![]() |
Nükleik Asitler... |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Nükleik Asitler...• Bu moleküller ilk defa Friderich Miescher tarafından balık spermi ve akyuvar çekirdeğinde tespit edilmiştir ![]() ![]() • Asidik özelliğe sahiptirler ![]() ![]() • DNA ve RNA olmak üzere 2 tiptir ![]() ![]() • Nükleotitlerden oluşmuştur ![]() ![]() Azotlu Organik Baz ??? Pürinler (Adenin,Guanin) (Çift zincirlidirler ![]() ??? Pirimidinler (Timin,Urasil,Sitozin) (Tek zincirlidirler ![]() Nükleik asitler ????? Nükleotit 5 C’ lu Şeker (pentoz) ??? Deoksiriboz ??? Riboz Fosfat ??? Fosforik asit (H3PO4) • Bütün nükleotitlerde aynı fosforik asit (H3PO4) bulunur ![]() • Nükleotitlerin farklı yapıda olmasının sebebi yapısındaki şeker ve organik baz moleküllerinin farklı olmasındandır ![]() • Nükleotitler birbirlerine şeker-fosfat bağlarıyla bağlanırlar ![]() • Nükleotitler taşıdığı baza göre,nükleik asitler ise taşıdığı şekere göre isimlendirilir ![]() 1) DEOKSİRİBONÜKLEİK ASİT (DNA) • Çift zincirlidir ve sarmal yapıdadır ![]() • Deoksiriboz şekeri bulunur ![]() • Nükleotitleri A,T,G,S’dir ![]() • Adenin sayısı Timin sayısına,Guanin sayısı Sitozin sayısına eşittir ![]() • Adenin ile Timin arasında iki,Guanin ile Sitozin arasında ise üç tane zayıf hidrojen bağı vardır ![]() • Kendini tek taraflı olarak eşleyebilir ![]() • Genlerdeki değişmeye mutasyon denir ![]() • Mitekondri ,kloroplast ,çekirdek ,çekirdek yoksa sitoplazmada bulunabilir ![]() bağımlıdırlar ![]() • DNA tabiatta kendini eşleyerek benzerini yapabilen tek moleküldür ![]() • DNA sentezi sırasında açığa çıkan su sayısı (n;nükleotit sayısı olmak üzere) 3n-2 tanedir ![]() A) DNA’NIN EŞLENMESİ (Replikasyon-Duplikasyon) • DNA kendini yarı korunumlu olarak eşler ![]() • Bu olaylar hücre bölünmesinin interfaz safhasında meydana gelir ![]() • Replikasyonda görev alan enzim DNA polimeraz enzimidir ![]() • DNA’nın kendini bu şekilde yarı korunumlu olarak eşlemesine seminkonservatif eşlenme denir ![]() • Bir hücrede DNA’nın eşlenmeye başlaması hücrenin mutlaka bölüneceği anlamına gelir ![]() • Eğer DNA bir ucundan değil de orta kısımlarından açılırsa protein sentezi için şifre verecek demektir ![]() • Sonuçta; oluşan DNA’lar aynı genetik bilgiyi taşır,hücre sayısı artar,canlılarda büyüme ve üreme olur, üremeyle karakterler yavrulara aktarılır ![]() • DNA’nın görevi canlılar arasındaki çeşitliliği sağlamak ,hücreyi yönetmek ,replikasyon ile canlılarda büyüme ve kalıtsal karakterlerin aktarılmasını sağlamak,trankripsiyon ile de RNA sentezini yapmaktır 2) RİBONÜKLEİKASİT(RNA) • Tek zincirlidir ![]() • Riboz şekeri bulunur ![]() • Nükleotitleri A,U,G,S’dir ![]() • Kendini eşleyemez ![]() ![]() • Mitekondri,kloroplast,çekirdek ve sitoplazmada bulunabilir ![]() • 3 çeşittir ve hepsi de protein sentezinde görevlidir ![]() ![]() • Riboz şekeri bulunduran Adenin nükleotidi RNA’dan başka ATP,NAD,NADP ve FAD gibi moleküllerinde bulunur ![]() • Bazı virüslerde sadece RNA bulunduğu için bunlarda RNA kalıtsal görevi üstlenmiştir,yani kendini eşleyebilir ![]() • RNA’nın yapısında protein yoktur ![]() • RNA’ların DNA üzerinden sentezine transkripsiyon (yazılma) denir ![]() • Bu olay DNA’nın tek zincirinden olur ![]() • Bu olayda görevli enzim RNA polimeraz enzimidir ![]() • RNA’ya şifre veren DNA parçasına gen denir ![]() A) mRNA (Elçi RNA = Mesajcı RNA) • DNA’dan aldığı bilgiyi ribozoma taşır ![]() • Ribozom birimlerini aktifleştirir ve protein sentezine kalıplık yapar ![]() • Her protein çeşidi için ayrı bir mRNA sentezlenir ![]() • Bir mRNA aynı proteinin sentezinde çok defa kullanılabilir ![]() • Yeterli protein sentezlendikten sonra mRNA yıkılır ![]() • mRNA düz bir zincir biçiminde olup hücredeki RNA’ların en az oranda bulunanıdır ![]() • mRNA’ daki üçlü nükleotit grubuna kodon denir ![]() • Her kodon bir tRNA ve bir aminoasiti belirler ![]() • 4 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() B) tRNA (Taşıyıcı RNA) • Sitoplazmadaki aminoasitleri mRNA’ daki şifreye göre ribozoma götürür ![]() • tRNA’ daki üçlü nükleotit grubuna antikodon denir ![]() gerekirken 61 çeşit antikodon vardır ![]() olmamasıdır ![]() • Düz zincirli değildir ![]() ![]() C) rRNA (Ribozomal RNA) • Proteinlerle birlikte ribozomun yapısını oluşturur ![]() • Düz zincirlidir ![]() • Hücredeki RNA’ların çoğu rRNA’dır ![]() DNA RNA 1 ![]() ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 5 ![]() ![]() ![]() ![]() 6 ![]() ![]() ![]() ![]() 7 ![]() ![]() ![]() ![]() 8 ![]() ![]() ![]() ![]() 9 ![]() ![]() PROTEİN SENTEZİ VE ENZİMLER • Bütün canlı hücrelerde meydana gelen en önemli özümleme olayıdır ![]() • Aminoasitlerin ribozomlarda birleştirilerek protein yapılmasıdır ![]() • Bir a ![]() ![]() • 20 çeşit a ![]() ![]() ![]() • Aminoasitler birbirlerine peptit bağlarıyla bağlanırlar ![]() • İki a ![]() ![]() • aa + aa + aa + aa + aa + ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PROTEİN SENTEZİ MEKANİZMASI 1) Çekirdekte,DNA'nın anlamlı zincirinden mRNA sentezlenir ![]() ![]() ![]() 2) mRNA ribozomun küçük alt birimine bağlanır ![]() ![]() 3) mRNA' daki kodonlar ribozom tarafından okunur ![]() ![]() 4) mRNA' daki kodonlara göre, ATP ve enzimlerle aktifleştirilmiş olan tRNA' lar kendilerine ait a ![]() ![]() 5) Protein sentezine başlama sinyalini AUG kodonu verir ![]() 6) Ribozoma gelen a ![]() ![]() 7) Protein sentezini UAG,UGA ve UAA kodonları durdurur ![]() ![]() ![]() • Bir mRNA üzerine birden fazla ribozomun bağlanması ve mRNA' nın okunması olayına polizom denir ![]() ![]() • Polizomlar protein büyüklüğünü ve çeşitliliğini etkilemez ![]() • Proteinlerde çeşitliliği : 1) a ![]() 4) Gen sıra,sayı ve çeşidi 5) Nükleotit sıra,sayı ve çeşidi sağlar • DNA(nükleotit) mRNA(kodon) tRNA(antikodon) a ![]() 3N N N N (N-1) (N-1) • Su ve peptit bağı çeşitlilik göstermez ![]() ![]() SANTRAL DOĞMA Eşlenme Yazılma Okunma HÜCRENİN YAPISI DNA mRNA RİBOZOM PROTEİN ENZİM YAPISI Replikasyon Transkripsiyon Translasyon HORMONLAR ENZİMLER • Biyolojik katalizörlerdir ![]() • Katalizörler ----------Reaksiyonları başlatmazlar ![]() -----------Reaksiyonları hızlandırırlar ![]() -----------Reaksiyonlardan etkilenmeden çıkarlar ![]() -----------Aktivasyon enerjisini düşürürler ![]() • Aktivasyon enerjisi de reaksiyonların başlaması için gerekli olan enerjidir ![]() A+B C A+B+E C+E -------- ---- Substrat Ürün • Yapı olarak iki kısımdan oluşur ![]() 1)PROTEİN KISIM • Proteindir ![]() ![]() • Reaksiyon tipini belirler ![]() • Enzim sadece protein kısımdan oluşuyorsa buna basit enzim denir ![]() • Sıcaklıktan etkilenen kısımdır ![]() 2)PROTEİN OLMAYAN KISIM • Vitamin,mineral veya nükleik asit olabilir ![]() • Reaksiyonu gerçekleştirir ![]() • Vitamin ise koenzim,mineral ise kofaktör denir ![]() • Apoenzim + Koenzim(yada kofaktör) = Bileşik enzim(Holo enzim) • Enzimler anahtar-kilit modeli ile çalışır ![]() ![]() ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ • Aktivasyon enerjisini düşürürler ![]() • Reaksiyonları hızlandırır ![]() • Protein yapıda olduklarından genlerin kontrolünde sentezlenir ![]() • Hem hücre içinde,hem de hücre dışında etkilidirler ![]() • Reaksiyonlardan etkilenmeden çıkar ve tekrar tekrar kullanılabilirler ![]() • Etkilerini maddelerin dış yüzeyinden başlatırlar ![]() ![]() • Bir enzim yalnız bir çeşit reaksiyona katılabilir ![]() • Mutlaka hücrede yapılırlar ![]() • Ya bağ oluştururlar,yada bağ koparırlar ![]() • Çoğu enzim çift yönlü çalışır ![]() • Enzimler sıcaklık ve pH değişiminden etkilenirler ![]() ENZİM REAKSİYONLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1) SICAKLIK: • Sıcaklık arttıkça reaksiyon hızlanır ![]() • En iyi optimum sıcaklıkta çalışırlar ![]() • Sıcaklık daha da arttırılırsa reaksiyon yavaşlar ve durur ![]() ![]() NOT:Sıcaklık değiştikçe bir şeyler değişiyorsa cevap ya enzimdir yada proteindir ![]() 2) ENZİM MİKTARI 3) SUBSTRAT MİKTARI 4) pH • Her enzimin en iyi çalıştığı bir pH değeri vardır ![]() yavaşlar ![]() • Enzimler genelde nötr ortamda çalışırlar ![]() 5) YÜZEY MİKTARI • Yüzey miktarı arttıkça enzimin etkisi artacağından reaksiyon hızlanır ![]() 6) İNHİBİTÖRLER • Enzimin aktif bölgesini kapatarak reaksiyonları yavaşlatır ve durdurur ![]() • Zehirler,Pb,Cu,Sn,CO,CN, ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 7) AKTİVİTÖRLER • Enzimlerin çalışmasını hızlandırırlar ![]() ![]() • Mg,Cl,Na,Fe ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|