Akciğer Kanseri Nedenleri Nelerdir?

Tütün ürünleri, endüstriyel ürünler (uranyum, radyasyon, asbest), hava kirliliği, beslenme eksiklikleri kanserin oluşmasında rol alan faktörlerdendir Son araştırmaların ışığında, akciğer kanseri riskini artıran en önemli faktör kanserojen maddelerin uzun süre boyunca solunumundan kaynaklanmaktadır Akciğer kanserinin oluşumunda şu faktörler yer alır:

• Tütün ürünleri (sigara vb) kullanımı (% 90'dan daha fazla)
• Radon (% 10-15)
• Asbest
• Akciğerde skar, fibrozis
• Kronik İntertisyel Pnömonitis
• Halojen eterler (klorometileter)
• İnorganik arsenik

• Radyoizotoplar
• Hava kirliliği
• Ağır metaller
• Krom
• Nikel
• Hardal gazı
• Vitamin A ve E eksikliği

Sigara

Sigara kullanımı, akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir Bununla beraber akciğer kanseri, sigara içmeyenlerde de görülebilmektedir Akciğer kanserli erkeklerin %10 ve kadınların ise %20-25'sinde gelişen kanser sigara ile ilişkili değildir


Gelişmiş ülkelerde akciğer kanserinden ölümlerin erkeklerde %92-94'ünün, kadınlarda ise %78-80'inin sigaraya bağlı olduğu bildirilmiştir Ülkelerin tükettikleri sigara miktarı ile akciğer kanseri mortalitesi arasında doğrusal bir korelasyon vardır Bu durum son yıllarda tütün tüketiminin arttığı gelişmekte olan ülkelerde belirgin bir şekilde izlenmektedir Türkiye'de yapılan çalışmalarda akciğer kanserli kadınların %17'sinin, erkeklerin ise %94'ünün sigara içtikleri bildirilmiştir Pasif sigara içiciliği (sigara içilen ortamda bulunularak sigara dumanına maruz kalma) de sigara kullanmak gibi akciğer kanseri açısından risk faktörüdür
Kanser gelişme riski; sigara içme süresi, günde içilen sigara sayısı, erken başlama yaşı, derin çekme (inhalasyon), katran ("tar") miktarı ile artar, kullanımı kesme süresi ile azalır Sigara kullanımı özellikle yılda 20 paketi geçtikten sonra göreceli risk belirgin olarak artış gösterir Sigara miktarı arttıkça risk katlanarak artmakta, ancak sigarayı bıraktıktan sonra risk giderek azalmaktadır Sigara dışında puro içenlerde risk 3 kat, pipo kullananlarda ise 8 kat artmaktadır Filtreli ya da düşük katran içeren "light" sigaraları içenlerde kanser riski azalmamaktadır Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanım miktarı ve süresi arttıkça akciğer kanseri (ve başka kanserlerin) gelişme ihtimali artmakta, bırakılması durumunda da zamanla azalmaktadır Akciğer kanseri gelişme riski sigarayı bırakmayı takiben 10-20 yıl içinde hiç içmeyenlerin düzeyine yaklaşmaktadır
Endüstriyel ve çevresel maruziyet

Meslek

Belirli mesleklerde (gemi yapımı, yapı malzemeleri, çanak-çömlek, matbaa) çalışanlarda akciğer kanseri daha sık görülmektedir Başlıca mesleki karsinojenler arasında; Asbest, arsenik, alüminyum, bis-klorometil eter, krom, hidrokarbonlar (polisiklik aromatik hidrokarbon gibi), hardal gazı, nikel ve nikel bileşenleri, radyasyon, radon, vinil klorid, berilyum, kadmiyum ve formaldehit sayılabilir


Sigara dumanı kanser oluşumu sürecinde çevre kirliliği maddeleri ile etkileşmektedir Bu durum sigara içen uranyum ve asbest işçilerinde çarpıcı bir şekilde izlenir Öyleki; akciğer kanseri riski, sigara içen asbest işçilerinde 92 kat, sigara içmeyen asbest işçilerinde sadece 5 kat fazladır
Radon

Radon gazı, Amerika Birleşik Devletleri'nde akciğer kanserinin ikinci en sık (%10) nedenidir ve her yıl 6000-360000 akciğer kanserli kişinin ölümünden sorumludur Radon, kimyasal inert bir gaz olup uranyumun parçalanma ürünüdür Solukla alındığında radon gazı akciğer epiteli veya diğer hücreleri ile etkileşip kansere neden olur Toprakta doğal olarak bulunur ve iyi havalandırılmayan ev ve işyerlerinin altındaki topraktaki miktarına bağlı olarak kapalı mekandaki havadaki radon miktarı yüksek olabilir Üst sınır 4 pCi/L olup 8 pCi/L'nin üstüne çıktığında kanser riski artmaktadır Sigara ile radonun etkileşimi sinerjiktir ve kanser riski 1,3-1,8 oranındadır Zemin kat eski binalarda yaşayanlarda sıktır, bu nedenle metro ve tünel işçileri gibi meslekî gruplarda risk taşır
Diğer çevresel faktörler

Akciğer kanseri etyolojisinde rol oynayan önemli karsinojenlerden biri de asbesttir Gerek endüstriyel olarak gemi, izolasyon, otomativ sanayi gibi alanlarda kullanımının yanında bu minerale çevresel (tremolit içeren ak toprak ve zeolit) maruziyet de kanser gelişme riskini artırır


Ak toprak olarak da bilinen asbest; Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunmakta olup, kırsal alanda sıva ve boya amacıyla kullanılmaktadır Zeolit ise Kapadokya'da peri bacalarında yer alan bir mineraldir


Asbest, akciğer kanseri de dahil olmak üzere çeşitli akciğer hastalıklarına neden olabilir Asbest maruziyeti ve tütün kullanımı sinerjist etki göstererek akciğer kanseri gelişme riskini artırır İngiltere'de, asbest akciğer kanserinde ölen erkeklerin %2-3'ünün sorumlusudur Asbest ayrıca mezotelyoma olarak adlandırılan plevranın kanserine de neden olabilir, mezotelyoma bir akciğer kanseri değildir


Hava kirliliğinin kanser gelişme riskindeki önemi tartışmalıdır Bununla birlikte yoğun çevre kirliliği akciğer kanseri mortalite istatistiklerine yansımaktadır Nitekim kentlerde kırsal kesimde oturanlara göre akciğer kanseri gelişimi 1,3-2,3 kat daha fazladır
Virüsler

Hayvanlarda yapılan çalışmalarda virüslerin akciğer kanserine yol açabildiği gösterilmiştir, son yıllarda yapılan çalışmalarda, insanlarda da virüslerin akciğer kanseri için bir risk faktörü olduğu gösterilmiştir İnsanlarda risk faktörü olduğu ileri sürülen virüsler arasında; İnsan papillomavirüs, JC virüs, simian virüs 40, BK virüs ve sitomegalovirüs sayılabilir