Psikolojide Ruh Sağlığı

Ruh sağlığı, bireyin çevresiyle uyum içinde olmasıdır Ruh sağlığının yerinde olduğu durumlarda birey toplumla barışıktır, ruh sağlığı yerinde olmadığı durumda ise hem kendisiyle hem de çevresiyle çatışma içine girer Bunun sonucunda da davranış bozuklukları ortaya çıkar
Ruh sağlığını bozan sebepler
1 Geçici sebepler ( sınavlar, şoklar, ateşli hastalıklar )
2 Fiziki sebepler ( havanın kapalı olması, ışığın az olması )
3 Sosyal sebepler ( savaşlar, devrimler )
4 Engellenme ve çatışmalar
Davranış Bozuklukları

A) PSİKONEVROTİK BOZUKLUKLAR
Klinik tedavisine gerek duyulmayan hafif davranış bozukluklarıdır Savunma mekanizmaları genelde bu tip davranış bozukluklarında kullanılır Temel nedeni kaygıdır Başlıca nevrotik bozukluklar şunlardır:

1 Kaygı ( Anksiyete): Korkuya benzer bir durumdur Kaygı durumunda birey hep endişelidir Gerginlik durumu vardır Hep kötü bir durum olacakmış gibi bir durum sözkonusudur
2 Fobi: Herhangi bir şeyden duyulan mantık dışı ve yoğun korkudur Kinofobi(köpek korkusu), nikotofobi( gece ve karanlık korkusu), zoofobi( hayvan korkusu), akrofobi ( yükseklik korkusu) vb…
3 Obsesif- Kompülsif : Genel olarak irade dışıdır, engellenemez
Obsesyon: Düşüncede gerçekleşir Çocuğuna bir şeyler olacağını düşünme , eve hırsız gireceğini düşünme gibi…
Kompülsiyon: Davranış düzeyinde gerçekleşir Sürekli parasını sayma, ellerini yıkama veya ıslatma, merdivenleri sayma vb…
4 Depresyon: Ruhsal ve bedensel çöküntü, isteksizlik gibi durumlardır Hayat şartlarından fazlasıyla etkilenenlerde görülebilen, esasta önemli bir kaynağı olmayan bir rahatsızlıktır Devamlı olarak endişe içinde olmak şeklinde görülenine anksiete, ruhi ve bedeni bitkinlik şeklinde görülenine de depresyon adı verilir Hasta hayattan zevk almaz, her zaman mutsuzdur, huzursuzdur, sinirlidir Uykuları düzensizdir Gerçekte bir hastalığı olmadığı halde çeşitli hastalıkların varlığından şikayet eder Tedaviye hayatının iyi yanlarını görmeye alışmakla başlanır Sinirlenmekten kaçınmak, her kötü olayın iyi bir tarafı olduğunu görmeye alışmak, düzenli bir hayat sürmek gerekir

B) PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
Kişinin gerçek dünyayla bağının koptuğu akıl hastalıklarıdır Doktor tedavisi gereklidir Başlıca psikotik bozukluklar şunlardır:
1 Manik-Depresif: Manik dönemde birey aşırı neşeli –taşkın olabilir Sıklıkla saldırgan davranışlar( eşyaları kıram, sağa sola sataşma) sergilerler Depresif dönemde ise aynı birey durgun, içine kapanık, sık sık ağlayabilir, yemekten içmekten kesilebilir Ağır depresif durumlarda birey intihar edebilir
2 Şizofren: Bu tür hastalar genelde

A ENGELLENME
Belirli hedeflere yönelik olan güdülenmiş davranışların değişik biçimlerde durdurulmasına ya da yavaşlatılmasına engellenme denir Engellenme, psikolojik, fiziki, biyolojik ve sosyal kaynaklı olabilir Başlık parası olmadığı için evlenemeyen bireyin durumu sosyal kaynaklı engellenmeye örnektir
Birey engellenmenin oluşturduğu gerilim düzeyine göre hayal kırıklığı yaşayabilir

B ÇATIŞMA
İki istek, iki durum arasında kalındığında bunlardan birinin seçilememesi halindeki gerilim çatışmadır
Çatışma iki istenen durum karşısında yaşanırsa “yaklaşma - yaklaşma” çatışmasını, (beğenilen iki ayakkabı arasında seçim yapmada kararsız kalma) iki istenmeyen durum karşısında yaşanırsa “uzaklaşma - uzaklaşma” çatışmasını, (istenmeyen iki seçmeli dersten hangisini seçeceğine karar verememe) biri istenen diğeri istenmeyen özelliğe sahip durum karşısında tercih yapmak zorunda kalınması halinde “yaklaşma - uzaklaşma” çatışmasını (tatile çıkmak isteme ancak müşterileri kaybetmekten korkma durumundaki kararsızlık) örneklendirir

C SAVUNMA MEKANİZMALARI
Birey zor durumda kaldığında, hata yaptığında çevredeki insanlar karşısında psikolojik rahatsızlık duyar
Bu durumda kendisini rahatlatacak tepkilerde bulunur Bu tepkilere savunma mekanizmaları denir Örneğin penaltıyı atamayan bir sporcu, takım arkadaşlarına, seyircilere, yöneticilerine karşı kendini savunma ihtiyacı duyar

1 Bahane Bulma
Bireyin başarısızlığını, gerçek nedenin dışındaki nedenlerle açıklamasıdır Penaltıyı atamayan sporcunun “zemin çok kaygan” demesi buna örnektir

2 Yansıtma
Bireyin kendisindeki olumsuz özellikleri başkasında görmesi, başkasına atmasıdır
Penaltıyı atamayan soporcunun “takımda penaltı atabilecek yetenekli futbolcu yok” demesi yansıtmaya örnektir

3 Bastırma
Rahatsız edici bir düşüncenin veya bilginin bilinç altına bastırılarak unutulmasıdır Penaltıyı atamayan sporcunun maçı kazandıktan sonra bu durumu unutması bastırmaya örnektir

4 Gerileme
Kendisi için olumsuz sayılabilecek bir durumla karşılaşan bireyin yaşına uygun olmayan ve kendisinden beklenmeyen tepkilerde bulunmasıdır Kardeşini kıskanan çocuğun kardeşinin oyuncaklarıyla oynaması gibi

5 Özdeşim Kurma (Özdeşleşme)
Bireyin, başarılı gördüğü kişi ve kuruluşlarla kendini ilişkilendirmesi, onlardan kendine pay çıkarmasıdır Çocukların film kahramanlarına özenerek onları taklit etmesi gibi

6 Kaçma
Rahatsız edici durumlar karşısında, o olayı görmezden, bilmezden gelme halidir Bir gencin, yer vermemek için otobüste yaşlı kadını görmezden gelmesi gibi

7 Karşıt Tepki Geliştirme
Bireyin çevrede benimsenmeyen özelliklerini, çevrenin benimseyeceği karşıt haliyle göstermesidir Kardeşini kıskanan birinin çevrede onun koruyucusu gibi davranması buna örnektir

8 Ödünleme (Telâfi)
Bireyin kendisindeki bir eksiklikten dolayı veya bir alandaki başarısızlığından dolayı hissettiği ezikliği başka bir alanda başarılı olma çabasıyla telâfiye çalışmasıdır Derslerinde başarısız olan birinin okul takımında başarılı olmaya çalışması gibi

9 Yüceltme
Fizyolojik ve sosyal motivlerin toplumca benimsenen alanlarda doyurulmaya çalışılmasıdır Konuşma özürü olan birinin, düşüncelerini edebi eserlerle ortaya koymaya çalışması gibi

10 Yön Değiştirme
Bireyin, gerçek hedefine yöneltemediği öfkesini tehlikesi az olan başka hedeflere yöneltmesidir Örneğin hakeme kızan sporcunun formasını yırtması gibi

11 Polyanna (Tatlı limon)
Her başarısızlıkta başarılı yanlar arama, olayın iyi taraflarını görmedir Kitap okuma alışkanlığı olmayan birinin gözlerinin bozulmaktan kurtulduğunu söylemesi buna örnektir
Savunma mekanizmaları, bireyleri psikolojik olarak rahatlatabilirler, duyulan kaygıyı azaltabilirler, ancak kaygıyı tamamen ortadan kaldıramazlar, problemlere kalıcı çözüm sağlayamazlar Bu nedenle savunma mekanizmasına çok sık başvurulması anormallik belirtisidir


• SOSYAL DAVRANIŞ ve TUTUM
Sosyal davranış, toplum kurallarına uygun olan davranıştır Birey kendi başına yaptığı bazı davranışları grup içinde, grup içinde yaptığı bazı davranışları da kendi başına yapmaz Bunun nedeni çevrenin sosyal etkisiyle açıklanır Sosyal etkinin neticesinde bireyler uyma davranışı gösterirler Uyma davranışları itaat etme şeklinde olabildiği gibi benimseme ya da özdeşleşme şeklinde de olabilir

A UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1 Grubun Büyüklüğü
Grup içindeki üye sayısı arttığında, bireylerin gruba uyma davranışı da artmaktadır

2 Grubun Sözbirliğinin Etkisi
Grubun bütün üyeleri aynı görüşte iseler, bu durumda da uyma davranışı yüksektir

3 Mevkinin ve Prestijin Etkisi
Grup normunu ortaya koyan veya grubu temsil edenler saygın ve yüksek statüye sahip insanlar ise, uyma davranışı yüksektir

4 Yüzyüze Olmanın Etkisi
Grup üyelerinin etkileşimi yüzyüze gerçekleşiyorsa uyma davranışı yüksek olur Karşılıklı konuşarak ikna etme, telefonla ikna etmekten daha etkilidir

B GRUBUN BİREYE ETKİSİ (GRUP DİNAMİĞİ)
1 Grubun Bireye Normatif Etkisi
Bireyin grup içinde, yalnız olduğu zamanlardakinden farklı davranması grubun normatif etkisi olduğunu gösterir

2 Grubun Bireysel Tutum Değişimine Etkisi
Grup, üyelerinin tutum değişimini artırabilir de engelleyebilir de; yani birey, grup normlarından etkilendiği için, tutumları gruba göre şekillenmektedir

3 Grubun, Bireyin Verimliliğine Etkisi
Grupta belli bir sayıya kadar olan üye sayısı bireylerin verimliliğini artırmaktadır Bu sayı yapılan işin niteliğine bireylerin özelliklerine, lidere bağlı olarak değişebilir

4 Zararı Göze Alma Etkisi (Riske girme)
Gerek sorumluluğun grupça paylaşılması, gerek grupça ikna edilme, gerekse cesur kararları çevrenin desteklemesi neticesinde, bireyin grup içindeyken daha çok risk içeren kararlar alabildiği görülmüştür

C TUTUMLAR
Olaylara ve durumlara karşı belli şekilde tepki gösterme eğilimine tutum denir Tutum duygu, inanç ve bilgilere göre şekillenir İnsanların çevresine karşı gösterdikleri tepkilerin nasıl olacağını sahip oldukları tutumlar etkiler
Otomobillere, takımlara, partilere, kurumlara, kişilere belli şekilde tepki gösterme genellikle tutumlar hakkında fikir verir Bir kişi her seçimde aynı partiye oy veriyorsa, kişinin o partiye karşı tutumunun olumlu olduğu söylenebilir

Tutumların özellikleri
1 Tutumlar kendi içinde tutarlıdır
2 Tutumlar her zaman davranışa dönüşmeyebilir veya davranışlarla çelişebilir
3 Tutumların duygusal, bilişsel ve davranışsal öğeleri vardır
4 Tutumların davranışların etkileme gücü farklılık gösterir

alıntı