Artvin Resimleri Artvin Yaylaları Doğa Görüntüleri / Artvin Doğal Güzellikleri

Türkiye’deki 34 Milli Park alanından birisi olan Hatila Vadisi








kaynak: GeldiK http://wwwgeldikcom/karadeniz-bolgnzaralarihtml (Artvin Hatila Vadisi -Artvin Hatila Vadisi Manzaraları)
Milli Park sahası, merkez ilçe sınırları içerisinde, Hatila Vadisi'ndeki Hatila Deresi ve birçok yan derelerini içerir


Hatila Vadisi Milli Parkı, Artvin ili merkez ilçe sınırları içerisinde Çoruh Nehrinin ana kollarından birisi olan Hatila Vadisi ve birçok yan derelerini içermektedir


Vadi yaklaşık 25 km uzunluğunda olup, birçok yan dereyle beslenmektedir








Ulaşım


Artvin il merkezinden 10 kmlik stabilize bir yol ile ulaşılır


Kaynak Değerleri:





Vadi boyunca değişik kayaç türleri görülmekle birlikte, bu kayaçların hemen hepsi derinlik volkanizmasının ürünüdür Hatila Vadisinin genel karakteri; V tipi, dar tabanlı, genç vadi özelliğindedir


Vadi boyunca litolojik farklılıklardan kaynaklanan eğim kırıkları ortaya çıkmıştır Bu eğim kırıkları, akarsuda şelalelerin oluşumunu sağlamıştır


Vadi yatağının derine doğru aşınmasının daha kuvvetli olması sebebiyle vadi yamaçlarının eğimi %80, hatta bazı kesimlerde %100 e ulaşmıştır Yamaçların gerek fiziksel parçalanma ve kütle hareketleri, gerekse yan dere ve seyelanlarla işlenmesi sonucu vadide çok haşin bir topoğrafya ortaya çıkmıştır Bu topoğrafya, vadinin orta kesimlerinde kanyon ve boğaz tipi vadi oluşumunu sağlamıştır






Vadinin orta ve yukarı ağzında çok zengin ve yoğun olan vejetatif örtü, bünyesinde çok çeşitli bitki türlerini barındırmaktadır Bu türler içerisinde dikkati çeken belirgin özellik bitki örtüsünün genel olarak Akdeniz iklim karakterini yansıtmasıdır Dolayısıyla buradaki bitki örtüsü relikt bir özellik gösterir Ayrıca bitki türleri içerisinde endemik karakterde olanlar da vardır Bu türlerin sayısı 500 ü geçmektedir
kaynak: GeldiK http://wwwgeldikcom/showthreadphp?t=61619 (Artvin Hatila Vadisi -Artvin Hatila Vadisi Manzaraları)






Hatila Vadisi zengin bir fauna da içermektedir Bu fauna içerisinde en çok rastlanan yaban türleri; ayı, domuz, tilki, porsuk, yaban keçisi, sansar, çakal, atmaca, kartal, dağ horozu, Hopa engereği ile akarsularda alabalıktır Hatila Vadisinin gerek ilginç jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ve gerekse özgün bitki toplulukları yöreye ülkemizde nadir rastlanan bir alan özelliğini vermektedir Ayrıca bu doğal öğelerin birleşimi sonucu eşsiz peyzaj güzellikleri ortaya çıkmakta ve bu durum da zengin rekreasyonel potansiyel arz etmektedir


Görünecek Yerler:






Milli parka ismini veren Hatila Vadisi ile yan kollarındaki küçük vadiler, zengin bitki çeşitliliği ve yaban hayatı ile ziyaretçileri etkileyecek niteliktedir


Mevcut Hizmetler:
Milli park sahası içerisinde ziyaretçilerin günübirlik ve kamp kullanımı için belirlenmiş yerler bulunmaktadır







Konaklama:
Milli park, Artvin il merkezine 10 km uzaklıkta olup, Artvin'de konaklamak mümkündür
__________________

Mahalli Kutlama Adı : Salikvan Yayla Şenliği
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Salikvan
Kutlama Tarihi : Ağustos




GELENEKSEL KUTLAMA PROGRAMLARI
Mahalli Kutlama Adı : Kafkasör Kültür ve Sanat Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Kafkasör
Başladığı İlk Tarih : 1980
Kutlama Tarihi : 27 Haziran - 1 Temmuz
Süre : 5 Gün
Mahalli Kutlama Adı : 2 Hopa Kültür Sanat ve Deniz Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Hopa
Kutlama Tarihi : 1-5 Temmuz
Süre : 5 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Sidere Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Arhavi (Derecik)
Başladığı İlk Tarih : 1988
Kutlama Tarihi : Ağustos ayı


Mahalli Kutlama Adı : Şavşat Sahara Pancarcı Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat İlçesi
Kutlama Tarihi : 31 Temmuz-2 Ağustos
Süre : 3 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Aşık Efkari Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : İlçe Merkezi
Başladığı İlk Tarih : 1990
Kutlama Tarihi : 18-25 Haziran
Süre : 1 Hafta
Mahalli Kutlama Adı : Kültür Sanat Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Arhavi
Kutlama Tarihi : 20-22 Temmuz
Süre : 3 Gün
Mahalli Kutlama Adı : Aros Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Kılıçkaya
Kutlama Tarihi : 21-23 Temmuz
Süre : 3 Gün

Mahalli Kutlama Adı : Yayla Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Tekkale Köyü
Kutlama Tarihi : 22 Temmuz


Mahalli Kutlama Adı : Meydancık Satave Gevrek Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat
Kutlama Tarihi : Ağustos


Mahalli Kutlama Adı : Macahel Kafkas Arı ve Bal Festivali
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Borçka
Kutlama Tarihi : 13 - 20 Ağustos
Süre : 8 Gün


Mahalli Kutlama Adı : Geleneksel Karakucak Güreşleri
Kutlamanın Yapıldığı Yer : Şavşat
Kutlama Tarihi : 25 Şubat
Süre : 1 Gün

ve belirli kurallar uygulanmaktadır Güreş sırasında güçsüz görülen boğa arenadan çekilmesi halinde yenik kabul edilir, güreş meydanında ayrılan bölümden ilgililerce uzaklaştırılır Böylece Kafkasör Boğa Güreşleri, kendi kuralları içinde güç gösterisi olarak bir spor ve şenlik ortamına dönüşür
Dünyada bir eşinin daha görülmediği ve duyulmadığı bu güreş türü yöreye özgü kalıcı özellikleri de beraberinde getirmektedir

Karçal ve Arsiyan Yaylaları

Türkiye ile Gürcistan arasında yer alan dağlarda yer alan bu yaylalar, geçit kuşlarının göç yolları üzerinde bulunması, endemik bitki çeşitliliği ve uygun trekking parkurları ile Artvin'deki görülebilecek yerlerdendir

Mersivan Yaylası

Artvin merkezini çevreleyen Genya Dağı eteklerinde bulunan Mersivan Yaylası, ormanlarla çevrili geniş düzlükleri olan bir yayladır

Eko Turizmi

Dünyada "Kültürel ve Doğal Kaynakların" korunması çalışmaların yükseldiği günümüzde Artvin, mükemmel korunmuş tabiatı ile önem kazanmaktadır Dünya Bankasınca finanse edilen Çevre ve Orman Bakanlığınca yürütülen "Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi" ( GEF II ) projesi içinde değerlendirilen ve proje kapsamında Türkiye'de bulunan dört noktadan biri olan Camili (Maçahel) Havzası, Artvin sınırları içinde yer almaktadır Ekoturizm ancak "Kültür ve Doğa" olanakları ile oluşturulabilecek bir turizm şeklidir Artvin de bir bütün olarak; dereler, göller, ormanlar, vadiler, dağlar ve ekolojik zenginliği ile bir doğa cenneti, renkli folklorik yapısıyla da bir kültür kentidir Bu özellikleriyle Artvin, Türkiye'nin Ekoturizm merkezlerinden biri olmaya adaydır

Yayla Turizmi

Artvin geneline dağılmış bulunan yaylalarda, ahşap ve taş mimarinin en güzel örnekleri bulunmaktadır Artvin yaylaları, ormanlarla kaplı dağlar üzerinde, gür akarsuların geçtiği yemyeşil düzlüklere yayılmıştır Bu yaylaların tümünde çadır/kamp imkanları mevcut olup bazılarında da pansiyonlar bulunmaktadır
Sportif Olta Balıkçılığı

Sportif Olta Balıkçılığı İl genelinde yer alan akarsu ve göllerden özellikle Barhal Çayı'nda,Hatila Deresi'nde, Arhavi Ortacalar Deresi'nde ve Borçka Camili - Maçahel deresi'nde, yüksek kesimlerde yer alan ve halk arasında Karagöl olarak adlandırılan göllerde olta balıkçılığı yapılmaktadır

Av Turizmi

Topraklarının %50'si ormanlarla kaplı olan Artvin'de; ayı, dağ keçisi, yaban domuzu, kurt, tilki, çakal, keklil, bıldırcın ve alabalık gibi türler yaban hayatın başlıca türleridir Yusufeli avlağında Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi av turizmine sunulmuştur

Yusufeli - Çevreli Köyü Rafting Kamp Merkezi
Rafting kamp alanı Yusufeli Çevreli Köyünde 71880 m2 arazi üzerinde kurulmuş olup, 1994 yılında hizmete girmiştir Çevreli Köyü rafting kamp merkezinde Çoruh Nehri'nde Akarsu Sporları yapmak için gelen turistlere kamp hizmeti verilmektedir


Kuş ve Kelebek Gözlemciliği

Hopa, Murgul, Borçka ve Artvin'in yüksek tepeleri geçit kuşlarının geçit yolları üzerinde bulunmaları nedeniyle Mart-Kasım ayları arasında kuş meraklıları için uygun gözetleme yerlerine sahiptirler Yine Artvin ve ilçeleri zengin flora ve faunası ile kelebek meraklıları için potansiyel arz etmektedir Bu yerlere ilgili merkezlerden araç kiralanarak veya köy servisleriyle gidilebilir

Kaleler

İl merkezinden veya bağlı bulunduğu ilçe merkezinden araç kiralanarak veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabildiği bu eserleri ziyaret etmek ücretsizdir
Artvin'de Çoruh Nehri boyunca geçitlere hakim yerlerde eskiden kalma çok sayıda kale ve haberleşme kuleleri mevcuttur Bunların çoğu karakol ve haberleşme görevi yapan küçük kaleler olup vadi boyunca birbirini görebilecek yerlerde kurulmuştur
Artvin (Livana) Kalesi: Ortaçağ'da yörede yaşayan Hıristiyan medeniyetince, yani Bagratlılar tarafından Xyy'da(MÖ 937 Bagratlar) kurulmuş olmalıdır Stratejik konumu itibariyle Osmanlılar zamanında temin edilerek kullanılmıştır
*Artvin Merkez'de *Bakırköy'de Kuvarshan Kalesi
*Sarıbudak Köyünde Melo Kalesi
*Okumuşlar Köyünde Boselt Kalesi
*Ardanuç İlçesinde Ardanuç Kalesi
*Ferhatlı Köyünde Ferhatlı Kalesi
*Kutlu Köyünde Petoban Kalesi
ŞAVŞAT KALESİ

*Şavşat İlçesinde Söğütlü Kalesi

*Kayadibi Köyünde Tukharis Kalesi (744)

*Eskikale Köyünde Ustamis Kalesi

*Yusufeli İlçesi Kınalıçam Köyünde Aşbişen Kalesi

*Tekkale Köyünde Dört Kilise Kalesi

*KöGoogle Page Rankingügören Köyünde Oşnak Kalesi

DÖRT KİLİSE

ARTVİN KALESİ
Kiliseler
Tarihi eser kapsamındaki Kiliseler istenildiği zaman ve ücretsiz olarak ziyaret edilebilir



BULANIK (RABAT)KİLİSESİ
ARDANUÇ'UN 10 KMGÜNEYDOĞUSUNDA BULUNAN BULANIK KÖYÜNDEDİRİÇİNDE BULUNAN GİZLİ BİR GEÇİTLE BULANIK DERESİNE İNİLİRİLÇEYE 23KM UZAKLIKTA OLUP HER MEVSİM GEZİLEBİLİR
Bağcılar Manastırı (Artvin ( Merkez) Bağcılar Köyü):
Ardanuç Kalesi'ni İberya Krallığı merkezi haline getiren Kral Vahtang Gorgaslan (449-499) tarafından kurulur
Köyün girişindeki meyilli arazinin düzeltilmesi sonucu elde edilen alan üzerinde kurulan manastır; kilise , şapel ve diğer yapılardan oluşmakta olup, zamanımıza oldukça harap bir şekilde ulaşmıştır Artvinden kiralanacak bir araçla veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabilir

Pırnallı (Porta) Manastırı (Artvin (Merkez) Bağlık Mezrası) :


Merkez ilçeye bağlı Pırnallı köyünün Bağlık mevkiinde bulunmaktadır Kral 1 Aşot'un torunu Prens Khaouli tarafından 896-918 tarihleri arasında yaptırılmıştır Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşmaktadır Manastırın yerleşim planına bakıldığında Tao Klarjheti bölgesinin o dönemlerdeki en önemli kültür ve dini merkezi olduğu anlaşılmaktadır Manastıra, Artvin-Şavşat karayolunun 30 ncu kmsinden sonra 5 kmlik yaya patika yolla ulaşılmaktadır

Hamamlı Manastırı (Kilise-Camii) (Artvin (Merkez) Hamamlı Köyü):

Manastır, kilisede bulunan kitabelere göre, İberya Kralllığı'nın 945-958 tarihleri arasında krallık yapmış olan Sumbath tarafından mimar Gabriel'e yaptırılmıştır XIV yy'a kadar manastır olarak faaliyetini sürdüren yapı, XVI yy'da camiye dönüştürülmüştür 1958 yılında kısmen tamir geçirerek, son şeklini almıştır Halen Hamamlı Köyü'nün camisi olarak işlevini devam ettirmektedir
Artvinden kiralanacak bir araçla veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabilir

Kaçkal Manastırı) (Artvin (Merkez) Alabalık Köyü): Rahip
Grigor Kanzda tarafından VIII yy'ın sonunda Bagratlılar Döneminde kurulduğu o döneme ait yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır Yer yer tahrip olmasına rağmen halen ayakta olan yapı, herhangi bir amaç için kullanılmamaktadır
Alabalık Köyü'nün (Veranabağ) Dere Mahallesi (Ahalt) sınırları içerisinde, meskun mahalden uzak, oldukça meyilli arazi üzerinde yükselen kaya kütlesi eteğine, mimari beceri ve zorlamalarla inşa edilen yapı, sadece kiliseden ibarettir
İl merkezinden veya bağlı bulunduğu ilçe merkezinden araç kiralanarak veya köy servisleriyle ulaşım sağlanabildiği bu eserleri ziyaret etmek ücretsizdir Tarihi değeri olan başlıca camiler şunlardır:


(Merkez) Camii (Artvin) :
Büyük bir bölümü baştan sona kadar yenilenen ve çeşitli onarımlar geçiren cami, ilk olarak Hicri 1277/1278 (M1860/1861) tarihinde, Artvin halkı tarafından inşa edilmiştir Zamanla ibadet yapılmayacak hale gelen yapı, 1954 yılında temele kadar yıkılarak 1957-1958 yılları arasında, aynı yerde bugünkü cami ibadete açılmıştır Hicri 1282 (M1865) tarihli minber ve vaaz kürsüsü orijinal yapıya aittir
ARTVİN MERKEZ CAMİİ
Zeytinlik (Merkez) Camii (Zeytinlik Köyü):
Cami, kitabesine göre Hicri 1272 (M1857) tarihinde Saliha Hanım tarafından yaptırılmıştır Kuzey yönündeki rüzgarla yıkılan ve aynı zamanda minare olarak da kullanıldığı söylenen Çınarın ardından, yaklaşık 20 yıl önce Kuzeydoğu köşesine bugünkü minare eklenmiştir Yakın zamanda herhangi bir onarım görmeyen yapı, orjinalliğini muhafaza ederek işlevini sürdürmektedir

Tarihi özellikteki diğer camiler ;

Artvin Merkez'de Salih Bey Camii (1793)
Salih Bey Camii:
Artvin'in Korzul mahallesindedir Yerli halk arasında buna Korzul Camii de denmektedir Livane Sancak Beyi Salih Bey tarafından yaptırılmıştır
İskender Paşa Camii:
Eski camiler arasında en önemlisidir Ardanuç - Adakale'de (eski Ardanuç) olup Ardanuç fatihi olan İskender Paşa tarafından 1551 yılında yaptırılmıştır
Balcıoğlu Camii:
Artvinli usta Reisoğullarından Hasan Ağa tarafından yaptırılmıştır
Demirkent Camii:
Yusufeli ilçesinin Demirkent köyündedir ve ahşaptır
Dikyamaç Camii:
Arhavi ilçesinde ahşap ve kesme taşla yapılmış olması ve sağlamlığı ile dikkat çekmektedir

__________________

BARHAL ÇAYI
ŞAVŞAT SUYU
Şavşat İrİlİ ufaklı 13 deresİ bulunması İle su zengİnlİğİne sahİp bİr İlçemİzdİrŞavşat Deresİ Ortaköy deresİnİn kaynağı olup Ardanuç deresİyle bİrleşerek Çoruh Nehrİ'ne kavuşurKaynağını Sahara Dağlarından alarak Şavşat suyuna bİrleşİr

GÖLLER



Artvİn'de,İrİlİ ufaklı çok sayıda göl vardırBunların çoğu buzul vadİlerİnİn dİplerİnde oluşmuştur ve genellİkle Karagöl adıyla anılırÖnlerİ moren yığınıyla dolu olan bu göller derİndİrÇoğunda bol alabalık bulunan ve doğa harİkası olan bu göllerİn en önemlİlerİ Şavşat ve Borçka'da bulunan ve Karagöl adıyla anılan göllerdİr


KARA GÖL

YERALTI ZENGİNLİKLERİ


Artvİn İlİ toprakları,maden yatakları oluşumuna elverİşlİ bİr bölgede yayılmıştırÜlkemİzİn en zengİn bakır madenİ yatakları Artvİn'de bulunur
Maden Tetkİt ve Arama Enstİtüsü'nce ;Merkez İlçede altın,Ardanuç İlçesİnde Manganez,Borçka ve Murgul'da Bakır,Pİrİt ve Manganez,Şavşat'ta Bakır,Kurşun,Çİnko ve Manganez,Yusufelİ İlçesİnde de Lİnyİt kömürü açısından zengİn rezervlerİn bulunduğu tespİt edİlmİştİr

İKLİMİ


Artvİn'İn İklİmİ,yeryüzü şekİllerİnİn özelliklerİ nedenİyle bölgelere göre çeşİtlİlİk göstermektedİrKıyı kesİmlerİnde ılık ve yağışlı bİr İklİm tİpİ egemendİrBuna karşın,İl'İn İç bölgelerİne doğru,yüksek kesİmlerde kışlar süreklİ ve bol karlı,yazlar serİn geçerÇoruh Vadİsİ'nİn derİn tabanında kıyıya oranla daha az yağışlı,kışları fazla sert olmayan bİr İklİm tİpİ vardır

BİTKİ ÖRTÜSÜ


Artvİn İl topraklarının yaklaşık % 55'İnİ (390000 ha)ormanlık alanlar kaplamıştırİldekİ ormanların büyük bölümünü İğne yaprakları ağaçlar oluşturmaktadırBölgede,yüksek dağların eteklerİnden üst kısımlara doğru gİdİldİkçe,önce yapraklı türler,sonra İğne yapraklılar görülmektedİr
MACAHEL VADİSİ CEHENNEM DERESİ

AKARSULAR


İl sınırları İçİnde bulunan akarsular İkİ bölümde İncelenİrBİr kısmı asıl ırmak olan Çoruh nehrİ'nİn kollarını meydana getİrİrken bİr kısmıda İl sınırları İçİnde ve İl sınırları dışında Karadeniz'e dökülen nehİrlerdİrBaşlıcaları şunlardır;
ÇORUH NEHRİ
İlİn en büyük akarsuyu olan Çoruh Nehrİ,Mescİt Dağları'ndan kaynağını alarak,Bayburt'u geçtİkten sonra Yusufelİ İlçesİnİn Yokuşlu köyünün mevkİİnde İl sınırına gİrerSu kavuşumu denİlen yerde Oltu suyu İle bİrleşİrYusufelİ yakınlarında Barhal Deresİyle bİrleşen Çoruh Nehrİ kuzeybatı yönüne gİrerArtvİn yakınlarında Ortaköy suyunu,Borçka'da Murgul suyunu - İçkale suyunu ve Kaynarca suyunu alarak Muratlı Bucağını geçerek ,Batum'un güneybatısında Karadenİz'e dökülürÇoruh Nehrİ'nİn uzunluğu 376 kmolup,354 kmsİ sınırlarımız İçerİsİndedİr
OLTU ÇAYI
Karga pazarı Dağları'ndan kaynağını alırYusufelİ yakınlarında Tortum çayı İle bİrleşİrGüralp kayası denİlen yerde Çoruh Irmağına kavuşur
TORTUM ÇAYI
Kargapazarı Dağları'ndan kaynağını alırTortum Gölü'ne gİrİp çıktıktan sonra Yusufelİ yakınlarında Oltu Çayı İle bİrleşİr
BARHAL ÇAYI
Kaçkar Dağları'ndan kaynağını alırErzİncan, Yüncülerİ Çevrelİ ve Dört Kİlİse derelerİnİ alarak Çoruh Nehrİ'ne

KARÇALLAR

KÜRDEVAN DAĞI

OVALAR


İl sınırı İçerİsİnde ova özellİğİ gösteren yerler hemen hemen yokturİl topraklarının ancak %02 alanını kaplayan düzlüklere rastlanırKıyıda akarsu bİrİkİntİlerİnİn meydana getİrdİğİ alüvyal ovalara rastlanmazÇünkü dağların denİze bakan yamaçlarında kaynaklarını alan Hopa ve Arhavİ Deresİ'nİn suları az ve uzunlukları kısa olduğundan bİrİkİntİ ovalarının büyüklüğünü sınırlamıştırBütün bunlara rağmen Hopa İlçesİnde,Sundura Dere'sİnİn ağzında ve Arhavİ İlçesİnİn Kabİrse Dere'sİnİn ağzında bİrer küçük delta ovalar oluşmuştur

YAYLALAR



İl topraklarının yaklaşık % 51 'İnİ kaplarArtvİn'İn başlıca yaylaları;
1Güneydoğusundaki bölgede bulunan Yusufelİ,Zeytİnlİk ve Ortaköy Derelerİnİn oluşturduğu çİzgİnİn Meşelİ,Kurudere,Düzenlİ,Kİreçlİ, Yığılı, Kapik, Irmaklar, Bülbülan , Çamlıca, Hanlıköy,Ballı ve Yoncalı yaylaları

ERENLER KÖYÜ YAYLASI
2Muratlı-Borçka,Artvİn-Ortaköy Deresİ İle Gürcİstan arasında kalan bölgedekİ,TaşköGoogle Page Rankingü,Meydancık,Mısırlı,Oba yaylaları
3Merkez İlçe-Zeytİnlİk-Yusufelİ İlçesİ çİzgİsİnİn kuzey ve kuzeybatısında kalan bölgedekİ Keşoğlu,Çamlık,Mağara,İneklİ,Kocakarılı,D İkme ve Taşkınlık yaylaları sayılabİlİr

YUSUFELİ YAYLASI

VADİLER


Artvİn İlİ yüzey şekİllerİ,genellİkle yer altı kırılmaları ve volkanİk faalİyetler sonucunda meydana gelmİştİrVadİlerİn bİr bölümü İse bu tektonİk kırılmalar sonucunda meydana gelen fay ve çİzgİlerİne uyarak oluşmuş dağ sıralarını bİrbİrİnden ayıran dağlara paralel çİzgİler halİndedİrİl'de bulunan vadİlerİ İkİ ana kısma İncelemek mümkündür;
1Asıl Çoruh Vadİsİ
2Çoruh ırmağı kollarının meydana getİrdİğİ vadİler,
Çoruh Vadİsİ :
Çoruh ırmağının İl sınırına gİrdİğİ yerden başlayıp Muratlı Bucağında İl sınırını terk ettİğİ yere kadar uzanan 150 kmuzunluğunda bİr vadİdİrGenellİkle çok dar ve derİn "V" ve "U" şeklİnde boğazlar halİnde uzanırZeytİnlİk-Yusufelİ ve Zeytİnlİk Muratlı arası olmak üzere İkİ bölümden meydana gelİr
Dİğer Vadİler :
1Ardanuç Dere'sİ Vadİlerİ : Vadİ tabanı Ardanuç İlçesİnde nİspeten genİştİrİlçe merkezİnİn 7 kmkuzeybatısında bulunan Cehennem Dere'sİ tİpİk bİr kanyon vadİdİr500 muzunluğunda 70 mgenİşlİğİnde ve 6 mderİnlİğİndedİrArdanuç suyuna açılırDünyada sayılı kanyon vadİlerİ arasında yer alır
2Ortaköy Vadİsİ : Şavşat İlçesİnİn sularını boşaltan İrİlİ ufaklı çayların meydana getİrmİş olduğu bu vadİ zengİn bİtkİ örtüsüyle kaplıdır
3Altıparmak Vadİsİ : Barhal Dere'sİnİ takİp ederEn genİş yerİ 3 mdir
4Murgul Vadİsİ : Murgul Dere'sİnİn meydana getİrdİğİ bu vadİnİn tabanı dİğer vadİlerİn tabanlarına göre daha genİştİr

__________________