Faşoda Buhranı

Faşoda Buhranı Tarihi - Faşoda Olayı - Faşoda Krizi

Berlin Konferansı (1884) sonrasında Batı Avrupa ülkelerinin Afrika kıtasının tamamını sömürgeleştirmek için yarışa girdikleri Afrika'ya hücum döneminde Fransa ve İngiltere'yi bugünkü adı Kodok olan Faşoda adlı şehirde karşı karşıya getiren uluslararası bunalımdır


Buhranın nedenleri


1884 yılında düzenlenen Berlin Konferansı'ndan sonra İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya, Hollanda, Belçika, İspanya ve Portekiz Afrika kıtasındaki sömürgelerini muhafaza etmek, sınırlarını genişletmek ve yeni sömürgeler elde etmek üzere büyük bir yarışa girdiler Bu yarışta, İngiltere'nin hedefi kendi sömürge imparatorluğunun en önemli parçası olan Hindistan'a batıdan gelebilecek herhangi bir saldırıyı engellemek amacıyla Afrika'da Kuzey-Güney doğrultusunda bir sömürgeler zinciri yaratabilmekti Bu amaca yönelik olarak Güney Afrika-Botsvana-Zimbabve-Zambiya-Tanganyika-Kenya-Uganda-Sudan-Mısır ülkeleri üzerinde egemenlik kurabilmek için biri dizi askerî harekata girişti


Fransa ise, Sahra bölgesinde tam bir egemenlik sağladıktan sonra, Batı-Doğu doğrultusunda ilerleyerek ve bu sayede Doğu Afrika'daki tek sömürgesi olan Cibuti ile bağlantı sağlayarak hem Sahra ticaretini tam anlamıyla tekeline almak hem de İngilizlerin Kuzey-Güney stratejisinde gedik açmak amacındaydı


İngilizlerin Kuzey-Güney, Fransızların da Doğu-Batı eksenlerinin kesişim noktası ise Faşoda kenti idi


Harekatlar


Mısır'ın İngilizler tarafından işgalini (1882) meşru bulmayan Fransız hükümeti Sudan'daki Mehdi Ayaklanması'nın gücünün kırılmaya başlamasından da faydalanarak Brazzaville'den Faşoda'ya Binbaşı Jean-Baptiste Marchand komutasında 150 kişilik bir birlik gönderdi Bu birlik 10 Temmuz 1898'de hedefine ulaştı ve Fashoda'ya Fransız bayrağı çekti[kaynak belirtilmeli]


2 Eylül'de Omdurman Muharebesi'nde Mehdi kuvvetlerini yenilgiye uğratarak isyanı bastıran ve Sudan'daki İngiliz-Mısır hakimiyetini yeniden tesis etmeye çalışan Herbert Kitchener komutasındaki İngiliz birlikleri ve Nil filosu ise 18 Eylül'de Faşoda'ya ulaştı ve Fransız birliklerinin karşısına mevzilendi


Diplomatik kriz ve çözümü


İki tarafın da geri adım atmaması Eylül ve Ekim aylarında Fransa ve İngiltere arasında önemli bir diplomatik krize yolaçtı ve her iki taraf da donanmalarını teyakkuz haline getirdi


Ancak, Fransa'nın yeni Dışişleri Bakanı Theophile Delcassé Fransız donanmasının İngilizler karşısında çok zayıf olduğu keyfiyetini gördü ve giderek önemli bir tehdit halini alan Almanya karşısında İngiltere ile müttefik olabilmek için Fransız kamuoyunun esasen Dreyfus Davası'na yoğunlaşmış olmasından da faydalanarak, 3 Kasım 1898'de hükümetinin Fransız birliklerine çekilme emri vermesini sağladı Bu şekilde, buhran barışçıl bir şekilde çözüme kavuşmuş oldu


Sonuçları


Sonuç Fransa'nın ulusal gururunu incitecek nitelikte de olsa, dönemin konjonktürü iki ülkenin Almanya tehdidi karşısında daha da yakınlaşmasını sağladı İki ülke ilişkileri arasındaki yumuşama 8 Nisan 1904'te İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması'nın imzalanmasıyla sonuçlandı