Lale Devri'ni Sona Erdiren Darbe Hamamda Planlanmıştı

Lale Devri’nin sonlarında İran seferlerinde yaşanan başarısızlık üzerine İstanbul’daki hava bozulmuştu

Üçüncü Ahmed, Sadrazam İbrahim Paşa’yı serdar olarak İran üzerine gönderirken kendisi İstanbul’da kalmaya karar verdi Ancak günler geçmesine rağmen ordunun bir türlü Üsküdar’dan ayrılmaması Sadrazam İbrahim Paşa muhaliflerine bekledikleri fırsatı verdi

DARBE ŞARTLARININ OLGUNLAŞMASINI BEKLEDİLER

Aslında 1730’dan birkaç sene önce de devlet adamları arasında bir isyanın patlak vereceği tahmin ediliyordu Hatta 1722’de İran ve Rusya tarafındaki olumsuz gelişmeler yüzünden İstanbul’da bir isyan çıkabileceği ihtimalinin olduğunu Venedik elçi raporları kaydeder Ancak Sadrazam İbrahim Paşa çoğu zaman aleyhine olan durumları lehine çevirecek bir yol bulmuştu Sadrazamın olayları lehine çevirebilme yeteneğinde İstanbul’da halk ve asker arasındaki gelişmeleri casusları vasıtasıyla yakından takip etmesi de etkiliydi

Sadrazam İbrahim Paşa’nın sıkı takibatı ve aldığı önlemler yüzünden isyan 1730’a kadar hayata geçirilememişti Asiler, 1730 isyanı için sekiz ay öncesinden hazırlıklara başladılar Güçlerini ölçmek için belirlenen tarihten daha önce Sadâbâd’da bostancılarla bir kavga bile başlattılar ama henüz isyan için şartların olgunlaşmadığını gördüler Şartlar ancak Eylül 1730’da uygun hale geldi

İsyan için seçilen kişilerin kimlikleri, seçilen gün ve slogan zaten isyanın çok daha önceden planlandığının göstergesiydi İsyan için 28 Eylül 1730 Perşembe’nin seçilmesi önemliydi Çünkü devlet adamlarının büyük bir kısmı İstanbul dışındaydı Ordu da İran seferi için Üsküdar’a geçirildiğinden şehirde kendilerine direnecek fazla bir güç yoktu Olanlar da daha önce gizli toplantılarda kazanılmıştı

HAMAMDA YAPILAN TOPLANTI

Patrona Halil ve arkadaşları dikkat çekmemek için 25 Eylül 1730’da hamamda yaptıkları toplantıda 28 Eylül Perşembe günü isyan etmeyi kararlaştırdılar 28 Eylül Perşembe sabahı Bayezid Camii önünde toplandılar Bunlar, “Şerle davamız vardır Ümmet-i Muhammed’den olan dükkânlarını kapayıp, bayrak altına gelsin” diyerek önce Kapalıçarşı’ya yöneldiler Üç bayrak altında üç gruba ayrılan asiler Kapalıçarşı’ya üç koldan girerek propagandaya başladılar

Şeriatı tatbik etmek için çarşı halkını kendilerine katılmaya davet edip, zorla dükkânları kapattırdılar Bitpazarı’na geldiklerinde buradaki silah satan dükkânların camlarını kırarak içerdeki silahları aldılar Çarşıdan çıkan asiler kendilerine katılanlarla birlikte Divanyolu’ndan Etmeydanı’na yürüdüler Zorla kapıları açtırıp, oradaki yeniçerileri de kendilerine katılmaya ikna ettiler Ayrıca buradaki birinci bölüğün çorba kazanını alarak meydana getirdiler

Bu, isyan ettiklerinin sembolik bir ifadesiydi İsyanın ilk saatlerinde padişah ve devlet ileri gelenleri İran seferi için Üsküdar’daydılar İstanbul oldukça tenhaydı ve şehirde isyanı bastırabilecek durumda ancak birkaç görevli bulunuyordu Onlar da tereddütleri yüzünden isyana müdahale etmediler ve isyanın büyümesine sebep oldular Padişah ve sadrazam Topkapı Sarayı’na geçerek halkı asilere karşı mücadeleye çağırdı ancak gelen olmadı Çağrıya şehir halkının rağbet göstermemesi bundan sonrası için iyi şeylerin olmayacağının da işaretiydi Bostancılar da asiler üzerine yürümeye “Biz Müslümanlar ile savaşmayız” diyerek itiraz ettiler

Bunun üzerine İbrahim Paşa, Üçüncü Ahmed’den içağalarını silahlandırmasını istedi fakat padişah bunu kabul etmeyince sadrazam zor durumda kaldı Donanma askeri kazanılmak istendi fakat burada da kontrol Patrona Halil’d

Patrona Halil denilen kişi zaten hamam tellağıdır, bu bilgi ışığında darbenin hamada planlanmış olması gayet tabî bir durum
Patrona Halil çıplak ayaklarıyla divan-ı hümayun toplantılarına 50 küsur gün başkanlık etmiştir ,birgün yalnızken yakalanıp öldürülmüştürhatta osmanlı devletinde yasaklara bakacak olursak bu isyandan sonra devlet Arnavutların hamam tellağı olmasını yasaklamıştır buda dikkati çeken diğer bir husustur(Patrona Halil Arnavut kökenlidir)Patrona Halil’e sosyal meşruiyet çizgisinin bir mahsulü gibi bakmak dururken, onu eşkıya sürüsünün başı gibi anlatmak, önümüzdeki bu zengin ve renkli malzemeyi gözden kaybetmek demektir; bu yüzden de genellikle düşünmeyen bir tarih öğretildiği için, daha doğrusu, tarih bir düşünme konusu haline getirilmediği için Osmanlı tarihine yeni bir gözle bakmamıza imkan tanıyan bu adamı ve sırtladığı olayı yeterince aydınlatamamışızdır