Vezüv Yanardağı

Vezüv Yanardağı


Vezüv yanardağı (İtalyanca: Monte Vesuvio, Latince: Mons Vesuvius) Napoli'nin doğusunda bulunan, 1280 m yüksekliğindeki aktif yanardağdır
Avrupa ana karasındaki son yüz yılı içinde aktivite gösteren tek yanardağdır Diğer iki benzer yanardağ olan Etna ve Stromboli adalarda yer almaktadır Vezüv'ün MS 79 yılındaki püskürmesiyle Pompei, Herculaneum ve Stabia kentleri haritadan silinmiştir Vezüv yanardağı aynı zamanda Spartaküs'ün başlattığı isyana ilk ev sahipliği yapan yerdir Spartaküs İÖ 73'te kendisiyle birlikte Capua'daki gladyatör okulundan kaçan 77 arkadaşıyla Vezüv Yanardağı'na sığınmıştır


24 Ağustos 79'da, Vezüv'den dumanlar yükselmeye başladı Bir patlama olacağını anlayan Pompei halkı, limana doğru kaçmaya çabaladı Gemilere binebilenler, bir daha dönmemek üzere kentten uzaklaşmaya başladılar
Sarsıntılar başlayınca, 20 dakika kadar süren bir şaşkınlık yaşandı Halk paniğe kapıldı ve son bir hamleyle, 600 metre uzaktaki Sarno nehrinde olan bir limana atıldılar Ne yazık ki, bu kişilerin yolunu da bir deniz kabarması kesti
Dev dalgalar, bindikleri gemileri birer çöp gibi yukarıya kaldırıyor ve şehrin surlarının içindeki kızgın lav denizine doğru fırlatıyordu Zaten bu arada, gökten iri kum taneleri büyüklüğünde, çok kızgın küçük taşlar yağmaya başlamıştı
Şehrin insanları, rastgele sağa sola koşup duruyorlardı İçlerinde farkında olmadan Vezüv'e doğru koşanlar bile vardı Kurtuluşu evlerinde görenler, volkandan çıkan müthiş sıcaklık nedeniyle havadaki oksijenin kısmen gaz karbonik hale dönüşmesi ile boğuldular Faciadan, yalnızca o sırada şehirde olmayanlar kurtulabildi

Vezüv Yanardağı, dünyadaki yanardağ­lar içinde en ünlü olanıdır İtalya'nın güneyin­de Tiren Denizi kıyısında bulunan Vezüv, Napoli Körfezi'ne egemen bir konumdadır Napoli'nin yaklaşık 11 km güneydoğusundadır Çoğu zaman doruğunda koyu renkli bir bulut dalgalanır İtalya'ya bağlı adalarda da Etna ve Stromboli gibi etkin yanardağlar vardır Avrupa anakarasındaki tek etkin ya­nardağ ise Vezüv'dür Vezüv'ün çevresi, ya­nardağ etkinliğinin çok eskiçağlardan beri sürdüğü bir bölgedir
Vezüv'ün en üst bölümü, çift doruklu olduğu için dağ içinde dağ görünümündedir Yanardağın etkin konisi, yarım daire biçimin­de eski bir krater olan Somma Dağı'nın (1025 metre) güneyindeki kalıntılardan yük­selir Günümüzden 200 bin yıl kadar önce oluştuğu sanılan Vezüv'ün güney ve batı etekleri İS 79'da şiddetli bir püskürmeyle yıkıma uğradı Eski kraterin güneyinde oluş­maya başlayan yeni koni her püskürmeyle biraz daha büyüdü 1980'de 1280 metre olarak ölçülen bu etkin koninin yüksekliği her büyük patlamayla değişmektedir Koni volka­nik kül, cüruf ve lavdan oluşur Eski yanarda­ğın püskürttüğü lav ve küller genişliği 5 km çapında bir bölgeyi kaplar
İS 79'dan önce dağın yamaçlarından doru­ğuna kadar tarım yapılıyordu; alçak yamaç­larda da köyler ve kentler kuruluydu O yıl püsküren Vezüv, Pompei'yi küllerle örttü; Herculaneum ve Stabiae ise patlamalarla birlikte ortaya çıkan şiddetli boranların yol açtığı bir çamur seliyle kaplandı Dumandan boğulan insanlar evlerinde ve sokaklarda lavlar altında gömülü kaldı (bak Pompei) Daha sonra uzun aralıklarla küçük püskürme­ler görüldü Vezüv'ün yakın döneme ka­dar neredeyse kesintisiz süren etkinlik döne­mi ise 1631'deki püskürmeyle başladı O püskürmede binlerce insan yıkıntıların ve denize kadar ulaşan lavların altında kalarak öldü 1906'daki bir patlamada eski krater yarıldı; böylece dağın yüksekliği azaldı ve görünümü değişti Son büyük püskürme 1944'te oldu
18 yüzyıl sonlarında Vezüv'le ilgili bilimsel araştırmalara başlandı 1845'te dağın yama­cında 560 metre yükseklikte bir gözlemevi açıldı
Vezüv'ün püskürttüğü lav ve küllerden oluşan toprak çok verimlidir Dağın aşağı yamaçları meyve bahçeleri ve üzüm bağlarıyla doludur Vezüv'ü görmeye gelen turistler kablolu bir vagon sistemiyle kraterin ağzın­dan 135 metre kadar içeri girebilmektedir