul’un işgal güçleriyle dolu olması Mecliste bir Müdafaa-i Hukuk oluşumu istemiş fakat Felah-i Vatan (vatanın kurtuluşu) grubu oluşmuştur
Ø M Kemal meclis başkanı olmak istemişse de Reşat Hikmet başkan olmuştur M Kemal başkan olmak istemekle meclisin dağılma ihtimalini yüksek olduğundan tekrar meclisi toplamayı planlamaktadır
Misak-i Millinin İlanı ve Kararları (28 Ocak 1920)
Kurtuluş Savaşımızın hedefinin saptandığı bu kararlar, Osmanlı meclisinin yaptığı en önemli iştir:
Ø Sınırla ve bağımsızlıkla ilgili kararlar alınmıştır Ulusal egemenlilikle ilgili bir karar almaz
Ø Türklerin oturduğu yerlere bakılarak sınırlar çizilir Bu sınırla şimdiki sınırlarımıza yakın olup sadece Batum, Musul ve Kerkük şu anda bu sınırların dışında kalmıştır
Ø Osmanlı saltanatının ve halifenin güvenliği sağlanırsa boğazlar açılabilir
Ø Batı Trakya, Kars, Ardahan, Batum ve istenirse Arapların çoğunlukla olduğu yerlerde dahi halk oylamasına başvurulmalıdır
Ø Bağımsızlığı sınırlayacak, siyasal – ekonomik hiçbir anlaşma kabul edilemez Kapitülasyonlar ilk kez reddedilir
Ø Sonuçta; Misak-i Milli bir parlamento kararıdır Padişah onaylamaz İşgal devletlerinin tüm baskı ve tehditlerine rağmen parlamento geri adım atmayınca İstanbul resmen işgal edilir ve meclis dağıtılır bu durum M Kemal’in işine gelir İşgalden kaçan yurt sevenler akın akın Ankara’ya gelirler
Ø Misak-i Milli’yi ilk tanıyan Asya ülkesi Afganistan olur
T B M M Yapısı ve Çalışmaları (I T B M M)
Ø İstanbul’un işgali sonrası Ankara’ya gelen vatanseverler hızla B M M açtılar (23 Nisan 1920) Meclis açıldıktan sonra I İnönü savaşı sonrası Türkiye adı kullanılmıştır Çünkü henüz Yeni Türk Devleti kurulmamıştır
Ø Amasya görüşmesinde ulusal egemenlik fikri oluşurken hayata geçirilme T B M M açılmasıyla olur Temsil-i Heyetinin görevi de sona erer
Ø Meclisin en yaşlı üye sıfatıyla Sinop milletvekili Şerif Bey açmış, yapılan seçimlerde oy birliğiyle M Kemal B M M başkanlığa getirilir
Ø Şerif Bey, meclisin görev ve yetkilerini belirtmiş, meclise milletin kendisi damga vurduğu için “Ulusal egemenliğine” geçişten söz etmiştir
Ø Yinede Osmanlı padişahına duyduğu bağlılığı dile getirerek, ulus egemenliği sözüyle çelişen bir Şerif Bey vardır
Ø Meclisin içte ve dışta da bağımsızlık ilkesine kesin bağlı olduğunu belirtmiştir
I T B M M özellikleri ve Osmanlı Mebusan Meclisinden Farkları
Ø Meclis üyelerinin tamamı Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri olup tamamı müslümandır Osmanlı meclisinde ise böyle bir durum söz konusu değildir
Ø Meşruiyet (geçerlilik) kaynağı ulustur Meclis ulusaldır
Ø Meclisin açılmasıyla Sivas kongresinde oluşturulan temsil heyetinin görevi sona ermiştir Yetkiler artık meclisindir
Misak-ı Milli’den TBMM’ne
Türk tarihinde ilk muhalefet, ilk özgürlükler adına siyasal mücadeleyi “İttihat ve Terakki Derneği” başlatmıştır 3 Selim zamanında batılılaşma çalışmaları belirginleşirken 2 Mahmut zamanında yurt dışına öğrenci gönderildi Makedonya ve balkan ülkelerinde örgütlenen bu kişilere Genç Osman ya da Jön Türkler olarak karşımıza çıkacaklar Abdülmecit Tanzimat yayınlar ve ilk kez sistematik olarak Hukuk devleti olma yolunda önemli bir adım atılır Tanzimat’tan itibaren Osmanlı devletinin politikası Osmanlıcılıktır Osmanlıcılık sayesinde imparatorluğu kurtaracaklarına inanırlar Osmanlıcılık temelde Fransız ihtilalinden etkilenmiştir Daha sonrada Islahat fermanı yayınlanır bu sayede de Müslüman – gayrimüslim arasındaki fark ortadan kaldırmak amaçlanmıştır 1 Abdülhamit’te bunlara ek olarak 1 Meşrutiyeti ilan eder Bu meşrutiyet ile tam anlamıyla özgürlükler garanti altında değildir Çünkü padişahın elinde meclisi açma kapama yetkisi vardır Rusya Osmanlıya saldırınca bunu bahane eden Abdülhamit meclisi kapatır 32 yıllık istibdat dönemi başlar siyaset tekrar ümmetçiliktir Daha sonra Reval görüşmelerinden sonra 2 Meşrutiye ilan edilir Gericiler ayaklanır bu seferde 31 Mart olayı yaşanır amaç rejimi değiştirmek şeriat/monarşi istenmektedir İsyan bastırılır Abdülhamit tahtan indirilir yerine 5 Reşat getirilir Parti kurmak yasal hale getirilir Sonuçta, İttihat Terakki ilk siyasi parti olur ardında Ahrar partisi ile ilk kez çok partili yaşama geçilmiş olur 2 Meşrutiyet’te bu olay gerçekleşmiş olur Bu sefer parlamento padişaha değil de meclise karşı sorumludur 2 Meşrutiyet’ten sonra Balkan savaşları çıkar Osmanlılar balkanlarda üstünlüğünü kaybederler 2 Balkan savaşında Edirne ve Kırklareli’ni tekrar geri alırlar 2 Balkan savaşından sonra artık politika Türkçülüktür

Osmanlı Hükümeti ile Anlaşma – Amasya Protokolleri/Görüşmeleri
Ø Yeni oluşan İstanbul hükümeti ile Temsili Heyetin görüşmesidir Osmanlı hükümeti başı Ali Rıza paşadır
Ø Ali Rıza paşanın görevlendirdiği Salih Paşa (Bahriye nazırı) ile M Kemal arasında olmuştur
Ø Osmanlı devletinin Temsilci Heyetini ilk tanıdığı yerdir M Kemal ve arkadaşlarının hareketinin gücünü ilk kez tanıması bakımından önemlidir
Ø M Kemal, Osmanlı Mebusan meclisinin en kısa sürede toplanmasını istemiştir
Ø Temsil Heyeti de Osmanlı hükümetinin işlerine karışmayacak
Ø İstanbul hükümeti itilaf devletleriyle barış antlaşması imzalayacağı zaman Temsilci kurulundan da temsilci çağrılmasını istemiştir
Ø Sonuçta; Osmanlı devleti sadece Osmanlı Mebuslar meclisinin açılmasına izin vermiştir Diğer istekler kabul edilmez
Ø Mavri Mira (Rumlar, Trakya)
Ø Pontus Rum (Rumlar, Karadeniz)
Ø Ermeni Hınçak ve Taşnak (Ermeni, D Anadolu)
Ø Amaçları: İşgali kolaylaştırmak, devlet kurmak
Ø İngiliz Muhipler (İng mandasını istiyorlar)
Ø Kürt Teali (Kürt Devleti kurmayı istiyorlar)
Ø İslam Teali (Ümmetçilik, padişahın etkin olmasını savunuyorlar)
Ø Hürriyet İtilaf Fırkası (İttihat ve Terakkinin muhalifi)
Ø Sulh ve Selamet-i Osmaniye (padişaha bağlı)
Ø Wilson İlkeleri Cemiyeti (Amerikan Mandacılığı savunur)
Ø Amaçları: Dolaylı olarak işgali kolaylaştırma, büyük devletlerin güdümüne girmek
Ø Trakya Paşaeli (Doğu Trakya, Yunan işgaline karşı kurulmuş)
Ø İzmir Müdafaa-i Osmaniye (Hukuk derneği, işgalden sonraki adı Redd-i İlhak olacak
Ø Trabzon Müdafaa-i Hukuk (Pontus Rum derneğine karşı kurulmuştur)
Ø Kilikyalılar (Çukurova bölgesinde)
Ø Doğu İlleri Müd Hukuk (Bölgedeki göçü yasaklar, bölgenin Türklüğünü savunur)
Ø Milli Kongre (İşgalin haksızlığını savunur)
Ø Amaçları: İşgali engellemek, bağımsızlığı sağlamak

Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 4 Ağustos 1919)
Toplanma biçimi bölgesel aldığı kararlar da ulusaldır Kararlar:
Ø Tüm doğu illeri direnişlerini tek bir çatı altında toplayabilmek
Ø M Kemal kongre başkanı olur Halk M Kemal’in liderliğini kabul eder
Ø Ulusu temsil eden ve İstanbul hükümetinde ayrı yeni bir kurul oluşturacaktır bu madde ile ilk kez Osmanlı’dan ayrı yeni bir devlet kurulacağı sinyalleri verilmiştir
Ø Dış yardım alınacağı karara varılmıştır
Ø Doğudaki farklı illerdeki direniş örgütlerinin tek çatı altında “Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı ile birleştirilmesine karar verildi
Ø Azınlıkların tam güvence altında oldukları tüm dünyaya duyurulmuştur
Ø Ulusal iradeyi hakim kılmak esastır Böylece padişah ve halifede kurtarılacaktır (Bu karar bile hala Osmanlı’nın ve padişahın tükendiğinin, halk tarafından kavranmadığını göstermektedir)
Ø Vatan bölünmez bir bütündür Bu madde ile Erzurum kongresinin ulusal bir kongre olduğunu belirtebiliriz
Ø Erzurum kongresi öncesi M Kemal Erzurum’a gelmeden Damat Ferit’in isteğiyle Elazığ valisi Ali Galip pusu kurup M Kemal’i yakalatmak istediği ortaya çıkmaktadır
Ø Kongre üyelerinden bir tanesinin istifa etmesi ve Mustafa Kemal’in onu yerine geçer
Sivas Kongresi (4 – 11 Eylül 1919)
Ortaya çıkan zorluklar:
Ø Damat Ferit M Kemal ve arkadaşlarını İttihat – Terakkici olmalarıyla suçlamaları
Ø Bu kongrenin yarardan çok zarar getireceği fikrini belirmesi
Ø M Kemal’i kongre başkanı seçtirmeme çabaları
Ø Amerikan mandasının (himayesinin) istenmesi
Ø Damat Ferit’in İngiltere ve Yunanistan’la anlaşarak, Yunan ilerleyişini durdurması Buna Milne çizgisi denmektedir Bu çizgi M Kemal ve arkadaşlarını direnişlerinden vazgeçirmelerini sağlamak için yapılmıştır Damat Ferit itilaf devletleriyle anlaşarak iplerin hala kendi ellerinde olduğu izlenimi vermek istemiştir Ayrıca Milne çizgisi Sivas kongresinden önce ortaya çıkmıştır Erzurum kongresinden sonra yapılmıştır
Sonuçlar:
Ø M Kemal başkan seçiliyor
Ø Yurtta dağınık olan tüm direniş örgütleri Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirme kararı alınmıştır Aynı zamanda da Kuvay-i Milliye’yi birleştirme kararı ilk kez Sivas kongresinde almıştır
Ø Türkler bulundukları yerleri ne olursa olsun terk etmeyecekler Bu madde ile amaçlanan; Wilson ilkeleri gereği azınlık durumuna düşmemek
Ø Manda ve himaye reddedildi İlk kez Erzurum kongresinde gündeme geldi Sivas kongresinde kesinlikle reddedildi
Ø Osmanlı parlamentosunun (Mebusan meclisisin) açılması kararlaştırıldı
Ø Damat Ferit hükümetiyle mücadele kararı alınmıştır Nitekim Damat Ferit’te baskılara dayanamayarak istifa eder İlk siyasi zafer Nasıl yapıldı; İstanbul ile Anadolu arasındaki bağ koparıldı İstanbul hükümetinin tüm kararları uygulanmadı Resmi evraklar işleme alınmadı Bu İstanbul hükümeti açısından prestij kaybıydı adeta milletsiz bir hükümet oluştu Temsili Heyetin isteği Damat Ferit hükümetinin istifasını istedi ve amaçlarına ulaştılar
Ø Heyet-i Temsileye’nin hükümet gibi davranmasının göstergesi Ali Fuat Paşa’nın Batı cephesi komutanlığına atanmasıdır Bu aynı zamanda Heyet-i Temsileye’nin ilk yürütme kararıdır
Ø Amacı; ulusun istiklalini ulusun azim ve kararını kurtaracaktır Bu ifade ile genelgenin hem işgalci emperyalist güçlere hem de İstanbul Hükümetine başkaldırı niteliğinde olduğunun kanıtıdır Ulusal Egemenlik ilk kez dile getirilirMilli (ulusal güçler) etkin, Milli iradeyi egemen kılmak esastır
Ø Yöntem; Vatanın güvenli olduğu yer olan Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmalıdır Ermeni tehdidine karşı öncelikle Erzurum’da bölgesel bir kongre yapılmalıdır (doğu illerinin temsil edileceği bir kongre) Her sancaktan halkın güvenini kazanmış Müdafaa-i Hukuk derneklerinin seçeceği üç kişi gizlice yola çıkarılmalıdır
Ø Bir ihtilal bildirisidir, padişaha ve İstanbul hükümetine başkaldırıdır, vatanın kurtarılması çağrısı yapılmıştır
Ø Bütün ulusal dernekler bu genelgeyle birleştirilmemiştir Bütün ulusal dernekler Pozantı kongresiyle birleştirilmiştir
Özellikleri:
Ø İhtilalci bir genelgedir (Başkaldırı hareketinin başlangıcı sinyalidir)
Ø Ayrıca Türk tarihinde ilk kez “Ulusal Egemenlik” ilkesine gidiş fikri ortaya çıkmıştır
Ø M Kemal askerlik görevinden istifa eder Kongreden sonra
Ø Milliyetçilik, bağımsızlık, milli birlik ve beraberlik, ulus egemenliği fikirlerine değinildi
Ø En önemli özelliği olarak, ulusal bir savaşın gerekli olduğunun belirtilmesini söyleyebiliriz
İşgallere karşı Anadolu’da diğer direnişler:
Ø Trakya Paşaeli Müdafaa-i Heyet-i Osmaniye: Rumlara karşı Doğu Trakya’da kurulmuştur İlk milli cemiyettir Silahlı direniş ön görmemesine rağmen bağımsız bir Türk Devleti kurmayı amaçlamıştır
Ø Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye: Doğuda Ermenilere karşı kurulmuştur
Ø İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Milliye: Yunanlılara karşı kurulmuş olup, Büyük İzmir Kongresinde ilk kez “Redd-i İlhak” (birleşme) düşüncesi belirmiştir İzmir’in işgal gecesi 14 Mayısta Redd-i İlhak cemiyetine dönüşmüştür
Dip Notlar: Kurtuluş savaşının ilk cephesi Fransızlara karşı Mersin – Tarsus – Osmaniye çevresinde halk mücadelesi şeklinde başlamıştır Kuvay-i Milliye’nin ilk kurulduğu yer Alaşehir’dir İlk kongre Kars İslam Şurası’dır Ermenilere karşı kurulmuştur 29 ve son kongre Pozantı kongresidir bu kongre ile ulusal derneklerin birleşme kararı tamamlanmıştır Batı Anadolu’daki ilk mücadele Yunanlılara karşı Ayvalık’ta başlamıştır Kuvay-i Milliye’nin tarafından sürdürülen mücadelenin en yoğunlaştığı yer Batı Anadolu’dur
Ulusal (Milli) Kongreler
Milli kongre ve Sivas kongreleridir Bu kongreler her bakımından ulusaldır Milli Kongre ilk ulusal kongredir İstanbul’da göz hekimliği yapan Esat Paşa tarafından düzenlenmiştir Kongre kararlarına baktığımız zaman;
Ø Yurdun savunulması için bütün ulusal güçlerin toplanmasını
Ø Osmanlı devletinin Milletler Cemiyetine alınmasını sağlamak
Ø Türklerin uğradığı haksızlıkları tüm dünyaya duyurmak kararları alınmıştır
Bu kongre sonuç olarak başarılı olamamıştır sebebi ise; işgal güçlerin İstanbul’da çok rahat bir şekilde hareket edebilmelidir
Bölgesel Kongreler: Erzurum kongresi (toplanma biçimiyle bölgesel, aldığı kararlar ise ulusal bir kongredir) Alaşehir ve Balıkesir kongreler ise; her bakımından bölgeseldir Bu kongreler ile Kuvay-i Milliye’ye yardım kararı alınmıştır Alaşehir, Balıkesir, Nazilli, Kars, Ardahan, Edirne gibi kongreler ulusal bir hedef yoktur bölgesel kongrelerdir
Bu kongrelerin amaçları: Kuvay-i Milliye’nin sevk ve idaresini sağlamak, ihtiyaçlarını karşılamak Batı Anadolu Kuvay-i Milliye ile ilgilenirler Bütün kongreler padişaha ve hilafete bağlıdırlar Alaşehir kongresinde gerektiğinde Yunanlılara karşı itilaf devletlerinden birinden yardımının istenebileceği karar alınmıştır Dip Not: M Kemal sadece Erzurum ve Sivas kongrelerine katıldı

1 Uluslararası bir örgüt kurulacak bu örgütün adı da BMBirleşmiş Milletler
Not: Bu ilkelerin yayınlanmasıyla ABD savaşa girer ve doğal olarak savaşın sonlanmıştır
Dip Notlar: Çanakkale savaşında zaferinden sonra Bulgaristan İttifak devletlerinin yanında savaşa girer fakat yenilgiyi ilk kabul eden devlet olur ve savaştan çekilir Bulgaristan 1 Dünya savaşından çekildiğini açıklayan ilk devlettir İkinci Almanya, üçüncü Osmanlı devletidir
Antlaşmalar:
Ø Versay: Almanya imparatorluğu yıkıldı Siyasi, ekonomik ve toprak kaybına uğradı Versay ant ağır şartları yüzünden 2 Dünya savaşının nedenlerinden birini oluşturmaktadır
Ø Sint Germain: Avusturya üzerinde Çekoslovakya, Yugoslavya, Polonya kuruldu imparatorluk çöktü
Ø Trianon: Macaristan ayrı bir bağımsız devlet olarak kuruldu
Ø Nevily: Bulgaristan en az hasara uğrayan devlettir
Ø Sevr: Osmanlı en geç imzalanan ant çünkü, Osmanlı topraklarını paylaşmakta zorlandılar Yenilenler arasında tek işgale uğrayan devlet
Osmanlı Devletini Paylaşma Antlaşmaları (Gizli Antlaşmalar)
1 1916 Londra Antlaşması: Rusya’ya Doğu Trakya, Boğazlar, Doğu Anadolu (Ermeni devleti), Doğu Karadeniz (Rum Pontus devleti) verildi Rusya savaştan çekildiği için boğazlar ortak yönetimine alındı diğer yerler için eski planlar geçerli duruma getirildi
2 1916 Sykes Picot Antlaşması: İngiltere’ye Ürdün’ün tamamı, Suriye’nin az kısmı, Irak’ın tümü verildi Fransa’ya Lübnan’ın tümü, Irak’ın az kısmı, Suriye’nin çoğu verildi
3 1916 Mac Mahon Antlaşması: İngiltere, Fransa Araplara Osmanlı’ya karşı savaşmalarını vaat ederek bağımsızlık vereceklerini belirtmişler Sevr ant ile bu sözlerini tutmazlar
4 1917 Seant Jean de Maurienne Antlaşması: İtalya’ya Bursa, Antalya, İzmir ve Batı Anadolu toprakları verilecek İngiltere daha sonra kararını değiştirerek İzmir’i Yunanlılara verir İtalya bu yüzden İngilizlere küser bu durum Kurtuluş Savaşında bizim işimize gelir
Dip not: Gizli antlaşmalarda değişiklik yaşanacak olmasının nedeni, Yunan devletinin Anlaşma Devletlerine katılması ve Rusya’da devrimin olmasıdır
Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918’de Yunanistan’ın Limni adasında imzalanmıştır) Osmanlı Devleti adına Rauf ORBAY imzalamıştır
1 Antlaşma Devletleri boğazlara el koyarak önemli yerleri işgal edecek
2 Osmanlı ordusu terhis edilecek ve silahlarına el konulacak
3 Osmanlı devletinin tüm haberleşmesine ve ulaşımına el konulacak
4 6 ilde karışıklık çıkarsa el konulacak (Vilayet-i Sittiye)
5 Antlaşma devletleri güvenliği tehlikeye girerse diledikleri yeri işgal edebilecekler
6 Osmanlı devleti hukuken devam etmektedir
Dip Not: İlk işgal edilen yer Musul’dur İlk savunma Hatay’ın Dörtyol ilçesidir Kuvay-i Milliye’nin ilk kurulduğu yer Ayvalıktır
İşgallere Karşı Tepkileri
Azınlıkların Tepkileri
1 Rumlar: İşgalleri desteklemişlerdir Çünkü İstanbul, İzmir, Doğu Trakya ve Doğu Karadeniz’de idealleri olan devletleri kurmaktır Bu amaçla Mavr-i Mira, Pontus Rum derneklerini kurdular
2 Ermeniler: Onlarda işgalleri desteklemişlerdir Doğu Anadolu’da Ermeni devleti kurmayı amaçlamışlardır Bu amaçla Hınçak ve Taşnak derneklerini kurdular
3 Araplar: Paris Barış Konferansında bile Osmanlılardan ayrılmak istediklerini savunmuşlardır
4 Yahudiler: Filistin topraklarında bağımsız İsrail’i kurmayı amaçladıkları için olumlu-olumsuz bir görüş belirtmemişlerdir
Türklerin Tepkileri (Müdafaa-i Hukuk Dernekleri kurulmuştur) Özellikleri:
Ø İşgallerin haksızlığını dünyaya duyurmak Anadolu’nun bir Türk yurdu olduğunu tüm dünyaya yaymak istemişlerdir İlk kurulan örgüt, Trakya Paşa Eli’dir
Ø Silahlı direniş örgütü değildir Yereldir Saltanata, halifeye bağlıdırlar
15 Mayıs 1919 İzmir’in işgali ile Kuvay-ı Milliye (ulusal güçlere) dönüştüler Silahlı direniş örgütleridir Yereldirler Gerilla taktiğiyle savaştılar Cephe savaşı yapmadılar İşgalleri geciktirdiler, oyaladılar Kuvay-i Milliye’nin en başarılı olduğu yerler Urfa – Antep – Maraş
1 Amiral Bristol Raporu: (Amerika) Batı Anadolu’nun Yunan işgalinin haklılığını araştırmıştır Sonuçta bu raporda; Batı Anadolu’da Türklerin fazla olduğuna karar vermişlerdir bu işgali haksız bulmuşlardır Batı Anadolu’daki katliamlarının sorumlusunu Yunanlılar olarak belirtmiştir Türk milli mücadelesinin haklılığını ilk kez bu raporla belirtilmiştir
2 Harbourd Raporu: (İngiliz) Doğu Anadolu’daki işgalleri haksız olduğunu bu bölgede Türk nüfusunun fazla olduğunu belirtmiştir İşgalin haksız olduğuna karar verir
Dip Not: Bu bölgelerde Türk nüfusunun fazla olması demek o bölgede yaşayan insanların Müslüman ağırlıkta olduğunu belirtir Osmanlı devletinde Müslüman olan herkese Türk kimliğiyle bakılmaktadır
M Kemal Paşa’nın Olayları Değerlendirmesi
1 Dünya savaşı başladığı zaman Mustafa Kemal Sofya Ataşesi olarak görev yapıyordu Bürokratik bir görevdir Savaş bittiği zaman ise Şam’ın kuzeyinde (Yıldırım Ordular komutanı) savaşıyordu Mondros Ateşkes ant imzalanırken ise, ilk aşamada Mondros hükümlerine uyar O dönemde de Vahdettin padişah Damat Ferit de sadrazam görevinde Vahdettin M Kemal’i 9 Ordu Müfettişliğine atar Nedeni ise; Doğu Karadeniz’de güvenlik sorunları var İtilaf devletleri Doğu Karadeniz’deki durumdan rahatsız ve buradaki karışıklık devam ederse işgal edeceğine İstanbul Hükümetine belirtir İstanbul Hükümeti bu durumda M Kemal’i 9 Ordu Müfettişliği göreviyle o bölgeye atar 9 Ordu Müfettişliğinin olağan üstü yetkileri var (15 Mayısta İzmir’i Yunanlılar işgal ediyor ve Kuvay-i Milliye oluşmaya başlıyor) Samsuna gelen M Kemal o bölgede İngilizlerin cirit attığını görünce Havzaya geçer ve o bölgede bir genelge yayınlar 3 Haziran 1919 bu genelgenin amacı: Milli bilinci uyandırmaktır Silahlı direnişten söz edilmez, hazırlık bildirgesidir Tüm yurttaki Valilere telgraf çekerek İzmir’in işgali her yerde şiddetli protestolarla mitinglerle kınanmalıdır Bunun nedeni ise; halkı işgallere karşı bilinçlendirmek, ulusal bilinç yaratmak için Mondros ateşkesine uyulmamasına ordunun terhis edilmemesine istemiştir İngilizlerde M Kemal’in İstanbul’a geri çağırılmasını istemektedir M Kemal 9 Ordu Müfettişliğinden istifa eder Yunanlılar ise; İzmir’den sonra Aydın ve Manisa’yı işgal ederler
Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)
Ø M Kemal, Ali Fuat, Rauf Bey, Refet Bey ve Kazım Karabekir Paşa’nın imzalarıyla yayımlanmıştır
Ø Kurtuluş savaşının gerekçesini, amaç ve yöntemini belirler
Ø Gerekçesi; vatanın bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir İstanbul hükümeti ulus adına yüklendiği görevi yerine getirmemektedir
1 Dünya Savaşı
Savaş Öncesi Avrupa’da Durum:
ØAvusturya ve Fransa’yı yenen Prusya (Alman prensliğidir) Almanya’da siyasi birliği sağladı Almanya Osmanlı devletiyle çıkarı için dostluk kuruyor günümüzdeki dostluklar gibi Almanya’nın amacı sömürge yarışında yer almaktır Osmanlı halifesinin gücünü kullanarak İngilizlerin sömürüsü altında bulunan Hindistan’daki ve Mısır’daki Müslümanları İngiltere’ye karşı savaşta yanlarında olmasını planlamaktadır Her zaman olduğu gibi evdeki hesap çarşıya uymayacak
ØAlmanya şiddetli bir şekilde sömürülecek yer arıyor en ballı yerler her zaman olduğu gibi İngiltere’nin elinde İngilizlerin sömürgelerine göz dikiyor Bu durum İngiltere’nin işine gelmiyor Almanya şiddetli bir silahlanmaya başlıyor tabi diğer ülkelerde bu yarışta geride kalmıyorlar Avrupa’da öyle bir ortam oluşuyor ki bir devlet diğer devlete yan baksa savaş çıkacak ve sonuçta savaş kaçınılmaz oluyor

Nedenleri:
ØGörülen Neden: Avusturya veliahdının Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesidir Amerikanın Irak’a kitle imha silahları bahanesiyle savaş açması gibi
ØAsıl neden: Devletlerin yeni sömürgeler elde etmek istemeleri Almanya’nın İngiltere ile sömürge konusunda yarışa girmesi Almanya’nın elinde bulunan Alsas Loren bölgesi, bu bölge zengin madenlerle doludur! Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun İtalya ile toprak sorunu Rusya’nın uyguladığı Panislavizim politikası ki bu politika Osmanlı ve Avusturya-Macaristan devletlerini zor durumda bırakıyor Boğazlar sorunu
ØDip notlar: Osmanlı ve İtalya savaş başlarında tarafsız Japonya, Almanya’nın elindeki kendisine ait sömürgeleri geri almak için savaşa girer Daha sonra savaştan geri çekilir Savaşan devletlere gıda, silah satarak 1 Dünya Savaşında en fazla kazanç sağlayan devlet konumunu alır ABD savaşı bitirmek için girer ve bu savaş hala bitmez! Tank, uçak, zehirli gaz gibi etkili silahlar bu savaşta kullanılır
ØOsmanlı devletinin savaşa girmesi: İngiliz donanmasından kaçan iki Alman gemisini boğazlarında geçirerek tarafsızlığını bozmuştur Bu gemilerin adları; Goblen, Bresla’dır Gemilerin adlarını Yavuz ve Midilli olarak değiştiren Osmanlı devleti bu gemilerle Karadeniz de yer alan Rus şehrini bombalar ve resmen savaşa girer Osmanlı devletini savaşa sokanlar, Enver Paşa, Talat Paşa, Cemal Paşa

Kafkas (doğu) Cephesi
(saldırı)
Kanal Cephesi
(Suriye-Filistin-Hicaz) (saldırı/savunma)
Çanakkale Cephesi
(savunma)
Irak Cephesi
(savunma)
Ø Amaç kuzeyde Rusya’yı yenilgiye uğratmakTürkçülük idealine gerçekleştirmek isteyen bir cephe
Ø Hazar denizinin kuzeyinden sokularak orada yaşayan Orta Asya Türklerini özgürleştirmek
Ø Soğuk yüzünden kaybedildi
Ø Bu cephenin açılmasının nedeni Osmanlı Devletinin savaşa girmek istemesinin nedenlerinden biridir
Ø Hindistan ile İngiltere arasında yer alan Süveyş kanalını ele geçirerek İngiltere’ye Hindistan’dan gelecek yardımı kesmek
Ø Araplar cihat çağrısına Osmanlıyı arkadan hançerleyerek cevap verirler Araplara İngilizlerin özgürlük vericez vadiyle kandırırlar yanlarında savaşmalarını sağlar Ümmetçilik, cihat çağrısı çöker
Ø İtilaf devletleri zor durumda olan Rusya’ya yardım etmek için Çanakkale ve İst Boğazı üzerinden Rusya’ya yardım götürmeyi ve İst ele geçirip Osm Devletine son vermek 1 Dünya Savaşını bitirmek amaçlanmaktadır
Ø Almanları doğuda sıkıştırmak
Ø Sonuçta; Osm kazandığı tek cephe Rusya’da devrim gerçekleşiyor Bolşevikler çarlığı yıkıp Rusya’nın yaptığı tüm gizli ant yok sayıyor aldığı toprakları geri veriyor
Ø Savaş uzadı Kurtuluş savaşı için zaman kazanıldı ve M Kemal tanındı M Kemal 1 Dünya Savaşındaki ilk cephesi
Ø Irak’taki petrol yataklarını İngiltere istiyor Basra körfezinden asker çıkarıyor İngiltere Irak’ı alıyor ve bugünkü sınırlarımıza yaklaşıyor

Rusya’nın savaştan çekilmesiyle zorlanan itilaf devletleri ABD’nin savaşa girmesiyle rahatlıyorlar ABD savaşa girerken bazı şartlar öne sürüyor Bu şartlara Wilson İlkeleri denmektedir Türk toprağı olmadığı halde Türk askerlerinin savaştığı cephe Makedonya cephesidir
Wilson İlkeleri:
1 Yenenler yenilenlerden toprak almayacak
2 Yenenler yenilenlerden savaş tazminatı almayacak
3 Başka devletlerin egemenliği altında yaşayanlar kendi bağımsızlıklarını kendileri tayin edecekler (Bu ilkenin temelini Fransız İhtilali oluşturmaktadır Nüfus yoğunluğu hangi etnik kökende ise o bölgede, o etnik kökenin egemenliğinde devlet kurulacak) Bu madde İtilaf devletlerinin istismarı ile manda rejimi ile uygulanmaya çalışıldı
Ø 1908 Reval görüşmeleri (İngiltere Rusları balkanlarda serbest bırakıyor) Ruslar balkanlarda Panislavizim politikasını güdüyor amacı; Slav kökenleri birleştirmek Rus çarı ve İngiltere prensinin istekleri ile 2 Meşrutiyet ilan edilir Amaç tekrar Osmanlıcılıktır 2 Meşrutiyet ilan ettirenler İngiliz kralı ve Rus çarıdır 2 Meşrutiyet ile Osmanlı devleti çok partili yaşama geçiyor Özgürlük ortamından yararlanan meşrutiyete karşı çevreler İttihat ve Terakki Partisi’ne karşı Ahrar Partisi’ni kurdular Daha sonra muhafazakarların güçlü partisi olan Hürriyet ve İtilaf Partisi kurulmuştur 2 Meşrutiyetin ilan edilmesinde İttihatçıların da parmağı var 2 Meşrutiyet ilan edilirken Girit elden çıkar
Ø Balkanlarda savaş çıkıyor, gericiler ayaklanıyor bu ayaklanmanın nedeni rejimi değiştirmek monarşi rejimini/şeriat istiyorlar Bu olaya tarihte 31 Mart Vakası denir İsyan bastırılır fakat sonuçları ağır olur İttihatçılar 2 Abdülhamit’i suçlarlar ve tahttan indirirler Yerine 5 Reşat getirilir Bu sefer parlamento padişaha değil de meclise karşı sorumludur Dernek ve parti kurmak yasal hale getirilir İttihat ve Terakki partisi ilk siyasi parti olur Bu partiye karşı Hürriyet ve İtilaf muhalefet gücü oluşturulur

2 Abdülhamit Dönemi Sonrası Olaylar
Ø Trablusgarp Savaşı ve Uşi Antlaşması:
Ø İtalyanlar siyasi birliklerini sağlayınca onlarda sömürgecilik yarışında yerlerini almak istiyorlar Almanya’da aynı durumdadır Almanlar aynı zamanda İngiltere’nin sömürgelerine göz dikmişlerdir Bu durumdan rahatsız olan İngiltere İtalya’yı aralarına çekmek amacıyla İtalya’nın Trablusgarp’ı işgal etmelerine izin veriyor ve yardım ediyorlar M Kemal ve arkadaşları burada başarılı bir savunma gerçekleştiriyorlar salt bu yüzden İtalya dünyada ilk kez bir savaşta uçak kullanmak zorunda kalıyor
Ø Almanya ve İtalya’nın sömürgecilikte geç kalmalarının nedenleri; her iki ülkenin sanayi devrimini geç yaptıkları için ve siyasi birliklerini geç tamamlamalarıdır
Ø Tunus’ta Fransa var, Mısır’da da İngiltere var Onlarda İtalya’yı aralarına çekmek amacıyla Trablusgarp’ı bir nevi rüşvet gibi kullanıyorlar
Ø Balkan savaşları çıkınca Osmanlı İtalya’dan barış antlaşması imzalamak istiyor Uşi antlaşması yapılıyor Trablusgarp İtalya’ya veriliyor ve balkan savaşları bitesiye kadar 12 Ada’da İtalya’ya veriliyor ve hala alınamadı!
Ø 1 Balkan Savaşı
Ø Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Yunanistan Osmanlıya savaş açarlar Osmanlı kesin bir yenilgi alır Bunun nedeni Jön Türklerin Osmanlı ordusuna sızmaları yani ordunun siyasete bulaşmasıdır Londra antlaşması imzalanır İlk ayaklanan Sırplar oluyor, ilk bağımsızlığını kazanan ise, Yunanlılar oluyor En son ise Arnavutluk oluyorEdirne ve Kırklareli balkan devletlerine geçiyor
Ø 2 Balkan Savaşı
Ø Bulgaristan bu savaştan çok karlı çıkar (Romanya 1 Balkan savaşına katılmazken 2 Balkan savaşına katılır) Diğer devletler bu durumu yediremezler Osmanlı bunu fırsat bilerek Edirne ve Kırklareli’ni tekrar geri alırlar Bulgaristan’la İstanbul antlaşması, Yunanistan ile Atina antlaşması imzalanıyor (bu antlaşmalarda orada kalan Türklerin durumu ve sınır konuşulur) Bükreş antlaşması ise kendi aralarında yapılan bir antlaşmadır
Ø Bab-ı Ali Baskını ve Enver Paşa’nın iktidarı ele geçirmesi
Ø Balkan savaşları sonrasında Osmanlının balkanlarda sözü kalmadı Osmanlı Almanya yakınlaşması bu döneme de başlar Osmanlıcılık terk edildi yerine Milliyetçilik, Türkçülük, Turancılık/Pantürkizm ilkesi benimsendi Balkan savaşlarında Enver paşa Edirne ve Kırklareli’ni geri alınca bir anda ünlendi Bab-ı Ali baskını bir hükümet darbesidir
Ø Osmanlı Devleti Balkan Savaşları sonrası Makedonya, Batı Trakya, Arnavutluk, Ege Adalarından toprak kaybetmiştir
2 Mahmut Dönemi Islahatları
Ø Ayanlarla Sened-i İttifak [1]antlaşması yaptı fakat bu antlaşmayı daha sonra yok saydı ve Ayanları ortadan kaldırdı
Ø Devletin işlevlerini birbirinden ayırdı ilk kez Her memur işini sınırlandırdı Devlet memurlarının kul statüsünden çıkmalarının müsadereye tabi tutulmasına son verdi
Ø Divan-ı kaldırdı bakanlıkları (nazırlıkları) oluşturdu Saltanat/Devlet şuralarını oluşturdu
Ø Modern okullar açtı ve ilk kez yurtdışına öğrenci gönderdi Bu gençler daha sonra Jön Türkler/Genç Osmanlılar olarak geri dönecek ve Meşrutiyetin ilan edilmesine neden olacaklar Hatta Osmanlı devletini 1 Dünya Savaşına girmesine neden olacaklar
Ø İlk öğretimi zorunlu hale getirdi fakat salt İstanbul Muhtarlıklar kurdu
Ø Polis, itfaiye, tıp, polis kurumlarını oluşturdu
Ø Nüfus sayımını yaptırdı salt erkekler Bunun nedeni olası savaşlarda asker sayısını bilmek
Ø Askerliği 6 yıla indirdi Redif denilen askeri birlikleri kurdu Sekban-ı Cedit’i kurdu
Ø Yeni Çeri ocağını kaldırdı Vaka yiye Hayriye
Bütün bu yeniliklere rağmen ıslahatlar amaçlarına ulaşamadı Bunun nedenleri; Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı (Mısır Valisi), yoğun süren Rus – Osmanlı savaşları, bu yenilikleri pratiğe dökebilecek kalifiye eleman yokluğu Yapılan yeniliklere em çok “ulema” sınıfı karşı çıkmıştır
Abdülmecit Dönemi Islahatları
Ø Tanzimat Fermanını yayınlattı böylece Osmanlı devleti ilk kez Hukuk devleti olma sürecine girdi (Tanzimat Fermanı bir anayasa değildir Anayasaya giden ilk adım Padişah tebaasının can, mal ve namusunun güvenliğini koruyacağına söz veriyor)
Ø Müsadere (devletin kişilerin özel mülkiyetine el koymasını) kaldırıyor
Ø Gayrimüslim – Müslüman ayrımını ortadan kaldırmaya çalıştı
Ø İlk kez mahkemeler adil ve hukuk çerçevesinde yapılmaya başlanıyor
Ø Yasaları hazırlama görevi Meclis-i Ahkamı Adliye’ye verildi
Ø Avrupa Hukukundan da yararlanılarak ceza, memurlar ve ticaret yasaları çıkarıldı
Ø Askerlik, herkes için zorunlu hale getirildi
Ø İltizam usulü kaldırılarak vergiler tahsildar denilen devlet memurlarınca toplandı
Ø Memleket yönetim bakımından İl (vilayet), sancak, kaza (ilçe), nahiye (bucak) köy birimlerine ayrıldı Eyalet kaldırıldı
Ø İllerde valiye yardımcı olmak üzere, üyelerinin bir bölümü halk tarafından seçilen “İl meclisi” kuruldu
Ø Arazi kanunu çıkarıldı, toprak mülkiyeti yaygınlaştırıldı Demiryolları yapıldı
Ø Avrupa’dan ilk borç para alındı İlk kağıt para bastırıldı Kırım savaşı sırasında
Ø Öğretmen okulu, sanat okulu, idadi (lise), mülkiye mektebi (yönetici yetiştirmek için) açıldı Dar-ül Fünun (üniversite) açılması için çalışmalar başladı
Abdülmecit’in Tanzimat Fermanını yayınlamasının nedenleri ise; İmparatorluğu dağılmaktan kurtarmak, Avrupalıların iç işlerine karışması engellemek
Ø Hızını alamayan Abdülmecit 1856 yılında Islahat Fermanını yayınlar Bu ferman Rusya savaşında kullanabilmek amacıyla Avrupa’dan alınan borç para karşılığında ilan edilmiştir Abdülmecit dönemi ile ilk dış borçlanma başlamıştır
Ø Islahat Fermanın en büyük özelliği gayrimüslimlere dönük hazırlanmasıdır Eğitim, askerlik, devlet yönetimi, mülk edinme, okul açma, mahkemelerde tercüman bulundurma gibi haklar içermektedir Böylece Müslüman – gayrimüslim farkı ortadan kaldırıldı
Tüm ıslahatlarda orduyu ve devleti düzeltmek temel hedef alınmıştır Halk ve bireyler pek düşünülmemiştir Yapılanlar kağıt üzerinde kalıyor

2 Abdülhamit Dönemi Islahatları
Ø Genç Osmanlılara verdiği sözle tahta çıkar
Ø 2 Mahmut döneminde Avrupa’ya gönderilen çağdaş eğitimli subaylar Balkanlarda Panislavizim politikasını fark ederler Balkan devletleri bu politika nedeniyle Osmanlıdan ayrılmak istiyorlar Buraya gönderilen subaylar Osmanlıcılık fikri ile imparatorluğun dağılmaktan kurtulabileceğini düşünüyorlar Genç Osmanlılar Fransız İhtilalin getirdiği tün yenilikleri öğrenerek bunu Osmanlı devletinin yapısına uygulama girişinde bulunmuşlardır Örneğin anayasanın, demokrasinin ve parlamentonun devlet ve toplum yaşamına girmesini istiyorlar Bunu bilen 2 Abdülhamit genç Osmanlıların isteklerini yerini getiriyor 1 Meşrutiyeti ilan ediyor 1 Meşrutiyet iki anlama geliyor: Anayasa (Kanuni Esasiye), Meclis (Meclis-i Mebussan) Böylece tarihimizde 1 Meşrutiyet adı verilen ve padişahın gerçek anlamda yetkilerini anayasayla sınırlandırdığı yeni bir dönem başlar 1 Meşrutiyet ile Osmanlı devleti çok partili hayata geçiş yaşamaz 1 Meşrutiyet bir nevi Balkan uluslarının sorunlarını çözümlemek amacıyla İstanbul Konferansı (1876) çalışmalarını engellemek amacıyla ilan edilmiştir
Ø Padişah yetkilerini ikinci kez kısıyor (birincisi Sened-i İttifak) Kanun-i Esasiye (Türk tarihinde ilk yazılı anayasa) yürürlüğe girdi Osmanlı meclisi kuruldu özelliği ise: 1 Ayan Meclisi (Padişahın atadıkları ömür boyu hizmet ederler), 2 Mebussan Meclisi (Halkın 4 yıllığına seçtiği vekillerden, gayrimüslimlerden oluşur, her din ve milletten unsurların olduğu ilk Osmanlı parlamentosu oluşturulmuştur)
Ø Meclisi açma kapama yetkisi, parlamento padişaha bağlı meclise karşı değil Salt bu yüzden hak ve özgürlükler garanti altına alınmadığını söyleyebiliriz
Ø 1 Meşrutiyetin temeli Osmanlıcılığı geliştirmek Osmanlıcılığın temeli Fransız İhtilalidir Meşrutiyete kadar Ümmetçilik var Osmanlıcılık, İmparatorluğu dağılmaktan kurtarmaktır Ümmetçiliği zıttı denebilir Osmanlıcılık bir insanın dini, dili, ırkı ne olursa olsun Osmanlı devleti vatandaşı sayıldığı söylenebilir
Ø Meşrutiyet ilan edildiği zaman Rusya Osmanlıya saldırıyor bunu bahane eden Abdülhamit meclisi kapatır Ruslar Osmanlıyı ağır bir yenilgiye uğratıyor Ayestefenos antlaşması yapılıyor Ruslar bu antlaşma ile çok kazançlı çıkıyor Bunu kabullenemeyen İngiltere ve Fransa bu antlaşmayı yok sayıyor Yeni bir anlaşma yapıyorlar (İng – Fran – Rusya) bu antlaşmanın adı Berlin antlaşmasıdır Bu antlaşma sonucunda İngiltere Osmanlının toprak bütünlüğünü korumaktan vazgeçer Mısır ve Kıbrıs’ı alır Bu antlaşmanın sonucunda Sırbistan ve Bulgaristan bağımsızlığını kazanır 2 Abdülhamit bunları bahane ederek meclisi kapatır ve 32 yıllık istibdat (baskı) dönemi başlar İstibdat’ın amacı yeniden Monarşi rejimini kurmak

Osmanlı Devletinin Gerileme Nedenleri
Ana Neden: Avrupa’da yeni çağ başlarında görülen gelişmelerin ve yeniliklerin dışında kalmasıdır
Diğer Nedenler: Coğrafi keşiflerle Avrupa’da zengin bir Burjuva sınıfının doğması (böylece Osmanlı gümrük vergileri azaldı), Rönesans(bilim ve sanattaki yenilikler)veReform(dinde meydana gelen değişiklikler ve gruplaşmalar) ile Avrupa’da yenilikçi ve sorgulayan – kültürlü bir toplumun doğması 1648 Vestfalya Antlaşması ve Avrupa’da birliğin sağlanması (amaç Osmanlıyı Avrupa’dan atmak) Fransız İhtilali ile milliyetçilik – özgürlük fikirlerinin yayılması (bu durumum Osmanlı devleti ile Avusturya – Macaristan devletine büyük zararlar vermiştir Sebep ise, bu devletlerin İmparatorluk olmasıdır)
Rönesans: (temel İtalya)Avrupa’da olan bilim ve sanattaki değişiklikler 15 yy ikinci yarısı 16 yy sonrası Ortaçağ döneminde her şeye Katolik kilisesi egemen Kilisenin anlayışı skolastik düşünce tamamen dogmatik, soru sormak yok bütün bilgilerin İncil’de yattığı söylenir İncil’i okumakta sadece papalar serbesttir Eğitim bile kiliselerin elinde Avrupa’daki en değerli toprakların elinde bu kralların işine gelmiyor tabi İlkçağda yer alan değerleri eserler ki bunlar Sokrates, Aristo gibi felsefecilerin eserleri günümüz dillerine çevriliyor ve halk okuyarak aydınlanıyor Pozitif düşünce (deney ve gözlem) gelişiyor Skolastik düşüncenin yerini Hümanist düşünce yer alıyor
Reform: (temeli Almanya)Dinde meydana gelen değişiklikler Hıristiyanlar o dönemde ikiye ayrılıyor Katolik (Roma) ve Ortodoks (İstanbul) Katololikler Ortodokslara nazaran daha güçlüler çünkü Ortodokslar Osmanlı devletinin egemenliği altında yaşamışlardır Reform hareketlerinden sonra Katolikler ikiye ayrılıyor, 1 Protestanlık (kapitalizmin mezhebi) 2 Cizvit tarikatı Reform hareketlerinden sonra laik anlayış doğdu Eğitim kilisenin elinden alında Kilise devlet yönetiminden uzaklaştırıldı ellerinde ki topraklara el konuldu Mezhep mücadelesi başladı Avrupa’da kan gövdeyi götürdü Mezhep savaşları Reformla başladı tam 30 yıl sürdü Savaşlar sonrasında 1648 Vestfalya antlaşması yapıldı Avrupa’da birlik sağlanıyor Bu antlaşma yüzünde Osmanlı devleti zor durumda kalacak
Ortaçağ bitiyor Yeni Çağ başlıyor be yeni çağ ile birlikte Monarşi anlayışlı devletler kuruluyor Doğal olarak da düzenli ordularda kuruluyor
Fransız İhtilali: Bütün bu olayların Reform ve Rönesans’ın etkilerini, ortaya çıkan değerleri dünyaya yaydı Bu durum Osmanlı ve Avusturya – Macaristan devletlerine zarar verdi Osmanlı devletinde ilk kez Sırplar isyan ettiler Yunanistan ilk bağımsızlığını kazanan devlet oldu Fransız İhtilalinin sloganı, eşitlik, özgürlük, kardeşlik, demokrasi, insan hakları, cumhuriyet, laiklik, milliyetçilik fikirleri Fransız İhtilalinin bombalarıdır
Dip not: Sened-i İttifak(ilk kez Osmanlı devletinde padişah yetkilerini kendi kullarıyla paylaştı 2 Mahmut zamanında Ayan adı verilen toprak ağalarıyla yapıldı Unutmamak gerekir ki Sened-i İttifak bir demokrasi hareketi değildir) Manga Carta 1215(Büyük Şart adını alan bu antlaşma ile dünya üzerinde ilk kez Anayasaya giden yoldur İngiliz Kralı ile İngiliz tüccarlarıyla yapılmıştır)

Islahat Hareketleri

3 Selim Paşa Dönemi Islahatları
Ø İlk yenilikçi olarak Selim Paşayı görürüz
Ø Yaptığı ıslahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit adını vermektedir
Ø Göze batan yeniliği 1727’de matbaanın kullanılmaya başlanması
Ø Batıda ilk kez elçilikler açıldı bunlar sırasıyla; Paris – Viyana – Londra
Ø Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen) adında ordu kurdu Fransa’dan Subaylar getirdi yeni ordu için Bu yeni orduyu oluşturmasında bir tek amaç vardı o da Yeni Çeri ocağını kaldırmaktı fakat bu düşüncesi yüzünden Selim Paşa öldürüldü
Ø Fransızca resmi yabancı dil olarak kabul edildi