![]() |
Beynimiz Ne Kadar? |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Beynimiz Ne Kadar?![]() Vücut makinemizin en kompleks ve muhteşem parçası hakkında zaman zaman çeşitli tabirler duyumuzdur ![]() ![]() “Kuş beyinli”, “Koca kafalı”, “Kafadan tahtası eksik olmak” ve “Beyni sulanmış” gibi tabirlerle zekâ seviyesinin düşüklüğünü ifade eder, “pırıl pırıl bir beyin” tabiriyle de işlek bir zekâyı kastederiz ![]() ![]() ”Kuş beyinli” derken beyin büyüklüğüne dayalı bir kıyas yapıyorsak, kuşların beyni gerçekten çok küçük müdür? Şayet ilmi araştırmalara dayalı, gerçek bir benzetme yapacaksak bazı insanlara “Sürüngen beyinli” veya “Balık beyinli” dememiz gerekmez miydi? Sinir hücrelerimizin mükemmel bir plan içinde biraraya getirilmesiyle teşkil edilmiş beynimizin büyüklüğü ile zekâ ve akıl gibi fonksiyonların gücü arasındaki münasebet hakkında çeşitli araştırmalar yapılmıştır ![]() ![]() Bugün için en çok kabul edilen ise beyin hücrelerinin (neuron) uzantıları vasıtasıyla birbirleri arasındaki kurmuş olduğu bağlantıların (sinapsların) yoğunluğu ile zekâ arasında bir münasebet bulunduğudur ![]() Yaratıklar içinde en zekisi ve akıllısı olup, idrak ve şuur gibi melekelere de sahip insanoğlunun beyin fonksiyonlarıyla beyin büyüklüğü arasında bir münasebet kurulduğunda diğer canlıların büyük çoğunluğuna göre insanın beyni vücuduna göre nisbi olarak oldukça iri kalmaktadır ![]() ![]() Dikey eksende gram cinsinden beyin kütlesini, yatay eksende ise kilogram cinsinden vücut kütlesini işaretlediğimiz çift logaritmik eksenle gösterilmiş bir grafikte, ortaya 2/3 oranında yükselen bir çizgi çıkar ![]() ![]() ![]() Büyük organizmaların -makinelere benzer bir şekilde- daha masraflı bir sevk ve idareye ihtiyacı vardır ![]() ![]() Organizma çok büyüse bile sevk ve idare merkezi beyin aynı oranda büyütülmeden, organizasyonun kompleksliği artırılarak daha karışık ve zor işleri koordine etmesi sağlanabilir ![]() ![]() Hâlbuki bir türün diğerine göre ağırlığı çok arttığı halde, beyni aynı nispette ağırlaşmamış olabilir, fakat kompleksliğin ve organizasyonun artışıyla beynin kapasite artışı sağlanabilir ![]() ![]() ![]() ![]() Ancak, bazı bilim adamları genel beyin büyüklüğünün, bir canlının zekâsıyla oldukça sıkı bir şekilde irtibatlı olduğu kanaatindedirler (Mc Mahon, 1985) ![]() ![]() Mesela bir hayvanı avlamak için pusu kurmak, avlanma stratejisi uygulamak ve avın peşinden koşmak için büyük bir beyine ihtiyaç vardır, fakat hiç zahmetsizce bulunan ot ve yaprak ile beslenmek o kadar fazla bir beyin faaliyeti gerektirmediğinden yırtıcıların (mesela; kedinin) beyinleri vücut kütlelerine göre nispi olarak otçullardan (mesela; koyundan) daha iridir ![]() Resimde verilen grafik incelendiğinde balık ve sürüngenlerin beyinlerinin, memeli hayvan ve kuşlara nispeten daha küçük kaldığı görülür ![]() ![]() ![]() Büyük maymun türlerinin beyinlerinin diğer küçük memelilerden (mesela fare veya sincap) üç-dört kat fazla olması, bazı evrimcilerce çok önemli görülüp, insanın maymunlarla ortak atadan evrimleştikleri görüşüne delil olarak kabul edilmişse de daha sonra fil ve balinanın beyin oranlarının insandan daha fazla oluşları bu görüşü çürütmüştür ![]() ![]() Bu açıdan baktığımızda insanın, memeli hayvanlara göre aşırı büyük bir beyine sahip olduğu anlaşılmaktadır ![]() ![]() Beyin ölçümlerine ait deneylerde, memeli hayvanların balık, kurbağa, sürüngen ve kuş gibi diğer omurgalılardan daha iri bir beyine sahip olmaları onların daha kompleks vücut organizasyonlarıyla izah edilmeye çalışılmışsa da, bu hususta kesin bir şey ortaya konulamamıştır ![]() ![]() Ancak bir genelleme yapılması düşünülürse memelilerin beyinlerinin iriliği ile davranışlarının kompleksliği arasında nisbi bir münasebet görülmektedir ![]() ![]() ![]() Evrim, küçük beyinli canlıların daha büyük beyin kütlesine sahip canlılar haline dönüşmesine sebep olabilir miydi? Bu sorunun sadece ölçüm sonuçlarıyla cevaplanması mümkün değildir ![]() ![]() ![]() Bu yüzden beyin ile vücut arasındaki münasebet hem kafatasının vücutla sağlam bir bağlantısının olup olmamasına, hem de hayvanın maruz kaldığı hızlara bağlıdır ![]() ![]() Barnes’a (1989) göre, aşırı sürat sonucu oluşan trafik kazalarında beyin hasarı, çoğu kez anî frenden dolayı, kafatasında bir yaralanma görülmese de, ölüme sebep olmaktadır ![]() ![]() Böylece atalet prensibi, beynin aşırı bir şekilde büyümesini de önlemektedir ![]() ![]() İnsan 1,4 kg ağırlığındaki beyin kitlesiyle mümkün olan en ideal ölçülerde bir beyin hacmine sahiptir ![]() ![]() ![]() Bu canlılarda beyin kütlesi aşırı harekete karşı nasıl korunmaktadır? Önce file bakalım: Büyüklüğü, kütlesi ye bunların muntazam dağılımı sayesinde korunmaktadır ![]() ![]() ![]() Başı, dolayısıyla beyni hareket ettirmek için bütün vücudun birlikte hareket etmesi gerekir ki, bu aşırı güç gerektirmektedir ![]() ![]() ![]() ![]() Bu örnekleri de göz önünde bulundurarak baktığımızda, beynin kompleks fonksiyonları sebebiyle tesadüfi bir kütleye sahip olmadığı görülür ![]() ![]() Bütün bu faktörler birlikte değerlendirildiğinde beyin büyüklüğü ile tesadüfî, şuursuz ve ilimsiz bir evrim gücünün hiçbir alâkası görülmemektedir ![]() ![]() Prof ![]() ![]() Kaynaklar - Barnes, G ![]() ![]() ![]() - Mathelitsch, L ![]() ![]() ![]() ![]() - Mc Mahon, T ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() -Schmidt-Nielsen ![]() ![]() ![]() ![]() - Zissler ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Beynimiz Ne Kadar? |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Beynimiz Ne Kadar?Bu yüzden beyin ile vücut arasındaki münasebet hem kafatasının vücutla sağlam bir bağlantısının olup olmamasına, hem de hayvanın maruz kaldığı hızlara bağlıdır ![]() ![]() Çok enteresan gerçekten ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|