Fidan Üretim Yöntemleri

Fidan dikimiyle ilgili bilgiler - fide ve fidan dikim ve üretim yöntemleri - fidan üretim teknikleri

Uygun Dikim Zamanı



Uygun dikim zamanının seçilmesi, özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde dikilen fidanların mevcut toprak neminden yararlanabilmesi, yaşam ve gelişme aktivitelerini çabucak başlatabilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır


Dikim zamanını doğru olarak belirleyebilmek için aşağıda açıklanan faktörlerin dikkate alınması, son derece önemlidir

Ağaçlandırma Alanının Genel İklim Özellikleri


Yazları kurak, sonbahar ve kışı yağışlı olan Akdeniz Bölgesi’nde elverişli dikim zamanının karaçam, kızılçam, servi ve Halep Çamı için sonbahar olduğu ifade edilmektedir Çünkü bu mevsimde sonbahar yağışlarının toprağı gevşettiği, kök gelişmesi için toprak sıcaklığının yeterli olduğu bildirilmektedir Böylece, dikilen fidanlar kış gelip de “uyku” haline girmeden, kök gelişmesi yapılabilmekte, bu gelişmiş köklerle kışı uyku halinde geçirdikten sonra, ilkbaharda hemen gelişmeye başlayarak, yaz sıcaklıklarının toprağı kurutuncaya kadar mevcut toprak neminden yararlanması sağlanmış olmaktadır Bu bölgede, yüksek kısımlarda kalın kar örtüsünden dolayı sonbahar dikimlerinin yapılamadığı yerlerde ise, toprak belirli bir sıcaklığa ulaşırken (4-5˚C), dikim yapılabilirse, erken ilkbahar dikimleri büyük avantaj sağlar Belirli nedenlerle alçak yörelerde ilkbahar dikimi yapma zorunluluğu varsa, dikimin ocak-şubat aylarında yapılması uygundur

Ağaçlandırma Alanının Özel İklim Koşulları


Rüzgarın etkili olduğu alanlarda, dikimlerin kışın yapılması önerilmektedir Çünkü, kışın rüzgar uyku halindeki fidanlara daha az zarar verir Özellikle rüzgardan çok etkilenen iğne yapraklılar için bu husus çok önemlidir Ancak kış dikimlerinin de kendine özgü bazı sakıncaları olduğu göz önünde bulundurulmalıdır

Toprak Özellikleri


Toprak özellikleri ile dikim mevsimi arasındaki ilişkilere ait şu kurallar verilmektedir: Gevşek ve kumlu topraklara sahip alanlarda sonbahar; kil miktarı oldukça yüksek, ağırca killi topraklarda ise ilkbahar dikimi uygundur Diğer toprak özellikleri ve iklim karakteristiklerine bağlı olarak toprak neminin tav durumunda (ne çok ıslak veya yaş, ne de çok kuru) olduğu zaman dikim için elverişlidir


Ağaç Türü ve Fidan Materyali Nitelikleri


Bu hususta genel olarak şu kural verilmektedir: Yaprağını döken türler için sonbahar, iğne yapraklılar ve diğer herdem yeşil yapraklılar için de ekseriyetle ilkbahar dikimi uygundur


Fidan materyalinin çeşidine göre ise şu önerilerde bulunulmaktadır: Topraklı (kaplı) fidanların dikimi, büyük ölçüde mevsime bağlı değildir Çıplak köklü fidanlar için ise uygun dikim zamanı ağaç türüne, lokal iklim koşullarına göre değişir Ağaç türleriyle ilgili olarak özellikle çıplak köklü fidanların dikiminde latent hale (uyku haline) girme zamanları belirleyici olur Başka bir anlatımla, bu fidanlar ağaç türüne ve yetişme ortamının iklim özelliklerine göre uyku haline girdikten sonra, diğer bir ifadeyle latent halde iken dikilmelidirler


Dikim Esnasında Hava Halleri


Hava hallerinden özellikle soğuk hava akımları ve don olaylarının cereyan ettiği zamanların bilinmesi, uygun dikim zamanını belirleme bakımından son derece önemlidir Soğuk hava akımları başladığında dikim başlamışsa bile bırakmak gerekir Toprakta sık ve derin don olaylarının yaşanması halinde uygun dikim zamanı ilkbahardır


Gökyüzünün kapalı ve bulutlu olması, durgun, rüzgarsız hava hallerinin bulunması halinde, söz konusu durumlar dikim için en elverişli hava halleridir Bunun aksine ağır topraklarda yağışlı hava halleriyle, dikim esnasındaki güneşli ve özellikle sıcak rüzgarlı günler, dikim için en elverişsiz hava halleridir


Ülkemizde, coğrafi bölgelere göre iklim koşulları da çok değişmekte ve ağaç türleri de buna bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir Bu nedenle, ülkemiz dikim mevsimi bakımından çeşitli olanaklara sahip bulunmaktadır Bu ilişkilere göre söz konusu olabilecek dikim mevsimleri aşağıda açıklanmıştır

İlkbahar Dikimi




Genellikle kışları sert geçen ve ilkbahar ile yaz başlarında yeterli ölçüde yağış alan yörelerde, ilkbahar dikimleri yapılması önerilmektedir Bu dikim zamanı mart ayından nisan sonuna veya daha soğuk yörelerde mayıs ortasına kadar sürer Ağaç türleri olarak geç sürgün veren türler kızılçam ve Fıstık Çamı dışında diğer çam türleri, ladin, göknar gibi iğne yapraklılar için esas dikim mevsimi ilkbahardır Özellikle geniş yapraklılarda tomurcukların patlamasından önce dikim tamamlanmalıdır


Orta Anadolu Stepleri’nde erken sonbahar ve erken ilkbahar dikimi iyi sonuçlar vermektedir


İlkbahar dikimi, don tehlikelerinin çok olduğu bölgeler için çok uygundur Ancak, ilkbahar yağışlarından yararlanmak için dikimler, olanaklar ölçüsünde erken yapılmalıdır Çünkü köklerin biyolojik aktiviteleri, tomurcuklara kıyasla 15-30 gün erken başlamaktadır Geç kalındığında kök aktivitesi başlamış olduğundan, dikim başarısı azalır




Yaz Sonu Dikimi




Yaz sonu dikimi, kış ve ilkbahar yağışlarının az olduğu, buna karşılık yaz yağışlarının çok miktarda bulunduğu yöreler için uygundur Bu şekildeki iklime sahip ılıman bölgelerde ağustos başından eylül ayı sonuna kadar dikim yapılabilir Bu dikim mevsimi ladin ve duglaz için iyi sonuçlar vermiştir Ancak, güney bakılar ve çok güneş gören yerler ladin için de yaz sonu dikiminin uygun olmadığını göstermiştir Aynı şekilde büyük alanların ağaçlandırılmasında ve fidanların uzaklardan sağlandığı yerler için elverişli bir dikim mevsimi değildir




Sonbahar Dikimi




Bu dikim mevsimi genellikle, ilkbaharda erken sürgün veren ve kışın yapraklarını döken türler için elverişlidir Ekim ayından başlayarak aralık ve ocak ayı ortasına kadar devam eder Ancak, ağır (killi) topraklara sahip nemli bölgeler ve yöreler ile, don olaylarının meydana geldiği, kemirici hayvanların bol olduğu yetişme ortamları için bu dikim mevsimi uygun değildir Şiddetli rüzgar zararlılarının olmadığı bazı dağlık bölgeler için dikim mevsimi olarak sonbahar düşünülebilir



Kış Dikimi




Bu dikim mevsimi, Akdeniz ve Batı Anadolu Bölgesi’nde denizden çok yüksek olmayan, kışları ılıman yerler için düşünülebilir Dikim, bütün kış boyunca, şubat sonuna kadar sürebilir Kışın don olaylarının meydana geldiği ve soğukların dikim çalışmalarını engellediği yerlerde, bu dikim mevsimi uygun değildir


Uygulama için daha kolay karar verebilmek amacıyla, genel kurallardan bazı sapmalar dikkate alınarak elde mevcut belirli bir ağaç türünün hangi mevsimlerde dikilebileceğini gösteren anahtar bilgilerin verilmesi yararlı görülmüştür




Kızılçam




Dikim mevsimi olarak kasım ayı başı-şubat sonu arasındaki zaman periyodunun uygun olduğu bildirilmektedir



Fıstık Çamı ve Servi




Akdeniz ve Ege Bölgesi’nin alçak yörelerinde, yağışların başlayıp, toprağın 20-30 cm derinliğine kadar yağış sularının işleyebildiği sonbahar aylarından itibaren şubat sonuna kadar olan zaman dikim periyodu için uygundur



Karaçam




Kurak İç Anadolu koşullarında, ekim ve kasım aylarında yapılan dikimler, mart ve nisan dikimlerinden daha başarılı olmuştur Bu dikimlerin başarı derecesi, dikimden 6-7 ay önce mart ve nisan aylarında toprağın işlenmesi halinde daha da artmaktadır



Sedir




Yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre, sedirler için uygun dikim periyodunun kasım ve nisan ayları olduğu bildirilmektedir Kışı sert ve donlu geçen yüksek bölgelerde bu periyodun mayıs ortalarına kadar uzayabileceği ifade edilmektedir Yağışın uygun gittiği yıllarda dikimin kasım ayından aralık ayı ortalarına kadar uzayabileceği de yine araştırmalarla belirlenmiştir

Sarıçam, Karaçam, Ladin, Göknar ve Kayın




Bu ağaç türleri için, kışı donlu ve sert geçen bölgelerdeki yayılış alanlarında uygun dikim mevsiminin sonbahar ve erken ilkbahar olduğu bildirilmektedir


Çeşitli ağaç türleri ve iklim bölgeleri için, uygun dikim zamanı bakımından buraya kadar yapılan açıklamalarla verilen anahtar bilgilerin dikkate alınması ve böylece en isabetli dikim zamanı kararının, mevcut klimatik koşullara ve dikim yapılacak türlerin biyolojisine göre verilmesi gerekmektedir Bütün bu değerlendirmelerin özünde şu gerçek yatmaktadır:


“Uygun dikim zamanı genel olarak, toprakta don tehlikesinin bulunmadığı, hava ve toprağın yeterli neme sahip olduğu, topraktan ve bitkiden meydana gelen su kaybının veya buharlaşmanın (evapotranspirasyon) en düşük düzeyde cereyan ettiği, fidanların latent (uyku) durumunda bulunduğu periyottur”



Geniş alanlarda yapılan aynı türe ait dikimlerde, dikim işleri bir mevsimde bitirilemez ise, gevşek ve kumlu topraklarda sonbahar, killi ve verimli topraklarda ilkbahar dikimi yapılması uygundur

Daha fazla bilgi için TIKLAYIN