Ankara Antlaşması - 1926

Antlaşmalar - Ankara Antlaşması Hakkında - Ankara Antlaşması Tarihi - Türkiye Cumhuriyeti Antlaşmaları





Çeşidi Barış Antlaşması

İmza

- yer 5 Haziran 1926

Ankara

İmzacı devletler Birleşik Krallık Bayrağı Birleşik Krallık

Türkiye Bayrağı Türkiye

Dilleri İngilizce, Türkçe


Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye'nin uğraştığı sorunlardan biri de Irak sınırı ve Musul sorunudur İngiltere ile Türkiye arasında barışı tehlikeye sokan Musul sorunu zorlukla çözümlenebildi Musul Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalandığı sırada Osmanlı Devleti'ne bağlıydı Yüzyıllarca Türk egemenliğinde kalan ve yüzde doksanı Türk olan Musul daha sonra Misak-ı Millî sınırları içinde de yer aldı


İngiltere, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7 maddesine dayanarak, antlaşmanın imzalanmasından birkaç gün sonra Musul'u işgal ettiMilli Mücadelenin zor koşulları içinde TBMM Hükümeti bu bölge ile ilgilenemedi


Türkiye, Lozan Konferansı'nda Musul'un Misak-ı Millî sınırları içerisinde yer aldığını söyleyerek İngiltere'den Musul'un kendisine bırakılmasını istedi İngiltere, bu bölgenin Milletler Cemiyeti'ne götürülmesi kararlaştırıldı


Musul sorununun çözümlenmesi için İngilizlerle ilk kez 1924 yılında İstanbul'da Haliç Konferansı'nda görüşmeler yapıldı Bu görüşmelerde İngilizler çok fazla istekte bulunduklarından dolayı anlaşmaya varılamadı Haliç Konferansı'nın başarısızlıkla sona ermesinden sonra İngilizler isteklerini zorla kabul ettirmek için bazı olayları bahane ederek Türk hükümetine bir ültimatom verdiler Ültimatomda, istekleri kabul edilmeyecek olursa askeri girişimlerde bulunacaklarını açıklıyorlardı Türk hükümeti bu ültimatoma verdiği karşılıkta, sınırlarını ve bağımsızlığını korumak için her türlü önlemi alacağını bildirdi Bu kesin karar karşısında, İngiltere hükümeti herhangi bir harekette bulunmaya cesaret edemedi Fakat Şeyh Said İsyanı nedeniyle gerekli askerî harekat yapılamadı


Bunun üzerine, 1926 yılında Musul Sorunu Milletler Cemiyeti'ne götürüldü Sorun burada da çözümlenemeyince Yüksek Adalet Divanı'na verildi Ama burada da olumlu bir sonuç alınamadı Nihayet, İngilizlerle Ankara'da bu konu üzerinde yapılan görüşmeler bir anlaşma ile sona erdi


Sonuç olarak 5 Haziran 1926 tarihinde Ankara Antlaşması imzalandı


Ankara Antlaşması'na göre; Söz konusu antlaşma 3 fasıldan oluşmaktadır; Birinci Fasıl: Türkiye ile Irak Arasındaki Hudut (önemli maddeler) Madde 1: Türkiye ile Irak arasındaki hudut Cemiyet-i Akvam’ın 29 Ekim 1924 tarihli toplantısında kararlaştırıldığı şekilde (Brüksel Sınır Çizgisi) kesinleşmiştir Madde 2: Son fıkrası saklı kalmak üzere 1 maddede tesbit edilmiş hudut bu antlaşmaya bağlı 1/250000 ölçekli harita üzerinde gösterilmiştir Metin ile harita arasında aykırılık vukuunda metin geçerli olacaktır Madde 3: 1 maddede tasrih edilen hudut hattını arazi üzerinde belirlemek üzere bir “Hudut Komisyonu” kurulacak, bu komisyon Türkiye Hükûmetince tayin olunacak iki yetkili ve İngiltere ile Irak hükûmetleri tarafından beraberce tayin edilecek iki temsilci ile uygun gördüğü takdirde İsviçre Cumhurbaşkanınca İsviçre vatandaşları arasından seçilecek bir başkandan oluşacaktır Komisyon en kısa sürede ve en geç bu antlaşmanın yürürlüğe konulmasından başlayarak altı ay içinde toplanacak ve çoğunluğun alacağı karara bütün tarafların uyması mecburî olacaktır Madde 5: Taraflardan herbiri 1 maddede belirlenen sınır hattının kesin ve bozulmaz olduğunu kabul ederek bunu değiştirmeye matuf her türlü teşebbüsten sakınmayı taahhüd eder İkinci Fasıl: Türkiye ile Irak Arasındaki İyi Komşuluk Münasebetleri


Musul Irak'a ait olacak

Irak Musul'dan elde ettiği petrol gelirinin %10'unu 25 yıllık bir süre için Türkiye'ye verilecek

Hakkari sınırında Türkiye lehine düzeltme yapılacaktı