Bitkilerin Özellikleri ve Şifaları

Bitkilerin Özellikleri ve Şifaları



Acıbakla: ( Lupine / Lupin / Lupine) 10- 100 cm yüksekliginde, sik tüylü, bir senelik bitkiler Yapraklar el seklinde parçali, uzun sapli, 5-9 yaprakçiklidir Çiçekleri dik salkim durumunda, beyaz veya mavimsi renkli, çiçek taç yapragi kelebek seklindedir Yahudi baklasi diye de taninir


Türkiye'de yetistigi yerler: Akdeniz bölgesi, Bursa, Antalya ve Konya çevreleridir


Memleketimizde üç türü bulunmaktadir


Beyaz yahudi baklasi: Beyaz çiçeklidir 120 cm kadar yükseklikte, bir yillik bir bitkidir


Sari çiçekli yahudi baklasi: Vatani, Orta ve Güney Avrupa'dir


Mavi çiçekli yahudi baklasi: Vatani, Akdeniz çevresi memleketleridir



Acıçigdem: ( Herbstzeitlose / Krokus / Colchique / Colchicum / Autumn crocuses) Boyu 10- 30 cm yükseklige ulasan, otsu ve yumrulu bir bitki Sonbaharda morumsu pembe renkli, 6 parçali çiçekler açar Yaprak ve meyvalari ise ilkbaharda ortaya çikar Sonbaharda çiçek açtigindan dolayi halk arasinda ?güz çigdemi? olarak da bilinir


Türkiye'de yetistigi yerler: Türkiye'de pek bulunmaz Avrupa'nin sulak çayirlarinda bol miktarda yetisir




Adamotu: (Alraunwurzel / Mandragore / Mandrake) Mavimsi-mor renkli çiçekler açan, rozet yaprakli ve kazik köklü çok yillik otsu bir bitki Kökleri insana benzedigi için, bu isim verilmistir


Türkiye'de yetistigi yerler: Bati ve Güney Anadolu


Ahlat: (Yabanarmudu / Piraster / Pirus elaegrifolia / Wild pear-tree / Poirier sauvage) Gülgillerden, kendi kendine yetisen ve üzerine armut asilanan bir agaçtir Yemisi iyice olgunlastiktan sonra yenir


Ahududu: (Himbeere / Framboise Common / Rasberry bush) Agaç çilegi ve sultan bögürtleni olarak taninir Haziran-temmuz aylari arasinda beyazimtrak renkli çiçekler açan, 30- 150 cm boyunda, çok senelik, dikenli, çali görünüsünde bir bitkidir Daglik mintikalarin orman ve korularinda tesadüf edilir Gövdesi dalli, dikenli ve yatiktir Yapraklari 3-5 parçali, sivri uçlu, yaprak sapi kivrik dikenlidir Çiçekler ekseriya dallarin ucunda 5-10 çiçekli salkim halindedirler Meyvesi etli ve birçok eriksi tipli meyvelerin biraraya gelmesi ile meydana gelmis, küre biçiminde, kirmizi renkli ve güzel kokuludur Meyveleri temmuz ve agustos aylarinda olgunlasir Çogu çesitleri bahçelerde yetistirilir Umumiyetle sonbaharda 1- 1,5 m aralik birakilmak suretiyle dikilir Ahudutlari her 6-7 senede bir yenilenmelidir


Türkiye'de yetistigi yerler: Ege, Marmara, Karadeniz bölgeleri


Akdiken: (Gemeiner Kreuzdorn / Nerprun Alaterne / Common Buckthorn) Mayis-haziran aylarinda, sari-yesil renkli, küçük çiçekler açan bodur bir agaç Orman ve koru kenarlarinda bulunur Dallari karsilikli, uçlari diken halindedir Yapraklari karsilikli ve saplidir Çiçekler küçük demetler halinde bir araya toplanmistir Küre seklinde ve bezelye büyüklügündeki meyvasi evvela yesil, olgunlukta morumsu-siyah renk alir


Türkiye'de yetistigi yerler: Bolu ve Trabzon civari


Anason: (Anis / Anis / Anise) Haziran-agustos aylarinda, beyaz renkli çiçekler açan, 50- 60 cm yüksekliginde, bir senelik bitki Gövde dik, silindir biçiminde, içi bos, çok dalli, tüylü ve üstü çizgilidir Alt yapraklari uzun sapli, oval veya kalb biçimindedir Çiçekler bilesik semsiyelerde toplanmislardir Meyveleri armut seklinde küçük, üzeri tüylü, yesilimsi sari renklidirBasta Ege bölgesi olmak üzere bütün Anadolu'da bahçelerde yetistirilir Kültür anasonunun vataninin Anadolu oldugu tahmin edilmektedirMeyvalarinda nisasta, müsilaj, sabit ve uçucu yag bulunmaktadir Uçucu yag miktarlari bitkinin cinsine ve yetistigi yerin sartlarina baglidir Uçucu yagin % 80-90'i anetoldür Anetol, zehir etkili fakat bu etkisi çok olmayan bir maddedir Meyvelerinden su buhari distilasyonu ile elde edilen anason yagi, hemen hemen renksiz ve karakteristik kokuludur Anason tipta midevi, bagirsak gazlarinin tesekkülünü önleyici, hazmi kolaylastirici ve gögüs yumusatici olarak kullanilir Ayrica nefes darligi, öksürük ve kalb çarpintisi rahatsizliklarinda da etkilidir Anason yüksek dozda alindiginda bas agrisi, uyusukluk, görme zorlugu yapar Daimi kullananlarda anisizm hastaligina sebeb olur Bilhassa çocuklara uyku vermede, midede tesekkül eden gazlari gidermede çok faydalidir Bebekler için bir çay kasigi tohum bir bardak suya olmak üzere çay olarak hazirlanir Yemeklerden önce veya süte katilarak bir kaç çay kasigi verilir Büyükler % 1-2'lik çayini günde 2-3 bardak alabilir


Türkiye'de yetistigi yerler: Bütün Anadolu


Andızotu: (Atgözü / Kizilagaç / Inula / Inula helenium / Annuèe inule) Bilesikgillerden, menli yerlerde yetisen, 1 metre kadar sapi olan bir çesit ottur Yapraklari büyük, yumusak ve yuvarlaktir Çiçekleri sari renkte olup, aci ve kokuludur Kökü kalindir Meyveleri küçük, fistik kozalagina benzer


ArarotMaranta nisastasi / Arrow-root) Sicak iklimlerde yetisen "Maranta" adli kamistan veya ona benzer baska bitkilerin köklerinden çikarilan beyaz bir tozdur Nisastadan daha incedir Kokusu ve tadi yoktur


ArdıçWacholder / Geniévre / Juniper) Kisin yapraklarini dökmeyen daimi yesil agaçlardan Yapraklari küçük pulsu veya igne seklinde olup 1- 2 cm uzunlugundadir Bir evcikli veya iki evcikli bitkilerdir Ardiç yemisi diye anilan kozalaklari disi agaçlar üzerinde bulunur Ardiç türleri kozalaklarinin büyüklügüne, rengine ve özellikle her kozalagin içinde bulunan tohumlarinin sayisina göre birbirinden ayirt edilir


Çesitleri ve kullanildigi yerler: Sicak iklimlerde ve korunmus alanlarda agaç gibi büyümesine karsilik, soguk bölgelerde çali manzarasindadirlar Genel olarak odunu yumusak ve dayaniklidir Kursun kalem yapilir Kerestesi de demiryolu traversi olarak kullanilir


Bütün Kuzey Yarimküre'de yetisen 60 türü vardir Memleketimizde 8 ardiç türü yetismekte olup önemlileri sunlardir:


Katran ardici (Juniperus oxycedrus): Trakya ve Anadolu'da yaygindir Çali veya küçük bir agaç seklindedir Yapraklari üçlü ve baticidir Kozalaklari kirmizimsi olup iki tohumludur Dallarindan elde edilen katrani cilt hastaliklarinda kullanilir


Adi ardiç (Juniperus communis): Memleketimizde Trakya bölgesinde tesadüf edilen çalimsi veya küçük agaçlardandir, yapraklari baticidir Kozalaklari mavimsi siyah renkli, üç tohumludur Idrar söktürücü olarak kullanilir


Bodur ardiç (Juniperus nana): Memleketimiz daglarinda, özellikle Kuzey Anadolu daglarinda genis topluluklar meydana getirir Kozalaklari mavimsi siyah renklidir Yenir ve idrar söktürücü özelliktedir


Kokar ardiç (Juniperus foetidissima): Dogu Akdeniz Bölgesi agacidir Memleketimizin daglik yerlerinde yetisir Sürgünleri dört köseli, kozalaklari mavimsi siyah renkli, 1-2 tohumludur Yapraklar ezildigi zaman fena kokular çikarir


Yüksek ardiç (Juniperus excelsa): Memleketimizin daglik bölgelerinde yetisir Sürgünleri dört köseli degildir Kozalaklari mavimsi siyah renkli, 4-6 tohumludur


Finike ardici (Juniperus phoenicea): Bati ve Güney Anadolu'da yetisen çalimsi, bodur agaçlardandir Kozalaklari kizilimsi kahverengi, 4-9 tohumludur


AslanağazıKurtagazi / Tavsandudagi / Anthirinum / Linaire / Muflier) Türlü renklerde yetisen güzel görünümlü bir bitkidir Kokusuzdur Daha ziyade süs bitkisi olarak kullanilir


Kullanildigi yerler: Balgam söktürür Bronsitte rahatlik verir


Aslandişi: (Yabani acimarul / Karahindiba / Taraxacum officinalis / Dent de lion / Dandelion) Bilesikgiller familyasindan, yol kenarlarinda, çayir ve hendeklerde yetisen bir çesit bitkidir Yapraklari rozet seklindedir Çiçekleri saridir Taze yapraklari salata olarak yenilebilir Kökünde, Teraxacin, Levulin, Inulin ve seker vardir Yapraklari ilkbahar, kökleri ise sonbahar aylarinda toplanip kurutulur


AyrıkotuGemeine Qecke / Chiendent commun / Common Couch Grass / Scutch / Twitch) Temmuz-agustos aylari arasinda yesil veya morumsu-yesil renkli basaklar veren, 30- 100 cm boyunda, çok senelik otsu bir bitki Toprak altinda çok fazla yayilmis olan ana kökleri bulunur Bilhassa kumlu topraklari sever Gövdeleri dik, tüysüz ve içi bostur Yapraklari dar, uzun, ince, paralel damarli, sivri uçlu, koyu yesil renklidir Çiçekler gövdenin ucunda ve yassi bir basak durumunda toplanmislardir Meyve sarimsi renkli uzuncadir Bitkinin etli kökleri çok eskiden beri üriner hastaliklarda kullanilan önemli bir halk ilacidir Kökler mesane ve böbrek iltihaplari dahil, mesanedeki tas ve kumlari düsürmek için kullanilan iyi bir idrar söktürücüdür Idrar arttirici olarak misir püskülü, arpa ile beraber kaynatilarak kullanilir Hatta köpekler bile agiz ve barsaklarini temizlemek için bitkinin yapraklarini büyük bir zevkle yedikleri için bitki "köpekçimeni" olarak da bilinir Tarlalarda belirtilen türden baska, buna çok benzeyen büyük ayrikotu (cynadan dactylon) olarak bilinen çesidinin daha kalin kökleri olup, nisasta da tasimasiyla ayrilir ve digeri gibi kullanilir


Türkiye'de yetistigi yerler: Istanbul, Trakya, Mugla, Anadolu