Vaka-İ Hayriye

Vaka i Hayriye Hakkında - Vaka i Hayriye Tarihi - Osmanlı Vaka i Hayriye

Vaka-i Hayriye (Hayırlı Olay) 16 Haziran 1826 İstanbul'da Osmanlı padişahı II Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıyla sonuçlanan olaylara verilen isimdir

Yeniçeri Ocaklarını Kaldırma Girişimleri


Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa ve yandaşları Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında tahttan indirilen Sultan III Selim'i tekrar tahta geçirmek için bazı görüşmeler yapmaya başladılar Nihayet 16000 kişilik bir ordu ile İstanbul'a yürüyen Alemdar Mustafa Paşa, Hacı Ali Ağa'yı İstanbul'a göndererek Kabakçı Mustafa'yı öldürttü (19 Temmuz 1808) Ordusuyla birlikte İstanbul'a gelen Alemdar Mustafa Paşa birçok isyancıyı da öldürdükten sonra Babıali'ye geldi Arif Efendiyi (Arapzade) şeyhülislam yaptıktan sonra saraya gitti Sultan IV Mustafa, Alemdar Mustafa Paşa'nın Sultan III Selim'i padişah yapmak için geldiğini söyleyen şeyhülislamı kovdu ve kardeşi şehzade Mahmut ve Sultan III Selim'in öldürülmesini emretti Sultan III Selim hemen öldürüldü Şehzade Mahmut ise cariyelerin ve hizmetkarlarının yardımıyla sarayın çatısına kaçırıldı Alemdar Mustafa Paşa, Sultan IV Mustafa'yı tahtan indirerek yerine Sultan II Mahmut'u getirdi Sultan II Mahmut, kendisinin tahta çıkarılmasını sağlayan Alemdar Mustafa Paşa'yı sadrazam yaptı


Yeni Padişah, Alemdar Mustafa Paşa'ya geniş yetkiler tanıdı Sadrazam, ilk iş olarak da Kabakçı ayaklanmasıyla ilgili görülenleri cezalandırdı Rusçuk ileri gelenlerine önemli görevler verdi Rumeli ve Anadolu'daki ayanı İstanbul'da toplayarak onlarla Sened-i İttifak'ı yaptı (29 Eylül 1808) Bu belge ile ayanlar, hükumet emirlerini dinleyeceklerine söz veriyorlardı Nizam-ı Cedid ordusunu Sekban-ı Cedid adıyla yeniden kurdu Konya'dan çağrılan vezir Kadı Abdurrahman Paşa'yı yeni ordunun başına getirdi Esame adı verilen yeniçeri ulufe cüzdanlarını, bedellerini ödeyerek satın alıp, imha ettirdi Alınıp satılabilen bu cüzdanlar sayesinde, askerlikle münasebeti olmayanlar, asker maaşı alabiliyorlardı Binlerce esame imha ettirdiyse de bu konuda tam bir başarı gösteremedi Gelişmeleri öfkeyle izleyen IV Mustafa ve Kapıkulu ocakları mensubu ağalar 14 Kasım 1808 gecesi, Alemdar'ın konağını bastılar Gelecek yardımı bekleyerek yeniçerilerle kıyasıya çarpışan sadrazam, damı delmekte olan yeniçerileri görünce patlattığı barut fıçısıyle intihar etti Bunun üzerine, Rusçuk yaranından Defterdar Tahsin Efendi ile Umur-ı Cihadiye nazırı Behiç Efendi İstanbul'dan kaçtılar; Sadaret kethüdası Mustafa Refik Efendi asiler tarafından parçalandı Ayaklananlar II Mahmut'u tahttan indirmek için saraya saldırdılar Kadı Abdurrahman Paşa Sekban-ı Cedid askeriyle Topkapı Sarayı'nı savundu Bozguna uğrayan ayaklananların üzerine giden Abdurrahman Paşa, 3000'den fazla yeniçeri ve diğer ayaklananları kılıçtan geçirtti Bu sırada donanma toplarıyle İstanbul'u ateşe tuttu Yıkılan binalar ve ölen insanlar karşısında neye uğradığını anlayamayan İstanbul halkı, saldırıyı durdurtan ulema sayesinde can güvenliğine kavuştular İki taraf da birbirine karşı üstünlük gösteremedi Bu yüzden Sultan II Mahmut iktidarını 18 yıl boyunca ince bir denge üzerine kurmak zorunda kaldı Rusçuk yaranından Ramiz Paşa'yı gizlice Rumeli'ne kaçırtan Sultan II Mahmut, 18 Kasım 1808 tarihinde Sekban-ı Cedid'i dağıttığını ilan etti Kadı Abdurrahman Paşa Anadolu'ya kaçtı ama hakkında çıkan ferman gereği idam edildi Bu olay yeniçeri ocağının kaldırılmasını uzun bir süre geciktirdi

Hayırlı Olay


Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması, nihayet sadrazam Benderli Mehmet Selim Sırrı Paşa zamanında gerçekleştirildi 17 yıldır bu ocağı kaldırmayı tasarlayan II Mahmut, 25 Mayıs 1825'te bu fikrini uygulamaya koydu Eşkinci ocağı adı verilen yeni bir askeri sınıf kurulduğunu resmen açıkladı Avrupa tarzında üniforma giydirilen yeni ordu, 11 Haziran 1826'da eğitime başladı Bundan 3 gün sonra ayaklanan yeniçeriler, kazanlarını Etmeydanı'na çıkararak gösterilere başladılar Ulemayı yanına alan II Mahmut, Sancak-ı Şerif'i çıkararak halkı yeniçerilere karşı savaşmaya çağırdı Yeniçeri Ocağı dışındaki bütün ocaklar, padişaha sadakatlerini bildirdiler Aksaray'daki Etmeydanı'nda bulunan yeniçeri kışlaları top ateşine tutuldu 6000'den fazla yeniçeri öldürüldü 20000 civarında isyancı da tutuklandı 16 Haziran 1826'da tarihe karışan Yeniçeri Ocağı'nın yerine, Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ocak kuruldu Anlamı ise "Muhammed'in zafer kazanmış orduları"dır