Nazım Hikmet'in Türkiye Vatandaşlığından Çıkartılması 25 Temmuz 1951

Nazım Hikmet Kimdir - Nazım Hikmet Neden TC Vatandaşlığından Çıkarıldı - 1951 Nazım Hikmet'in Türk Vatandaşlığından Çıkarılması

Nazım Hikmet, yıllarca hapislerde çürütüldükten sonra 1950 yılında serbest bırakıldığında sağlığı iyiden iyiye kötüleşmişti Zaten mahpusluğunun son dönemini açlık grevleri yaparak geçirmişti Serbest kaldıktan sonra dayısının kızı Münevver Berk ile evlendi İpek Film Stüdyosu'nda çalışmaya başladı Ancak kamuoyunun yoğun baskısı nedeniyle Nazım Hikmet'i serbest bırakan Demokrat Parti, ondan hâlâ korkuyordu


Polis bir türlü peşini bırakmıyordu Kapısının önünde daima bir cip bekliyor, gittiği her yerde gölgeler onu izliyordu Bu arada kitaplarını bastırmaya çalışıyordu "Kuvayı Milliye"nin yayın hakkını bir yayınevi satın almıştı, ancak kitap bir türlü yayınlanmıyordu Piyeslerini oynatacak tiyatro ise hiç bulunmuyordu Bu sırada Kadıköy Askerlik Şubesi'ne çağrıldı Ona askerliğini yapmamış olduğu, hemen sevk edilmesi gerektiği bildirildi Nazım Hikmet Bahriye Mektebi'ni bitirdiğini, güverte subaylığı yaptığını, hastalanarak çürüğe çıkarıldığını söylemesi üzerine elinden bir dilekçe alınarak serbest bırakıldı


Birkaç ay sonra tekrar şubeye çağrılarak kendisine Sivas'ın Zârâ ilçesine gitmeye hazırlanması söylendi İsteği üzerine Haydarpaşa Hastanesi Sağlık Kurulu'na gönderildi Kurula on ay önce Cerrahpaşa Hastanesi'nden aldığı, kalbinden, ciğerlerinden rahatsız olduğunu gösteren raporları sunduysa da askerliğini engelleyecek bir durumu olmadığı kararına varıldı


Bu arada bir doktor kulağına bu işin sonunu iyi görmediğini fısıldadı Şubeden hazırlıklarını yapmak için bir haftalık izin aldı 17 Haziran 1951 sabahı, askerlik işini düzeltmek amacıyla Ankara'ya gideceğini söyleyerek evden ayrılan Nâzım Hikmet'in 20 Haziran 1951'de Romanya'ya vardığı Bükreş Radyosu'ndan öğrenildi


Sonradan yazılanlara göre, akrabası olan Refik Erduran'ın kullandığı bir sürat motoruyla İstanbul Boğazı'ndan Karadeniz'e açılmış, Bulgaristan sahillerine çıkmayı amaçlarken, yolda rastladığı bir Rumen şilebiyle Romanya'ya gitmişti Oradan Moskova'ya geçmesi üzerine, Nâzım Hikmet, 25 Temmuz 1951'de, Demokrat Parti hükümeti tarafından Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye vatandaşlığından çıkarıldı


Nazım Hikmet, aradan 58 yıl geçtikten sonra, yine bir Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye vatandaşı oldu Bakanlar Kurulu'nun 5 Ocak 2009 tarihli ve Nazım Hikmet'in vatandaşlığının iadesini öngören kararı, Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi Nazım Hikmet'e yeniden vatandaşlık verilmesini kararlaştıran AKP hükümeti, daha önce benzer bir talebi geri çevirmişti 26 Nisan 2006 günü, TBMM İçişleri Komisyonu'nda Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı ele alınırken, CHP İzmir Milletvekili Hakkı Ülkü, Nazım Hikmet'e yeniden Türk vatandaşlığı verilmesi önerisinde bulunmuştu


Tasarıya, "25 Temmuz 1951 tarihli ve 13401 sayılı Bakanlar Kurulu kararının yürürlükten kaldırılmasını" içeren bir fıkra eklenmesini teklif eden Ülkü'nün önerisine, AKP'liler "Bu konuyu hükümete bırakalım" diyerek karşı çıkmıştı Dönemin İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu'nun da, şahsın müracaatı halinde yeniden Türk vatandaşı olunabileceğini söylemesi, "Ölü insan nasıl başvursun?" itirazlarına neden olmuştu


Bülent Ecevit'in başbakanlığı döneminde de Nazım Hikmet'i vatandaşlığa geri almak için hazırlanan kararname, MHP'li faşistler içinde krize neden olmuştu Dönemin Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli'nin imzaladığı bu konudaki kararname, MHP'li bakanların önüne iki defa gitti İlkinde sadece Başbakan Ecevit ve Kültür Bakanı İstemihan Talay'ın imzaları vardı ve MHP'li bakanlar, kararnameyi geri gönderdi İkincisinde ise imzalar arttı, fakat MHP'li bakanlar, yine "Hayır" diyerek kararnameyi imzalamadı


Nâzım Hikmet'i vatandaşlıktan çıkaran Adnan Menderes hükümeti bu kararı, şairin Resmi Sicil Kaydı'nda yer alan "Mehmet Nazım Ran" adı üzerinden değil de takma adı olan "Nazım Hikmet Ran" adıyla alınmıştı Nazım Hikmet'e, Mernis sisteminde de "20753206252" numaralı vatandaşlık numarası verildi Böylece İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin gasp edilen 15 Maddesi de iade edilmiş oldu