▷▷▷▷ Tarihte Bugün Atatürk Ne Yapmıştı... [Güncel] ◁◁◁◁

13 Eylül -






13 Eylül 1938 - Basın Kurumu Fevkalede Kongresi İstanbul'da açıldı

13 Eylül 1936 - Atatürk'ün, saat 1630'da Florya'dan Dolmabahçe Sarayı'na gelerek Türk Dil Kurumu toplantısına başkanlık yapması, gece Florya'ya dönüşü

13 Eylül 1932 - Atatürk'ün, akşamüzeri Sakarya motoru ile Boğaz'da bir gezinti yapması

13 Eylül 1930 - Atatürk'ün, Bakanlar Kurulu'nun teklifiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni, hükümetin millî para siyasetine yön vermek üzere 22 Eylül 1930 günü, olağanüstü toplantıya çağırması

13 Eylül 1929 - Atatürk'ün Yalova'da Millet Çiftliği'ne giderek incelemeler de bulunması

13 Eylül 1925 - Gazi Mustafa Kemal, Elazığ İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazetecileri bağışladı

Doğu İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler Mustafa Kemal'den affedilmeleri için talepte bulundu Mustafa Kemal'in isteği üzerine gazeteciler affedildi

Doğu İstiklâl Mahkemesi'nde duruşmaları tamamlanmak üzere olan 10 gazetecinin, toplu olarak Atatürk'e telgrafı: "Vicdanlarımızda hasıl olan uyanıklığı gelecekteki hareketlerimizde rehber edinerek yüksek amacımıza doğru, temiz alınla yürüyebilmek için itimadınızın feyzini bizlerden esirgememenize pek muhtacız Mahkeme huzurunda meydana çıkan masumiyetimiz, ancak büyük kurtarıcının yüksek vicdanından duyacağımız af ve müsamaha müjdesiyledir ki bizim için kıymetli olur!" (Atatürk, bu başvuruyu bir telgrafla Doğu İstiklâl Mahkemesi'ne bildirmiştir: "Bunu da nazar-ı insafa almak uygundur")


13 Eylül 1924 - Atatürk'ün, Hamidiye kruvazörü ile Trabzon'a gitmek üzere Karadeniz'de seyahati

13 Eylül 1922 - İzmir yanıyor Yangını kimlerin başlattığı tesbit edilemedi Yüzlerce insan yanarak can verdi Kaçan Hıristiyanlar limana toplandı İtilaf kuvvetlerine ait gemiler kimseyi kabul etmemeye karar verdi Daha sonra yalnız çocuk ve kadınları aldılar

İzmir'de düşmanların sabotajı sonucu, Ermeni mahallesinde başlayan büyük yangın

Karacabey ve Soma'nın kurtuluşu

Atatürk'ün, Amiral Brock'un 12 Eylül 1922 tarihli mektubuna cevabı: "Her iki hükümetin uygulanagelen şekillere uyarak siyasal ilişkiler kurabileceklerini bildirmekle şeref kazanmaktayım"

Atatürk'ün, Amerikalı gazeteci Richard Eaton'a İzmir'de demeci: "Ben İngilizlerle değil, Yunanlılarla harp ediyorum Yirmidört saatte en iyi kıtalarımı Trakya'ya geçirmeye yetecek nakliye gemilerim de mevcuttur Bu askerler bir işaretimi bekliyorlar!" (Bu demeç, Le Figaro gazetesinin 1101922 tarihli sayı*sında yayımlanmıştır)

Atatürk'ün, akşam, kalmakta olduğu köşkün balkonundan -düşmanların sabotajı sonucu çıkan- İzmir yangınını izlerken yanındaki genç subaylara söyledikleri: "Çocuklar, bu manzaraya iyice bakın! Bu alevler, bir devrin sona erip yeni bir devrin başladığını gösteren bir yangındır Osmanlı İmparatorluğu'nun son yüzyıllardaki bütün günahlarışu ateşle temizlenirken yeni bir Türk Devleti'nin kuruluşu ve Türk milletinin yükselişi de cihana ilân ediliyor!"

Atatürk'ün, geceyi -İzmir yangını sebebiyle- tekrar Karşıyaka'da İplikçizade Köşkü'nde geçirişi

13 Eylül 1921 - Sakarya Zaferi

Sakarya Meydan Muharebesi'nin sonuçlanması ve düşmanın Sakarya nehrinin doğusunda imha ile zaferin kazanılması Yunanlıların 23 Ağustos'ta başlattıkları savaş, 22 gün 22 gece sürdü Sonunda Türk cephesi büyük bir zafer kazandı Türk Ordusu birçok koldan ilerledi Bütün mevzileri boşaltarak geri çekilen Yunan birlikleri köprüleri tahrip ederek Sakarya'nın batısında mevzilendi

Sakarya Zaferi üzerine Başkomutan Atatürk'ün, Batı Cephesi Komutanlığı'na emri: "Düşman batıya geri çekilmeye devam etmektedir Düşmanın geride herhangi bir hatta durmasına ve eski düzenini almasına mani olmak ve geri çekilişini yenilgiye uğratmak lâzımdır"

Atatürk'ün, Başkomutanlık işlemlerinin daha basit şekilde seyretmesi için Başkomutanlık Kalemi'nin kaldırıldığını ve Başkomutan'ın gerek Millî Savunma Bakanlığı gerekse Genelkurmay Başkanlığı ile doğrudan temasta bulunarak çalışacağı hakkında ilgililere yazısı
Başkomutanlığın, Batı cephesinin yeniden kurulup düzenlenmesi emri (Mevcut tümenlerden 5 kolordu oluşturulmuştur)

Atatürk tarafından hazırlanan "Meclis takdirnamesiyle taltif hakkında Kanun"un, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabulü: "Muharebelerde bilfiil ateş altında fevkalâde yararlıklar gösterenler, Türkiye Büyük Millet Meclisi takdirnamesiyle mükâfatlandırılır"

13 Eylül 1920 - Mustafa Kemal Paşa'nın Halkçılık Programını yayınlaması
Mustafa Kemal'in "Halkçılık Programı" TBMM'ne sunuldu (18 Eylül'de TBMM'nde okundu)

Atatürk'ün, "Halkçılık Programı" adı altında bir broşür yayımlaması, bu programın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne takdimi ve üyelere dağıtılışı

13 Eylül 1920 - Mustafa Kemal, İstanbul'dan gelen Osmanlı delegeleri, Ahmet İzzet ve Salih Paşa'larla, Bilecik tren istasyonunda görüştü
Atatürk'ün, Mustafa Suphi'nin 15 Haziran 1920 tarihli mektubuna cevabı

13 Eylül 1919 - Sivas'ta İrade-i Milliye Gazetesi yayımlanmaya başladı
İstanbul'la bütün resmi yazışmaların kesilmesi ile birlikte Sivas'ta adeta bir geçici hükümet gibi çalışmalarına başlayan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliye'si vilayetlere, sancaklara ve askeri makamlara telgraflar çekerek meclis-i mebusan seçimlerinin yapılmasını istedi


Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın, İngiliz Yüksek Komiseri Amiral J de Robeck'e demeci: "Mustafa Kemal'in ezilmesi için İtilâf Devletlerinin müsaadesini dilerim Taraftarları hem delilik hem de hamiyetsizlik edip harbin devamını isterler(!)"

13 Eylül 1911 - Mustafa Kemal'in İstanbul'da Genelkurmay'a nakledilmesi
Mustafa Kemal, geçici olarak Trablusgarb Tümeni Kurmay başkanlığına atandı

Atatürk'ün, -geçici olarak Trablusgarp Tümeni Kurmay Başkanlığı'na atanmasını takiben- Harbiye Nezareti tarafından İstanbul'a çağrılması


- 14 EYLÜL -


Mustafa Kemal, Sivas Kongresi üyeleri ile birlikte (14 Eylül 1919)
14 Eylül 1937 - Akdenizde korsanlık harketlerine karşı alınacak ortak önlemler hakkında Türkiye - İngiltere - Fransa - Rusya - Romanya - Bulgaristan - Yunanistan - Yugoslavya - Mısır ve Arnavutluk arasında "Nyon Sözleşmesi"nin imzalanması
Nyon Sözleşmesi'nin imzalanmasını takiben Atatürk'ün İstanbul'dan Ankara'da bulunan Başbakan İsmet İnönü'ye telgraf notu: "Nyon Konferansı'nda imza ettiğimiz sözleşmenin, Türkiye Devleti'nin çok beklediği yüksek faydaları temin eder nitelikte olduğunu size temin ederim; bütün sonuçlarıyla"
Atatürk'ün, gece, Nyon Sözleşmesi'ni tetkik ve tasdik etmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni 18 Eylül 1937 günü olağanüstü toplantıya davet edişi (Olağanüstü toplanan TBMM, Nyon Antlaşması'm onaylamıştır) [Kocatürk]
14 Eylül 1936 - Milli Eğitim Bakanlığı, ilkokullarda okutulacak "alfabe" kitabını kabul etti Alfabe'nin yazarları: Murat Özgün ve İlhan Gökçe
14 Eylül 1933 - Türkiye ile Yunanistan Dostluk Antlaşması imzaladı
Atatürk'ün, gece İzzettin (Çalışlar) Paşa'nın kızının Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan nikâh töreni ve düğününüşeref*lendirmesi
14 Eylül 1931 - Atatürk'ün, Dolmabahçe Sarayı balkonunda bilim adamlarıyla sohbet esnasında söyledikleri: "Şair Mehmet Emin (Yurdakul)'in, ilk defa Manastır Askerîİdadisi'nde öğrenci iken okuduğum "Ben bir Türküm, dinim, cinsim uludur" mısraıyla başlayan şiirinde, bana ulusal benliğimin gururunu tattıran ilk anlatımı bulmuştum Fakat ben asıl bunu, orduya katıldığım ilk günlerde, bir Anadolu çocuğunun gözyaşlarında gördüm ve kuvvetle duydum Ondan sonra Türklük, benim en derin güven kaynağım, en engin övünç dayanağım oldu Kendimi hiçbir zaman Osmanlılığın telkin ettiği başka ulusları öven ve Türklüğü aşağı gören eksiklik duygusuna kaptırmadım"[Kocatürk]
14 Eylül 1930 - Atatürk'ün, Sakarya motoru ile Boğaziçi'nde bir gezinti yapmasını takiben gece Dolmabahçe Sarayı'na dönüşü
Son Posta gazetesi sorumlu müdürü Selim Ragıp Bey (Emeç) tutuklandı
14 Eylül 1928 - Atatürk'ün, İzmir vapuru ile İstanbul'dan Karadeniz'e hareketi
Atatürk'ün, Karadeniz yolculuğuna başlarken kendisini uğurlayan donanma mensuplarına -Donanma Komutanı Fahri (Engin) Bey aracılığıyla- telsiz mesajı: "Karadeniz'in dalgaları içinde en çok haz ve sevincimi gerektiren kalbî hissim, samimî hatıram siz olmaktasınız Bunu size ve adreslerini bilmediğim bütün arkadaşlara ve evlâtlara iletiyorum"[Kocatürk]
14 Eylül 1927 - Atatürk'ün, Dolmabahçe Sarayı'nda Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Kâzım (Özalp) Paşa ve İçişleri Bakanı Cemil (Uybadın) Beyi kabulü
14 Eylül 1924 - Atatürk'ün, Trabzon'a gitmek üzere Hamidiye kruvazörü ile Karadeniz seyahatine devam etmesi
Atatürk'ün, gazetelerde yayınlanmak üzere açıklaması: "Ali Haydar Mithat ve Doktor Hüseyin Suat namındaki zatların kendilerini selâmlamadığımdan dolayı, Belediye Başkanı'nın, halk adına olan telgrafına iştirak etmediklerini, İçişleri Bakanlığı'na telgraf ile bildirdiklerinden haberdar oldum, İstanbul'dan geçerken, binmiş olduğum gemi, usulü gereğince İstanbul'u ve muhterem halkını selâmlamıştır Eğer, ayrıca Ali Haydar Mithat ve Hüseyin Suat adındaki zatları selâmlamamış ise, adı geçenlerin esasen selâmlanmaya lâyık bulunmamalarından ileri gelmiştir" (Mithat Paşa'nın oğlu olan Ali Haydar Mithat ile Hüseyin Cahit Yalçın'ın kardeşi olan Dr Hüseyin Suat Beyler, içişleri Bakanı Recep (Peker) Bey'e birer telgraf çekerek "İstanbul halkı adına 12 Eylül 1924'de Belediye Başkanı tarafından kendisine çekilen telgrafa -Cumhurbaşkanı Hazretlerinin şehrin önünden geçerken halkı selâmlamadıkları gerekçesiyle- iştirak etmediklerini bildirmişlerdi Oysa ki, Hamidiye kruvazörü, Boğaz'dan Karadeniz'e çıkarken top atışlarıyla İstanbul halkını selâmlamış bulunuyordu) [Kocatürk]
14 Eylül 1922 - Atatürk'e, İzmir Belediyesi tarafından "izmir hemşehriliği" unvanı verilişi
Dikili, Foça, Menemen, Bergama ve Karacabey kurtuldu
Bergama, Dikili ve Foça, Menemen'in kurtuluşu
Atatürk'ün, Göztepe'de Uşakîzade Muammer Bey'in köşküne misafir oluşu (Atatürk, İzmir'e gelişini takiben 10 ve 11 Eylül gecelerini Karşıyaka'da İplikçizade Köşkü'nde, 12 Eylül gecesini ise kendisi için I Kordon'da hazırlanan bir evde geçirmiş, 13 Eylül gecesi ise -İzmir yangını sebebiyle- tekrar Karşıyaka'da İplikçizade Köşkü'nde kalmış, 14 Eylül'den itibaren -davet üzerine-Lâtife Hanım ailesinin Göztepe'deki köşkünde misafir edilmiştir) [Kocatürk]
İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold'un, İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon'a telgrafı: "Savaşan tarafların artık birbirleriyle temasları kalmadı Konferans çağrısı için şimdi en uygun zamandır Ordularına "İlk hedefiniz Akdeniz'dir!" diyen Mustafa Kemal'in ikinci hedefi Trakya'dır Konferans olmazsa Trakya'ya geçmeye çalışacaktır Gecikirsek güç durumda kalırız" [Kocatürk]
14 Eylül 1921 - Yunanlıları kovalayan Türk kuvvetlerinin Sakarya'nın batısına geçmesi
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın "Genel seferberlik" ilanını bildiren emri
Atatürk'ün, Sakarya Zaferi'ni takiben cepheden millete bildirgesi: "Avrupa'nın en mükemmel araçlarıyla donatılmış olan Konstantin ordusundan, ordumuzun donatım itibariyle de geri kalmaması ve hatta ona üste çıkabilmesi gibi inanılmaz mucizeyi, Anadolu halkının fedakârlığına borçluyuz"
Atatürk'ün, "genel seferberlik ilânı'nı bildiren emri: "14/15 Eylül 1921 gece yarısından itibaren bütün vatanda umumî seferberlik ilân edilmiştir Mağlup düşmanı Anadolu içerisinde en son neferine kadar imha için ilân edilen bu seferberlikte amaçlanan gayeye varıncaya kadar, gerek duyuldukça silâh altında bulunan sınıflardan başka askerlik yaşındakiler de silâh altına çağrılacaktır"
İsmet ve Fevzi Paşaların, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na, Başkomutan Atatürk'e Mareşal rütbesi ve Gazilik unvanı verilmesini teklif eden telgrafı
14 Eylül 1920 - TBMM'nde "Men-i Müskirat Kanunu" kabul edildi (28 Şubat 1921'de yayınlandı)
(Sarhoş eden şeylerin yasaklanması)
Cemal Paşa'nın, Afganistan'dan Atatürk'e mektubu: "Emir Hazretleri sizden Afganistan için bir Osmanlı subay heyeti gönderilmesini rica ediyor Fikrime göre bu heyet vasıtasıyla Afganistan'da mükemmel bir ordu vücuda getirirsek ileride buralarda yapmayı tasarladığım harekât için fevkalâde bir vasıta elde etmiş oluruz Doğuda yapmak istediğim işlerde muvaffak olabilirsem İngiliz dostlarımızın başına belâ olacağıma ve sizin yükünüzü hafifleteceğime eminim"
Kâzım Karabekir'in, Atatürk'e, Celâlettin Arifin Vilâyat-ı Şarkiye ya da Erzurum Valiliği'ne atanmasını teklif eden telgrafı[Kocatürk]
14 Eylül 1919 - Sivas Kongre Heyeti adına Mustafa Kemal Paşa'nın Padişah Vahdettin'e Damat Ferit Paşa'nın ihanetlerini belirten muhtırası
Sivas'ta Atatürk'ün direktifiyle kurulan "İrade-i Milliye" gazetesinin ilk sayısı
Sıvas Kongresi'nde alınan karara göre yayınlanan İrade-i Milliye gazetesinin birinci sayısı çıktı Dört sayfa çıkan gazetenin ilk sayısında Mustafa Kemal'in kongreyi açış konuşması, kongre bildirisi, padişaha çekilen telgraflar yeraldı İsmail Hami Bey (Danişmend) yazdığı yazıda Damat Ferit Paşa için "hain" deyimini kullandı
Atatürk'ün, Sivas Kongresi Heyeti adına Padişah Vahdettin'e Damat Ferit Paşa'nınihanetlerini belirten uyan yazısı: "Kötü maksatlarında muvaffak olmak için milletin ruhundan doğan millîörgütü dağıtmak, devletin egemenlik hakkını yabancı ihtiraslarına oyuncak etmek, ordunun kuvvetini azaltmak için muktedir subaylarımızı görevden almak ve düşmana teslim etmek, şifreli askerî haberleşmelerin çaldırılmasına Posta ve Telgraf Umum Müdürlüğü'nü yetkili kılmak, birtakım düşman subaylarının memleket dahilinde dolaşarak ülke bütünlüğümüzü bozacak siyasî tahriklerde bulunmalarına yardım etmek, memleketi ihtilâl içinde gösterip yabancı müdahalesini davet eylemek cüretinde bulunmak gibi her biri belli başlı bir millî cinayet teşkil eden yasa dışı durumlara girişmekten de bir türlü vazgeçemiyorlar"


14 Eylül 1915 - Atatürk'ün, Bulgar Generali Petroff'un eşi Sultane Petroff'a Çanakkale'den Fransızca mektubu:" Düşman kuvvetlerine karşı kendi istediğimiz şekilde karşı koyduk ve daha önce Arıburnu'nda benim karşımda hezimete uğrayan düşman kuvvetleri, aradan aylar geçtikten sonra bu defa da Anafartalar'da tam anlamıyla felç oldular Generalimin, muhtemelen bunlardan haberi vardır; ama olan biteni doğrudan benden öğrenmesi, sanırım kendisini çok daha fazla memnun edecektir General Hamilton'a ve Lord Kitchener'e [İngiltere Savunma Bakanı] ardı ardına bu başarıları elde etmeme vesile oldukları için teşekkür etmem gerektiğine inanıyorum"
Atatürk'ün, 2 ve 15 Kolordu Komutanlarıyla Abdurrahman Bayırı'na gidişi [Kocatürk]
14 Eylül 1908 - Osmanlı Ahrar Fırkası kuruldu
Osmanlı Ahrar Fırkası (partisi), 1900'lerde Paris'te oluşan Prens Sabahattin akımının 1908'de Osmanlı siyasal hayatına girişi olmuştur, Meşrutiyet'in ilk siyasi partilerindendir Parti 1908 genel seçimine yalnız İstanbul'da katılmış ve İttihat Terakki Partisi karşısında başarı kazanamamış, tek milletvekili bile çıkaramamıştır Fakat Meclis'te partinin destekleyicileri, hep bulunmuş, özellikle Arap, Arnavut, Rum ve Ermeni milletvekilleri Ahrar'a yakınlık göstermişlerdir Partinin savunduğu tezlerin başında, Osmanlı ülkesindeki etnik unsurlara eşitlik tanınması, yerinden yönetme, zamanın deyimiyle, adem - i merkeziyete dayanan bir siyasal düzenin kurulması gelir İttihat Terakki ise, bu tezlere sahip çıkan Ahrar'ı bölücülükle, kozmopolitlikle ve Rum Patrikhanesi'yle ağız birliği etmekle suçlamıştır
"31 Mart Olayı" Ahrar Partisi'nin sonu olmuştur: Ahrar'cılar, muhalefet partileri arasında "31 Mart olayları"yla en yakından ilgilenen örgüt olmuşlardır ve bu olaydan çok şey beklemişlerdir: Hem Abdülhamit'ten, hem de İttihat ve Terakki'den kurtulmak Büyük tutkuların sahibi henüz örgütlenememiş küçük bir parti, denediği seçim yolu yenilgi ile kapanınca, hukuk dışı bir eylemden büyük umutların gerçekleşmesini bekler olmuştur Siyasal iktidarın değiştirilmesi, Ahrar'cılara göre ancak bu yoldan sağlanabilir görünmüştür Ahrar'cılar bu umudun gerçekleşmesi için askerlerle, ilmiyecilerle (özellikle Vahdeti grubu ile) temasa geçmişlerdir İngiltere sefareti sorumlularıyla birlikte "31 Mart"ın destekleyicisi olmuşlardır Kroker oteli toplantısında, olayın planlamasını yapmışlardır
Fakat olayları başlatma ve yönlendirme toplantılarına karışan "Ahrar"cılar - bu arada İngilizler - 31 Mart'tan yararlanmayı planladıkları halde, eylemlerin açık yöneticileri olmaktan kaçınmışlardır Bu nedenle ön plana Muhammedi'lerin çıkmasını ve kendilerini perdelemesini yeğ tutmuşlardır Fakat hareketin içinde oldukları açıktır "31 Mart" adı verilen ve on üç gün süren olaylar ve eylemler Ahrar'ın tasarladığı hedefin çok uzağına düşmüştür "Ahrar'cılar", Muhammedi'ler gibi, suçlu sandalyesine oturtulmuşlardır Ahrar Fırkası, bu olayların ağırlığı ve sorumluluğu altında ezilmiştir






- 15 Eylül -



15 Eylül 1922
Türk Ordusunun askeri zaferi sonrasında İzmir’in Rumlar tarafından yakılışı




Trabzon Atatürk Köşkü

15 Eylül 1937 - Atatürk'ün, Florya Köşkü'nde Prof Pittard'ı kabulü, dil ve tarih konularıüzerinde görüşmesi
15 Eylül 1936 - Atatürk'ün, akşamüzeri Florya'dan Dolmabahçe Sarayı'na gelişi
15 Eylül 1933 - Atatürk un, Türk-Yunan Antlaşması'nın imzalanması nedeniyle Başbakan İsmet Paşa'ya tebrik telgrafı:"Bu pakt, iki milletin karşılıklı büyük menfaatlerini kuvvetlendiren kardeşlik inkişaf sahasınaenginlik veren kıymetli bir vesikadır İki taraf içinkalpten arzu edilen verimi vermesini temenni ve hükümetimizi tebrik ederim"
Atatürk ün, Türk-Yunan Antlaşması'nın imzalanması nedeniyle Yunan yöneticilerinin gönderdiği telgrafa cevabı: "Türkiye Cumhuriyeti, milletler arasında dostluk ve barış fikrinin gelişme ve gerçekleşmesi yönünden kendine düşen ödevini, ciddi ve samimi bir surette daima yerme getirmeden gerikalmayacaktır"
15 Eylül 1932 - Atatürk'ün, akşamüzeri otomobille Yeşilköy'e kadar bir gezinti yapması
15 Eylül 1931 - Atatürk'ün, Sakarya motoru ile Suadiye'ye kadar bir gezinti yapması
15 Eylül 1929 - Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği'nin ilk sergisi Ankara'da açıldı
15 Eylül 1928 - Atatürk'ün, İzmir Vapuru ile Sinop'a gelişi, şehirde tetkik ve ziyaretleri, gece Samsun'a hareketi
15 Eylül 1927 - Atatürk'ün, akşamüzeri Dolmabahçe Sarayı'ndan otomobille Florya'ya gidişi, gece Hadımköy'den trene binerek Sirkeci'ye gelişi, buradan otomobille Dolmabahçe Sarayı'na dönüşü
15 Eylül 1925 - Açılış için hazırlıklarını yapmakta olan Ankara Hukuk Mektebi Öğretim Kurulu'nun, Atatürk'e "Öğretim Kurulu Fahrî Başkanlığı"nı vermesi
15 Eylül 1924 - Atatürk, 15 Eylül 1924 Trabzonlular tarafından heyecanla karşılandı
Atatürk'ün, Lâtife Hanım'la beraber Hamidiye kruvazörü ile saat 1100'de Trabzon'a gelişi ve rıhtımda büyük törenle karşılanışı
Cumhuriyetin ilanından sonra, Sonbahar Gezisi adıyla Atatürk'ün yaptığı büyük yurt gezisi Dumlupınar'dan başlamıştı Buradan Bursa'ya gelen Atatürk 12 Eylül 1924'te Hamidiye, Kruvazörü ile Mudanya'dan hareket etmiş İstanbul Boğazından geçerek Karadeniz'e açılmış, 15 Eylül 1924 sabahı saat 11 00 de Trabzon'a gelmişti Atatürk, Trabzonlular tarafından heyecanla karşılandı Yanında eşi Latife Hanım ve yakın arkadaşları vardı Doğruca Belediyeye geldi Öğleden sonra da, kendileri için dayanıp döşenen Soğuksu'daki köşke giderek dinlendiler Köşk 1913 yılında yaptırılmış, Cumhuriyetin ilanından sonra da Özel İdarenin mülkiyetine geçmişti Bodrumu ile birlikte dört katlıydı Üçüncü katın büyük odası Atatürk'ün yatak odası idi
O gün akşam, Köşk'ün alt kat salonunda Trabzon Belediye Başkanı Kazazoğlu Hüseyin, Atatürk'ün onuruna bir yemek vermiş bir de konuşma yapmıştı Atatürk bu konuşmayı cevaplandırdı: (Efendiler, hemen bütün Trabzon halkını yekpare bir samimiyete kitlesi halinde gördüm Kadınların, çocukların, ihtiyarların gözlerinde yaş gördüm Bu ne yüksel duygu bu ne şefkat bu ne asalettir ) dedi Trabzonlulara teşekkür etti
Ertesi gün okulları, hastaneyi, iplik fabrikasını ziyaret ettikten sonra 17 Eylül 1924 sabahı Trabzon'dan ayrıldı Rize'ye yolcu oldu
Atatürk'ün Trabzon'u ziyaretinden sonra özel idareye ait bulunan Köşk, Trabzon Belediyesince satın alınarak Atatürk'e hediye edildi Bir Trabzon heyeti, Ankara'ya gelerek Köşkün tapusunu ve anahtarlarını Atatürk'e teslim etti Atatürk 27 Kasım 1930 günü Ege vapuru ile Samsun'dan Trabzon'a geldiği zaman, geceyi yine bu Köşkte geçirmiş, iki gece kaldıktan sonra, İstanbul'a dönmüştü Köşk artık (Atatürk köşkü) adıyla tanınıyor, Trabzonlular bu Köşkle övünüyorlardı
Atatürk'ün Trabzon'a üçüncü ve son gelişleri 10 Haziran 1937 tarihine rastlar, Ege vapuru ile İstanbul'dan Trabzon'a gelen Atatürk, doğruca kendi Köşküne gelmiş, iki gecesini bu Köşk'te geçirmişti Bu son gelişlerinde: (Mal ve Mülk bana ağırlık veriyor Bunları milletime bağışlamakla ferahlık duyacağım İnsanın serveti kendi manevi kişiliğinde olmalıdır Ben büyük milletime daha çok şeyler vermek istiyorum ) diyerek, bütün mal ve mülk varlığını hazineye bağışladığını noter huzurunda tescil ettirmişti Atatürk 12 Haziran 1937 sabahı Trabzon'dan İstanbul'a döndü
Atatürk'ün ölümünden sonra, Trabzon Belediyesi, Atatürk köşkünü Atatürk Müzesi olarak ziyarete açmağa karar verdi Atatürk 'ün kullandığı eşyaları, fotoğraflarını sergiledi Bugün Köşk'ün girişinde, Atatürk'ün Trabzon'a ilk gelişlerinde yaptığı konuşmanın tam metni asılıdır Sağdaki küçük salon, Atatürk'ün yaptığı konuşmanın tam metni asılıdır Sağdaki küçük salon, Atatürk'ün hayatına ve Trabzon'u ziyaretlerine ait fotoğraflarla donatılmıştır Bitişiğindeki odada ise Atatürk'ün dinlendiği koltuk ve kanepeler bulunmaktadır Bunlardan biri üzerindeki plakada şu cümle yazılıdır (Atatürk, 11 Haziran 1937 tarihinde, şahıslarına ait emval-i gayrimenküllerini millete bıraktıklarına dair muameleyi burada imza buyurdular ) Öteki oda, Atatürk'ün yemek salonu olarak döşelidir
Köşk'ün üçüncü katında Atatürk'ün yatak odası, banyosu, yaver odaları, çalışma salonu vardır Köşk bugün çiçekli geniş bahçesi ile Trabzon'un en güzel evlerinden biri olarak tanımakta, Belediyenin yönetiminde Atatürk Müzesi olarak ziyarete açık bulundurulmaktadır
Atatürk'ün, Trabzon'da Belediye'yi, Halk Partisi Merkezi'ni, Vilâyeti ziyareti; akşam, Trabzon Belediyesi tarafından şereflerine verilen ziyafette konuşması: "Arkadaşlar, beş sene evvel ilk defa Samsun'a ayak bastığım zaman bana kalp kuvveti veren vatandaşlarımın ilk safında kahraman Trabzonluların bulunduğunu asla unutmayacağım Sakarya kanlı savaşına Üçüncü Tümen ile yetişen Trabzon evlâtlarının muharebe meydanında gösterdikleri fedakârlığın kıymetli hatırası daima dimağımda canlı kalacaktır" [Kocatürk]
15 Eylül 1923- Mustafa Kemal'in genel başkanlığa getirildiği Halk Fırkası'nda Umumi Katipliğe (Genel Sekreterlik) de Kütahya mebusu Recep Peker seçildi
Lozan Antlaşması uyarınca Edirne'ye bağlı Karaağaç istasyonu Yunanlılardan teslim alındı
15 Eylül 1922 - İzmir ve çevresinde bulunan son Yunan birlikleri de Çeşme'den gemilere bindirilerek Anadolu'yu terketti
Balya, Edremit, Burhaniye, Ayvalık ve Kirmesti'nin (Mustafa Kemal Paşa) kurtuluşu
Llyod George'un, İtilaf Devletleri ve İngiliz dominyonlarını, Türklere karşı Boğazlar'ın müdafaasında birleşmeye çağırması (Fransızlar ve İtalyanlar bu çağrıya olumsuz tavır almışlardır)
15 Eylül 1919 - Suriye ve Kilikya'daki işgal kuvvetlerinin değiştirilmesi hakkında İngiliz-Fransız Anlaşması
Atatürk'ün, Sivas'tan Heyet-i Temsiliye'nin, milletin yetkili makamı olduğunu ilân etmesi
15 Eylül 1912 - Salih (Bozok), Mahmut (Soydan) ve Vasıf (Çınay) Beylerin İstanbul'dan, Derne'de bulunan Atatürk'e, Halaskar Zabitan Grubu'nun eylemleri hakkında bilgi veren müşterek mektupları: "Bizim içimizde ruh ve beyin olacak bazı vücutlar var ki, onların bugün aramızda bulunmamalarını pek şiddetle hissetmekte olduğumuz içindir ki bunları yazıyoruz Onlar da sizlersiniz Daha doğrusu sizsiniz!"



- 16 Eylül -



16 Eylül 1929
Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Yalova'da, okumak isteyen sığırtmaç Mustafa ile
16 Eylül 1937 - Atatürk'ün, saat 1700'de otomobille Florya'dan Dolmabahçe Sarayı'na gelişi, saat 1800'de Genelkurmay Başka*nı Mareşal Fevzi Çakmak'ı kabulü
Atatürk'ün, akşam trenle İstanbul'dan Ankara'ya hareketi
16 Eylül 1932 - Atatürk'ün, akşamüzeri otomobille Beyoğlu, Şişli ve Maslak'ta bir gezinti yapması, akşam İstiklâl Caddesi'nde Florya sinemasında film seyretmesi
16 Eylül 1928 - Atatürk'ün, Sinop'tan Samsun'a gelişi, akşam öğretmenler tarafından düzenlenen baloyu şereflendirmesi
16 Eylül 1926 - Atatürk'ün, Ankara Uçak Alanı'nda Alman Pilotu Hanyeke'nin paraşütle atlayış gösterilerini izlemesi
16 Eylül 1924 - Atatürk'ün, Trabzon'da ziyaret ve incelemeleri, Öğretmen Okulu'nun hatıra defterine yazdıkları: "Memleketin muhtaç olduğu öğretmen miktarı düşünülürse bunun daha yüz misline çıkması gerekir Sayı eksikliği, yetişen öğretmenlerimizin kıymet ve faziletteki yüksekliği ile ancak telâfi edilebilir Yeni kuşak, en büyük cumhuriyetçilik dersini bugünkü öğretmenler topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden alacaktır!"
Atatürk'ün, akşam, Trabzon Halk Partisi'ni ziyareti ve şereflerine verilen ziyafette konuşması: "Bütün cihan bilsin ki benim için bir taraftık vardır; bir tarafım O da cumhuriyet taraftarlığı, fikrî, sosyal inkılâp taraftarlığı! Bu noktada yeni Türkiye topluluğunda bir ferdi hariç düşünmek istemiyorum!"
Atatürk'ün, Erzurum'daki zelzeleyi haber almasıüzerine Erzurum Valiliği'ne telgrafı: "Erzurum ilinin muhtelif bölgelerinde zelzele olduğu üzüntü ile haber alındı Bilgi verilmesini ve zarar derecesinin bildirilmesini rica ederim" [Kocatürk]
Atatürk'ün, zelzele hakkında bilgi veren Erzurum Valisi'ne telgrafı: "Başladığım seyahati bu elim vaziyet karşısında yarı bırakmak kararını verdim Trabzon-Erzurum yolunun hali ve Trabzon'da istifadeye elverişli otomobil bulamamak dolayısıyla bu yolla derhal hareket mümkün olmamıştır Gereken aracı buldurarak diğer bir yönden hareket edeceğim Muhterem hemşehrilerimin ıstıraplarını ortadan kaldırmak için en etkili surette çalışacağımı bildirmenizi rica ederim"
16 Eylül 1922 - İngiliz Kabinesinin, Çanakkale'de tarafsız bölgeye tecavüz edilmemesi için üç devlet tarafından Atatürk'e bildirimde bulunulması ve Doğru meselesinin halli için bir konferans toplanması kararı
İngiltere Savunma Bakanlığı'nın, İstanbul'da General Harington'a gizli telgrafı: "Kabine, iki tümeni daha seferber edip Mustafa Kemal'e karşı koymak niyetindedir Mustafa Kemal Müttefiklere saldırıya geçecekse önce Çanakkale Boğazı'nın Anadolu kıyılarını işgal edecektir, sanıyoruz"
İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold'un, İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon'a yazısı: "Padişah Hükûmeti, Müttefiklerin tez elden konferans toplamalarını arzuluyor Mustafa Kemal'in İstanbul'a yaklaşmasından kaygılanıyor Padişahın geleceği karanlık Padişah, zaferden dolayı Mustafa Kemal'i kutlamayı reddetti" [Kocatürk]
Lord Curzon, Mustafa Kemal'in Boğazlar ve İstanbul üzerine yürüyeceğini, bu nedenle İtilaf devletleriyle İngiliz dominyonlarının tedbir almasını istedi Fransa ve İtalya bu çağrıya olumsuz cevap verdi
Karaburun'un kurtuluşu
Çeşme kurtarıldı
16 Eylül 1920 - Mustafa Kemal Paşa'nın memleketteki Bolşevik faaliyetleri hakkında Ali Fuat Paşaya telgrafı: "Gizli komünizm teşkilatını her surette durdurmak ve uzaklaştırmak isteyen bir takım kimseler hilekarane bir suretle komünizm vs teşkilatına taraftar olduğumu daima yayıyorlar Fakat yanlıştır"
Atatürk'ün, memleketteki gizli Bolşevik faaliyetleri hakkında Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa'yatelgrafı: "Kayıtsız şartsız Rus bağımlılığı demek olan içerdeki komünizm örgütü, gaye itibariyle tamamen bizim aleyhimizdedir Gizli komünizm örgütünü her surette durdurmak ve uzaklaştırmak mecburiyetindeyiz Kendi arzularını kolaylıkla destekletmek isteyen birtakım kimseler, hilekârane bir surette komünizm vesaire örgütüne taraftar olduğumu daima yayıyorlar; fakat yanlıştır!" [Kocatürk]
16 Eylül 1919 - "Üçünü Balıkesir Kongresi"nin açılışı
Atatürk'ün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk örgütüne, Heyet-i Temsiliye tarafından verilmiş ve verilecek tüm kararların en küçük idare heyetlerine kadar ulaştırılması hakkında bildirisi


- 17 Eylül -



Atatürk İzmir’de (10 Eylül - 1 Ekim 1922)


17 Eylül 1938 - Atatürk'ün, Dolmabahçe Sarayı'nda Ankara'dan İstanbul'a gelen Başbakan Celâl Bayar ve İçişleri BakanıŞükrü Kaya'yı kabulü
17 Eylül 1937 - Atatürk'ün, İstanbul'dan Ankara'ya gelişi
Çankaya'da akşam sofrada, Atatürk ile İsmet İnönü arasında bir tartışma olması
17 Eylül 1934 - Türkiye, Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) üyeliğine kabul edildi
Türkiye'yi temsilen Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras'ın katıldığı toplantıda Türkiye, 52 ülkeden 48'inin kabul oyu kullandığı toplantıda Milletler Cemiyeti Konseyi üyeliğine katıldı
17 Eylül 1931 - Atatürk'ün, akşam Sakarya motoru ile Dolmabahçe'den hareketle Bostancı'ya, oradan da Suadiye plajına gelerek burada verilen baloyu şereflendirmesi
17 Eylül 1929 - Atatürk'ün, Ankara'da toplanan III Millî Türk Tıp Kongresi'nin saygılarını ileten Sağlık Bakanı Refik (Saydam)'m telgrafına cevabı: "Kongrenin muhterem üyelerine teşekkürlerimin ulaştırılmasına aracılığınızı rica eder, Kongreye takdire değer çalışmalarında başarılar dilerim"
17 Eylül 1928 - Atatürk'ün, Samsun'da sabah yazdıkları: "Saat 800'i çeyrek geçiyor Yazı odasındayım İsmet Paşa'yı beklerken bu satırları yazıyorum Samsun'a üçüncü defa geliyorum, ilk gelişim malûmdur: 19 Mayıs 1919 "[Kocatürk]
Atatürk'ün, Samsun'da ziyaret ve incelemelerde bulunması
17 Eylül 1926 - Atatürk'ün, saat 1500'te Çankaya'da Vali başkanlığındaki Mersin Heyeti'ni kabulü
17 Eylül 1924 - Atatürk'ün, Lâtife Hanım'la beraber Hamidiye kruvazörü ile öğleden sonra Trabzon'dan ayrılışı ve saat 1800'de Rize'ye gelişi
Atatürk'ün, Rize'de Vilâyeti, Belediye'yi, Halk Partisi ve Komutanlık binalarını ziyareti ve heyetleri kabulü
17 Eylül 1922 - Bandırma işgalden kurtarıldı
17 Eylül 1921 - Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin, cephede bulunan Başkomutan Atatürk'e Sakarya Zaferi'ni kutlayan telgrafı: "Türkiye Büyük Millet Meclisi, millî ordunun müstesna fedakârlıklarıyla kazanılan Sakarya Meydan Muharebesi'nin kahramanlarını kutlamış ve bütün milletin hislerine tercüman olarak, pek derin olan minnet ve şükranını yüksek aracılığınızla bütün ordu mensuplarına sunmaya karar vermiştir"
17 Eylül 1919 - Atatürk'ün, İstanbul hükümetini destekleyen Eskişehir Mutasarrıfı Hilmi Bey'e telgrafı: "Milletin mukadderatı söz konusu olduğu şu nazik ve mühim zamanda yanlış düşünmesi nedeniyle her ferdinin içi kan ağlayan milletin, mevcut hükümeti tanımamasında, hâlâ ne için muhalefet ediyorsunuz? Bir millet ferdi olduğunuzu unutuyor musunuz? Bu telgrafı alır almaz sizin de bir millet ferdi olmak üzere, hemen millî arzuya uymanızı ve millî kongre bildirisine bağlı kalarak mevcut hükümet ile ilişkinizi keserek bütün işlerinizde Heyet-i Temsiliye'ye başvurmanızı ihtar ederiz; aksi takdirde millî arzuya az bir zaman bile karşı koyamayacaksınız Sizden millî arzuya uymanızı rica ederiz"
İngiliz Yüksek Komiseri Amiral J de Robeck'in, Lord Curzon'a raporu: "Hükümet ve İtilâf Devletleri kuvvetsizdir Mustafa Kemal'in hareketi Anadolu'da müstakil bir cumhuriyete doğru gelişiyor!"
17 Eylül 1916 - Atatürk'ün, sabah, Doğu cephesinden Silvan'a dönüşü
17 Eylül 1916 - Allied offensive on the Salonika Front
17 Eylül 1916 - Atatürk'ün, sabah, Doğu cephesinden Silvan'a hareketi
17 Eylül 1914 - Atatürk'ün, Sofya'dan Dr Tevfik Rüştü (Araş) Bey'e I Dünya Harbi'nin seyri ve geleceği hakkında görüşlerini ve kişisel duygularını yansıtan mektubu: "Pekâlâ bilirsiniz ki benim bütün hayatımda, bu ana kadar takip ettiğim gaye hiçbir vakit şahsî olmamıştır Her ne düşünmüş ve her neye teşebbüs etmiş isem daima memleketin, milletin ve ordunun nam ve menfaatine olmuştur Hiçbir zaman şahsımın sivrilmesini ve üste çıkmasını göz önüne almamışımdır"[Kocatürk]
17 Eylül 1910 - Mustafa Kemal, Fransa'da yapılan Pikardi manevralarına Türk Ordusu temsilcisi olarak katıldı





18 EYLÜL


Atatürk İzmir’de (10 Eylül - 1 Ekim 1922)


18 Eylül 1938 - Atatürk'ün, Dolmabahçe Sarayı'nda Başbakan Celâl Bayar'ı kabulü, hükümetçe hazırlanan 4 yıllık yeni ekonomik plân hakkında görüşmesi ve söyledikleri: "Bizim bu ve buna benzer işleri başarmamız için en çok üç sene süremiz vardır; ondan evvel de fırtına kopmaz demiyorum Ne yapacaksak bu dar müddetin içine sıkıştırmaya bakmalıyız Bütçe filân düşünmeye gerek yoktur; memleketin bütün kuvvet kaynaklarını seferber ederek bu işleri yapmak lâzımdır"
18 Eylül 1937 - Atatürk'ün, akşamüzeri otomobille Keçiören ve Çubuk Barajı'na bir gezinti yapması, dönüşte Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne uğraması, daha sonra Marmara Köşkü'ne gelişi
Atatürk'ün, İsmet İnönü ile beraber akşam trenle Ankara Çiftlik istasyonundan İstanbul'a hareketi
Atatürk'ün, trenin hareketinden kısa bir süre sonra vagon salonunda İsmet İnönü ile yalnız görüşmesi: "Mesai arkadaşlığımıza bir müddet ara vermemiz uygun olacaktır"[Kocatürk]
18 Eylül 1931 - İlk sesli Türk filmlerinin (İstanbul Sokaklarında, Kaçakçılar) seslendirme işlemlerini Paris’te tamamlayan Darülbedayi sanatçıları İstanbul’a döndü
Atatürk'ün, "Vatandaşİçin Medenî Bilgiler" adlı iki ciltlik eser hakkında Başbakan İsmet (İnönü) Paşa'ya yazısı: "Kitaplar yazılırken ve yazıldıktan sonra bizzat ilgilendim; bunların, yazılmalarında izlenen amaçlara hizmet edecek kıymet ve nitelikte olduklarını bilhassa kaydederim Bundan başka bu kitapların memlekette yurttaşlara okutulması için ilgiyi artıracak her tedbirin kıymetli olacağı görüşündeyim"
18 Eylül 1929 - Atatürk'ün, gece Ertuğrul yatı ile Yalova'dan İstanbul'a dönüşü
18 Eylül 1928 - Atatürk'ün, Samsun'dan Amasya'ya gelişi, bir süre sonra Turhal yolu ile Tokat'a hareketi
Atatürk'ün, Tokat'a gelişi ve geceyi burada geçirişi
18 Eylül 1927 - Atatürk'ün, Dolmabahçe Sarayı'nda Lahey'den dönen Adalet Bakanı Mahmut Esat (Bozkurt) Bey'i kabulü
Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'nda Trakya bölgesini teftişten dönen Milli Savunma Bakanı Recep (Peker) Bey'i kabulü
18 Eylül 1924 - Atatürk'ün, Lâtife Hanımla beraber saat 1430'da Hamidiye kruvazörü ile Rize'den Giresun'a hareketi
Atatürk'ün, Rize'den ayrılırken, medreselerin açılmasını is*teyen bir hoca heyetine bağırarak söyledikleri: "Mektep istemiyorsunuz; halbuki, millet, onu istiyor Bırakınız, artık bu zavallı millet, bu memleket evlâdı yetişsin! Medreseler açılmayacaktır; millete mektep lâzımdır!"
Atatürk'ün, medreselerin tekrar açılması için kendisine dilekçe veren iki müftüye cevabı nedeniyle tebriklerini sunan İzmir Milletvekili Mahmut Esat (Bozkurt) Bey'e telgrafı: "Gezdiğim ve gördüğüm her yerde millet, cehalete ve taassuba harp ilânı halindedir Uygarlık ve ilerleme yolunda bir an kaybetmeye izni yoktur Paslı beyinlerin şuursuz sözleri, anide milletin müşterek ve müthiş feveranıyla bunalmaktadır Bunu gözlerimle gördüm" [Kocatürk]
18 Eylül 1922 - Batı Anadolu'nun Yunan Ordusundan tamamiyle temizlenmesi
Atatürk'le görüşmek üzere İcra Vekilleri Heyeti Başkanı Rauf Bey ve Hariciye Vekili Yusuf Kemal Bey'in, hükûmet adına İzmir'e gitmeleri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı
İstanbul'dan bir torpido ile İzmir'e gelen Fransız Yüksek Komiseri General Pellé'nin, Atatürk ile görüşmesi
Atatürk'ün, "Chicago Tribune" muhabiri John Clayton'a İzmir'de demeci: "Misak-ı Millîmizde sebat ediyoruz Bütün Türk toprağında gerçek bağımsızlık istiyoruz Bizim için artık kapitülâsyonlar mevcut değildir"
İstanbul'da İngiliz Orduları Başkomutanı General Harington'un, İngiltere Savunma Bakanlığı'na telgrafı: "Kararlı bir tutumla Mustafa Kemal Boğazları ve İstanbul'u ele geçirmekten caydırılabilir Çanakkale mevzilerimizi durmadan güçlendiriyoruz Donanmanın topları da bana epeyce yardım edecek(!)"
İngiliz Kabinesi'nin toplantısı ve bazı kararlar alması: "Akdeniz Orduları Başkomutanı, Mustafa Kemal'in Anadolu'dan Trakya'ya kuvvet geçirmesini önlemekle görevli olacaktır Savunma Bakanlığı, General Harington'a takviye yetiştirmek için gerekli önlemleri alacaktır" [Kocatürk]
Atatürk'ün, İzmir'de sohbet esnasında İkdam gazetesi muhabiri Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) Bey'e söyledikleri: "Milli Mücadelemizin bu safhası kapanmıştır Şimdi ikinci safhasını açmamız gerekiyor!"
Batı Anadolu'nun Yunan Ordusundan tümüyle temizlenmesi
İtilaf Devletleri'nin İstanbul ve Boğazlar çevresindeki işgal bölgelerinin tarafsızlığına uyulması hakkında TBMM hükümetine notası
Erdek'in kurtuluşu
18 Eylül 1921 - Yunan birlikleri Eskişehir'e doğru çekilmeye başladı
Atatürk'ün, Sakarya Zaferi'ni takiben cepheden Ankara'ya dönüşü
Atatürk'ün, Sakarya Zaferi nedeniyle Batum halkının tebriklerini sunan Batum Başşehbenderi Aziz Samih (İlter) Bey'e teşekkür telgrafı
18 Eylül 1920 - Halkçılık programı mecliste okundu Programa karşı eleştiriler yoğunlaştı
7 bölgede en kısa sürede İstiklal Mahkemesi kurulması hakkında TBMM kararı
Atatürk'ün, 13 Eylül 1920'de Meclis'e sunduğu "Halkçılık Programı'nın Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okunması (Bu program, incelenmek üzere özel bir komisyona gönderilmiş, daha sonra 20 Ocak 1921 tarihli ilk Anayasa bu programdan doğmuştur) [Kocatürk]
18 Eylül 1919 - Atatürk'ün, vilâyetlere İstanbul hükümetinin demeçlerine inanılmaması gereğini hatırlatan genelgesi: "İktidar mevkiine meşru bir kabine geçinceye kadar İstanbul'la resmî ilişkiler kesilmiş bulunduğundan, oradan gelebilecek her türlü demecin gerçek dışı sayılacağışüphesizdir"
18 Eylül 1917 - Atatürk'ün, Halep'ten -İstanbul'da bulunan- Bahriye Nazırı ve 4 Ordu Komutanı Cemal Paşa'ya telgrafı: "7 Ordu hedefinin değişmesi, memleketin hayatına ilişkin araştırma ve incelemeye değer yeniden bazı hususların söz konusu olmasını gerektirmiş bulunuyor Yolculuk esnasındaki görüşmemizde aynı fikirde olduğumuz gerçeklerin savunulmasında gerek görürseniz görüşlerimi bildirmeye hazırım" (Belgede tarih bulunmamaktadır; olayların seyri söz konusu telgraf tarihinin, muhtemelen 17 ya da 18 Eylül 1917 olmasını gerektirmektedir) [Kocatürk]

18 Eylül 1915 - Almanlar'ın Vilna'yı alması
Champagne ve Artois'de ikinci Fransız saldırısı
18 Eylül 1910 - Mustafa Kemal, Fransa'da yapılan Pikardi manevralarına Türk Ordusu temsilcisi olarak katıldı


- 16 Ekim -



16 Ekim 1927
Cumhuriyet Halk Partisinin ikinci büyük kongresinde Büyük Nutkunu okurken

15 – 20 Ekim 1927
Gazi Mustafa Kemal, Büyük Nutkuna başlarken

16 Ekim 1938 - Atatürk, ilk ciddî komaya 16 Ekim 1938 günü girmiş ve bu koma hali 17 ve 18 Ekim günleri de devam etmiş, 19 Ekim günü ise yavaş yavaş komadan çıkmıştır

16 Ekim 1934 - Atatürk'ün, Fransız devlet adamlarından Poincare'ın ölümü nedeniyle eşine ve Fransa Cumhurbaşkanı Albert Lebrun'a başsağlığı telgrafları

16 Ekim 1930 - Atatürk'ün, Çankaya'da Romanya Elçisi Jean Çarp ve Yugovlavya Elçisi Nechich'in güven mektuplarını kabulü ve Elçilerin söylevlerine cevap konuşmaları
16 Ekim 1927 (Ekim 15-20) - Gazi Mustafa Kemal'in CHP İkinci Kurultayın'da Tarihi Büyük Nutku'nu söylemesi
Büyük Nutuk (15-20 Ekim 1927): Atatürk'ün Büyük Nutku 1919-1927 yılları arasında geçen olayları belirtmektedir Kendisi tarafından 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında 6 günde 36,5 saat içinde TBMM salonunda milletvekilleri huzurunda okunmuştur İlk baskısı belgelerle birlikte eski Türkçe olarak 846, yeni Türkçe olarak 1280 sayfadır Birçok baskısı yapılmıştır
16 Ekim 1925 - Atatürk'ün, trenle İzmir'den Konya'ya hareketi
Atatürk'ün, saat 1700'de İzmir'den Uşak'a gelişi, Belediye'yi, Şefkat Yurdu'nu ziyareti, gece hareketi
16 Ekim 1924 - Atatürk'ün, Yozgat'ta Vilâyet'i ve Belediye'yi ziyareti, Vilâyette yapılan toplantıda ilgililerden şehrin sorunları hakkında bilgi alması, Yozgat'ın kazalarında doktor olmadığını, Memleket Hastanesi'nde de yalnız bir operatör bulunduğu*nu öğrenince söyledikleri: "İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirlerdeki doktorları, milletin hayat ve sağlığı ile ilgilendirmek çarelerini bulmalıyız!" [Kocatürk]
Topkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı
16 Ekim 1922 - Atatürk'ün, Ankara'dan Bursa'ya gelişi ve coşkuyla karşılanışı
Atatürk'ün, Bursa'da BelediyeHeyeti'ni kabulü ve konuşması: "Üç buçuk sene süren bu mücadeleden sonra ilim açısından, maarif açısından, iktisadiyat açısından mücadelemize devam edeceğiz ve eminim ki, bunda da muvaffak olacağız!"
16 Ekim 1921 - Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda, Fransızlarla yapılacak antlaşmayla ilgili görüşmeler esnasında konuşması: "Şimdi bendeniz için olduğu gibi, bütün arkadaşlarımız için de ölçü, Misak-ı Millî'dir Misak-ı Millî'yi darbeleyen bir antlaşmayı kabulde mazuruz"
16 Ekim 1920 - Atatürk'ün, Sovyet Rusya'nın antlaşma için Van ve Bitlis'in Ermenilere bırakılması teklifi üzerine Moskova'da bulunan Bekir Sami (Kunduh) Bey'e talimatı: "Gerek Büyük Millet Meclisi'nin ve gerek onun güven ve itimadına sahip bulunan Bakanlar Kurulu'nun, coğrafî, askerî ve iktisadî hiçbir ilke ile izahı ve bağdaştırılması mümkün olmayan söz konusu teklifi her ne pahasına olursa olsun kabul edemeyeceği"[Kocatürk]
16 Ekim 1918 - Atatürk'ün, Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'nın 15 Ekim 1918 tarihli telgrafına cevabı: "Barış gecikecektir, barışa kadar çok buhranlı anlar geçireceğiz Bu devrede vatana faydalı olabilirsem düşüncesiyle Harbiye Nezareti'ni istemiştim Yoksa barışa kavuştuktan sonra onun huzur ve sükûnu içinde Harbiye Nazırlığı'nı benden çok mükemmel yapacak kişiler bulunabilir Buna nazaran barıştan sonra işbirliğimizi hiç de zorunlu, hattâ gerekli görmüyorum"
16 Ekim 1919 - Atatürk'ün, -İstanbul'dan gelecek olan Salih Paşa ile görüşmek üzere- Sivas'tan Amasya'ya hareketi
Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın, Atatürk'e telgrafı: "Mebuslar Meclisi'nin İstanbul'da açılmasıgereğini arz ederim; aksi halde İstanbul'un hükümetsiz olduğunu gösterecektir"
16 Ekim 1915 - İstanbul'dan Atatürk'e gönderilen otomobilin, Anafartalar Grubu Karargâhı'na getirilişi
16 Ekim 1912 - Bingazi Umum Komutanı Binbaşı Enver Bey'in, Atatürk'ün Balkan Harbi'nde görev almak üzere Trablusgarp'tan ayrılma izni istediğine dair Başkomutanlık Kurmay Başkanlığına yazısı

Mustafa Kemal ATATURK!