Çocuk Felci Geçirmiş Olanlar: Dikkat!

Hastam da pek çok çocuk felçli hasta gibi çocuklukta çocuk felci geçiriyor ve bir bacağında sekelli olarak hastalığı atlatıyor Kırk yıl sonra sağlam olan diğer bacağında aniden kramplar ve yorgunluk şikayetleri ortaya çıkıyor Yoğun bir egzersiz programı ardından daha kötü bir noktaya geliyorHastam bir bacağında çocuk felcinin izini taşısa da gerçekte her iki kol ve bacağı çocuk felcinden etkilenmişti fakat iyi bir düzelme gösterip normal gücüne çocukluk yıllarında kavuşmuştu, sekelli bir bacağı hariç Onca yıldan sonra iyi görünen fakat aslında çocuk felcinin darbesini yemiş olan diğer bacağı artık yeter& demeye başlamıştı Onu iyileştirmek isterken daha çok yormak ise durumu daha da kötüleştirmiştiÇocuk felçli hastalarda yıllar sonra olan bu durum nedir?Çocuk felci, ülkemiz dahil gelişmiş ülkelerde artık yeni hastaların hemen hiç görülmediği bir hastalık Bununla birlikte, çocuk felci geçirmiş olan ve halen hayatta olan herkes için eğer bilir ve dikkat ederse önleyebileceği& bir risk söz konusu Bu durum Postpolyo Sendromu& , yani, çocuk felcinden onlarca yıl sonra hasta veya sağlam bacağında veya kolunda sanki yeniden çocuk felci geçiriyormuş gibi güçsüzlük gelişmesiÇocuk felci geçirenlerin dörtte birinde, onyıllarca sonra ortaya çıkan yeni güçsüzlük olmakta Daha uzun izlem çalışmalarında ise hastaların üçte ikisinde bu durumun geliştiği bildirilmekte fakat hayat boyu izlense tüm çocuk felci hastalarının eninde sonunda böyle bir yeni güçsüzlükle karşılaşacağı tahmin edilmekteÖrneğin küçük yaşta çocuk felci geçirilmiş, bir bacakta bir miktar güçsüzlük kalmış Kollarında ve diğer bacağında hiç bir sorun yok görünüyor Oysa onların da darbe yemiş olma ihtimali oldukça yüksek, ama yine de onyıllarca 20, 30, 40 yıl ses çıkarmadan görevlerini yapmışlar, ama darbe yememiş uzuvlar kadar dirençli değiller ve onca yıldan sonra artık yorgun ve yenik düşebiliyorlarNasıl mı bunu belli ediyorlar?Bacağında, kolunda ani, günler haftalar içinde beliren aşırı yorgunlukla, bazen kramplarla, ağrı ile, ve daha korkutucu olanı ise güçsüzlükle& Hatta, örneğin çocukluk döneminde çocuk felcinin akut döneminde solunum güçlüğü bile yaşamış, her iki kolu bacağı etkilenmiş fakat sonra iyileşmiş ve sadece bir bacağında hafif bir güçsüzlük kalmış bir kişi yıllar sonra, hiç hatırlamadığı veya unutmuş olduğu solunum güçlüğü& ile tanışabilirÇocuk felçli hastalarda yıllar sonra gelişen güçsüzlük önlenebilir mi?Evet, önlenebilir Fakat bunun için yapılması gerekenler şunlar:Öncelikle her çocuk felci geçirmiş kişi, isterse hiç bir iz kalmamış bile olsun, ister sağlam ister hasta olsun her iki kol ve bacağına yapılacak ayrıntılı bir elektromiyografik inceleme ile bir taramadan geçmeli, yani kasları ve sinirlerin elektrofizyolojik incelemesi yapılmalıEğer zaten güçsüz olan bir bacağı veya kolunda hastalığın izi var fakat diğer bacak veya kollarında hastalık izi bu incelemede çıkmadıysa diğer bacak ve kollar için yaşam boyu pek bir risk yok diyebiliriz, yine de güçsüz uzuv (bacak veya kol) bu riski her zaman taşıyacaktırFakat, eğer sağlam görünen ve gücü kuvveti hatta fazlasıyla yerinde olan diğer uzuvda (diğer bacak veya kollarda) hastalık izi bu incelemede saptandıysa DİKKAT !! Bu uzuvların risk altında olma olasılığı yüksek Bu riski daha net olarak belirleyebilmek için daha ileri elektrofizyolojik yöntemler de yardımcı (örneğin motor ünite sayımı, makro elektromiyografi gibi)Eğer böyle bir risk belirlendiyse, artık sağlam görünen uzuvlarımızı daha dikkatli korumak zorundayız, onyıllar sonra bizi yolda bırakmasınlar diye Egzersiz her zaman yararlı fakat çocuk felci sekelli kişide özellikle güçsüzlüğün hafif olduğu veya güçsüzlüğün olmadığı uzuv veya kasları aşırı egzersizle yormak& onları daha erken yaşlanmaya ve tüketmeye götürüyorEğer postpolyo sendromu belirtileri ortaya çıkmışsa yine DİKKAT !!Hemen, özellikle belirtilerin çıktığı uzuvda hareketi hemen kısıtlamalıyız, adeta dona kalmak gibi, ta ki birkaç gün içinde bu yorgunluk, seyirmeler, kramplar geçinceye dek Ondan sonra da hafif, fakat asla yorucu olmayan egzersizlerle bu kasların gücünü en verimli sürdürmesini sağlamalıyızAma postpolyo sendromu nedeniyle sağlam bacağında da yorgunluk, güçsüzlük başlamış bir kişinin asansör varsa merdiven çıkmaması, yorucu yürüyüşler yapmaması gerekirİlaç Tedavisi Var Mı?Bu konuda net bir yanıt yok Bunun bir nedeni, gelişmiş ülkelerde artık halen hayatta olan çocuk felci sekellilerin sayısının çok az olması ve bu nedenle tıp otoritelerinin dikkatinin dışına çoktan çıkmış olması, yani üzerinde çalışmaya değer bir durum olma özelliğini& yitirmiş olmasıFakat, ülkemizin durumu böyle değil Yine de gerek gelişmiş ülkelerde, gerek ülkemizde, postpolyo sendromu geçiren hastalarımıza motor nöron hastalığı tedavisinde de kullanılan veya yeri olan& ilaçları kullanarak hastalarımızın hasarlı olan incinmiş hareket sinirlerini daha dayanıklı kılmaya çalışıyoruzBununla birlikte asıl çarenin ilaç olmadığını, kesinlikle kaslarımı çok çalıştırıp bu durumdan kurtulayım& düşüncesiyle hareket etmemek, kaslarımızı yormaktan kaçınmak olduğunu hiç aklımızdan çıkarmamalıyızYazan:Prof Dr Mustafa ERTAŞ
İstanbul Tıp Fakültesi nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Kaynak : Baypostacom