Aile Planlaması

Ne zaman, kaç tane çocuk sahibi olacağına karar verebilmek zevkli bir şeydir Bu aynı zamanda bir insanlık hakkıdır Bu hakkı kullanmak, hem yararlı hem de tehlikeli olabilir

Aile planlaması yapan kişiler, aileler ve toplumlar doğum olayından zevk alabilir ve bu mutluluğu paylaşabilirler Ailelerin istedikleri zaman istedikleri sayıda ve bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmaları demek olan Aile planlaması kocanın, annenin ve çocukların sağlığını koruyarak bu sevincin yaşanmasını sağlar İstediği halde çocuk sahibi olamayanlar da aile planlaması çal ışmalarının konusu içindedir

Aile planlaması, üreme sağlığının bir bölümüdür Üreme sağlığını korumak isteyen herkes aile planlamasından yararlanır

NEDEN AİLE PLANLAMASI?

Karı-koca, cinsel ilişkileri sonucunda istenmeyen veya planlanmayan bir gebelik olmayacağından emin olduklarında, daha doyurucu cinsel ilişki kurarlar Ayrıca çocuklarını beslenme, sağlık, eğitim gibi ihtiyaçlarını rahatça sağlayabilecekleri aralıklarla doğurmak ailenin ekonomik olarak güçlenmesini sağlar

Hiçbir erkek, eşinin hasta ve zayıf ve mutsuz olmasını istemez Aile planlamasının en önemli yararı, annenin sağlığını korumasıdır Aile planlaması, eşlerin ne zaman çocuk yapacaklarına karar vermelerini sağlar İstenmeyen gebelikler aile planlamasıyla önlenir Yine aile planlaması doğan ve doğması planlanan çocukların da sağlıklı olmasını sağlar

18 yaşından küçük, 35 yaşından büyük kadınların doğum yapması anneye ve bebeğe zarar verir İki yıldan sık aralıklarla yapılan doğumlar anneye zarar verir Bu dönemlerde gebeliklerin önlenmesi aile planması ile yapılır Bir evde olabilecek en büyük felaketlerden biri annenin ölümüdür Bu tüm aile fertlerini derinden sarsar Anne ölümüne yol açan çok sayıda doğum ve kürtaj aile planlaması ile önlenir

Gebelik doğal bir olay olsa da bazı tehlikeleri vardır Her gebe kadında, annenin tükenmesi, gebelik kanamaları, gebelik zehirlenmeleri, doğum sonu kanama ve iltihaplanmaları gibi durumlar ortaya çıkabilir Tehlikeli gebeliklerin önlenmesi, anneyi korur

Bir ailenin en büyük kaygısı ve sorumluluğu sağlıklı çocuklara sahip olmak, çocuklarını büyütmek, onların geleceklerini güvenceye almak ve saygınlık kazanmaktır Çocukların aileleri ile ,aileler de çocukları ile övünebilmelidir İşte aile planlaması kadın ve erkeğin aile planlaması uygulaması buna yardımcı olur

ÜREME ORGANLARI VE İŞLEVLERİ

Cinsel sağlık konusunu daha iyi inceleyebilmek için erkeklerde ve kadınlarda üreme sisteminin yapısını ve işleyişini öğrenmek yararlıdır:

Erkek üreme organları(şekil 1)
Kadın üreme organları(şekil 2)
Kadın üreme organlarının vücudun dışına açılan kısmı iki kalın deri kıvrımı ile korunur Bunların arasında hazne girişi bulunur Hazne girişinde çoğu kadında kızlık zarı denilen bir organ kalıntısı vardır Kızlık zarının farklı biçimleri olabilir Bazı kızlık zarlarının yanlız adet kanının geçebileceği ince delikleri vardır Bazıları ise cinsel ilişkiye izin verebilecek genişlikde olabilir Bu zarlarda ilk cinsel ilişkide yırtılma ve kanama olmaz

Adet Görme(şekil 3)
Gebelik(şekil 4)


Yumurta hücresi tüplerde spermle karşılasırsa gebelik oluşur Yumurta hücresi tüplerde iki gün (48 saat)canlı kalır Sperm(erkek tohum hücresi) kadın vücudunda üç gün (72 saat)canlı kalabilir Bu dönemde gebelik oluşur

GEBELİK NASIL ÖNLENİR?

Kadının yumurta hücresi ile erkek tohum hücresinin birleşmesine mani olan uygyulamalara gebeliği önleyici yöntemler demekteyiz

Gebeliği Önleyici Yöntemler;

1Etkili yöntemler

*Erkeklerde Kanalların Bağlanması (Vazektomi) (şekil 5) Çok etkili ve sürekli bir yöntemdir Artık başka çocuk istemiyen çiftler bu yöntemi uygulayabilir Kanalların bağlanmasının geri dönüş ihtimali düşüktür Kanalların kapatılması spermlerin (tohum hücrelerinin) meniye karışmasını önler böylece gebeliğin oluşması engellenmiş olurKanalların Bağlanması sonrası erkekte sertleşme ve boşalma önceki gibi devam eder Cinsel hayatında değişiklik olmazUygulaması kısa sürer (Yaklaşık 20 dk''dır) İşlem lokal anestezi ile yapılır; erkek bu sırada ağrı ya da rahatsızlık hissetmez Doktor tarafından uygulanır Hastanede yatmayı gerektirmezUygulamadan sonraki iki ay, başka bir yöntemle korunmalıdırlar Genellikle uygulamadan sonraki 20-30 boşalma meni içinde kalan spermlerin tamamen atılmasını sağlar*Kadınlarda Tüplerin Bağlanması (Tüpligasyonu)(şekil 6)Basit bir operasyonla, kadınların yumurtalık kanallarının (tüplerin) bağlanmasıdırÇok etkili bir yöntemdir Artık hiç çocuk istemeyen aileler içindir Uygulandıktan sonra kadın artık gebe kalamazUygulanması kolaydır, hastanede yatmayı gerektirmez Tüplerin bağlanması, cinsel hayatı, adet düzenini etkilemez* Doğum kontrol hapları (şekil 7)Kadınların kullandığı bir yöntemdir Yumurtalıklardan yumurta atılmasını engelleyerek gebeliği önler Unutmadan her gün düzenli olarak alındığında gebelikten koruyan çok etkili bir yöntemdir Kadın kullanmaya başlamadan önce bir sağlık kuruluşunda muayene olmalıdır Her yaştaki kadın, hap kullanabilir Emziren kadınların kullanabileceği anne sütünü etkilemiyen gebeliği önleyici haplar da vardır Haplar bırakıldıktan sonra kadın yine gebe kalır

* Üç aylık ve Bir aylık İğneler(şekil 8)Kadınların kullandığı, gebelikten koruyucu iğnelerdir Çok yüksek oranla gebelikten koruyan bir yöntemdir Üç ayda bir ve ayda bir uygulanan çeşitleri vardır Kadında yumurtalıklardan yumurta atılmasını önleyerek gebelikden korur Uygulanması kolaydır Her yaştaki kadın bu yöntemi kullanabilir Emziren anneler 3 aylık iğneleri tercih etmelidir Kadının kullanmaya başlamadan önce bir sağlık kuruluşunda muayene olması yararlıdır iğnelerin kullanılması bırakıldıkdan kısa bir süre sonra kadın gebe kalabilir*Deri Altı Çubukları (Norplant)(şekil 9)Kadınların kullandığı, kolun içine deri altına yerleştirilen altı adet ince yumuşak çubuktur Koruyucu etkisi çok yüksektir 5 yıl süre ile gebelikden korurKüçük bir cerrahi işlemle doktor tarafından kolayca uygulanır Deri altına yerleştirilen çubuklar gözle görülmez, ancak elle hissedilebilir Emzirenler dahil her yaştaki kadın bu yöntemi kullanabilir Çubuklar çıkarıldıktan kısa bir süre sonra kadın yine gebe kalabilir




*Rahim içi araç(RİA)(şekil 10)Kadınların kulladığı, rahim içine yerleştirilen küçük plastik bir araçtır Kolayca uygulanır ve istendiğinde çıkartılır Çok etkili bir yöntemdir Rahim içi araçlar 10 yıla kadar gebelikten korur, koruma süresi sonunda, gebelik istenmiyorsa beklemeksizin hemen bir yenisi uygulanır Rahim ,içi araç çıkarıldıktan sonra kadın hemen gebe kalabilir




*Kondom (Prezervatif, Kaput, Kılıf)(şekil 11)Cinsel ilişki sırasında erkeğin kullandığı, erkek cinsel organına (*****) geçirilen çok ince lastikten bir kılıftır Kamış hazneye temas etmeden hemen önce, sertleşmiş durumdayken takılmalıdır Kullanılan kondom atılmalıdır Her cinsel ilişkide bir yenisi kullanılmalıdırHer ilişkide ve doğru kullanıldığında gebelikten yüksek bir oranda korur Kullanılmadığında kadın gebe kalabilirKullanmaya başlamadan önce sağlık kontrolü gerekmez, yan etkisi ve zararı yokturCinsel yolla bulaşan hastalıklara (frengi, bel soğukluğu, AİDS gibi) karşı da koruyucudur *Diyafram(şekil 12)Kadınların kullandığı bir yöntemdir Bir tür plastikten kubbe şeklinde bir araçtır Kadın tarafından cinsel ilişkiden önce rahim ağzına takılır Hazneye boşalan sparmlarin geçişini önleyerek gebelikten korurKullanılması için kadının sağlık personelinden eğitim alması gerekir Temizliği çok önemlidir Cinsel ilişkiden sonra 6 saat çıkarılmamalıdır Kullanılmadığında hemen gebe kalınabilir



2Az etkili yöntemler*Köpük Tableti ve Fitiller(şekil 13)Kadın tarafından kullanılan bir yöntemdir Cinsel ilişkiden 15 dakika önce kadının haznesine yerleştirilir Fitil ya da tabletin etkili olabilmesi için köpük haline dönmesi gerekir Köpük spermlerin geçişini engeller ve hareketlerini azaltarak gebeliği önler Kullanmaya başlamadan önce sağlık kontrolü yapılması gerekmez Yan etkisi ve zararı yoktur

Emziren anneler kullanabilirler Her ilişkide bir yenisi kullanılmalıdır
Köpük tableti ve fitiller kullanıldığında, cinsel ilişkiden sonraki 6 saatte hazne yıkanmamalıdır

*Geri çekme

Erkekler tarafından uygulanan bir yöntemdir Cinsel ilişki sırasında erkeğin meniyi kadının haznesi dışına boşaltmasıdır Ülkemizde çok uygulanan bir yöntemdir Ancak bu yöntemi uygulayan çiftlerde kadının gebe kalma tehlikesi fazladır

3Etkisi tartışmalı uygulamalar

*Emzirme

Yeni doğum yapan kadınlar kısa bir süre adet görmezler Bebeklerini başka yiyecekler vermeden yalnız anne sütü ile besleyenler kırk kanamasından sonra da uzun bir süre adet görmeyebilirler Ancak bu onları gebelikten korumaz Bu nedenle emzirirken gebe kalan çok anne vardır Bebekli kadınlar emzirmeye güvenmeyip kırk kanamasının hemen ardından etkili bir korunma yöntemi kullanmalıdırlar

*Takvim yöntemi

Kadının gebe kalabileceği günlerin hesaplanarak, o günlerde cinsel ilişkide bulunulmaması şeklinde uygulanan bir yöntemdir Kadının gebe kalabileceği günler yumurtalıklarından yumurtanın atıldığı ve canlı kaldığı süredir Ancak her kadının adet düzeni farklıdır Yumurtanın atılmasını, hastalık ilaç kullanımı, yüksek ateş vb olaylar etkileyebilir Bu yöntemle gebe kalan kadınlara çok sık rastlanmaktadır Etkili bir yöntem değildir

4 Sakıncalı uygulamalar

*Hazneyi yıkama

Kadınların gebe kalmamak amacıyla cinsel ilişkiden sonra hazneyi su bazen de su ve sabunla yıkamasıdır Gebeliği önlemede hiç bir etkisi yoktur Aksine kadının mikrop kapmasına yol açabilir

*Hazneye limonlu pamuk yerleştirme

Kadınların gebe kalmamak amacıyla cinsel ilişkiden önce hazneye limonla , sirkeyle ya da aspirinli suyla ıslatılmış pamuk yerleştirmeleri Bu uygulamanın gebeliği önlemede hiç bir etkisi olmadığı gibi kadının mikrop kapmasına yol açar Tehlikeli sonuçlar yaratabilirKaynak : kadinhastaliklaricom