Karaçay Çerkes Cumhuriyeti

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Coğrafyası - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Nerededir - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Hakkında - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Nüfusu

Karaçay Çerkes Cumhuriyeti

Milli Marş: Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Millî Marşı

Konum

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti

Karaçay-Çerkes

Yönetim

Ülke: Rusya Bayrağı Rusya

Federal Bölge: Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi

Ekonomik Bölge: Kuzey Kafkasya Ekonomik Bölgesi

Başkent: Çerkessk

Cumhurbaşkanı: Mustafa Azret-Aliyevich Batdyyev

Genel bilgiler

Yüzölçüm: 14

300 km² (5

521 sq mi)

Nüfus: 478

500

- Yoğunluk: 33 /km² (87 /sq mi)

Diğer bilgiler

Dili: Karaçay-Malkar Türkçesi, Çerkesce (Kabartayca), Rusça, Nogay Türkçesi, Abazaca

Kuruluş tarihi: 1993

Kodu: 90

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti; Kuzey Kafkasya'da bulunan, Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyettir

Yüzölçümü 14

100 km²'dir

Başkenti Çerkessk olup, ikinci büyük kenti de Karaçayevsk'dir

Coğrafya

Bölgede 130 adet göl vardır

Bölgenin en yüksek dağı Elbruz, eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse, Avrupa'nın en yüksek dağıdır

aynı zamanda Avrupa'nın da en yüksek dağdır

Cumhuriyette altın, kömür ve kil yatakları işlenmektedir

Ocak ayında sıcaklık ortalaması -3

2 °C,Temmuz ortalamaı da +20

6 °C'dir

Karaçay rayonundaki Biyçe Sın önemli yaylalardandır

Bir tuz gölü de vardır

Nüfus

•Etnik gruplar

Cumhuriyet nüfusu içinde 2002'de Karaçaylar % 38

5, Ruslar % 33

6, Çerkesler % 11

3 idi

Diğer gruplar içinde Abazalar % 7

4, Nogaylar % 3

4, Osetler (3,333, ya da % 0

8), Ukraynalılar (3,331, ya da % 0

8), Ermeniler (3,197, ya da % 0

7), Tatarlar (2,021, ya da % 0

5), diğer küçük gruplar da nüfusun % 0

5'i idi

[kaynak belirtilmeli]

Etnik gruplar 1926 sayımı 1939 sayımı 1959 sayımı 1970 sayımı 1979 sayımı 1989 sayımı 2002 sayımı

Karaçaylar 52,875 (%52

0) 70,932 (%29

2) 67,830 (%24

4) 97,104 (%28

2) 109,196 (%29

7) 129,449 (%31

2) 169,198 (%38

5)

Çerkesler 16,186 (%15

9) 17,667 (%7

3) 24,145 (%8

7) 31,190 (%9

0) 34,430 (%9

4) 40,241 (%9

7) 49,591 (%11

3)

Abazalar 13,731 (%13

5) 14,138 (%5

8) 18,159 (%6

5) 22,896 (%6

6) 24,245 (%6

6) 27,475 (%6

6) 32,346 (%7

4)

Ruslar 2,593 (%2

6) 118,785 (%48

8) 141,843 (%51

0) 162,442 (%47

1) 165,451 (%45

1) 175,931 (%42

4) 147,878 (%33

6)

Nogaylar 6,263 (%6

2) 6,869 (%2

8) 8,903 (%3

2) 11,062 (%3

2) 11,872 (%3

2) 12,993 (%3

1) 14,873 (%3

4)

Diğerleri 9,961 (%9

8) 14,810 (%6

1) 17,079 (%6

1) 19,957 (%5

8) 21,917 (%6

0) 28,881 (%7

0) 25,584 (%5

8)

Tarih

1829-1838 yılları arasında Rus istilasına uğramıştır

Karaçayca ile Balkarca ortak bir edebiyat dili kullanır, bu dile Karaçay-Balkarca da denir

Ruslar, 1830'dan sonra, özellikle 1860'larda yoğunlaşmak üzere bölgeyi kolonize etmişlerdir

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nin güneyi dağlık, güzel manzaralı, mineral suları ve küçük gölleri bulunan turistik bir yöredir

Kuzeye doğru akan ırmakların dar ve uzun vadilerinde sulama ile yoğun (intansif) tarım yapılır

Bu vadilerde 3-5 km aralıklarla köyler sıralanır

Küçük ve büyükbaş hayvancılık ve arıcılık önemlidir

Karaçaylar geleneklerine daha fazla bağlıdırlar

12 Ocak 1922'de Rus Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı "Karaçay-Çerkes Özerk Oblastı" (K-ÇÖO ya da kısaca "Karaçay-Çerkesya") adıyla kuruldu

Oblast, 26 Nisan 1926'da merkezi Karaçayevsk kenti olan "Karaçay Özerk Oblastı" (KÖO) ve merkezi Çerkessk olan "Çerkes Ulusal Okrugu" (ÇUO) biçiminde ikiye ayrıldı

ÇUO, 30 Nisan 1928'de "Çerkes Özerk Oblastı" (ÇÖO) adını aldı

Çoğunca güneydeki dağlık kesim vadilerinde yaşayan Karaçaylar, İkinci Dünya Savaşı'nda, düşman Alman işgalcilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle 1943'te Kazakistan'a sürüldüler, ayrıca Balkarlar, İnguşlar, Çeçenler, Ahıska Türkleri, Kırım Tatarları, ve Kalmıklar da Kalmıkya'dan aynı gerekçelerle Kazakistan ve Kırgızistan gibi uzak yerlere sürüldüler ve özerk yönetimleri de kaldırıldı

Karaçay ve Balkarların ayrıldığı toprakların bir bölümü Gürcistan'a bağlandı ve buralara Svanlar yerleştirildi

Bu halklara 1956 yılında, Sovyet üst yönetimince alınan bir karar gereğince hakları geri verildi, 1957 yılında da eski özerk yönetimleri yeniden oluşturularak, sürgündekiler eski topraklarına geri getirildiler

Eski Karaçay toprakları ,mevcut Çerkes Özerk Oblastı ile birleştirilerek, 1926 öncesinde olduğu gibi yeniden bir Karaçay-Çerkes Özerk Oblası oluşturuldu

Svanlar ise getirildikleri Gürcistan'a geri gönderildiler

1957 sonrasında Karaçaylar, eski yerleri dışında, Çerkessk kentine, Adıge, Rus ve Abaza yerleşmeleri ile bu yerlerin çevrelerine de yerleştirildiler

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Coğrafyası - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Nerededir - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Hakkında - Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Nüfusu Karaçay Çerkes Cumhuriyeti Milli Marş: Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Millî Marşı Konum Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Karaçay-Çerkes Yönetim Ülke: Rusya Bayrağı Rusya Federal Bölge: Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi Ekonomik Bölge: Kuzey Kafkasya Ekonomik Bölgesi Başkent: Çerkessk Cumhurbaşkanı: Mustafa Azret-Aliyevich Batdyyev Genel bilgiler Yüzölçüm: 14300 km² (5521 sq mi) Nüfus: 478500 - Yoğunluk: 33 /km² (87 /sq mi) Diğer bilgiler Dili: Karaçay-Malkar Türkçesi, Çerkesce (Kabartayca), Rusça, Nogay Türkçesi, Abazaca Kuruluş tarihi: 1993 Kodu: 90 Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti; Kuzey Kafkasya'da bulunan, Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyettir Yüzölçümü 14100 km²'dir Başkenti Çerkessk olup, ikinci büyük kenti de Karaçayevsk'dir Coğrafya Bölgede 130 adet göl vardır Bölgenin en yüksek dağı Elbruz, eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse, Avrupa'nın en yüksek dağıdır aynı zamanda Avrupa'nın da en yüksek dağdırCumhuriyette altın, kömür ve kil yatakları işlenmektedirOcak ayında sıcaklık ortalaması -32 °C,Temmuz ortalamaı da +206 °C'dirKaraçay rayonundaki Biyçe Sın önemli yaylalardandırBir tuz gölü de vardır Nüfus •Etnik gruplar Cumhuriyet nüfusu içinde 2002'de Karaçaylar % 385, Ruslar % 336, Çerkesler % 113 idiDiğer gruplar içinde Abazalar % 74, Nogaylar % 34, Osetler (3,333, ya da % 08), Ukraynalılar (3,331, ya da % 08), Ermeniler (3,197, ya da % 07), Tatarlar (2,021, ya da % 05), diğer küçük gruplar da nüfusun % 05'i idi[kaynak belirtilmeli] Etnik gruplar 1926 sayımı 1939 sayımı 1959 sayımı 1970 sayımı 1979 sayımı 1989 sayımı 2002 sayımı Karaçaylar 52,875 (%520) 70,932 (%292) 67,830 (%244) 97,104 (%282) 109,196 (%297) 129,449 (%312) 169,198 (%385) Çerkesler 16,186 (%159) 17,667 (%73) 24,145 (%87) 31,190 (%90) 34,430 (%94) 40,241 (%97) 49,591 (%113) Abazalar 13,731 (%135) 14,138 (%58) 18,159 (%65) 22,896 (%66) 24,245 (%66) 27,475 (%66) 32,346 (%74) Ruslar 2,593 (%26) 118,785 (%488) 141,843 (%510) 162,442 (%471) 165,451 (%451) 175,931 (%424) 147,878 (%336) Nogaylar 6,263 (%62) 6,869 (%28) 8,903 (%32) 11,062 (%32) 11,872 (%32) 12,993 (%31) 14,873 (%34) Diğerleri 9,961 (%98) 14,810 (%61) 17,079 (%61) 19,957 (%58) 21,917 (%60) 28,881 (%70) 25,584 (%58) Tarih 1829-1838 yılları arasında Rus istilasına uğramıştır Karaçayca ile Balkarca ortak bir edebiyat dili kullanır, bu dile Karaçay-Balkarca da denir Ruslar, 1830'dan sonra, özellikle 1860'larda yoğunlaşmak üzere bölgeyi kolonize etmişlerdir Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nin güneyi dağlık, güzel manzaralı, mineral suları ve küçük gölleri bulunan turistik bir yöredir Kuzeye doğru akan ırmakların dar ve uzun vadilerinde sulama ile yoğun (intansif) tarım yapılır Bu vadilerde 3-5 km aralıklarla köyler sıralanır Küçük ve büyükbaş hayvancılık ve arıcılık önemlidir Karaçaylar geleneklerine daha fazla bağlıdırlar 12 Ocak 1922'de Rus Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı "Karaçay-Çerkes Özerk Oblastı" (K-ÇÖO ya da kısaca "Karaçay-Çerkesya") adıyla kuruldu Oblast, 26 Nisan 1926'da merkezi Karaçayevsk kenti olan "Karaçay Özerk Oblastı" (KÖO) ve merkezi Çerkessk olan "Çerkes Ulusal Okrugu" (ÇUO) biçiminde ikiye ayrıldı ÇUO, 30 Nisan 1928'de "Çerkes Özerk Oblastı" (ÇÖO) adını aldı Çoğunca güneydeki dağlık kesim vadilerinde yaşayan Karaçaylar, İkinci Dünya Savaşı'nda, düşman Alman işgalcilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle 1943'te Kazakistan'a sürüldüler, ayrıca Balkarlar, İnguşlar, Çeçenler, Ahıska Türkleri, Kırım Tatarları, ve Kalmıklar da Kalmıkya'dan aynı gerekçelerle Kazakistan ve Kırgızistan gibi uzak yerlere sürüldüler ve özerk yönetimleri de kaldırıldı Karaçay ve Balkarların ayrıldığı toprakların bir bölümü Gürcistan'a bağlandı ve buralara Svanlar yerleştirildi Bu halklara 1956 yılında, Sovyet üst yönetimince alınan bir karar gereğince hakları geri verildi, 1957 yılında da eski özerk yönetimleri yeniden oluşturularak, sürgündekiler eski topraklarına geri getirildiler Eski Karaçay toprakları ,mevcut Çerkes Özerk Oblastı ile birleştirilerek, 1926 öncesinde olduğu gibi yeniden bir Karaçay-Çerkes Özerk Oblası oluşturuldu Svanlar ise getirildikleri Gürcistan'a geri gönderildiler 1957 sonrasında Karaçaylar, eski yerleri dışında, Çerkessk kentine, Adıge, Rus ve Abaza yerleşmeleri ile bu yerlerin çevrelerine de yerleştirildiler