Birinci Arap İsrail Savaşı

İsrail Devleti’nin Kuruluşu - Arap-İsrail Savaşı Hakkında - İkinci Arap İsrail Savaşı




1948 - İsrail Devleti’nin Kuruluşu ve I Arap-İsrail Savaşı


Filistin’de İngiliz manda rejiminin sona ermesinin hemen ardından 14 Mayıs 1948’de, Tel-Aviv’de toplanan Yahudi Milli Konseyi, yayınladığı bir bildiri ile İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etti Bunun hemen ardından ABD ve ertesi gün de Sovyetler Birliği İsrail’i tanıdığını açıkladı Bu gelişmelerin öncesinde ise İngiliz birlikleri bölgeyi terk etmeye başlamışlardı bile


İsrail Devleti’nin kuruluşunun ilan edilmesinden birkaç saat sonra Arap Birliği İsrail’e savaş açtı Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak kuvvetleri üç yönden saldırıya geçerek önemli ilerlemeler kaydettiler Ancak Batılı güçlerin İsrail’i desteklemesi üzerine savaş Araplar aleyhine dönüştü Ayrıca İsrail, savaş sırasında Sovyetler Birliği’nden de önemli oranda yardım aldı İsrail, Sovyetlerden gelen uçaklarla Ürdün ve Suriye’nin başkentlerine saldırdı ve bu saldırılarda çok sayıda sivil hayatını kaybetti İsrail savaş sonunda 1947’de taksim planı ile elde ettiği %56’lık Filistin toprağını % 78’e çıkardı Yahudi zulmü altında yaşamak istemeyen 700000 Filistinli, evlerini terk etmek zorunda kalarak komşu ülkelere veya Arapların yoğun olduğu bölgelere sığındılar Yurtlarını terk eden Filistinlilerden 250000’i Gazze’ye yerleştirildi Filistinlilerin başka ülkelere göçü ve Yahudilerin Filistin’de gün geçtikçe artan nüfusu, demografik yapının bölgenin asıl yerleşik halkı olan Araplar aleyhine dönüşmesine neden oldu ve bugüne kadar süregelen Filistinli mülteciler sorunu başladı

İsrail savaş sonunda savaştığı her Arap ülkesi ile ayrı ayrı ateşkes anlaşmaları imzaladı Filistin’i kurtarma amacıyla savaşa girmiş olan Ürdün Batı Şeria’ya, Mısır da Gazze Şeridi’ne asker yığdı Sina’nın büyük bir kısmı İsrail’in işgali altında kaldı Kudüs’ün kontrolü ise batıda İsrail, doğuda Ürdün arasında bölündü


1948 savaşı sonrasında savaşa katılan Arap ülkelerinde siyasi rejim değişikliğine varan karışıklıklar yaşandı En önemli değişiklik Mısır’da gerçekleşti Mısır’da Kral Faruk bir darbe ile tahttan indirilerek yerine General Necib getirildi

Savaştan en karlı çıkan taraf İsrail oldu 1914’te 85000, 1943’te 539000 , 1946’da 608000, 1947’de 650000 olan Filistin’deki Yahudi nüfusu, savaş sonrası anlaşmaların imzalandığı 1949 yılında 758000’e ulaştı Ürdün de İsrail’den sonra en çok toprak kazanan ülke oldu


İsrail, Arap ülkelerinin tepkisine rağmen 23 Ocak 1950’de Kudüs’ü başkent ilan etti

Bunun üzerine Arap ülkeleri İsrail ile ateşkes anlaşması imzalamış olmalarına rağmen barış anlaşması yapmaya yanaşmadılar 17 Haziran 1950’de aralarında askeri ittifaklar yaptılar Diğer yandan Batılı güçlerin Araplara ambargo uygularken, İsrail’i desteklemeleri gerginliği iyice arttırdı 25 Mayıs 1950’de ABD, İngiltere ve Fransa tarafından „Üçlü Bildiri“ ilan edildi Sözkonusu bildiri „Ortadoğu’da güven ve istikrar uğruna çalışan Batılı bir ülke“ oluşu itibariyle İsrail’in himayesini ve korunmasını kapsamaktaydı Bu, Batılı devletlerin İsrail’in bölgede gerçekleştirdiği bütün eylemlerin ardında olduğunu ve gerektiğinde İsrail’i desteklemekten geri kalmayacaklarını açıkça deklare eden bir durumdu



1956-II Arap-İsrail Savaşı


İlk savaşın Yahudiler nezdinde dünyanın tavrının görülmesi açısından ayrı bir anlamı bulunmaktaydı İsrail durumdan memnundu ve artık bölgede daha rahat hareket ediyordu 50’li yılların başından itibaren 187 köyün tamamen tahrip edilmesi, insanların katledilmesi ve göçe zorlanması bunu açıkça ortaya koyuyordu Bu şekilde 1956’ya gelindi Nasır’ın, 28 Temmuz 1956’da Süveyş Kanalı’nın uluslararası trafiğe açık olmakla birlikte, Mısır’a ait olduğu için millileştirildiğini açıklaması üzerine, İsrail saldırmak için beklediği fırsatı elde etti İngiltere ve Fransa Mısır'ın bu kararını tanımadıklarını bildirerek, 30 Ekim’de Mısır’dan Süveyş Kanalı’nın kendilerine bırakılmasını istediler ancak Mısır bunu reddetti Londra'da toplanan konferanslardan da bir sonuç çıkmayınca İngiltere ve Fransa İsrail ile anlaşarak Mısır’ın bütün havaalanları ve askeri bölgelerini imha etti İsrail de Sina’yı işgal etti Mısır, 7 Kasım’da ateşkesi kabul etmek zorunda kaldı BM Genel Kurulu’nda alınan kararla; Süveyş Kanalı’na barış gücü yerleştirildi ve ABD’nin baskısıyla İngiltere ve Fransa Mısır topraklarından geri çekildi


1959 yılında, II Arap-İsrail Savaşı sırasında Süveyş Kanalı’nda İngiliz birliklerine karşı saldırılara katılan Yaser Arafat tarafından el-Fetih Örgütü kuruldu Filistin kökenli iş adamları ve aydınları bünyesinde bulunduran bu örgüt, Filistin’in ancak Filistinlilerin çabasıyla kurtulabileceğini savunuyordu Bu söylem, bazı Arap ülkeleri tarafından kendilerine karşı bir meydan okuma olarak yorumlandı Arap ülkeleri bu konuyu görüşmek üzere 9-19 Eylül 1963 tarihleri arasında Kahire’de toplandılar Bu toplantı sonucunda, Filistinlilerin sürgünde bir hükümet kurmalarına, ordu ve meclis oluşturmalarına karar verildi Ancak Filistin sorunu üzerindeki konumunu kaybetmek istemeyen Ürdün, buna karşı çıktı Ürdün’ün tüm itirazlarına rağmen Kudüs’ün Arap hakimiyetinde olan bölümünde 28 Mayıs-3 Haziran 1964 tarihleri arasında Filistinlilerin ilk büyük kongresi yapıldı Bu kongre Filistinlilerin ilk milli meclisi sayıldı Ayrıca bu kongrede Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) kuruluşu da kabul edildi Bunun üzerine yalnız bağımsız Filistinli kimliği ile mücadelede başarılı olunabileceğini savunan el-Fetih ile FKÖ arasında bir rekabet başladı