Y?te Beynin 10 Syrry!

Y?te beynin 10 syrry!
07 Eylül 2007 Cuma 16:45
En güzel duygularyn, ?eytani emellerin de planlayycysy o Y?te çözülemeyen 10 syr!

Kafamyzda ta?ydy?ymyz 1 kilo 350 gramlyk koca bir labirent Her gün tepemizde ve bizi o yönetiyor Bazen duygusal, bazen sinirli; kimi zaman manik, kimi zaman depresif En güzel duygularyn da, ?eytani emellerin de planlayycysy o Syrlarla dolu, kapaly ve karanlyk bir kutu gibidir beynimiz

Y?te beynin çözülemeyen 10 syrry!

1 Bilgi nöronlarda nasyl kodlanyyor?

Beynin en kary?yk i?lemlerinden bir tanesi, bilginin kodlanmasy Bu süreçte beyindeki nöronlar, yani sinir hücreleri, zarlarynyn dy?ynda elektrik akymy olu?turuyor Bu elektrik akymlary, ‘akson’ ady verilen uzantylara ula?arak, onlar vasytasyyla gerekli olan kimyasal sinyallerin açy?a çykmasyny sa?lyyor Bu akymlar sayesinde dünyayla, çevremizde olup bitenle ilgili bilgiler beynimize aktarylyyor “Ne görüyorum?”, “Aç myyym?”, “Hangi soka?a sapayym?” gibi sorulara yanyt i?te böyle bulunuyor

2 Anylar beyinde nasyl saklanyyor ve nasyl tekrar hatyrlanyyor?

Bir ki?inin ismi gibi, yeni bir ?ey ö?rendi?inizde beynin yapysynda birtakym fiziksel de?i?iklikler meydana geliyor Ancak bu de?i?ikliklerin hâlâ ne tür de?i?iklikler oldu?unu, nerelerde meydana geldi?ini, bilginin nasyl depolandy?yny ya da yyllar sonra tekrar hatyrlanarak tekrar nasyl gündeme getirildi?ini anlayamyyoruz
Beyinde çe?it çe?it hatyralar var Ancak beyin, ‘kysa dönem anylarla’ (yeni ö?renilen bir telefon numarasyny hatyrlamak gibi), ‘uzun dönem anylary’ (geçen yyl do?um gününüzde yaptyklarynyz gibi) birbirinden bir ?ekilde ayyryyor Beyin travmasy ya da beynin zarar görmesi ise bu yetenekleri bozabiliyor

3 Beyin, gelece?i nasyl öngörüyor?

Ço?u zaman gelecekle ilgili birtakym planlarymyz ve öngörülerimiz olur Gelece?in nasyl ?ekillenece?ini dü?ünürüz Beynimizde, gelecekle ilgili bir ?ekil vardyr Ancak beynin bu ‘gelecek simülasyonunu’ nasyl yapty?y henüz anla?ylmy? de?il Beyin, dünyayla ilgili öngörülerde nasyl bulunabiliyor? Bilim adamlary hâlâ bunun yanytyny aryyor

4 ‘Duygu’ ne demek?

Beyin, sadece bilgi biriktiren bir organ de?il; ayny zamanda duygu, motivasyon, korku ve umutlary baryndyran bir organ Bütün bunlar bilinçaltynda olan ?eyler aslynda
Örne?in beynin duygularla ilgili bölümü sinirli yüzlere, o yüzleri görmeden de tepki verebiliyor Kültürler arasynda da temel duygularyn dy?a vurulmasy, aslynda birbirine benziyor Hatta Darwin’in de gözlemledi?i gibi, temel duygularyn ifade edilmesi bütün memelilerde benzer

Bilim adamlary, insanlaryn fiziksel tepkilerinin sürüngenlerin ve ku?laryn tepkilerine çok ciddi bir ?ekilde benzedi?ine dikkat çekiyorlar

5 Zekâ nedir?

Zekâ farkly ?ekillerde kar?ymyza çykyyor Ancak ‘biyolojik’ açydan zekânyn ne anlama geldi?i henüz bilinmiyor Milyarlarca nöron, bilgiyi ‘harekete geçirmek’ için nasyl birlikte çaly?yyor? Gereksiz bilgi beyinden nasyl siliniyor? Yki kavram ‘birbirine uyunca’ ve böylece bir soruna çözüm buldu?unuzda, beyinde neler oluyor? Zeki insanlar bilgiyi beyinlerinde ‘hatyrlamasy kolay’, ayry bir bölgede mi muhafaza ediyorlar?

Beyin fonksiyonlarynyn temel i?leyi?iyle ve nöronlar arasyndaki ba?lantylarla ilgili, bilim adamlarynyn elinde hâlâ çok az bilgi var Ancak zekânyn, beynin tek bir alanyyla de?il, pek çok bölgesiyle ilgili oldu?u üzerinde duruluyor Ynsan beyninin di?er canlylardan farky hâlâ ara?tyrylyyor

6 Beyin, ‘zamany’ nasyl algylyyor?

Alky?lady?ynyzda ya da parma?ynyzy ‘?yklatty?ynyzda’ sesi mi daha önce duyarsynyz, hareketi mi daha önce görürsünüz?

Her ne kadar duyma yetene?i, görme yetene?inden daha hyzly çaly?sa da, parmaklaryn görüntüsüyle, çykarylan ses ayny anda gerçekle?iyormu? hissi do?uyor Yani beyin pek çok olayyn ayny anda gerçekle?ti?i ‘hissi’ yaratarak aslynda bizi ‘kandyryyor’ Beynin zamanla ‘oynady?yny’ aslynda çok kolay anlayabilirsiniz

Aynanyn kar?ysynda sol gözünüze bakyn Daha sonra baky?ynyzy sa? gözünüze kaydyryn Gözlerinizi di?er tarafa çevirmek bir zaman alyyor elbette Ancak siz gözlerinizin hareket etti?ini görmüyorsunuz Gözlerinizi kyrpy?tyrdy?ynyzda da aslynda gözleriniz çok kysa süreli?ine de olsa karanlykta kalyyor Ancak bu karanly?y da görmüyorsunuz

7 Nasyl uyuyor ve rüya görüyoruz?

Zamanymyzyn üçte birini uyuyarak geçiriyoruz Ara?tyrmalara göre, az uyumak sinir sisteminde bozuklu?a yol açyyor Canlylar uyuduklarynda beynin bir bölümü de uyuyor, ama uykunun mekanizmasy, i?leyi?i hâlâ bilinmiyor Uykuda nöronlaryn a?yry derecede hareket halinde olduklary biliniyor
Ayryca önemli bir sorunu çözmeden önce uyumanyn, o sorunu çözebilmek açysyndan yararly oldu?u da dü?ünülüyor Düzenli uykunun, ö?renme kapasitesini de artyrdy?y söyleniyor Özetle, uyku sayesinde beyin bir ?ekilde gerekli bilgileri depoluyor, gereksizleri ise ekarte edebiliyor

8 Beynin ayry ayry olan sistemleri, birbirleriyle nasyl bütünle?iyor?

Gözle bakyldy?ynda, aslynda beynin her bölgesi ayny görünüyor Ancak aktivitelerini, i?levlerini ölçtü?ümüzde, her nöron bölgesinde farkly bilgilerin kayytly oldu?unu görüyoruz

Örne?in görme yetene?ini ilgilendiren bölgenin içindeki alanlarda hareketler, yüzler, kö?eler ve renklerle ilgili çe?it çe?it bilgiler bulunuyor Yeti?kin bir insanyn beynini, çe?itli ülkelerin bulundu?u bir dünya haritasyna benzetebiliriz Beynin içinde koku, açlyk, acy, hedef koyma, sycaklyk, öngörü ve daha pek çok ?eyle ilgili ‘beyin a?lary’ var Farkly i?levlerine ra?men bu sistemler birbirleriyle bir ?ekilde bütünle?erek çok iyi bir i?birli?ine giriyorlar

9 ‘Bilinç’ nedir?

Ylk öpücü?ünüzü dü?ünün Bu, hafyzanyzdan hiç çykmaz Peki bu hafyza, bu deneyimi ya?amadan, bu deneyimin bilincinde olmadan önce neredeydi?

Modern bilimde, ‘bilinç’ çözülememi? olan en önemli syrlardan biri Bilinç, tek bir fenomen de?il Peki ne? Bilinç, beyindeki hangi sistemlerle ilgili? Bilim adamlarynyn bu konuda da hiçbir fikri yok

?imdiye kadar yapylan ara?tyrmalara göre, bilinç konusunda, büyük bir ihtimalle yine bir grup aktif nöron ileti?im içinde Bilincin altynda yatan mekanizmanyn moleküllerle ya da hücrelerle ilgili olabilece?i üzerinde de duruluyor Belki de mekanizma, bu sistemlerin etkile?imleriyle olu?uyor Bilim adamlary bu syralar bilincin, beynin hangi bölgeleriyle ilgili oldu?unu ara?tyryyorlar

10 Bilgisayara kar?y beyin

Beyindeki elektrik akymlarynyn hyzynyn, bilgisayarlardaki sinyal hyzyndan 100 milyon kat daha fazla oldu?unu biliyor muydunuz?

Bir insan, arkada?yny hemen tanyrken, bir bilgisayaryn bir yüzü tanymasy genellikle çok zor oluyor Beynin pek çok i?lemi ayny anda yapty?yny söyleyen bilim adamlary, beynin bütün bölgelerinden gelen bilgilerin tek bir bölgede birle?medi?ini, ancak bu farkly bölgelerin kendi aralarynda güzel bir ‘i?birli?ine’ girdiklerini ve bir a?, yani ‘network’ olu?turduklaryny belirtiyorlar Bizim de dünyaya olan baky? açymyz i?te bu karma?yk network sayesinde olu?uyor