Bay Öküzle Bay Ahmet

Bir zamanlar, ülkenin birinde bir Ahmet Bey varmış Arpa, mısır, saman alışverişi yaparmış Çok zenginmiş Zenginmiş ama, har vurup harman savurmayı da sevmezmiş Tutumlu bir kişiymiş Karısı, bigün Ahmet Bey'e,

- Çocuğun ayakkabısı eskidi Yeni ayakkabı almak gerek demiş

Ahmet Bey, karısına kızmış:

- Bu nasıl iştir? Annem bana iki üç yılda bir ayakkabı alırdı da babam yine kızardı «Bizim zamanımızda bir ayakkabı beş on yıl giderdi» diye söylenirdi «İnsanlarda namus kalmamış, her şeyi çürük çarık yapıyorlar» derdi Şimdi bizim oğlumuz iki ayda bir ayakkabı paralıyor Sende hiç mi insaf kalmadı?

Kadın,

- Suç benim değil, demiş, ayakkabıyı eskiten ben değilim Kadın bu kızgınlıkla oğluna çıkışmış:

- Sen ne biçim çocuksun Baban da, ben de bir ayakkabıyı iki yıl giyerdik Şimdiki zamanın çocuklarında hiç insaf kalmamış iki ayda bir ayakkabı eskitilir mi?

Oğlan,

- Suç benim değil, demiş, siz de biliyorsunuz, ben eskiden bir ayakkabıyı bir yıl giyerdim Sonra ancak altı ay giyebildim Şimdi herşey bozuldu yeryüzünde Bir ayakkabı iki ayda paramparça oluyorsa ben ne yapayım? Satıcılarda ahlak kalmamış Çürük ayakkabı satıyorlar

Anne ile oğul, her zaman ayakkabı aldıkları satıcıya gitmişler Neden çürük ayakkabı yaptığını sormuşlar Satıcı,

- Bunun suçu benim değil, demiş Ayakkapların çürüklüğünden şikayetçi olan bir siz değilsiniz Herkes de sizin gibi Ben de bu çürük ayakkapları beğenmiyorum Ama ne yapayım ki, şimdi zaman değişti insanlarda ahlak kalmadı Kunduracılar, hep böyle çürük kundura yapıyorlar

Kunduraların çürüklüğünden o denli çok yakınmış ki, satıcı da, kunduracıya gidip, neden sağlam kundura yapmadığını sormuş Kunduracı,

- Bunda benim suçum yok, demiş Ben kundura yapmak için aldığım gereçlere, eskisinden daha çok para veriyorum Ama ne kadar çok para versem işe yaramıyor Eski insanlar daha namusluydu Sağlam gereç satarlardı Şimdiki köseleler, deriler çürük dayanıksız Bunda benim hiç suçum yok

Kunduracı sinir içinde, deri kösele aldığı tüccara gitmiş Neden dayanıksız, çürük deriler, köseleler sattığını sormuş Derici,

- Benim hiç suçum yok, demiş Ben dayanıksız deri, kösele satıp da, alıcılarımı kaçırmak ister miyim? Ama zaman değişti kardeşim Şimdi insanlarda ahlak, namus kalmadı Kaç deri fabrikası değiştirdim Hepsi de kötü, dayanıksız deri yapıyor

Derici, işi bu kadarla bırakmamış Alışveriş ettiği fabrikanın sahibine gitmiş

- Sizin çürük derileriniz, köseleleriniz yüzünden ben utanılacak duruma düşüyorum demiş

Fabrikanın sahibi de,

- Ne desen doğru, kardeşim, demiş Ama benim hiç suçum yok Eski zamanlarda fabrikamızda işlemek için aldığımız ham deriler sağlam çıkardı Şimdi insanlarda hiç ahlak kalmamış Hem eskisinden pahalı, hem de çürük deri satıyorlar

Fabrikanın sahibi, kendisine ham deri satan tüccara, gelen şikayetleri anlatmış Deri tüccarı,

- Çok doğru, demiş, şimdiki deriler eski deriler gibi sağlam çıkmıyor Ama derilerin sağlam olmaması benim yüzümden değil Biz bu derileri mezbahaya kasaplık hayvan getiren sürü sahiplerinden alıyoruz Eskiden, insanların ahlakı gibi, aldığımız deriler de sağlamdı

Deri tüccarı da, kendisine öküz derileri satan sürü sahibine çıkmış Sürü sahibi,

- Bunda benim suçum yok, demiş Şimdi zaman değişti Yalnız insanların ahlakı değil, öküzlerin derisi de bozuldu Ben size kendi derimi satsam, neden çürük deri satıyorsun diye bana kızmaya hakkınız var Ama ben size kendi derimi değil, öküzün derisini satıyorum inanır mısınız, öküzlerde bile namus kalmadı Suç benim değil, öküzün

Sürü sahibi, sürekli şikayetler karşısında, mezbahaya götüreceği öküzlerden birini yakalamış Ona şöyle söylemiş:

- Beni tüccara karşı utandırmaktan hiç sıkılmıyor musun? Senin yüzünden bana çıkışıyorlar Siz öküz milletinin derileri eskiden daha sağlam olurdu Şimdi deriniz bile bozuldu

Öküz, boynunu bükmüş, şöyle söylemiş:

- Bunda biz öküzlerin en küçük suçumuz yok İşte, beni ele alın Ben, bütün gücümle, etimle, boynuzumla, gübremle, derimle sahibime yararlı olmaya çalışıyorum Nasıl olsa insanlar beni kesip derimi yüzecekler Hiç insanlara daha sağlam, daha kalın deri vermek istemez miyim? Ama ne yapayım ki zamanlar değişti şimdi Bizim derilerimiz, babalarımızın derileri gibi sağlam, dayanıklı olmuyor Ama buna ben ne yapabilirim? Derimi kalınlaştırmak, sağlamlaştırmak elimde değil Önüme arpa diye koydukları şeyin yarısı toprak, kum Saman diye çürümüş ot veriyorlar Hem de eskiden verdiklerinin yansı kadar bile değil Bu kadar yemle işte bu kadar deri olur

Öküz, derisinin aşağılanmasından çok üzülmüş O üzüntüyle, sahibine gitmiş:

- Neden bana iyi bakmıyorsun? demiş, hem az, hem de karışık, bozuk yem veriyorsun Kemiklerim irileşmiyor, derim kalınlaşmıyor Senin yüzünden suçu öküzlere yüklüyorlar

Öküzün sahibi şöyle demiş:

- Doğru söylüyorsun ama suç benim değil Biliyorsun, benim küçük tarlamdan çıkan arpayla saman hayvanlarıma yetmiyor Ben de gidip, arpa tüccarı Ahmet Bey'den sizin için saman, arpa alıyorum Bay Öküz, şimdi dünya değişti Namuslu kişi kalmadı Arpa tüccarı Ahmet Bey, hem fiyatları artırdı, hem de karışık, katkılı mal satıyor Ben de sana eskisi kadar bol ve iyi yem veremiyorum

Adam, Öküz'ün sözlerine öylesine alınmıştı ki, hemen tüccar Ahmet Bey'e gitmiş Neden hayvan yemlerini karışık, bozuk, pahalı sattığını sormuş

Tüccar Ahmet Bey de,

- Çok doğru söylüyorsun, demiş Ama benim bunda hiç suçum yok İnsanlarda ahlak kalmadı Zamanlar çok değişti Eskiden oğluma aldığım bir ayakkabı bir yıl giderdi Şimdikiler iki ay zor dayanıyor Hem daha pahalı, hem de çürük Yalnız ayakkabı mı? Elbise de, giyecek de, yiyecek de, herşey buna göre Çoluk çocuğumun geçimini sağlayabilmek için, başkaları bana ne yapıyorsa, ben de onlara öyle yapmak zorunda kalıyorum Ama bunu istemeden yaptığıma inan Benim hiçbir suçum yok

Tüccar Ahmet Bey, o kızgınlıkla kunduracıya gitmiş Kunduracı, fabrikaya, fabrikanın sahibi ham dericiye, ham derici sürü sahibine, sürü sahibi Öküze, Öküz kendi sahibine, Öküz'ün sahibi Tüccar Ahmet Bey'e gitmiş Herkes birbirine,

- Çok doğru söylüyorsun ama, bunda benim hiç suçum yok Şimdi zamanlar değişti İnsanlarda namus, ahlak diye bişey kalmadı demiş

Onlar ermiş muradına, biz çıkalım tahtaboşa


Aziz Nesin