Örtüaltı Yetiştiriciliği

Örtüaltı Yetiştiriciliği Nedir - Örtüaltı Yetiştiriciliği Hakkında - Örtü Altı Yetiştiriciliği

Farklı iklim bölgelerine sahip olan ülkemizin özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde örtüaltı sebzeciliği yoğun olarak yapılmaktadır Sonlarda yetiştirilen en önemli sebzeler domates, hıyar, biber, patlıcan, kavun ve kabaktır


Bu dersimizde siz üreticilerimize daha fazla gelir getirecek olan örtüaltı sebzeciliğini tanıtarak bazı önemli sebzelerin yetiştirme tekniğini aktarmaya çalışacağız


Bundan böyle kış mevsimi boyunca sebze üretimine devam edeceğiz


Unutmayalım ki Seracılık; Bilgi, Sermaye ve Çalışma gerektiren bir yetiştirme sistemidir


ÖRTÜALTI YETİŞTİRİCİLİĞİ NEDİR?


Dış iklim faktörlerinin etkisini kaldırarak, gerekli özel çevre koşullarının yaratılması ile alçak ve yüksek sistemler içinde yapılan sebze, meyve ve süs bitkileri yetiştiriciliğine genel anlamda "ÖRTÜALTI YETİŞTİRİCİLİĞİ" denmektedir Bu sistemler için de cam ya da plastikle örtülü yüksek yapılar "SERA" olarak adlandırılmaktadır


ÜLKEMİZİN DURUMU


Ülkemizde seracılık 1940'lı yıllarda Antalya'da başlamış ve bugün Samandağı'ndan Yalova'ya kadar kıyılarımız boyunca yaygınlık kazanmıştır İlk yıllarda yavaş gelişmesine rağmen büyük tüketim merkezlerine kolay ve çabuk ulaşımın sağlanması ve örtü materyali olarak plastiğin kullanılması ile hızlanan örtüaltı üretimimiz 1970'li yıllarda en yüksek düzeye ulaşmıştır Öte yandan kıyılardan uzaklaştıkça iklimin uygun olduğu vadilerde ve sıcak su kaynakları bulunan yörelerimizde örtüaltı tarımı doğanın sağladığı avantajlar ile gün geçtikçe kendini gösteren daha bilinçli bir işletmecilik ile büyük ilerlemeler kaydetmektedir


300000 DEKAR SERA


Başlangıçta Akdeniz bölgesinde yoğunlaşan örtüaltı yetiştiriciliği, son yıllarda Çukurova'da alçak ve yüksek plastik tüneller şeklinde yaygınlaşmaya başlamış örtülü alanlarımız bugün 300000 dekarın üzerine çıkmıştır


FAZLA ÜRÜN FAZLA GELİR


Örtüaltı yetiştiriciliği diğer tarım kolları arasında, yüksek tesis ve işletme giderleri gerektiren, daha fazla teknik bilgi ve beceri ile, sürekli ve daha çok uğraşı isteyen bir işletme biçimidir Ancak; açık tarla ziraatine nazaran 5-6 kat daha fazla ürün getirir ve bunun karşılığında 8-10 kat daha fazla gelir elde edilir


BÜTÜN SEBZELER SERADA YETİŞTİRİLEBİLİR


Bugün örtüaltı yetiştiriciliğinde (biberde çok az olmak üzere) tamamı F1 hibrit sebze tohumları kullanılmakta Ekim ayından itibaren (tarla ürünü çıkıncaya kadar) her türlü sebzeyi cam ve plastik seralarda üretmek mümkün olmaktadır


İLK SIRADA DOMATES GELİR


Örtüaltı, yetiştiriciliğinde üretimde birinci sırayı domates alır Bunu hıyar, biber, patlıcan, kavun, kabak ve karpuz takip eder Ancak, Çukurova yöresinde alçak plastik tünellerde karpuz üretimi hakimdir


ÜRETİM ÜÇ DÖNEMDE YAPILIR


- Sonbahar dönemi,


- Kış (tek mahsül) dönemi,


- İlkbahar dönemi


Plastik seralarda yalda iki mahsul yetiştirilmesi ısıtma masraflarından kaçınmak açısından uygundur Ancak, cam seralarda genellikle Tek Mahsul yetiştiriciliği yapılır


BAŞARI SİZE BAĞLIDIR


Örtüaltı yetiştiriciliğinde üretimin ilk halkasını uygun toprak hazırlığı teşkil eder Doğru çeşit seçimi ve ucuz' bir ısıtma ile teknik bilgi ve beceri bu üretim kolunu ancak cazip hale getirir Aksi halde tesis masrafları çok yüksek olan bu sektörde beklenen gelişme sürdürülemez


Şimdi beraberce seralarımızda yoğun yetiştiriciliği yapılan önemli sebzelerimizin yetiştirme tekniklerini ayrı ayrı ele alalım


ÖRTÜALTI DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİ


Ülkemiz örtüaltı tarımında yoğun olarak yetiştirilen en önemli sebze türüdür Ülkemiz seralarının % 50'sinde domates yetiştirilir


UYGUN ÇEŞİT, UYGUN DÖNEM


Cam ve plastik seralarda başarılı bir domates yetiştiriciliği için öncelikle çeşit ve yetiştirme zamanın iyi seçilmesi gerekir


Yetiştirme döneminde uygun kuvvetli gelişen yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara dayanıklı, raf ömrü uzun olan çeşitleri tercih etmeliyiz


TOHUM EKİMİ


Domatesin uygun ekim tarihleri yetiştirme ortamına ve bölgeye göre değişmektedir


- Sonbahar döneminde Temmuz-Ağustos'un ilk haftası


- Tek mahsul döneminde Eylül ortası Ekim'in ilk haftası


- İlkbahar döneminde Kasım sonu-Aralığın ilk haftasında tohum ekimi yapılır


EN UYGUN FİDE HARCI


2 kısım çiftlik gübresi + 2 kısım orman toprağı + 1 kısım dere kumu veya 4 kısım Çiftlik gübresi + 2 kısım bahçe toprağı + 1 kısım dere kumu şeklinde hazırlanır


Bu oranlarda hazırlanan harç tüm sebzelerin fide yetiştiriciliğinde de kullanılabilir Harç; kullanılmadan önce mutlaka ilaçlanmalıdır


KASALARA TOHUM EKİLİR


8-10 cm derinliğinde 40x60 cm genişliğindeki kasalara harç doldurulur Her kasaya 4-5 gram tohum gelecek şekilde ekim yapılır ve tohumların üzeri 15 cm harç ile örtülür Bolca sulanır Gerekirse üzerleri çimlenme başlayıncaya kadar cam veya plastik ile kapatılır, 5- 10 gün içinde çimlenen tohumlar mutlaka şaşırtılmalıdır


ŞAŞIRTMA GEREKİR


Domates fidelerinin kotiledon yaprakları (ilk çıkan karşılıklı iki yaprak) tam olarak açılıp, yere paralel duruma gelince plastik torba veya kutulara şaşırtılır Şaşırtmayı yaparken fideleri kotiledon yapraklarından tutmak gerekir Şaşırtma akşam üstü havanın serinlediği saatlerde yapılır Gerekli tüm bakım işlerinden sonra fideler ortalama 3 hafta sonra dikime hazır hale gelir Dikim zamanı fazla geciktirilmemelidir 4-6 yapraklı fideler dikime hazırdır


FİDE DİKİMİ NASIL YAPILIR?


Fide yetiştirilirken bir yandan da serada dikim hazırlıkları, gerekli temel gübreleme ve ilaçlama işleri yapılır


Dikim kuzey-güney yönünde çift sıralı yapılır Böylece bitkiler ışıktan en iyi şekilde faydalanır ve meyveler daha erken olgunlaşır


DİKİM MESAFELERİ FARKLIDIR


- Dikim mesafesi;


- çift ürün yetiştiriciliğinde 90x50x40 cm


- tek ürün yetiştiriciliğinde 100x50x45 cm olmalıdır


Dikim öncesi fide torbaları sulanır ve böylece torbadan kolayca çıkarılan topraklı fideler yukarıdaki ölçülerde dikilir Gerekli su ve çapa işleminden sonra her bitki ayrı ayrı ipe alınır


Gerekli gübre, toprak ve yaprak analizine göre uygulanmalıdır


BUDAMA YAPILMALI


Budama koltuk alma, yaprak alma ve sürgün alma şeklinde yapılır Yaşlı, hastalıklı ve fizyolojik olarak hayatiyetini kaybetmiş yapraklar alınır Böylece ışıklanma ve havalanma kolaylaşır


TEPE ALIMI


Çift ürün yetiştiriciliğinde meyvelerin çabuk olgunlaşması ve kaliteli olması için tepe alımı yapılır Bırakılmak istenen salkımın 2 yaprak üzerinden tepe alınır


TOZLANMAYA YARDIMCI OLALIM!


Tozlanma ve döllenmeye yardımcı olmak için ya hergün saat 1000- 1500 arası, bitkileri sallamak gerekir, yada vibratör ile her çiçek salkımına tek tek dokunulur


VERİM


Hasat tohum ekiminde 4-5 ay sonra başlar Hasat zamanı pazar uzaklığına göre saptanır ve olgunluğa yakın meyveler hasat edilir Verim çeşide göre değişir Genelde 13-25 ton arasıdır


DİKKAT!


2-3 yılda bir toprağın 30-40 cm altındaki pulluk tabanını kırınız Her türlü bilgi için ilgili tarım kuruluşlarına başvurmaktan kaçınmayınız


ÖRTÜALTI BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİ


Ülkemiz biber ekim alanı ve üretim miktarı açısından dünya ülkeleri arasında ön sıralarda yer almaktadır


Toplam sera sebzeciliği içinde biber yetiştiriciliğinin yapıldığı kısım yaklaşık % 15'lik alanı kapsamaktadır


BİBER YÜKSEK GELİR SAĞLAR


Ülkemizde örtüaltı biber yetiştiriciliği üreticiye de iyi gelir sağlamaktadır Bunun sonucunda özellikle batı ve güney sahil şeridinde yayılma göstermektedir Akdeniz kıyı şeridinde Antalya'nın Demre, Finike ve Kumluca ile İçel’in Kazanlı üretim sahalarında yoğun sera biber yetiştiriciliği vardır


KIŞ VE İLKBAHAR DÖNEMİ UYGUNDUR


Örtüaltı biber tarımı genelde tek ürün ve ilkbahar ürünü şeklinde yapılmakla beraber, domatesin sonbaharda virustan fazla derecede zarar görüyor olması nedeniyle bazı çiftçilerimiz tarafından sonbahar ürününde de biber yetiştirilmektedir


TOHUMA DİKKAT


Seralarımızda populasyon niteliğinde,ve tescil edilmemişyöresel tohumluklar kullanılmakta iken, son yıllarda örtüaltı tarımı için tescil edilmiş veya üretim izni almış çeşitler dikilmeye başlamıştır


Ayrıca, seralarımız için gerekli biber tohumluğunun çok düşük bir miktarı hibrit tohumla karşılanmaktadır


İYİ ÇEŞİT SEÇİNİZ


Biber yetiştiriciliğinde başarıya ulaşmanın ilk şartı yetiştirme dönemi için uygun çeşidin seçimi, bunu takiben sağlıklı fide yetiştirmektir


İYİ BİR HARÇ HAZIRLAYIN


Tohum ekimi yapılacak harç ile fide yetiştiriciliği yapılacak harcın çok iyi hazırlanması mümkün olduğu kadar mantari hastalıklardan ari ve besin maddelerince zengin olması gerekir Domates için hazırlanan harcın aynısı kullanılır


TOHUM EKİMİ


Biber tohumları yine kasalara sırayla ekilir ve üzerleri harç ile kapatılır Bolca sulanır Çimlenme tamamlanıncaya kadar yeterli rutubet sağlanmalıdır Sulama biber tohumlarının çimlenmesinde çok önemlidir Ancak aşırı rutubetten kaçınılmalıdır


ŞAŞIRTMA YiNE TORBALARA


Tohum çimlendikten sonra kotiledon yaprakları tam iriliğine ulaşmalı ve birinci gerçek yaprak görüldüğünde bitki zararlandırılmadan harç dolu keselere, saksılara veya diğer fide yetiştirme ortamlarına şaşırtılmalıdır


FİDE DİKİMİ


Fideler seradaki asıl yerlerine dikilmeden önce sera içerisinde gerekli toprak hazırlığı özenli bir şekilde yapılmalıdır


Yetiştirilen pişkin fideler günün sıcak saatleri dışında seraya dikilmelidir Böylece fidelerin tutma oranı artırılır


DİKİM MESAFELERİ DEĞİŞİR


Tek sıra dikiminde 70x30 cm veya 80x30 cm


Çift sıra dikimde 30x65-90 cm ve 30x50-100 cm mesafelerle dikim yapılır Dekara 4500-5000 fide dikilmelidir


KÖK BOĞAZINA DİKKAT


Seralarda büyük ürün kaybına neden olan kökboğazı yanıklığı hastalığına karşı, biber bitkisinin kökboğazının sulama suyu ile temas etmemesine özen gösterilmelidir


Eğer damla sulama yapılmıyorsa, boğaz doldurma işlemi yapılarak sulama arkları açılabilir


BİBER'DE ASKIYA ALINIR!


Bitkiler büyüdükçe yanlara yatmaması için ya domates gibi askıya alınır, ya da her iki tarafından geçirilen tel ile destek sağlanmalıdır


İYİ GÖZLEM YAPMALISINIZ!


Bitkiler gelişim dönemi boyunca yakından izlenmeli ve hastalık- zararlı mücadelesine özen gösterilmelidir Özellikle nemli ortamlarda Botrytis, kuru havalarda da külleme hastalıklarına dikkat edilmelidir


HASAT ZAMANINDA YAPILMALI


Biberin hasat olgunluğu çeşit ve bölge şartlarına göre değişir Biber uygun büyüklüğü aldığında hasat edilmelidir Çok körpe iken toplanırsa yola dayanımı azalır Fazla geç toplamakta kalite özelliklerinin düşmesine neden olur Bir dekar seradan 3-5 ton verim elde edilir


ÖRTÜALTI PATLICAN YETİŞTİRİCİLİĞİ


Anavatanı Hindistan olan Patlıcan sıcağı seven bir bitkidir Serada yoğun üretimi yapılan sebzelerden domates, biber ve hıyardan sonra 4 sırada yer alır Fazla sıcaklık istemesi nedeniyle ısıtmasız seralarda üretimi yapılmazken son yıllarda yeni çeşitlerin ülkemize girmesi örtü altında patlıcan üretiminin artmasına neden olmuştur


İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ NASIL?


Patlıcanın istediği en uygun sıcaklık 25-30°C dir Gece sıcaklığı 15°C nin altında ise meyve tutumu görülmez Bu şartlarda döllenmeyi sağlamak için bitki büyüme düzenleyicilerine ihtiyaç gösterir Düşük sıcaklıklarda gelişme yavaşlar ve 0°C'de bitki donmaya başlar


Toprak isteği bakımından fazla seçici olmamasına rağmen, turfandacılık için, sıcak, drenajı iyi, kuvvetli, pH değeri 6-7 olan topraklar idealdir


Işığıda çok seven patlıcan için ışık şiddeti ve ışıklanma süresi önemlidir 14-16 saatlik uzun günleri sever Patlıcan kısa günlerde zayıf gelişir


FİDE UZUN SÜREDE YETİŞİR


Örtüaltı yetiştiriciliğinde fide yetiştirmenin çok önemli bir yeri vardır Patlıcan fideleri diğer sebze fidelerine göre daha uzun yetişme dönemi gösterir Ayrıca, fide yetiştirme her dönem ve farklı örtü tipleri için önemli farklılıklar göstermektedir


ÖNCE FİDE HARCI HAZIRLAYALIM


Çiftçilerimiz genel olarak toprak ile bol miktarda çiftlik gübresi karıştırarak kompost yaparlar lyi bir kompost aşağıdaki malzemelerle hazırlanır


- İyi yanmış (ihtimar etmiş) çiftlik gübresi


- Orman veya bahçe toprağının üst kısmı


- Dişli pirinç iriliğinde kum,


Üç malzemenin karışma oranı toprağın kalitesine göre ve yetiştirme dönemine göre değişebilir


Tek mahsul yetiştiriciliği için; 1 kısım çiftlik gübresi + 1 kısım orman toprağı,


İlkbahar yetiştiriciliği için; 4 kısım çiftlik gübresi + 2 kısım orman toprağı + 1 kısım kum karıştırılır


TOHUM EKİMİ


Örtü altında yetiştiriciliği yapılan patlıcan çeşitleri ithal hibrit çeşitler olduğu için pahalıdır Bu nedenle, tohum zayiatı verilmeden sağlıklı fideler elde edilmelidir tohum ekimi, uygun sıcaklıkta elle serpme olarak yapılabildiği gibi sıraya da yapılabilir m2 ye 2-4 gram tohum ekilir


NE ZAMAN EKELİM


- Tek ürün yetiştiriciliğinde tohum Ağustos başına


- Çift ekim yetiştiriciliğinde Ekim-Aralık aylarında ekilir


Tohum ekiminden sonra üzeri 0,5 cm kalınlığında elenmiş harçla örtülmelidir Çıkıştan itibaren bitkiler direkt güneş altında tutulmamalı tedrici olarak alıştırılmalıdır Kotiledon yapraklarının tâm olarak teşekkül edip ortasından ilk hakiki yaprağın görülmesi şaşırtma zamanının geldiğini gösterir


ŞAŞIRTMA DİKKAT İSTER


Şaşırtma 15x15 cm boyutundaki naylon torbalara yapılır Şaşırtılan bitkiler hassas olduğu için 2-3 gün direkt güneş ışığından korunmalıdır Fide torbaları fidelerin yaprakları birbirine değmeyecek sıklıkta yerleştirilmeli yada sonradan seyreltilmelidir İyi bir fidenin büyümesine devamlı müsaade edilmeli taze pişkin halde, eni boyu eşit ve çiçek tomurcuğu oluşmuş olmalıdır


FİDE DİKİMİ


Seraya dikim 100x60x50 cm veya 80x50x50 cm ölçülerle;


tek üründe


- ısıtılan seralarda Eylül ayında


- ısıtılmayan seralarda Ekim ayında yapılır


lkbahar yetiştiriciliğinde ise; Şubat ayı ortasında yapılır


ÖNEMLİ BAKIM İŞLERİ!


Patlıcan da serada askıya alınmalıdır Ancak patlıcanların 3-4 gövdeli büyümesine izin verilir Bu nedenle her gövde ayrı ayrı askıya alınır


Yine yaprak, dal ve sürgün budaması yapılır 3-4 ana gövde dışındaki tüm sürgünler kesilir Yan sürgünlerin bir meyve ve bir yaprak sonrası ucu alınır


VERİM


Patlıcan


- Ağustos ayında tohum ekiminden sonra yaklaşık 3 ay sonra hasata gelir


- Ekim ayında yapılan ekimde ise hasat 5-6 ay sonra başlar Normal iriliğe gelen meyvalar hasat edilir Bitki başına verim 3- 3,5 kg dır

ÖRTÜALTI HIYAR YETİŞTİRİCİLİĞİ


Hıyar seralarda yetiştirilen en önemli sebzelerden biridir Sera alanlarının % 18'inde hıyar üretimi yapılmaktadır En fazla ilkbahar döneminde olmak üzere tek mahsul ve sonbahar dönemlerinde de önemli seviyede yetiştirilir


HIYAR NE İSTER?


- Hıyar besin maddelerince zengin kaba yapılı iyi drene edilmiş su tutma kapasitesi yüksek sıcak toprakları ister


- Hıyar 05-5°C arasında üşür ve -2°C de bitki donar


Çimlenme için optimum 20-22°C sıcaklık gerekir Hava sıcaklığı ve optimum olarak gündüz 21-25°C, gece 15-18°C olmalıdır Işıklanma süresi ise 14 saattir


ÜRETİME NE ZAMAN BAŞLAYALIM?


Yetiştirici, hıyar üretimine uygun bir çeşitle başlamalıdır Seralarda hıyar yetiştiriciliğinde yıl boyu devam eden ekimler yapılmaktadır ve her yetiştirme dönemi için tavsiye edilen çeşitler farklıdır Bununla beraber ekim ve dikimlerin yoğunlaştığı dönemler vardır Bu dönemler şöyledir


Yetiştirme Dönemi Tohum Ekim tarihi

Erken Sonbahar Ağustos

Geç Sonbahar Eylül'ün ilk yarısı

Tek Mahsul Ekim ayının ikinci yarısı

Erken İlkbahar Aralık ayının ikinci yarısı

Orta İlkbahar Ocak ve Şubat

Geç İlkbahar Mart'tan itibaren Mayıs ortalarına kadar,


FİDE YETİŞTİRELİM


Başarılı yetiştiriciliğin en önemli şartlarından biride kaliteli fide yetiştirmektir Kaliteli fide iyi bir fide harcı, iyi bir bakım ve fide yetiştirme ortamı ile temin edilir Geleneksel olarak fide harcı iyi yanmış çiftlik gübresi toprak ve kum karışımından hazırlanır Çiftlik gübresi en az üç ay önce temin edilmeli iyice yanmış olmalı ve bitkiye zararlı maddeleri ihtiva etmemelidir


YA FİDE YADA DOĞRUDAN EKİM


Tohum ekimi ya doğrudan seraya yada torbalara yapılır Eğer torbalara yapılacaksa önce torbalar harç ile doldurulur tohum ekim harcı domates harcına çok benzer Son yıllarda harç yerine torf kullanımı yaygınlaşmıştır


Harç veya torf ile doldurulan torbanın ortasına bir adet tohum ekilir ve üzeri 1 cm harç ile örtülür Ilk su verilir Çimlenme ile birlikte ilk hakiki yaprakları oluşturan fidelerin torbaları bulunduğu yerde seyreltilerek yeterli havalanma sağlanır Fide büyüme devresinde bitki koruma tedbirlerinin ihmal edilmemesi gerekir


Eğer direkt seraya ekim yapılacaksa; uygun toprak hazırlığından sonra açılan çukurlara önce bir avuç harç veya torf konur ve üzerine tohum ekilir


FİDE NASIL DİKİLİR?


Dikimden önce toprak tahlillerine dayalı olarak temel gübreleme yapılır Dikim için hafif kumlu topraklarda sera düz olarak hazırlanır Diğer topraklarda ise dikim sırtlara yapılmalıdır Bu tatbikat büyümenin her safhasında görülen toprak hastalıklarına karşı önemli bir kültürel tedbirdir


HASTALIKLARA DİKKAT


Hıyar diğer sebzeler içinde hastalıklara karşı en hassas olanıdır Toprak hastalıkları problem ise tedbir alınması gerekir Bu amaç için en pratik ve ucuz yol seraların solarizasyonu dediğimiz işlemdir


FİDE 3-5 YAPRAKLI OLUNCA


Sonbahar ve tek mahsul dönemlerinde sera boş olduğu için fideler üç hakiki yapraklı olunca, ilkbaharda ise 4-5 yapraklı devrede seraya dikilir


SIRALAR KUZEY-GÜNEY OLMALI


Dikim istikameti kuzey-güney yönünde olmalıdır Dikim mesafeleri çift sıra dikim sisteminde çift sıralar arası 100 cm, sıra arası 50 cm, sıra, üzeri de tek mahsulde 50 cm, sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde 45 cm dir


ASKIYA ALALIM


Serada hıyar mutlaka askıya alınmalıdır Böylece;


- Bütün bakım işleri kolaylaşır,


- Bitkiler arasında hava hareketi sağlanır,


- Hastalık ve zararlı kontrolü kolaylaşır,


- Verim ve kalite yükselir


Bitki sıralarına paralel yerden 10-15 cm yüksekten ve 200 cm yüksekten 2 sıra tel çekilir


Her bitki ayrı ayrı iki tel arasına çekilen ipe sardırılır


BUDAMA NASIL?


Budama yine yaprak, sürgün, sülük ve erkek çiçek toplaması şeklinde yapılır


TOZLANMAYA YARDIM


Yine bildiğimiz gibi tozlanma ve döllenmeye yardımcı olmak için 4 dekar seraya 5000-10000 arılık bir arı ailesi gereklidir


Ancak partenokarp (çekirdeksiz) çeşitler için tozlanma ve döllenme gerekmediği için arı ailesine ihtiyaç yoktur


VERİM


Meyvalar normal çeşit iriliğine gelince hasat edilir Hasat gecikmemelidir Verim çeşitlere göre değişmekle birlikte 10-20 ton/da arasındadır


ÖRTÜALTI KAVUN YETİŞTİRİCİLİĞE


Kavun bitkisi ılık, sıcak, güneşli bir hava istemektedir Kavunlarda gündüz sıcaklığı 20-25°C, gece sıcaklığı 18°C dolaylarında olmalıdır


EN İYİ TOPRAK


Derin, iyi havalanabilen, besin maddelerince zengin kumlu-tınlı veya tınlı-kumlu toprakları tercih etmeliyiz Soğuk ve ağır killi topraklarda yapraklar sararır, gövdeler çürür ve bitkiler ölürler, kavun tohumlarının iyi bir çimlenme gösterebilmesi için uygun ortam sıcaklığı 25-30°C dir toprak sıcaklığı ise asgari 15°C olmalıdır


YÜKSEK NİSBİ NEM İSTER


Serada kavunların yetiştirme devresinde nisbi nem bakımından istekleri, gece % 80 gündüz ise % 50-65 dolayındadır Hiçbir zaman nisbi nemi % 40'ın altına düşürmemek gerekir


GENELDE İLKBAHAR ÜRETİMİ YAPILIR


Kavun üretimi genel olarak ikinci mahsul yetiştiriciliği şeklinde yani ilkbahar sezonunda yapılır İlkbahar sezonun da kavun yetiştirmede en uygun tohum ekimi zamanı 15 Aralık-7 Ocak tarihleri olarak tespit edilmiştir Bu tarih serada bı3lunan 1 mahsül durumuna göre erkene veya ileriye alınabilir Bildiğiniz gibi kavun gelişebilmesi için yüksek bir toprak sıcaklığı istediğinden erken ekim çok büyük avantaj sağlamamaktadır Seraya dikim zamanıda yine 1 mahsule bağlı olarak 15 Ocak-15 Şubat arasında değişir


FİDE NASIL YETİŞTİRİLİR?


- Fide yetiştirmesi hıyara çok benzemektedir


Fide harcı yeteri kadar su-hava ve besin maddesini ihtiva etmelidir Yine çiftlik gübresi, toprak ve kum karışımından hazırlanır veya torf kullanılır


TORBALARA EKİM


Kavun tohumları daha önceden hazırlanmış olan plastik torbalara derine kaçmamak kaydıyla, yüzlek olarak ekilirler Hafifçe sulanır ve üzeri polietilen örtüyle örtülür, çıkış başladıktan sonra bu örtü kaldırılır, eğer imkan var ise fidelikte yetiştirilen bu fide torbalarının üzerine alçak tünel tesis edilebilir, bu tesis hem gelişmeye yardımcı olur hem de dondan koruma için bir önlemdir


Toprak yüzüne çıkan bitkilerin ihtiyaç durumuna göre sulama ve diğer gerekli bakım işlemleri yapılır


SERAYA FİDE DİKİMİ


Kavun dikilecek sera bir önceki mahsul serayı terlettikten sonra dekara 6-8 ton çiftlik gübresi serilerek güzelce sürülür, eğer toprakta hastalık amilleri varsa gerekli ilaçlamâ yapılır, zira şu anda serada yetiştirilen mevcut kavun çeşitlerinin toprak hastalıklarına karşı mukavemeti yoktur


TEMEL GÜBRELEME ŞART


1 sürümden sonra toprak analiz raporlârı esas olmak üzere taban gübrelemesi yapılır Eğer ortalama bir değer vermek gerekirse dekara 10 kg azot, 20-25 kg fosfor, 20-25 kg potas sağlayacak şekilde gübre verilir, 2 sürüm yapılır, toprak tesviye edilir


MASURA SIRTINA DİKİM YAPILIR


Sürülüp tesviye yapılan seraya 50x50x100 cm dikim sistemine göre masuralar hazırlanır Hazırlanan masuralar üzerine 50 cm aralıklarla dikim çukurları açılır, açılan bu çukurlara ilaçlı suya batırılan fide, torbalarından çıkartılıp, yerine konur ve can suyu verilir


SULAMA ÖNEMLİDİR


Kavunda dar ve geniş aralara verilen birinci sudan sonraki sulama önem arz eder İkinci sulamayı yapabilmek için bitki mutlak su ihtiyacı belirtileri göstermediği taktirde meyvelerin yumurta büyüklüğüne kadar gelmesini beklemek gerekir Bu sulamayı zamanında yapabildikten sonra daha sonraki sulamalar bitki ve toprak durumuda gözönünde bulundurularak 5-7 gün arasında değişir


SULAMA SUYU İLE GÜBRE


Toprak hazırlığında da anlatıldığı gibi temel gübreye ilave olarak bitki gelişme durumu gözönünde bulundurularak 5 kg Azot'ta sulamalarla birlikte toprağa verilir Eğer imkan varsa meyvelerin irileşmeğe başladığı dönemde çiftlik gübresi şerbet şeklinde bitkilere verilir


ÇAPA YAPILIR


Birinci salamadan sonra toprak tava gelince dar ve geniş aralara düz bir çapa yapılır, birinci çapalamadan sonra yine toprak tav durumuna göre arıklama çapası yapılır Bundan sonraki çapalama eğer mümkün olursa, bitki ipe alınıncaya kadar ot çapasıdır

ASKIYA ALMAK GEREKİR


Kavunlarda ipe alınma hıyarlarda ki gibi olmakla beraber, bitkiler üzerinde, daha ağırca bulunacak meyvelerin yükünü çekecek kuvvette yine üstteki tele paralel istikamette ikinci bir tel veya ip yerden 5-10 cm yükseklikten çekilir Bu iki tel birbirine askı ipi ile bağlanır


Bitkiler uzadıkça bu bağlantı ipine sardırılır Eğer bitkilerin aşağıya kayma tehlikesi söz konusu olursa o takdirde takriben her 25- 30 cm de bitki sıkıştırılmayacak tarzda bağlama ipine yine bağlanır


BUDAMA NASIL? Kavunda erkencilik ve kaliteli meyve sağlamak için budamaya gerek duyulmaktadır Ülkemizde 2 adet budama metodu uygulanmaktadır


1 Metod: Bitkilerin ana gövdesi üzerinde meydana gelen yan sürgünler 50 cm'ye kadar tamamen alınmakta, bundan sonra meydana gelen sürgünler 1 meyve 2 yaprak üzerinden tele kadar budanmakta telden sonra serbest bırakılmaktadır


2 Metod: Bitkilerin 2 veya 4 gerçek yaprak üzerinden tepe sürgünü kesilmekte meydana gelen en kuvvetli yan sürgün ana gövde olarak geliştirilmekte ve bu gövdeden meydana gelen ikinci yan sürgünler 1 meyve 2 yaprak üzerinden tele kadar budanmakta, telden sonra serbest bırakılmaktadır


TOZLANMA YARDIM İSTER


Kavunlar partenokarp meyve tutma özelliğine sahip değildir Meyve tutumunun sağlanması için tozlanma ve döllenmeye gerek vardır Tozlanmanın arılarla yapılması en emin bir yoldur, fakat bunun uygulamasının zor olacağı düşüncesiyle tozlamaya elle yardım etmekte fayda vardır Döllemenin yeterli olmayışı meyvelerin şekil bakımından düzgün olmamasına neden olur


HASAT NE ZAMAN?


Kavunlarda hasat zamanı tesbitinde meyve kabuk rengi değişiminden yararlanılır Ayrıca meyve ağırlığının artması, meyvanın dip kısmının yumuşaması ve aromatik bir kokunun oluşması önemli kriterlerdir


Olgunlaşan meyveler makas veya bıçak ile 4-5 cm saplı olarak kesilir ve özel ambalajlarda pazarlanır


VERİM


Bitki başına 4-6 adet meyve alınır Ağırlık çeşit iriliğine göre farklı olmaktadır Ama genelde sera çeşitlerinde ortalama meyve ağırlığı 1,5-2,5 kg arasında değişir


ÖRTÜALTI KARPUZ YETİŞTİRİCİLİĞİ


Karpuz bitkisi kumlu-tınlı veya tınlı-kumlu, humuslu, besin maddelerince zengin, su tutma kabiliyeti iyi ve drenaj sorunu olmayan topraklarda iyi bir gelişme göstermektedir


TURFANDA ÜRETİMİ NEREDE?


Turfanda olarak karpuz yetiştirilecek topraklarda taban suyu seviyesi 1-1,5 metreden daha aşağıda olmalıdır Taban suyu seviyesinin yüksek olması, toprağın soğumasına, köklerin havasız kalarak boğulmasına, birçok mantari hastalığın ortaya çıkmasına neden olur Turfanda karpuz yetiştiriciliğinde çabuk ısınabilen kumlu topraklar tercih edilmelidir Üstüste aynı toprağa karpuz ekmekten kaçınılmalıdır


İKLİM İSTEĞİ KAVUN GİBİ


Karpuz tohumlarının iyi bir çimlenme gösterebilmesi için uygun ortam sıcaklığı 25-30°C dir 25-30°C lik sıcaklıkta çimlendirilen tohumun plastik torbada veya direkt olarak toprakta gelişmesini devam ettirebilmesi içinde asgari 12°C lik toprak sıcaklığına ihtiyaç vardır Serada karpuz yetiştiriciliğinde nisbi nem bakımından istekleri ise gece % 80, gündüz ise % 50-65 dolayındadır


İLKBAHARDA ÜRETİLİR


Karpuz genel olarak ikinci mahsul yetiştiriciliği şeklinde yani ilkbahar sezonunda seraya sokulmaktadır İlkbahar sezonunda karpuz yetiştirmede en uygun tohum ekim zamanı olarak 1-30 Aralık tarihleri tespit edilmiştir Bu tarih serada bulunan 1 mahsülün durumuna göre erkene veya ileriye alınabilir Bildiğimiz gibi karpuz gelişebilmesi için yüksek bir toprak sıcaklığı istediğinden dolayı çok erken ekim çok büyük avantaj sağlamamaktadır Seraya dikim zamanıda yine 1 mahsule bağlı olarak 15 Ocak-15 Şubat arasında değişir


FİDE ÜRETİMİ KAVUNA BENZER


Karpuz tohumları daha önceden hazırlanmış olan plastik torbalara derine kaçmamak kaydıyla yüzlek olarak ekilir, hafifçe sulanır ve üzeri polietilen örtüyle örtülür, çıkış başladıktan sonra bu örtü kaldırılır Eğer imkan var ise fidelikte yetiştirilen bu fide torbalarının üzerine alçak tünel tesis edilebilir, bu tesis hem gelişmeye yardımcı olur, hem de dondan korunma için bir önlemdir


FİDE DİKİMİ NASIL?


Karpuz dikilecek sera bir önceki mahsul serâyı terk ettikten sonra dekara 6-8 ton çiftlik gübresi serilerek güzelce sürülür Eğer toprakta hastalık amilleri varsa gerekli ilaçlama yapılır Birinci sürümden sonra toprak analiz raporları esas alınarak taban gübrelemesi yapılır


DİKİM MESAFESİ


Sürülüp, tesviyesi yapılan seraya 50x50x250 cm dikim sistemine göre masuralar hazırlanır Hazırlanan masuralar üzerine dikim çukurları açılır Bu çukurlara ilaçlı solüsyona batırılan fideler torbalardan çıkarılıp, yerine konur ve can suyu verilir


SULAMA ZAMANI ÖNEMLİ


Dar ve geniş aralara verilen birinci sudan sonraki sulama önem arzeder İkinci sulamayı yapabilmek için, bitki mutlak su ihtiyacı belirtileri göstermediği takdirde meyvelerin yaklaşık 400 gr ağırlığına kadar gelmesini beklemek gerekir Bu sulamayı zamanında yaptıktan sonra daha sonraki sulamalar bitki ve toprak durumunda gözönünde bulundurularak yapılır


SULAMA İLE GÜBRE VERİLİR


Bitki gelişme durumu gözönünde bulundurularak azotlu ve potaslı gübreler sulamalarla birlikte toprağa verilir


İKİ ÇAPA


Çapaya en iyi reaksiyon gösteren bitkilerden birisi olduğu için en az iki kere çapalamaya ihtiyaç vardır Birinci sulamadan sonra toprak tava gelince dar ve geniş aralara düz bir çapalama yapılır Birinci çapalamadan sonra yine toprak tav durumuna göre arıklama çapalaması yapılır Bundan sonraki çapalamalar, bitki kollarına ve köke zarar vermeyecek şekilde ot çapasıdır


ASKIDA MI? YERDE Mİ?


Karpuz serada hem askıda hem de yerde serbest olarak yetiştirilebilir Askı için tüm bakım işlemleri kavun ile aynıdır Ancak karpuz meyvelerinin iriliğinin daha fazla olması nedeniyle meyvelerin file torbalar ile desteklenmesi gerekir Yerde yapılan üretimde de budama özenli yapılmalıdır Hastalık ve zararlı mücadelesi başta olmak üzere diğer bakım işleri kavun ve hıyar ile aynıdır


YETERLİ TOZLANMA İÇİN


Sera içinde arı bulundurulması tozlama için en emin yoldur Eğer bunun uygulaması gerçekleştirilemiyorsa tozlamaya mutlaka elle yardım etmekte fayda vardır Döllenmenin yeterli olmayışı meyvelerin şekil bakımından düzgün olmamasına neden olur


HASAT ZAMANI


Karpuzun hasadı oldukça güçtür, olgun olmadığını usta yetiştiriciler anlayabilir Olgun karpuzlar;


- Elle vurulunca tok bir ses çıkarır


- Meyvelerin kabuk yüzeyindeki mum tabakası azalır ve karpuz kabuğu parlak bir görünüm alır


- Meyve sapının kolla birleştiği yerde bulunan yaprakçıklar kurur, meyve sapı incelir


Diğer kriterleri birinci kitaptaki açıkta yapılan karpuz yetiştiriciliğinden inceleyebilirsiniz


VERİM


En iyi bakım koşullarında sera karpuz üretiminde bitki başına en az 2-3 adet meyve alınır ve yine meyve ağırlığı çeşit özelliğine göre değişir


ÖRTÜALTI KABAK YETİŞTİRİCİLİĞİ


Kabak serin iklim bitkisidir Yüksek sıcaklıklardan hoşlanmaz, düşük sıcaklıklarda sıhhatli büyür, fakat hafif donda dahi ölür


EKONOMİK ÜRETİM ZAMANI


Örtü altında Sonbahar, Tek mahsul ve erken ilkbahar dönemlerinde kabak yetiştiriciliği ekonomik olmaktadır


TOHUMU NE ZAMAN EKELİM


Uygun ekim tarihleri Sonbahar döneminde Eylül ayı, tek mahsulde Ekim sonu, Kasım başı ve erken İlkbahar döneminde de Aralık ayı ortasıdır


FİDE ÜRETİMİ


Kabak fidelerinin yetiştirilmesi hıyarda olduğu gibidir Ancak, Sonbahar döneminde aşırı ölçüde virüs zararı görüldüğünden virüs taşıyıcısı olan beyaz sineklerden korunmak için fidelerin tülbent (cibinlik bezi) altına alınması şarttır


Tohumlar 15x15 cm boyutlarında harç dolu torbalara ekilir ve bolca sulanır 20-25°C ortam sıcaklığında bir hafta içinde çimlenme tamamlanır Fide gelişimi ve bakım işleri kavun ve karpuzda olduğu gibidir


FİDE DİKİMİ


Dikim mesafeleri çift sıra dikim sisteminde çift sıralar arası 120- 130 cm, sıralar arası 70 cm, sıra üzeride 55 cm olmalıdır


ASKI İSTER


Kabak, serada fazla yer kaplamaması için askıya ,alınır Boylanan çeşitler iple, az boylanan çeşitle,r ise kargıyla veya iple askıya alınır,


BUDAMA YAPILMAZ


Bitki üzerinde döllenmediği için büyümeyen meyve çiçeklerinin muhakkak koparılması gerekir Çünkü bunlar kabağın seralarda görülen en önemli hastalıkları olan Kurşuni küf (Botrytis) ve Beyaz küfün (Sclerotinia) gelişmesi için en uygun ortamlardır


MEYVE TUTUMUNA YARDIMCI OLALIM


Kabakta erkek ve dişi çiçekler aynı bitki üzerinde fakat ayrı ayrı yerlerdedir: Meyve tutumu için dişi çiçeklerin böcekler vasıtasıyla döllenmeleri gerekir Bu yüzden böceklerin seraya girmesini önlemek ve gereksiz yere böcek ilaçları atmamak gerekir


HASAT


Kabağın kış aylarında en geç üç günde bir, diğer dönemlerde ise iki günde bir hasat edilmesi gerekir Hasatlar bıçakla yapılmalı ve özellikle çizilmemelerine itina edilmelidir


Ayrıca havaların sıcak olduğu dönemlerde hasatlar sabah erken saatlerde yapılmalıdır Sera içi ısındıktan sonra yapılacak hasatlar meyvenin muhafaza ömrünü çok kısaltır Meyveler uygun kasalara çizilmeyecek şekilde düzgünce yerleştirilmelidir


ÖRTÜALTI YETİŞTİRİCİLİNDE ENERJİ MUHAFAZA METODLARINDA GELİŞMELER


Türkiye'de enerji , seralarda 'yetiştirilen ürünlerden elde edilen verim ve gelir dikkate alındığında oldukça pahalı olduğundan ülkemizde zorunlu olarak iklim şartlarına bağlı bir seracılık gelişmiştir Günümüzde serada sebze yetiştiriciliğinin en önemli meselelerinden biri kış aylarındaki düşük toprak ve hava sıcaklıklarıdır Sera bitkilerini sadece düşük sıcaklık zararlarından ve dondan korumak amacına yönelik bir ısıtma dahi, üreticilerimize oldukça büyük maddi külfet getirmektedir


GÜNEŞ ENERJİSİNDEN YARARLANALIM


Antalya Seracılık Araştırma Enstitüsü'nde, güneş enerjisinden faydalanarak seraların ısıtılmasında çok basit sistemler geliştirilmiş ve pratiğe aktarılmıştır Bu sistemlerle sağlanan birkaç derecelik sıcaklık artışları dahi, bitkilerde gelişmeyi, verimi, erkenciliği ve meyve kalitesini önemli ölçüde artırdığından tüm üreticilerimizin bu sistemleri seralarında uygulamaları hem kendileri ve hemde memleket ekonomisi açısından yararlı görülmektedir Uygulaması oldukça basit olan söz konusu sistemler şunlardır


- Malç uygulaması,


- Su şilteleri uygulaması


- Alçak plastik tünel uygulaması


- Polietilen perde uygulaması


MALÇ NEDİR?


Ürünün kalitesi ve miktarını arttırmak ve erkenciliği sağlamak için toprak yüzeyinin organik veya inorganik maddelerle örtülerek kaplanmasına malçlama denir Malç metaryali olarak çam pürü, bitki sapları, saman balyaları, kağıt, torf, çiftlik gübresi gibi organik maddeler ile, değişik renkteki plastikler (polietilen), alüminyum levha ve folyeler, perlit gibi inorganik maddeler kullanılır Malç uygulamasının faydalı ve zararlı yönlerini inceleyelim


MALÇLAMANIN FAYDALARI


- Toprak sıcaklığında 3-5°C lik artış yaparak bitkilerin kuvvetli büyümesini sağlar


- Toprak yüzeyinden fazla buharlaşmayı önlediğinden sulama sayısını azaltır


- Sera rutubetini düşürdüğünden bazı mantari ve bakteriyel hastalıkların yayılmasını engeller


- Toprakta tuzlulaşmaya mani olur


- Malç materyalinin renk koyuluğuna göre yabancı otların gelişimi engellenir


- Malçlama, bitki türüne göre verimi ve erkenciliği arttırır Verimde % 10-200 ürün artışı, 5-20 gün erkencilik sağlar


Örneğin: Domatesde 2-10 gün erkencilik ve % 10-50 verim artışı Biberde 12-18 gün erkencilik ve % 10-70 verim artışı Patlıcanda 15-20 gün erkencilik ve % 100 verim artışı Çilekte 5-10 gün erkencilik ve % 10-50 verim artışı sağlanmıştır


MALÇLAMANIN OLUMSUZ ETKİSİ


- Malçlamanın olumsuz etkisi faydasının yanında yok denecek kadar azdır Yinede malçlama sera rutubetini düşürdüğünden buna bağlı olarak külleme ve kırmızı örümceğin yayılmasını kolaylaştırır


- Meyve tutması için döllenmenin gerekli olduğu çeşitlerde döllenmeye mani olur Onun için malçlanmış seranın açık ve güneşli günlerde rutubetlendirilmesi gerekmektedir


- Ayrıca malçlama yapılan seralarda bitki kökleri yüzeysel geliştiği için köklerin toprağa bağlantısı zayıf olur Bu nedenle bitkiler mutlaka ip ile desteklenmelidir


MALÇ UYGULAMASI NASIL YAPILIR?


Plastik malç uygulamasında: toprak tavında iken dikim yerleri hazırlanır ve hemen plastik toprak üzerine serilir Fide dikilecek veya tohum ekilecek yerler x ve + şeklinde kesilerek ekim-dikim yapılır Plastik mutlaka yanlardan toprağa tutturulmalıdır 001-002 mm kalınlıkta dekara 18-20 kg plastik yeterli olmaktadır


şekil 1 Serada plastik malç uygulaması


ORGANİK MALÇ


Organik malçlar ise sıra aralarına serilerek uygulanır Böylece hem üzerinde yürünen toprağın sertleşmesi önlenir hemde organik materyalin fermantasyonu ile ortamda C02 gazının artışı sağlanır


SU ŞİLTESİ UYGULAMASI


Isıtmasız seralarda güneş enerjisinden yararlanmak amacıyla kullanılır Bitki sıralarının arasınâ yerleştirilen su şiltelerinin sera içi minimum sıcaklığını ve 10 cm toprak sıcaklığını belirli oranda artırdığı saptanmıştır Bu sıcaklık farkının kış aylarındaki don zararını azalttığı da gözlenmiştir


SİSTEMİN ESASI ŞUDUR


Su ile doldurulan şiltelerin gündüzleri seraya ulaşan enerjiyi suyun ısınması nedeniyle gece boyunca dışarı yayması ve sera içi sıcaklığın minimuma düşmesini engellemesidir Su şiltelerinin sera içi minimum sıcaklığını 1-4°C artırdığı saptanmıştır


Şilte malzemesi olarak polietilen veya PVC kullanılır 25-30 cm çapında ve 020-025 mm kalınlığındaki polietilen şiltelere su doldurulur ve bitki aralarına yerleştirilir


ALÇAK PLASTIK TÜNEL UYGULAMASI


Sera içine yetiştirme yerlerine tohum ekimi veya fide dikiminden sonra alçak plastik tünel uygulaması yapılır Fide yerleştirildiğinde öğrendiğimiz alçak plastik tünel uygulaması aynen yapılır Yerden yükseklik 60-70 cm olur Bu şekilde sera içinde ikinci bir sera oluşturulur ve geceleri oluşan düşük sıcaklıklardan bitkilerin zarar görmesi engellenir


POLİETİLEN ISI PERDESİ UYGULAMASI


Seralarda geceleri meydana gelen ısı kaybını azaltmak amacıyla ısı perdesi kullanımı oldukça yaygındır Isı perdesi olarak kullanılan örtü materyaline göre geceleri % 40-60 oranında enerji tasarrufu sağlamak mümkündür


OLUMSUZ YÖNLERİNİ YOK ETMELİYİZ


Ancak ısı perdelerinin ışık geçirgenliğini azaltması ve sera içi nisbi nemini yükseltmesi olumsuz yönüdür Bu olumsuzluğu ortadan kaldırmak amacıyla son yıllarda çeşitli örtü materyalleri denenmektedir


Isı perdesi


- ışığı engellememeli


- ince olmalı


- esnek ve dayanıklı olmalı


- ekonomik olmalıdır


Isı perdeleri seranın içine ikinci bir kat olarak monte edilir Sera tavanı ve yanlarına ikinci bir sera şeklinde uygulanır


DON TEHLİKESİNDEN KORUNMAK İÇİN YAĞMURLAMA SULAMA SİSTEMİ KULLANILABİLİNİR


Şanslı bir iklim kuşağında bulunan ülkemizde sera alanlarının çok yaygın bulunduğu Akdeniz sahil şeridinde oluşan donlar hem ufak boyutlu ve hemde kısa sürelidir


GELENEKSEL SİSTEMLERE SON


Seraların dondan korunması için kullanılan sistemlerin hemen hemen tümü mazot veya odun sobalarıdır Bu geleneksel dondan korunma sistemlerinin seralarda dondan korunma için kesin bir alternatif olmadığını çiftçilerimiz bugüne kadarki tecrübeleri neticesi öğrenmişlerdir


ISITMA MALİYETİ YÜKSEKTİR


Ayrıca, seralarda yapılan yetiştiriciliğin ısıtma maliyetinin oldukça yüksek olması son yıllarda çiftçilerimizi bir ümit arayışı içinde yepyeni bir dondan korunma sistemi olan yağmurlama sistemine yöneltmiştir


BÜYÜK TASARRUF SAĞLAR


- Petrolün dövizle alındığı, ormanlarımızın gittikçe azaldığı ülkemizde; geleneksel dondan korunma sistemlerinin yerine yağmurlama sisteminin kullanılması suretiyle yapılabilecek olan tasarruf çok büyük boyutlardadır


- Örtüaltı yetiştiriciliğinde yağmurlama sistemiyle dondan korunma gerek işçilikten tasarruf, gerekse sera içi havasının kirletilmemesi ve sera içi kullanım alanının artması açısından büyük faydalar sağlamaktadır


TESİSİN PROJELENDİRİLMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR


- Mümkünse kuyu suyu kullanılmalıdır


- Rüzgar donlarının vuku bulabileceği yerlerde hakim yönündeki seraların başlarına birer yağmurlama başlığı ilave edilmelidir


- Belirli bir alanın sulanması için yeterli olan bir yağmurlama sisteminin; aynı alanın dondan korunması için yeterli olmayacağı unutulmamalıdır


UYGUN YAĞMURLAMA BAŞLIĞI


- 3-45 atmosferlik işletme basıncında çalışabilen yağmurlama başlıkları tercih edilmelidir


- Dondan korunma amacıyla kullanılan yağmurlama başlıklarının bir devrini 20 saniyeden daha kısa sürede tamamlaması gerektiği unutulmamalıdır


- Soğuğun şiddeti ve süresine bağlı olarak yağmurlama başlığının işletme basıncı ve memesi ayarlanmalıdır


- Kullanılan yağmurlama sistemi seranın her tarafını etkisi altına alıp, ıslatabilmelidir


- Yüksek tünellerde plastik seraların örtü plastiğini sezon başında gergin olarak çekmeye özen göstermelidir


BUZLANMAYA DİKKAT


- Özellikle yüksek plastik tünellerle plastik seralarda dış ortam sıcaklığı +2°C ye düştüğünde sistem çalıştırılmalı ve don tehlikesi tamamen geçinceye kadar devam etmelidir


- Çok zayıf konstrüksiyonlu seralarda bu sistem kullanılmamalı; eğer kullanılıyorsa mini yağmurlayıcılardan sakınılmalıdır Zayıf konstrüksiyonlu seralarda 6-8 cm den daha kalın buz teşekkülüne imkan verilmemeli, buz kalınlığı artıyorsa yağmurlamaya bir müddet ara verilmelidir