Ameleperver Cemiyeti

Ameleperver Cemiyeti Hakkında - Ameleperver Cemiyeti Tarihi - Ameleperver Cemiyeti Gelişimi

Ameleperver Cemiyeti, 1 Nisan 1871'da İstanbul'da kurulmuş bir hayır cemiyeti


Lütfü Erişçi "Türkiye'de İşçi Sınıfının Tarihi -Özet Olarak-" (Ankara, 1951) adlı eserinde, Osmanlı Devleti'nde kalifiye işçi yetiştirme çabaları üzerinde dururken, "bu arada, İstanbul'da bir de Ameleperver Cemiyeti kurulmuştu" demesine bakılarak, uzun bir süre Ameleperver Cemiyeti adıyla Türkiye'nin ilk işçi örgütlenmesi olarak görülmüş, hatta bazı araştırmacılar tarafından cemiyetin, uluslararası bağlantılar içinde, ülkedeki ilk sosyalist cemiyet olduğu iddia edilmişti Adı da yine yanlış biçimde Ameleperver olarak biliniyordu


Gerçek adıyla Amelperver Cemiyeti, Ruzname-i Ceride-i Havadis'in 19-21 Aralık 1866 tarihleri arasındaki nüshalarında yayımlanan nizamnamesinde de açıkça gösterildiği gibi, aralarında Türklerin de bulunduğu Rum ve diğer yabancı ve azınlık gruplardan tanınmış hayırseverlerce kurulmuş bir hayır derneğidir


Nizamnamede, görüşmeler sırasında ve cemiyetin tutulacak defterlerinde kullanılacak lisanın Rumca olacağının belirtilmesi, cemiyette Rumların ağırlıkta olduğunu kanıtlamaktadır La Turquie gazetesinin 26 Mayıs 1873 tarihli sayısında yayımlanan bir ilana göre, Ami du Travailın (Amelperver Cemiyeti) yönetim kurulu M J Sorakich, Anthrepoulos, Tantalides, Pretos Portakalis, Maurice Mu, Augusto de Castro, Mehmet Nuri Bey, Vassaf Efendi, Ohannes Hekim, M H Scalieris, G Lazopulos'tan oluşuyordu Adı geçen kişilerden pekçoğu, dönemin önde gelen masonları arasında yer alıyordu Bu anlamda cemiyetin, Fransız Grand Orient'e bağlı I Proedes locasının dinsel olmayan kollarından biri olduğu da iddialar arasındadır


Cemiyet mührü, bir yarım ay ve ortasında bir Zenbur resminden oluşuyordu Yarım ayın etrafında, Rumca "Amelperver Cemiyeti Dersaadet" ibaresi, Zenbur'un çevresinde de "İşsizlik Cehaleti Mucebdir" cümlesi yer almaktaydı Mührün de işaret ettiği gibi, cemiyetin temel amacı "cins ve mezhep ve millet" farkı gözetmeksizin, işe muhtaç olanlara yeteneklerine göre iş sağlamaktı Ayrıca, zanaatkarlara araç gereç sağlamak, fukara çocuklarının zanaat öğrenmesine aracılık etmek, zaman içinde bu alanda eğitim veren kurumlar açmak, doğru yoldan ayrılanları çalışmaya yönelterek ıslah etmek gibi amaçlara da sahip olan cemiyetin, bu yöndeki çalışmaları dönemin basınından izlenebilmektedir


Cemiyet, 22 Aralık 1867'den 31 Ocak 1868'e kadar bir Rum ayakkabıcıya, bir Ermeni kayıkçıya, bir Müslüman kutu yapımcısına, 2 Ermeni ayakkabıcıya, bir Katolik marangoza yardımda bulunmuştu Nizamnamesinde de belirtildiği gibi, bu yardımlar karşılıksız olarak değil, sonradan geri ödenmek koşuluyla yapılıyordu Bu anlamda cemiyet, aynı zamanda küçük esnafa kredi sağlayan bir kurum gibi çalışıyordu


Amelperver Cemiyeti bir işçi örgütlenmesi olmadığı gibi, işçilerle ilgili olmaktan da oldukça uzaktı En makul niteleme, bu cemiyetin başta Rumlar olmak üzere, Osmanlı üst tabakasında yer alan bazı kişilerin hayırseverlik duygularını tatmin etmek amacıyla oluşturdukları bir örgütlenme olabilir Cemiyetin ne zamana kadar faaliyette bulunduğu ve ne zaman kapandığı hala bilinmemektedir