Vejetaryen Olmak - Vejetaryenlik - Etyemezlik

Vejetaryen Olmak - Vejetaryenlik (Etyemezlik)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Etyemezlik, çe?itli nedenlerle et, balyk ve bazy durumlarda yumurta, süt ve süt ürünlerini yememeye denir Vejetaryenlik olarak da bilinir
Etyemezlik, dinsel, ahlaki ve beslenmeye ili?kin nedenlere dayanyr Etyemezlerin ço?u, hayvansal maddelerden yapylan ya da hayvanlarda denendi?ini bildikleri temizlik ve güzellik ürünlerini de kullanmazlar Ylk kez 1842'de kullanylmaya ba?lanan vejetaryen sözcü?ü, Latince'de "sa?lam, canly, ya?am dolu" anlamyna gelen vegetus sözcü?ünden gelir
Bazy insanlar hayvanlary yemek için beslemenin ve öldürmenin yanly? oldu?unu dü?ünürler ve bundan dolayy et yemezler Öte yandan, etsiz beslenmenin daha sa?lykly oldu?u gerekçesiyle etyemez olanlar da vardyr Beslenme uzmanlary da ya?, tuz ve ?eker içeren yiyecekler yerine, bol selüloz içeren bitkisel liflere, kepekli tahyllara, çi? sebze ve meyvelere daha çok yer verilmesinin sa?lykly ve dengeli beslenme için gerekli oldu?unu ileri sürerler Ço?u Budizm, Hinduizm, Caynacylyk ve Hyristiyanlyk'yn bazy mezheplerine ba?ly olan kimseler ise, canlylara zarar vererek elde edilen besinin yenmemesi gerekti?ine inanyrlar Bazylary da etyemezli?i do?al çevrenin korunmasyna dayandyryrlar Çiftlik hayvanlary için ayrylan alandan daha az alanda yeterli sebze yeti?tirmenin mümkün oldu?unu, insanlaryn yiyecek gereksinimini sebzeyle kar?ylamanyn daha kolay bir yol oldu?unu savunurlar

Etsiz beslenmenin önemi
Protein gereksiniminin temel olarak etle kar?ylanabilece?i dü?üncesi do?ru de?ildir Çünkü ceviz, fyndyk gibi kabuklu yemi?lerde, bazy bitkilerin tohumlarynda, baklagiller, tahyllar, yumurta, süt ve süt ürünlerinde, soya ürünlerinde de bol miktarda protein vardyr Eskiden bitkisel proteinlerin hayvansal proteinlerde bulunan bazy aminoasitleri içerdi?i bilinmiyordu ve bu yüzden de besin de?erinin dü?ük oldu?u sanylyyordu Oysa bitkisel protein içeren bazy yiyecek maddeleri kary?tyrylarak yendi?inde bu tür animoasitler alynabilir Örne?in baklagillerdeki aminoasit eksikli?i, tahyllarda çok miktarda bulunan aminoasitle dengelenebilir Öte yandan fasulye, pirinç, mercimek, bezelye, arpa, yulaf ve kabuklu yemi? gibi bitkisel besinler protein açysyndan zengindir
Süt ve süt ürünlerini tüketmeyen etyemezler de B12 vitaminini maya özünden ve tahyllardan kar?ylayabilmektedirler Etyemezler, demiri kurutulmu? meyve, yaprakly ye?il sebzeler, bu?day unu, baklagiller, yulaf, kabuklu yemi? ve kabuklu pirinçten, kalsiyumu ise peynir, kabuklu yemi?, susam, yaprakly ye?il sebze ve soyafasulyesinden alyrlar
Etyemezlerin sayysy 20 yüzyylda Avrupa ülkelerinde ve ABD'de arty? gösterdi Etyemezler yerfysty?y ezmesi, mysyr gevre?i, tahyl, kurutulmu? meyve, sütten elde edilen kefir ve et tadynda yüksek proteinli sebze yemekleri gibi yiyeceklerle beslenmektedirler

Vejetaryen Olmak

Vejetaryenlik ya da "duygusal sebeplerden dolayy et yememezlik" aslynda insano?lunun din ve do?a arasyndaki sorunsalyndan çykmy?tyr Ylkel toplumlarda belli bir hayvany toplulu?un koruyucusu olarak seçen kabileler sadece özel ayin gecelerinde bu hayvany yemeye yönelmi?lerdir Bu hayvany yediklerinde onun gibi güçlü olacaklaryny dü?ünmü?lerdir Bu bir anlamda insano?lunun belli bir hayvany yememek konusunda göstermi? oldu?u "etik yakla?ymynyn" ilkel bir örne?idir
"Ölüm" olgusunu sorgulayan insano?lunun dinsel anlayy?y içinde de "hayvan öldürmeye" kar?y bir tavyr hep olagelmi?tir Eski ça?larda "et yememek" dini yöneten din adamlarynyn uygulady?y bir arynma perhizi olarak belirmeye ba?lamy?tyr
Ylk ça?lardaki felsefe okullarynyn bir kysmy da "et yememeyi" benzer bir ?ekilde ahlaki bir düstur olarak kabul etmi?lerdir Hindistan ve Do?u Akdeniz'de MÖ 1 yüzyylda kimi felsefe okullary "et yememezli?i" kendileri için ayyrt edici bir özellik olarak kabul etmi?lerdir Akdeniz bölgesinde ise Samoslu Pythagoras ile et yemememeye yönelik sempati ço?almaya ba?lamy?tyr
Ayny ?ekilde Platon ve ardyndan gelen Yeni Platoncular da et yememeyi ahlaki bir yakla?ym olarak kabul etmi?lerdir
Bir çok din anlayy?ynyn içerdi?i "kurban törenleri" de et yememe konusundaki yakla?ymlaryn ço?almasynda etken olmu?tur Kurban törenlerine kar?y çykan insanlar arasynda et yememezlik kabul görmeye ba?lamy?tyr Bu etkiyle Budizm içerisinde, kimi Musevi ve Hyristiyan mezheplerinde et yememe dinsel bir tavyr olarak benimsenmi?tir 16 yüzyylda ya?ayan Hint-Türk Hükümdary Ekber de et yememeyi tercih eden müslümanlar arasynda yerini almy?tyr Keza tasavvuf dü?ünü içinde de et yememe belli bir kabul görmü?tür
Kitab-y Mukaddes'te de Cennet'te insanlaryn et yemedi?inden bahsedilmektedir 17 yüzyyldan ba?layarak birçok filozofun et yememe konusunda destekleyici bir tavyr içinde oldu?u görülmektedir Voltaire ve Shelley bu filozoflaryn ba?ynda gelmektedir
19 yüzyylyn ikinci yarysynda ise ilk kez Anglo-Sakson ülkelerde et yemeyenler kendileri ile ayny görü?te olanlarla kulüpleri kurmaya yönelmi?lerdir
20 yüzyylda ise Bernard Shaw, Leo Tolstoy gibi entellektüeller et yemez tavyrlary ile bu yakla?ymyn etik yönünün kitlelere ula?tyrmy?lardyr
60'ly yyllarda ya?amyn her alanynda ba?layan özgürlük hareketleri sonucunda Do?u Felsefelerini önemseyen Hippi Akymy ile et yememe kültürü çok hyzla büyümü?tür
Modern ça?yn özellikle beslenme üzerinde yaratmy? oldu?u problemler bilim tarafyndan tespit edildikçe "et yememe"ye yönelmede arty? olmu?, özellikle "kanser" ve "diyet" insano?lunun "et yememe"ye olan ilgisini ço?altmy?tyr

Kedim ve Ben