Bitki çaylarının faydaları ADAÇAYI YAPRAĞI Salvia officinalis L. bitkisinin yaprak

Bitki çaylarının faydaları



ADAÇAYI YAPRAĞI

Salvia officinalis L bitkisinin yapraklarıdır Özellikle Adriatik denizi çevresinde doğal olarak yetişen Adaçayı bitkisinin, günümüzde Arnavutluk, Yunanistan, İtalya, Fransa, İngiltere, ve Amerika?da kültürü yapılmaktadır Cins ismi olan Salvia, Latince salvere (eklemek) kelimesinden gelmektedir Bu bitki eski Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar döneminden beri kullanılmaktadır Eski Mısırlılar bu drogu doğurganlık, bereket, verimlilik amacıyla kullanmakta idiler Adaçayı yaprakları Anadolu?da uzun yıllardan beri kullanılmaktadır Adaçayı, bu geleneksel kullanılışında doğal tonik etkisi nedeniyle tercih edilmektedir



ALOE VERA

Ülkemizde sarı sabır olarak da bilinir Güney ve Kuzey Afrika?da kültürü yapılan bir bitkidir Gövdesi kısa ve odunsu, yaprakları 15-50 cm boyunda, üçgen biçiminde etli ve kenarları sert dişlidir Sarımsı kırmızı renkli çiçek açar Bitki dışarıdan cilde sürüldüğünde nemlendirici ve yara iyi edicidir Bu nedenle kozmetik ürünlerinde sık yer alır Ağızdan alındığında sindirime yardımcı olur



BİBERİYE YAPRAĞI

Rosmarinus officinalis L (Labiatae) türünün kurutulmuş yapraklarıdır Biberiye 50-100 cm yükseklikte çiçekleri soluk mavi renkli, çalı görünüşünde kışın yapraklarını dökmeyen çok yıllık bir bitkidir Doğal olarak Akdeniz bölgesinde ve Portekiz?de yetişmektedir Günümüzde Fransa, Fas, İspanya, Portekiz, Güney Afrika, Hindistan, Çin, Avustralya, İngiltere ve Amerika?da kültürü yapılmaktadır Ülkemizde Güney Anadolu?da (Tarsus, Adana, İskenderun) yabani olarak yetişmektedir Bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir Biberiye Avrupa?da eski zamanlardan beri tonik ve uyarıcı olarak kullanılmaktadır Eski Yunanlılar döneminde, hafızayı kuvvetlendirmek ve konsantrasyonu arttırmak amacıyla, bilginlerin başlarına biberiye çelenklerini taktığı söylenmektedir Biberiyenin antioksidan özelliği bulunmaktadır Tek başına çok yüksek dozlarda kullanılmamalıdır, çeşitli yan etkilerinin bulunduğu belirtilmektedir



FESLEĞEN


Ocimum basilicum L türünün yapraklı ve çiçekli dallarıdır Bu tür 20-40 cm yükseklikte, beyaz veya pembe çiçekli, bir yıllık ve otsu bir bitkidir Orijininin Hindistan, Afganistan, Pakistan olduğu düşünülmektedir Günümüzde tüm dünyada kültürü yapılmakta olup, ülkemizde Güney Anadolu?da yetiştirilmektedir Fesleğen, çiçekli ve yapraklı dallardan oluşmaktadır Yapraklar basit, saplı, 2-6 cm uzunlukta, oval biçiminde, kenarları seyrek dişli, özel kokulu ve baharlı lezzetlidir Tek başına yüksek miktarlarda özellikle hamilelerde kullanılmaması gerekmektedir



GİNSENG KÖKÜ

Panax ginseng CA Meyer türünün kökleridir Bu tür 100 cm kadar kazık köklü, otsu ve çok yıllık bir bitkidir Ginseng doğal olarak Kuzey doğu Çin ?in ormanlarında, Kore?de ve Rusya federasyonunun uzak doğu bölgesinde yetişmektedir Kültürü Çin, Japonya, Kore ve Rusya?da yapılmaktadır Çin?in Changbai dağında tek bir yerde hala yabani ginseng doğal olarak yetişmektedir Ginseng genellikle 4 yılında çiçeklenmeye başlar ve kökleri 4 ile 6 yıl arasında olgunluğa ulaşır 10 yıldan daha yaşlı kökler ilaç elde etmekte kullanılır Kökler çatallı ve etlidir Beyaz ve Kırmızı olarak iki çeşit ginseng kökü bulunmaktadır Beyaz ginseng, kökün işlenmemiş formudur Bazı durumlarda daha da beyazlatılıp, kurutulur Kırmızı ginseng, taze Beyaz ginseng kökü kurutulmadan önce buharda bekletilerek elde edilmektedir



IHLAMUR ÇİÇEĞİ


Tilia türleri 15-40 m bir boya erişebilen ve kışın yaprağını döken, çiçekleri sarımsı beyaz renkli ve hoş kokulu ağaçlardır 65 enlemin kuzeyine kadar Avrupa boyunca doğal olarak yetişmektedir Avrupa ve Kuzey Amerika?da kültürü yapılmaktadır Bu ağaçlar yüz fit uzayabilirler İki cinsin çiçekleri toplanmaktadır Tilia cordata ve T platypus sırasıyla, küçük yapraklı ıhlamur ve büyük yapraklı ıhlamur olarak bilinmektedir Bu cinsler tanen ve müsilaj içeriklerinden dolayı çiçeklerinden daha lezzetli çay yapılmaktadır Ihlamur ağacı ülkemizde özellikle Kuzey Anadolu dağlarında yetişmektedir Çiçek durumları ilkbaharda el ile toplanır ve gölgede kurutulur Geleneksel olarak ıhlamur çiçeklerinin rahatlatıcı etkisi vardır Çay olarak gerginlik durumlarından kaynaklanan mide-bağırsak sistemi huzursuzluklarında kullanılmaktadır



ISIRGAN YAPRAĞI


Isırganın çok yıllık bir bitkidir Yabani olarak her iki yarıkürede, ılıman bölgelerde yetişmektedir Ticari olarak toplanılan ısırgan çoğunlukla yabani bitki olarak, Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, eski Sovyetler Birliği ve Yugoslavya topraklarından gelmektedir Memleketimizde aşağıdaki türlerin yaprakları kullanılmaktadır U dioica L (Büyük ısırgan otu): Çok yıllık, ve otsu bir bitkidir Yapraklar koyu yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylü yaygın bir türdür U urens L (Küçük ısırgan otu): Bir yıllık, ve otsu bir bitkidir Boyu 60 cm kadar olabilir Yapraklar açık yeşil renkli, saplı, dişli kenarlı ve yakıcı tüylüdür Urtica, Latince bir fiil olan urereden (yakmak) gelmektedir Bunun nedeni ısırganın yakıcı tüylerinin bulunmasıdır Tür ismi olan dioica çift genden gelmektedir Bunun nedeni bitkinin genellikle erkek ve dişi çiçeklerin her ikisine birden sahip olmasıdır Taze yapraklar deri ile temas edince deride kızartı ve yanma yapar Potasyum tuzları, organik asitler, vitamin C taşımaktadır Anadolu?da geniş bir kullanımı bulunan, ısırgan yaprakları, idrar arttırmaya yardımcı olan etkisiyle kullanılmaktadır



KARANFİL


Eugenia caryophyllata Thunb türünün kurutulmuş çiçek koncasıdır Bu tür 20 m yüksekliğinde kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır Doğal olarak Molluk adalarında yetişmektedir Günümüzde Tanzanya, Madagaskar ve Brezilya gibi tropikal iklim bölgelerinde kültürü yapılmaktadır Karanf, 10-17 mm uzunlukta, siyahımtırak renkli, çivi biçiminde bir çiçek tomurcuğudur Kuvvetli kokulu, yakıcı ve baharlı lezzetlidir Baharat olarak kullanılır



KETEN TOHUMU


Linum usitatissium L türünün olgun tohumlarıdır Bu tür 30-60 cm kadar yükseklikte, mavi çiçekli ve bir yıllık bir kültür bitkisidir Keten tohumu, 4-6 mm uzunlukta, yumurta biçiminde, yassı, parlak, kırmızımtrak esmer renkli, kokusuz ve yağlıdır Keten tohumunun doğal orijininin Mısır olduğuna inanılmaktadır Mısır mezarlarında, bu bitkiden dokunan kıyafetler bulunmuştur Tüm dünyada birkaç yüzyıldır kültürü yapıldığı için coğrafi orijini kesin değildir Keten tohumu Avrupa?ya, Arjantin, Fas, Türkiye, Hindistan ve diğer ülkelerden ticaret yolu ile gelmektedir Kitabı mukaddesin Çıkış 28 ?i bölümünde büyük rahip Jewish?in kıyafetinin ketenden yapıldığından bahsedilmektedir Günümüzde Asya?da, Avrupa?da ve Kuzey Amerika?daki terapotik kullanılışı, Eski Roma ilaçları ve hatta Eski Yunan ve Mısır ilaçlarında kullanıldığı şekliyledir Pliny the Elder (ca 23-79 CE) keten tohumunun kullanıldığı 30 ilaçtan bahsetmektedir Bunların içerisinde hafif laksatif, yüzeyel olarak belirli bir bölgedeki inflamasyonu azaltmak için yara lapasının içinde bulunduğundan belirtilmektedir Günümüz Çin farmakopesinde, halen peklik probleminde ve kaşınan kuru ciltte kullanıldığı belirtilmektedir Almanya?da keten tohumu laksatif olarak kullanılır Amerika?da tüketiciler genellikle keten tohumunu sağlıklı yiyecek ve doğal preparat olarak tercih etmektedir Doktoruna danışmadan, herhangi bir nedenle oluşan bağırsak iltihabı durumunda tek başına kullanılmaması gerekmektedir



KİMYON MEYVESİ


Carum carvi L türünün olgun meyveleridir Bu tür 30-100 cm kadar yükseklikte, beyaz veya pembe çiçekli, parçalı yapraklı, çok yıllık ve otsu bir bitkidir Avrupa?da, Sibirya?da, Himalaya Dağları?nda, Kafkas Dağları?nda, Moğolistan, Fas?ta yetişmektedir Ülkemizde Doğu Anadolu?nun sulak çayırlarında yabani olarak bulunmaktadır Kimyon, 4-6 mm uzunlukta, esmer veya parlak sarımsı esmer renkli ve tüysüz tanelerdir Kuvvetli kokulu ve baharlı lezzetlidir Hazımsızlık ve karın bölgesinde gaz hissedilen durumlarda kullanılmaktadır



KİŞNİŞ


Coriandrum sativum L (Umbelliferae) türünün kurutulmuş olgun meyveleridir Bu tür 20-

60 cm yükseklikte, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir Bütün bitki özel bir kokuya sahiptir Akdeniz bölgesinde, Orta ve Doğu Avrupa?da, Doğu Asya?da, Kuzey ve Güney Amerika?da yetişmektedir Anadolu?da ise doğal olarak yetişmektedir Kişniş, esmer sarı renkli, küre biçiminde, 2-7 mm çapında, özel kokulu, baharlı, lezzetli meyvelerdir