Çocuklarda Beslenme - Enerji İhtiyacı -Çocuklara Beslenme Önerileri

ÇAY
Besleyici değeri olmayan bu içeceğin çocuğun beslenmesinde yeri yoktur Aksine diğer gıdaların ve özellikle demirin bağırsaktan emilmesini engelleyerek çocuğa zarar verebilir
9-12 aylık bebekte beslenme:
Bu yaşa kadar anne sütünün tamamlayıcısı olan ek besinlerin bu dönemde çocuğunuz için “asıl besin” özelliği taşıdığını unutmayınız Bu dönemde yetişkinler için pişirilen ev yemeklerinin çoğunluğu püreler halinde az baharatlı aztuzlu olarak bebeğe verilebilir Bebeğin günde bir kez etli gıda alması yeterlidir Çocuğunuzu bir yaşına aile ile birlikte meme iskemlesini sofraya yaklaştırarak yemek yemeye alıştırınız Kendi kendisine yemesine fırsat tanıyınız Bunun için sebze meyva köfte patates vBulletin Yiyecekleri küçük parçalar halinde hazırlayarak önüne koyunuz
Bebeğinizi beslemeye başlamadan önce ikinizde oturun sakin ve bebeği cesaretlendirecek biçimde onunla konuşun Davranışlarınız ve konuşmalarınızla onu sıkmayın Beslenmeye başlamadan önce onun ağzını açmasını bekleyin Bebeğiniz kendi elleriyle / parmaklarıyla mamasını tutmak isteyebilir ona bunu yapması için izin verinyenme hızını bırakın bebeğiniz kendisi ayarlasınherğün herşeyi yemek istemeyebilir Sevmediği besinleri bir süre vermeyin tekrar aynı besini bebek açken deneyin Çocuğunuz için herzaman zevkli ve özenli bir yemek ortamı hazırlayınız
Her zaman yemeklerin soluk borusuna kaçma tehlikesi vardır Böyle bir durum ile karşılaştığınızda hemen çocuğunuzu başaşağıya çevirin ve sırtına her iki kürek kemiği arasına kuvvetlice vurunuz Böylece öksürük ile kaçan madde çıkar Eğer bu başarılı olmazsa yüzünü yere çevirip boğazını uyararak kusturunuz Hiç bir zaman elinizi bebeğin boğazına sokmayınızbu dönemde bebeklerin dişleri hergün temiz bir tülbentle silinmelidir
7 Aylık Bebek İçin Örnek Menü
Sabah uyandığında Anne sütü
Sabah Anne sütü ve 6- 10 tatkı kaşığı muhallebi
Öğle 6-10 tatlı kaşığı meyva veya sebze püresi ve anne sütü
İkindi 6-10 tatlı kaşığı meyva püresi +bir çay bardağı yoğurt
Akşam Anne sütü
Gece 6-10 tatlı kaşığı muhallebi anne sütü
*Sabah muhallebi yerine kahvaltı verilebilir
*Bebek isterse

9 Aylık Örnek Menü
06:00 – 06:30 Anne sütü
08:00 – 09:00 Kahvaltı1 çay bardağı meyva suyu (evde yapılmış) Yarım yumurta sarısı 1 tatlı kaşığı peynir 1tatlı kaşığı yağ 1 tatlı kaşığı reçel veya pekmez 4-5 bisküvi
12:00- 13:00 1 kase kıymalı veya tavuk etli sebze püresi+ anne sütü
16:00- 16:30 ikindi 1 kase yoğurt + yarım meyvanın püresi veya bisküvi
19:30- 20:30 Akşam 1 kase muhallebi + anne sütü

12 Aylık Örnek Menü

Uyanınca Anne sütü
Sabah Kahvaltı
1 çay bardağı şekersiz süt (120 ml)
½ kibrit kutusu peynir 1 yumurta (gün aşırı) 1 tatlı kaşığı reçel veya pekmez ½ ince dilim ekmek veya 2-3 adet bisküvi

Ara 1 çay bardağı meyva püresi

Öğle 5 –6 silme kaşığı kıymalı sebze püreleri (kıymalı dolma içleri terbiyeli veya sebzeli köfteler sebzeler tavuk veya balık kuru baklagil püreleri ikindi 8-10 yemek kaşığı yoğurt ekmek evde yapılmış bir ince dilim kek veya 2-3 bisküvi

Akşam 6 yemek kaşığı meyva püresi
8 –10 yemek kaşığı muhallebi veya öğlenin aynısı
Anne sütü

Memeyi Elle Sağma Teknikleri
· Sağmaya başlamadan önce;
· Ellerinizi mutlaka yıkayınız
· Sağılan sütü biriktirmek için temiz bir fincan yada geniş ağızlı kavanoz hazır bulundurun
· Sütü sağarken yanınızda sütün hızlı fışkırdığı durumlarda ellerinizi silmek üzere temiz bir bez yada kağıt mendil bulundurun
· Eger bebeğinizden uzkta iseniz sütünüzü sağarken bir fotoğrafına bakmak sağmayı kolaylaştırabilir
· Olabildiğince rahat olmaya çalışın
· Ortamın çok sıcak yada soğuk olmamasına dikkat edin
· Çalışan anneler sütlerini sağdıktan sonra kapağı ve şişesi 5 dakika kaynatılarak mikroplardan arındırılmış cam kavanozlarda saklanmalıdırlar Anne sütü oda ısısında 6 saat buzdolabı rafında 24 saat derin dondurucuda 6 ay değerini kaybetmeden bekletilebilir Saklanan anne sütü hiç bir zaman kaynatılmamalıdır Bu sütler kullanılmadan önce kavanoz içinde sıcak suda bekletilerek ısıtılmalıdır
Sütün sağılması sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar;
· Küçük parmak göğüs duvarına dayalı ve diğer parmaklar açık bir şekilde memeyi alttan destekleyerek meme ucuna doğru yerleştirilir İşaret parmağı kahverengi kısmının altında tutulur
· Baş parmak meme üzerinde kahverengi bölgenin hemen üstüne yerleştirilir
· Baş ve işaret parmaklar alttaki dokuyu hissedecek şekilde hafifçe bastırılır meme dokusundaki küçük kalınlaşmalar yada parmakların arasında üzüm salkımı gibi hissedilen yapılar(süt havuzcukları) bulunmaya çalışılmalıdır Bunlar genellikle kahverengi halkanın sınırları içinde ve meme başının altındadır
· Süt havuzcuklarından sütü boşaltmak için parmaklar arasında sıkma ve serbest bırakma tekniği uygulanır Bu hareket düzenli tekrarlanmalı hızı basıncı ritmi anne istegine ğöre ayarlanmalıdır
· Yeterli sütü boşaltabilmek için parmaklar memenin kahverengi kısmının etrafında hareket ettirilmelidir Bu şekilde memede hazır bulundurulan süt kolayca boşaltılır
· Meme çok hassas bir doku olduğu için sıvama şeklinde hareketlerden ve sert el hareketlerinden çekinilmelidir
· Genellikle 80-90 ml süt elde etmek için sağma işlemi için 15-20 dakika gerekir Sağma işleminin başlangıcında süt hemen gelmeyebilir Bu durumda anneler endişelenmemeli işleme devam etmelidirler
Sağma tekniğini mükemmelleştirecek bazı ek bilgiler;
· Sağma işleminden önce ılık bir duş alınması veya gögüse sıcak havlu konulması işlemi kolaylaştıracaktır
· Memeyi sıkıp bırakma tekniği uygulanırken memenizin göğüs duvarına doğru nazikçe bastırınız
· Süt akışını arttırmak için öne doğru eğilip memeleri hafifçe sallamak size kolaylık sağlayacaktır
· Memenizi iki yandan hafifçe bastırınız Bir elinizi düz olarak memenizin üzerine diğerini de yine düz olarak altına yerleştirip ellerinizi hiç hareket ettirmeden aynı anda sıkıştırma ve serbestleştirme tekniğini uygulayabilirsiniz Parmaklarınızla memenin kenarından başlayarak meme ucuna doğru hafif dairesl hareketler yapmanız size yardımcı olacaktır
· Sıkıp bırakma tekniğini yukarıdaki hareketlerle beraber düzenli tekrarlayınız
· İki memedende gelen sütü eş zamanlı olarak ağzı geniş bir kaba sağabilirsiniz Bunu yapmak için memelerinizi aşağıya doğru sarkıtmak öne doğru eğilmek gerekiyor Böylece memenin alt bölgelerinden de sütünüz boşalır Sütün sağılacağı kabı dizlerinizin arasına koyun Bu durumda ellerinizi daha rahatça kullanabilirsiniz
6-9 aylık bebekte beslenme:Yalnız anne sütü ile beslenen ek gıdalara en erken 4 aydan sonra başlanır 4-6 ay arasında bebek teterli kilo alıyorsa yanlız anne sütü ile beslemeye devam devam ediniz ve ek besinlere 6 aydan sonra başlayınız Bu dönemde çocuğunuza verdiğiniz ek gıdalara anne sütünün tamamlayıcısı olduğunu unutmayınız
Ek gıdalara geçişte özellikle katı gıdaların verilmeye başlandığı dönemde bebekler dilleri ile besinleri itebilir Bebeklerin istem dışı yaptığı bu hareket genellikle 6 aydan sonra düzelir Bebeğiniz ek gıdaları sevmedi diye endişelenmeyiniz Çocukların beslenme durumu en iyi kilo alişları ile değerlendirilir Bunun için çocuğunuzu düzenli olarak sağlık kontrollerine götürünüz








EK BESİNLER
Çocuğunuzu değişik tatlara ve kıvamlara alıştıran ileri yaşlar için kolay yeme alışkanlığı kazandıran besleyici değeri yüksek besimlerdir Bu dönemde verilecek ek besinler meyve püresi sebze püresi muhallebi yoğurt peynir reçel bisküvi ekmek yumurta gibi yiyecekleri içerir

Ek besinler kaşıkla veya bardakla az miktarda başlanarak verilir daha sonra öğün haline getirilir
Yeni deneyeceğiniz yiyecekleri çocuk aç iken alışık olduğu yiyeceklerden önce veriniz
Ek besinlerin hepsine aynı hafta başlamayınız Yeni besinleri en az birer hafta aralıklarla çocuğunuzun beslenme programına ekleyiniz
Yeni verilecek yiyeceklerin alerji yapıp yapmadığına dikkat ediniz Şüphelenilen gıda çocuğa verilmediği zaman belirtilerin geçip geçmediğini kontrol ediniz
Bebeğinize şekere veya reçele batırılmış yalancı meme vermeyiniz
Çocuğunuzun hoşlanmadığı önemli yiyecekleri 2-3 haftalık aralıklarla zaman zaman tekrar vermeyi deneyiniz
Bebeğinize vereceğiniz tüm yiyeceklerin temiz ve taze pişmiş olmasına dikkt ediniz
Ek gıdalara başladıktan sonra öğün aralarında bebeğinize su verebilirsiniz 18 ayın sonuna kadar kaynatılmış su içiriniz

Meyve suyu ve püresi
Elma şeftali üzüm mandalina gibi meyvaların sular tercihen püreleri 1 – 2 tatlı kaşığından başlanarak verilir ve yaval yavaş arttırılır
Hazırlanışı: Çocuğa ilk verilecek meyva mevsimine ğöre elma ve şeftalidir Meyvalar iyice yıkanır kabukları soyulur cam rendede rendelenir Günde bir veya iki kez öğün aralarında olmak üzere yarım muz veya orta büyüklükte bir meyva verilebilir Meyva suyu ve pürelerine şeker eklenmemelidir Meyva püreleri yoğur ile karıştırılarak bir öğün olarak verilebilir

Muhallebi: Bebeğiniz 4 – 6 aylıkta başlanır Genellikle akşam öğünü olarak 18:00- 20:00 saatleri arasında verilir Muhallebi pastörüze süt yada hazır mamalarla hazırlanabilir
Hazırlanışı: 1 su bardağı pastörüze inek sütü yaklaşık 3 tatlı kaşığı pirinç unu 2 tatlı kaşığı şeker ile yapılırpirinç unu soğuk sütün bir kısmı ile iyice ezilir Kalan süt eklenşr ve karıştırılarak pişirilir İnmeye yakın şeker ilave edilir

Hazır mama (formül süt) ile hazırlanışı: 1 su bardağı su ve yaklaşık 3 tatlı kaşığı pirinç unu karıştırılarak su muhallebisi yapılır Ateşten indirilir hafif soğuduktan sonra 6 ölçek hazır mama toz halinde katılır Gerekirse tel süzgeçten geçirilir

Sebze çorbası ve püresi
5-6 aylarda muhallebiye başladıktan 1-2 hafta sonra ancak iyi kilo alan bebeklerde muhallebiden önce genellikle öğle öğününde 1-2 tatlı kaşığından başlanarak yavaş yavaş arttırılarak verilir







hafta (sebze çorbası): 4 su bardağı su 2 orta boy havuç 1 orta boy patates 1 tatlı kaşığı pirinç konarak 45-50 dakika ağzı kapalı kapta pişirilir Düdüklü tencerede pişireceksiniz 1 su bardağı su ile 15 dakika pişirmek yeterlidir Tel süzgeç veya blenderden geçilir Bu sulu çorba önce yarım çay bardağı ile başlanır çocuğun isteğine göre yavaş yavaş arttırılarak verilir Doyacak miktarda yiyebilene dek öğünler anne sütü ile tamamlanır

2 hafta(basit sebze püresi): Yukarıdaki gibi daha az su ile ve 1 tatlı kaşığı zeytinyağı konarak pişirilir Hauvçlar patetesler tamamiyle ezilerek püre haline getirilir

3 hafta (karışık sebze püresi): Mevsim sebzeleri eklenerek içerik zenginleştirilir Küçük kaplarda 1-2 gün buzdolabında saklanabilir Ancak yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak maydonoz pazı vBulletin) günlük ilave edilmelidir Yeşil yapraklı sebzeleri içeren çorbalar birkereden fazla ısıtılmamalıdır Bebek 6-7 aylık olunca hazırlanan sebze püresine tepeleme bir çorba kaşığı kıyma (3 kez çekilmiş) eklenenebilir

YOĞURT
Genellikle ikindi öğününün ek gıdası olan yoğurt muhallebi yerine de verilebilir
Hazırlanışı: Süt kaynatılır elin dayanabileceği sıcaklığa (40 c) kadar soğutulur Bir litre süte 1-2 çorba kaşığı süt içinde sulandırılmış bir çorba kaşığı yoğurt maya olarak eklenir ve yavaşça karıştırılır Hareket ettirmeksizin sıcak bir yerde 4 saat bekletilir

Kahvaltı
Çocuk yukarıdaki besinlere alıştıktan sonra kahvaltıya başlanır
Hazırlanışı: Hazır mama (formül süt) veye pastörize inek sütü peynir reçel yada pekmez ile hazırlanır Tuzu çıkarılmış peynir ve reçel süt içinde ezilir ve karışıma ekmek içi katılır Önce 1-2 tatlı kaşığı olarak başlanır ve giderek arttırılır Bir yaşından önce bal verilmemelidir Kahvaltıya arzu edilirse 1 çay kaşığı tereyağı eklenebilir Kavaltı yarım ince dilim ekmek yerine 2-3 bisküvi ilede hazırlanabilir

YUMURTA
Katı pişmiş bir yumurta sarısı çocuk kahvaltıya aliştırdıktan sonra (8 ayda) 1 çay kaşığı olarak beslenme programına eklenir yavaş yavaş miktarı arttırılır Bir hafta sonunda bebek tam bir yumurta sarısını yiyebiliryumurta sarısı alıştırma süresinde katı daha sonra kayısı kıvamına verilebilir Alerjisi olmayan çocuklara yumurtanın beyazıda verilir

ET
7-8 aylarda tepeleme çorba kaşığı pişmiş kıyma veya orta boy ince bir biftek veya derisiz tavuk parçası sebze püresi hazırlanırken içine eklenir

TAHILLI ÇORBALAR
Çocuğa değişik tatları öğretmek açısından 8 mercimek yoğurt yayla acısız tarhana çorbaları verilebilir
Köfte: Baharatsız olarak hazırlanmış ızgara köfte veya terbiyeli sebzeli köfteler 8 ayda verilebilir
Pilav makarna ve dolmalar: 8 aydan sonra bebeklerin hareketleri artar Kalori ihtiyaçlarını karşılamak için 8 aydan sonra pilav makarna verilebilir Sebze püresi yerine dolma verilebilir

BALIK(kılçıksız)
8 ayda öğle öğünlerinde püre şeklinde et yerine değiştirilerek verilebilir

KARACİĞER
8 ayda öğle öğünlerinde et ile değiştirilerek 15 günde birkez olmak üzere verilebilir
Hazırlanışı: Kuzu koyun veya dana ciğeri kullanılır Karaciğer az tuzlu suda haşlanır zarı çıkarılır ve püre şeklinde sebze püresinin içine eklenir

Vitaminler

Çeşitlilik ve değişiklik temeline oturtulmuş bir beslenme gerekli tüm vitaminleri yeterli miktarlarda içerir

A vitamini(retinol ve karotin): A vitamini besin maddelerinde iki değişik biçimde yer alır Hayvansal besin maddeleri büyük miktarda doğrudan yararlanılabilecek A vitaminini (retinol) içerir Bitkisel besin maddeleri ise A vitamininin ilk basamağını(karotin) içerir Karotin beslenme açısından daha az değerlidir ve organizma tarafından retinole göre daha kötü kullanılır Retinol miktarı yüksek olan besin maddeleri karaciğer tereyağı margarin ve yumurtadır Önemli karotin taşıyanlar ise havuç lahana türleri ıspanak yeşil fasulye kırmızıbiber yeşil salata maydanoz kayısı mandalina ve şeftalidir

B1 vitamini(tiyamin): Bolca karbonhidrat ve az yağ içeren bir beslenme biçiminde bedenimiz bol yağlı bir beslenmeye kıyasla daha çok B1 vitaminine ihtiyaç duyar Bolca B1 vitamini içeren besinler domuz eti jambon karaciğer böbrek tam tahıl ekmekleri ve baklagillerdir

B2 vitamini(riboflavin): Bu ihtiyaç öncelikle süt ekşimik(çökelek) peynir ve ikincil olarak da et ve ekmekten elde edilir

C vitamini(askorbik asit): Meyve ve sebze önemli C vitamini taşıyıcılarıdır Önemli ölçüde C vitamini içeren bitkisel besinler ise patates kırmızıbiber lahana türleri karnabahar ıspanak ve meyve türlerinden de siyah frenküzümü çilek limon portakal vBulletin Edinilmiş tecrübelere göre çiğ meyve yiyenler C vitaminini genellikle patates ve öteki sebzelerden alanlara kıyasla C vitamini ihtiyaçlarını daha kolaylıkla ve bollukla karşılayabilirler Patatesten ve öteki sebzelerden kazanılan C vitamininin niceliği ve niteliği ise bu sebzelerin bekletilme koşullarına ve pişirilme biçimlerine göre değişiklikler gösterir Sebzelerin alışılmışın dışında uzun süre yıkanmaları ve patatesin suda bekletilmesi durumlarında da C vitamininin önemli bölümü yitirilebilir Bu sebzelerin uzun süre pişirilmeleri ve uzun süre sıcak tutulmaları da C vitamini kaybına yol açar

D vitamini(kalsiferol): Büyüme çağında organizmanın özellikle kemik gelişimi için D vitaminine ihtiyacı vardır D vitamini deri tarafından üretilir Balık yağları ringa balığı yumurta sarısı krema karaciğer tereyağı ve margarin önde gelen D vitamini taşıyıcılarıdır








0-6 ay da beslenme:İlk ayda yanlızca anne sütü ile beslenen bebekler ishal zatüre gibi bulaşıcı hastalıklara daha az yakalanırlar ve daha sağlıklı büyürler İlk 6 ay bebeğinizi yanlızca anne sütü ile besleyiniz Bu aylarda anne sütü ile birlikte verilen ek besinler bebeğin emme gereksinimini azaltacağından anne sütünden yeterince yararlanmasını engeller İster hastalık durumu olsun ister hava çok sıcak olsundört aydan önce bebeğinizin anne sütü dışında suya yada başka sıvılara (bitkisel çaylar meyva suyu gibi) ihtiyaç yoktur

Doğumdan sonra ilk günlerde salgılanan anne sütü çok besleyicidir bebeğinizi sık sık (bir- iki saat arayla yada ağladıkça) emzirerek bu sütten yararlanmasını sağlayınız Anne sütünde bütün vitaminler vardır yeterli olmayan yanlızca D vitaminidir anne sütü ile beslenen bebeklere 4 haftadan başlayarak doktorunuzun vereceği D vitamini içeren damla yada şurubu düzenli kullanınız

Emzirirken bebeğinizin yüzü omuzları ve vücudu memeye dönük burnu meme ucu hizasında olmalıdır Kendinizde rahat bir pozisyonda oturunuz Bebeğinizin yalnız meme ucu değil meme ucu etrafındaki koyu renkli bölümüde kavramasına dikkt ediniz Bu şekilde hem bebek iyi emer hemde meme ucunuz zedelenmez

Bebeği emzirirken göğüs uçlarında acıma çaltak gibi durumlar görülebilir Bu durum çoğu kez bebeğin yalnızca meme ucunu emmesinden kaynaklanır Böyle bir sorun ile karşılaştığınızda bebeğinizi yukarıda belirtilen teknikle emzirmeye devam edin göğüslerinizi kuru tutun Geçmezse veya hemşireniz ile görüşünüz

Hem emzirmede ilk gelen süt daha az yağ içeren “önsüt” tür Bebek emmeyi sürdürdükçe sütün bileşimi değişir yağ miktarı artar En fazla yağ içeren süt emzirmenin sonunda salgılanan süttür bu süte “son süt” denir Bebeğin hem ön süte hemde son süte ihtiyacı vardır Bebek memeye doğru yerleştirilip doyana ve memeyi kendisi bırakana kadar memede tutulursa hem ön sütü hemde son sütü alır Bebek daha emmek istiyorsa ikinci memde verilebilir Eğer bir meme ile beslenmiş ise bir sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir İki meme verilmişse bir sonraki öğüne son verilen taraftan başlanır Bir çpk bebek tek memeyi 5-10 dakika emmekle doyar ve uyur Bazı bebekler ise 20-30 dakikadan önce emmeyi bırakmazlar

Tüm annelerin sütü yaralıdır Sütünüz size sulu gelebilir bu anne sütünün özelliğidir Anne sütü ile beslenen bebekler her beslenmeden sonra az miktarda kaka yapabilirler Bu durum normaldir endişelenmeyiniz

Göğüslerinizde süt yapımını arttıran en önemli etmen bebeğinizin sık aralıklarla ve yukarıda belirtildiği şekilde uygun teknikle emzirilmesidir Emziren anneler her zaman sütyen giymelidirler Sütyen bol ve pamuklu kumaştan yapılmış olmalıdır Göğüslerin boşalmış olması ile süt yapımı artar Bu nedenle bebeğinizi sık besleyiniz Bebeğinizin emmediği durumlarda göğsünüzü elinizle sıkarak yada bir süt pompası kullanarak boşaltınız
Anne sütünün yetersiz olduğu düşüncesi ile doktora danışmadan bebeğinize yeni bir besin vermeyinizbaşka bir besin vermek gerektiğinde bunun nasıl hazırlanacağını iyice öğreniniz ve temizlik kurallarına çok dikkat ediniz Bebeğin yeterince anne sütü aldığı haftada en az 150 gr kilo alması ve günde en az 6-7 kez bezini ıslatması ile anlaşılır
Emzirme Dikkat Edilmesi Gerekenler
· Emzirmeye başlamadan önce ellerinizi yıkayınız
· Her gün banyo yaomayan anneler meme başlarını günde bir kez yıkamalıdırlar Her emzirmeden önce meme başlarını silmeye gerek yoktur
· Emzirirken meme ucu ve etrafındaki kahverengi halkanın çocuğun ağzını tamamiyle kapatacak şekilde olmasını sağlayınız
· Bebeğinizi rahat oldugunuz bir şekilde emziriniz Bu yatarken oturuken yada ayakta olabilir Öne eğilmeden bebeği size yaklaştırarak emzirirseniz sırtınızın ağrımasına engel olabilirsiniz Gerekirse sırtınızı ve bebeğin altınıyastık ile destekleyiniz
· Beslenme sıklığını ve süresini bebeğinizin isteğine göre düzenleyiniz Bebeğin sık aralıklarla emzirilmesi süt yapımını arttırır
· Bebeklerini emziren annelerin iyi beslenmesi özellikle anne sağlığı açısından önemlidir Bu nedenle annelerin düzenli ve çeşitli yiyecek guruplarından beslenmeleri gerekmektedir Emziren anne günde en az 2 su bardağı süt veya yoğurt tüketmeli her gün tüm besin gurplarından (meyva sebze ettahıllı yiyecekler) düzenli olarak yemelidir Emziren anneler siğara içmemelidir Çay ve kahve gibi besleyici değeri olmayan ve uyarıcı içecekler almamalı veya az tüketmelidirler Anne bebeğinden ayrı kaldığı zaman memelerini sağarak sütünü biriktirebilir ve bebeğini bol süt ile besleyebilir Bu nedenle emziren her kadın özellikle elle sağma tekniğini bilmelidir

Katı yağlar

Çocuğun beslenmesinde katı yağlar çok önemli görevler üstlenir Biyolojik açıdan en değerli yağlar yaşamsal öneme sahip doymamış yağ asitleri (öncelikle linoleik asit) A D E K vitaminlerini içeren ve sindirilmesi kolay olan yağlardır Tereyağı margarin tohum yağları ve hayvansal yağlar(deri ile et arasındaki yağ tabakası) biyolojik açıdan en değerli yağların başlıcalarıdır Küçük çocukların ve okul çocuklarının beslenmesinde bu tür yağlara ekmek üstüne sürülerek ve yemek pişirmede öncelik verilmelidir Hindistancevizi türü yağlar sızdırılmış yağlar(donyağı) ve içyağı küçük çocukların ve okul çocuklarının beslenmesinde daha az yer almalıdır Tüm besin maddelerinin içinde en çok enerjiye sahip olanı katı yağlardır 1g katı yağda 93 kalori vardır Büyük bir beslenme ihtiyacı küçük miktarlardaki besinlere katı yağ eklenerek giderilebilir Albümine ve karbonhidrata göre daha yavaş sindirilebildikleri için yağlar beslenmede doyurma değerini arttırır İçine biraz yağ eklenen yemeklerin lezzeti de artar Çocuklar için hazırlanacak lezzetli değişik ve besleyici bir yemeğin toplam kalorisinin %35-40’lık bölümünü katı yağlar oluşturmalıdır Çocuklar yemekte fazla yağdan hoşlanmazlar Günümüzün beslenme alışkanlıklarına göre çocukların beslenmesinde yağ oranının çok yüksek olma tehlikesi vardır Besinlerle birlikte fazla miktarda tüketilen yağ bedende yağdoku gelişimini destekler Yağlı sandviçlerle ve tereyağlı ekmeklerle günlük ideal yağ tüketimi kolayca aşılabilir Sandviç hazırlarken ve yemek pişirirken katı yağların ve yağ içerikli besin maddelerinin tüketiminde savurganca davranılmamalıdır

Karbonhidratlar

Yeterince karbonhidrat içermeyen besinlerle çocukların beslenebilmesi mümkün değildir Karbonhidratlar en kolay sindirilebilen besinlerdir ve tüm besinlerin içinde en kısa sürede enerjiye dönüştürülebilenlerdir Çocuklar ihtiyaç duydukları enerjinin en azından yarısını karbonhidrat içerikli besinlerle almalıdır 1g karbonhidrat 41 kalori içerir Tam tahıl ekmek türleri yulaf ezmesi irmik patates baklagiller ve meyveler karbonhidrat açısından zengin çok değerli besin maddeleridir Bu besin maddeleriyle öncelikle B1 B grubu ve C vitaminleri ihtiyacı karşılanmaktadır Yine bu besin maddeleri albümin kalsiyum fosfor demir gibi önemli maddelerin yanı sıra normal bir bağırsak işlevinin sürdürülebilmesi için gerekli olan posaları içerirler Çocukların beslenmesi bu nedenle karbonhidrat ağırlıklı olmalıdır Hamur işleri beyaz ekmek pasta şeker bal marmelat şekerlemeler çikolata dondurma ve öteki tatlılar biyolojik açıdan daha az değerli besin maddeleri olarak tanımlanırlar Meyve suları da bu gruba dahildir Sayılan bu besin maddeleri vitaminler ve önemli besin maddeleri açısından pek değer taşımazlar ayrıca bağırsaklar için çok önemli olan posaları da içermezler Bu nedenle bu besin maddeleri küçük çocukların ve okul çocuklarının karbonhidrat ihtiyacının ancak küçük bir bölümünü karşılamalıdır Tatlılar pastalar ve tatlı meşrubatlar öğün aralarında tüketilmemelidir Bunlar iştahı kapatır ve dişlerin çürümesini hızlandırırlar Özellikle bonbon karamel ve çubuklu şekerlemelerin emilmesi dişleri çok olumsuz etliler En doğrusu şekerli maddelerin çocuklara yemeklerin ardından az miktarda verilmesidir Ama sonra dişler mutlaka fırçalanmalıdır! Çocukların düzenli biçimde diş fırçalamaya mutlaka alıştırılmaları gerekir

Mineraller ve mikro besin maddeleri

Bir çocuğun normal gelişimi ancak tükettiği besinlerde yeterince mineral ve mikro besin maddelerinin bulunmasına bağlıdır Dengeli bir karma beslenme yeterli miktarda mineralleri ve mikro besin maddelerini zaten içerir Sağlıklı çocuklar için minerallerin ve mikro besin maddelerinin ayrıca alınmasına gerek yoktur

Sodyum: Sodyum ağırlıklı olarak tuzdan alınır Tuz ise ekmek salam ve öteki et ürünleri balık konserveleri ve hemen hemen tüm hazır yemeklerde vardır Yemeklere ayrıca tuz serpilmesine ise gerek yoktur Ama ev yemeklerinde genellikle gereğinden fazla tuz kullanılır Lezzeti arttırmak için mutfak baharatlarının kullanılması ise çok daha sağlıklıdır

Kalsiyum: Beslenmede kalsiyum miktarı öncelikle süt tüketimine göre oluşur Küçük çocukların ve okul çocuklarının günlük kalsiyum ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için yarım litre süt (tam yağlı veya yağsız süt veya yoğurt) yeterlidir

Fosfor: Yeterince albümün ve kalsiyum içerikli besinler aynı zamanda yeterli fosforu da içerirler

Demir: Kana kırmızı rengini veren maddenin oluşumu için demir mutlaka gereklidir Bu nedenle beslenmede kesinlikle ihmal edilmemelidir Şu besin maddeleri yüksek oranda demir içerirler:

Sakatat türleri et et ürünleri balık kümes hayvanları yulaf ezmesi tam tahıl ekmekleri baklagiller ve ısırganotu Demir eksikliğine ve kansızlığa karşı en etkili önlem çeşitlilik ve değişiklik temeline oturtulmuş bir beslenme biçimidir

Çocuklarda Beslenme

Genel bilgi

Bedensel ve ruhsal gelişme aşamasında beslenmenin çok önemli etkileri vardır Örneğin küçük yaşlarda uzun süreli yetersiz albümin ağırlıklı bir beslenme önemli bedensel ve ruhsal yeteneklerin gelişimini aksatır Gereğinden fazla beslenme ise bedensel ve ruhsal verimliliği arttırmaz yalnızca yağdokunun aşırı gelişmesini sağlar Tombul bir çocuk ince yapılı bir çocuktan daha sağlıklı değildir Bir hastalık sırasında yağdokuları gelişmiş tombul bir çocuğun daha fazla yedek güce sahip olacağı kanısı doğru değildir İnce yapılı çocuklar daha dayanıklıdır ve genelde pek çok hastalığı daha kolay atlatabilirler Çocukluktaki aşırıbesi alışkanlığı çoğunlukla yetişkinlikte de sürdürülür Yetişkinlikte aşırıbesi ise hastalıklara yatkınlık ve kısa bir ömür anlamına gelir Çocuğun gelişimindeki bebekliği(1 yaşın sonuna kadar) küçük çocukluğu (6 yaşın sonuna kadar) ve okul çocukluğu (7-15 yaş arası) aşamalarının dikkatle izlenmesi gerekir Bu gelişme aşamalarının her birinin beslenmede ayrı bir özelliği vardır

Önemli: Küçük çocukların ve okul çocuklarının beslenmeleriyle ilgili ayrıntıları aşağıdaki bölümde bulabilirsiniz

Öğünler

Bir çocuğa değişik ve iştah açıcı biçimde hazırlanmış çok yönlü yemekler yedirilmelidir Önemli olan öğün saatlerinin belirli bir düzene oturtulmasıdır Arada bir şeyler atıştırmak diye de bilinen zamansız beslenmek çocuklarda iştahın oluşumunu önler Yemekler sakin ve huzurlu bir ortamda yenilmelidir Sağlıklı bir iştahın oluşması için başlıca şart çocuğun dışarıda gönlünce koşup oynaması ve yeterince uyumasıdır







Enerji ihtiyacı

İnsan tam bir bedensel ve zihinsel dinlenme sırasında bile temel tüketim olarak adlandırılabilecek bir enerji harcar Her tür hareketlilik ve gelişme için de ayrıca enerjiye ihtiyaç vardır Bu enerjiyi albümin yağ ve karbonhidrat içerikli besinler sağlar Bedenin her kilosunun günlük enerji ihtiyacı çocukluk yılları boyunca belirli bir azalma gösterir Bunun nedeni temel tüketim ve gelişme için gerekli olan enerji ihtiyacının azalmakta oluşudur Buna karşın günlük enerji tüketimi yaşın ilerlemesiyle paralel olarak artış gösterir 14-15 yaşındaki kızlar enerji tüketiminde günlük 2400-2700 kaloriye ulaşırlar Oğlanlarda ise enerji ihtiyacı ancak gençlik yıllarında yani 15-18 yaşlarında artış göstererek günlük 3000-3500 kaloriye kadar çıkar

Sıvı ihtiyacı

Bedende pek çok önemli işlevi olan su vazgeçilemez bir besin maddesidir Dokuların gelişimi için suya ihtiyaç vardır Metabolizma atıklarını ve tuzları dışkılamada görev yapan idrar su olmadan oluşamaz Bedenin her gün aldığı sıvı miktarının yarısı solunum yolları ve deri üzerinden dışkılanır Bağırsak yoluyla dışkılanan katı dışkının oluşabilmesi için de suya ihtiyaç vardır Çocukların yaşlarının küçüklüğü oranında beden ağırlığının her bir kilosu daha fazla sıvıya ihtiyaç duyar Günlük sıvı ihtiyacının yarıya yakını su ve benzeri içeceklerle karşılanır İhtiyaç duyulan toplam sıvı ihtiyacının öteki yarısı ise tükettiğimiz besin maddelerinde mevcuttur Katı yiyecekler olarak adlandırılan ekmek et peynir ve yumurtadaki sıvı miktarı %40-70 civarındadır Patates meyve ve sebze ise neredeyse %90 oranında su içerir

Albümin

Albümin yaşamsal önemi olan bir besin ve yapıtaşıdır 1 gram albüminde 41 kalori vardır Alınan günlük kalori miktarının %10-12 kadarlık bölümü albüminden oluşmalıdır Dengeli bir besinin içindeki albüminin ise en azından yarısının hayvansal kökenli(süt et balık peynir yumurta) öteki yarısının da bitkisel kökenli( ekmek tahıl ürünleri patates baklagiller sebze) olmasına özen gösterilmelidir 2-3 yaşındaki bir çocuğun günlük hayvansal albümin ihtiyacı 03 litre tam yağlı süt 50g yağsız et ve bir yumurtanın 1/3’i ile karşılanabilir 8-9 yaşındaki bir çocuğun hayvansal albümin ihtiyacı ise 04 litre tam yağlı süt 80g yağsız et ve 20g peynirle 12-14 yaşındaki bir çocuğun hayvansal albümin ihtiyacı ise 05 litre tam yağlı süt 100g et 40g peynir ve yarım yumurtayla karşılanabilir