Esma Sultan

Esma Sultan, Osmanlı tarihinde saltanata aday gösterilen tek kadındır Sultan I Abdülhamid'in kızı ve II Mahmut'un kardeşidir Ortaköy'deki yalısı kendisine 10 yaşında iken hediye edilmiştir Günümüzde sadece iskeleti kalan bu yalı büyüleyici bir güzelliğe sahipti

25 yaşında dul kalan Esma Sultan bir daha hiç evlenmedi Kardeşi Sultan II Mahmut zaman zaman latife ile "Hemşirem, eğer sen erkek olsaydın, işte o zaman benim vay halime Asla saltanat yüzü göremezdim" derdi Zira Yeniçeriler isyan çıkarıp Topkapı Sarayı'na saldırdıklarında, saray muhafızları da Yeniçerileri engellemeye çalıştıkları sırada ilginç bir hadise yaşanmıştı Saray muhafızları, isyancı Yeniçerilerin elebaşlarına "Ne yapıyorsunuz? Sultan Mahmud'u öldürürseniz kim padişah olacak? Hanedanda başka erkek yok?" dediklerinde Yeniçeriler şöyle cevap vermişlerdir: "Olsun Biz de Esma Sultan'ı padişah yaparız" Daha önce de birçok defa yeniçeri isyanı yaşanmıştı sarayda Tahtan indirilen padişahlar olmuştu lakin mahlu padişahın yerine hiçbir zaman bir şehzadeden başkası gelmemiştir Lakin Yeniçeriler Osmanlı'da hiç olmamış birşeyi bile göze almışlardı: Esma Sultan'ı padişah yapmayı Osmanlı'da ilk defa bir kadın padişah olacaktı

Yeniçeriler Kazan Kaldırıyor

Hadise şu şekilde gelişmişti: Sultan III Selim'in Nizam-ı Cedit ıslahatlarını istemeyen yeniçeriler, Kabakçı Mustafa liderliğinde ayaklanmış ve "Moskof oluruz Nizam-ı Cedit olmayız" diyerek saraya saldırmışlardı Sultan III Selim'i tahttan indirip, Şehzade Mahmud ile birlikte hapsederek, Sultan IV Mustafa'yı tahta çıkardılar 14 ay sonra Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa'nın Sultan III Selim'i tekrar tahta çıkarmak için İstanbul'a 20000 kişilik bir orduyla geldiğini duyan yeniçeriler, Sultan III Selim'i önce kementle boğarak daha sonra da yüzünü palalarla parçalayarak şehit ettiler Asi zorbalar Şehzade Mahmud'u da öldürmek istemişler lakin, Cevriye Kalfa'nın şehzadeyi dama kaçırmasıyla O'nu bulamamışlardı Ölümden kurtulan Şehzade Mahmud, Alemdar Paşa'nın gelmesiyle padişah oldu Alemdar Paşa'yı da sadrazamı yaptı

Sultan Mahmud, evvela amcası III Selim'in oluşturduğu Nizam-ı Cedid'in devamı niteliğinde Sekban-ı Cedid (Yeni Muhafızlar) birliğini oluşturdu Her yeni kuruluşa karşı olan yeniçeriler buna da karşı çıktılar Bu ocağın kaldırılmasını istediler ve istekleri yerine getirilmeyince kazan kaldırdılar Alemdar Mustafa Paşa ve muhafızları direniş gösterdiler lakin, yeniçerilerin mevcudu çok fazla idi Binayı saran asilere teslim olmamak için mahsene inen Alemdar Mustafa Paşa, ölmeden oradan çıkamayacağını anlayınca, mahzendeki barut fıçılarını ateşlerdi Büyük bir patlama ile infilak eden binanın üstünde ve civarında bulunan yeniçerilerle beraber kendi de havaya uçtu (15Kasım1808) Bu infilakla en az 300 yeniçeri ölmüştü Bu sırada saraya da saldıran yeniçeriler Sultan II Mahmud'u indirip, yerine IV Mustafa'yı isteyince ulemadan fetvayı alan padişah II Mahmud, IV Mustafa'yı idam ettirdi Tahtın erkek varisi kalmadığını öğrenen yeniçeriler o anda ne yapacaklarını şaşırdılar "Kim olursa olsun, yeter ki bizim ocağımız devam etsin" diyerek Osmanlı tahtına Esma Sultan'ı teklif ediyorlardı

Küçük Esma Sultan

Şimdi bu enterasan olayın kahramanı esma Sultan'ın hayatına göz atalım Esma Sultan, 1778'de Sultan I Abdülhamid'in altıncı kadın efendisi Ayşe Sineperver Hatun'dan doğdu Sultan III Ahmed'in kızı Esma Sultan ile karıştırılmaması için "Küçük Esma Sultan" denilirdi kendisine 11 yaşında iken yetim kalan Esma Sultan'ı, 14 yaşına gelince, Sultan III Selim, Kaptan-ı Derya Hüseyin Paşa ile evlendirdi Hüseyin Paşa, bu arada 36 yaşında idi Evlilikleri 11 yıl sürdü Hüseyin Paşa 47 yaşında vefat edince, Esma Sultan 25 yaşında dul kaldı Esma Sultan, kardeşi Iv Mustafa'nın tahttan indirilmesine sebep olan Alemdar Mustafa Paşa'nın idamı için annesi Ayşe Sineperver ile gizli gizli faaliyetlerde bulunuyordu Nitekim bu faaliyetlerinde de başarılı oldu Alemdar Mustafa Paşa, yeniçeri isyanını bastırmak ve padişahını kurtarmak için kendi hayatını feda etti Böylelikle bu elim hadisede de 2 Sultan ve 1 Sadrazam şehit oldular Lakin Osmanlı tahtına kudretli, azametli, heybetli, atafetli, celadetli, riyaset ve kiyaset sahibi genç bir hükümdar geçti ve yeni bir dönem başladı; Osmanlı'nın yeniden diriliş dönemi 23 yaşında padişah olan Sultan II Mahmud dönemi Osmanlı'nın gördüğü en yenilikçi padişahtır ve bu kudretli padişahın, kudretli hemşiresi Prenses Esma Sultan

Zengin Prenses

İstanbul'un en zengin prensesiydi Bu zenginliğini kardeşleri IV Mustafa ve II Mahmud'a borçlu Şık giyinmesiyle de ünlü olan Esma Sultan, cemiyet hayatında diğer Osmanlı prensesleri gibi, bir numaralı ismiydi Ortaköy'deki yalıda oturan Esma Sultan, 1848 yılında 70 yaşında iken vefat edince, Divanyolu'ndaki biraderi Sultan II Mahmud'un tirbesine defnedildi Sadullah Paşa'dan Sait Halim Paşa'ya, Şeyh Bedrettin'den Osmanlı'nın sarayda doğmuş son şehzadesi Osman Tuğrul Efendi'ye kadar, hatta son dönemden Muallim Naci'ye Ziya Gökalp'e kadar bir çok vezir, devlet adamı, son devrin kudretli paşaları, kumandanları, sır katipler, gazeteciler hep bu mezarlıkta medfun Bu mezarlık bahçesi Sultan II Mahmud'un kızkardeşi Esma Sultan tarafından tahsis edilmiş Burada Esma Sultan'ın bir köşkü varmış zamanında Şu an köşkten eser yok Ve köşkün bulunduğu yerde Türk Ocağı Nargile Cafe, gençleri ağırlıyor mezarlık manzarası eşliğinde

Yalısı Tütün Deposu Oldu

Esma Sultan2ın vefatıyla Ortaköy'deki yalısı, Sultan II Abdülhamid tarafından, kız kardeşi Cemile Sultan'a hediye edildi Cemile Sultan'ın vefatından sonra da V Murad2ın kızı Fatma Sultan'a Cumhuriyetin ilanıyla Osmanlı Hanedanı yutdışına sürgün edilince, yalı satıldı ve tütün deposu olarak kullanılmaya başlandı 1952 yılında Saffet Baştımar tarafından satın alınan yalı, marangozhane ve kömür deposu olarak kullanıldı 1975'te yandıktan sonra iç mekan tamamen çeliklerle kaplandı Şu anda The Marmara Otel Grup tarafından turistik tesis olarak isletiliyor

Püsküllü Bela

Fransız ihtilalinden sonra bir süre Fransa'da giyilmiş olan kırmızı fesler daha sonra Yunanistan'da da giyilmişti Azad edilen Rum köleler de fese benzer başlıklar giyerlerdi Fes, ilk defa Sultan II Mahmud döneminde Osmanlı'ya gelmişti Hüsrev Paşa'nın gemisindeki kalyoncu ve leventlere giydirdiği fes, Sultan II Mahmud tarafından da sevilmiş ve yenilikçi padişah, 1828'deki fermanıyla fesi, devlet dairelerinde zorunlu tutmuştur Fese ilk başkaldırış da, din adamları ve ulema sınıfından gelmiştir "Aldık başımıza belayı" demişlerdir Padişaha değil, fese diyorlardı Hem de püsküllü bela deniliyordu Vişne rengindeki feslerin isimleri bile vardı: Mahmudiye, Mecidiye, Aziziye, Haöidiye gibi sultan isimleri alanların yanı sıra Zuhaf, Sıfır, Kurna, Şılk, Ali gibi isimler de fes isimleri olmuştu değişik dönemlerde Sultan II Mahmud'un Yen,çeri Ocağı'nı kaldırdıktan sonra kurduğu "Asakir-i Mansure-i Muhammediye" isimli ordunun askerlerinin giydiği fesleri imal etmek için de Eyüp'te Haliç sahillerindeki Feshane inşa edilmişti