SGK Nin 2007/44 ve 2009/35 Sayılı Genelge

Sirküler Tarihi
:
16032009
Sirküler No
:
2009/40
Konu
:
Prim Tevkifatı Nedeniyle Tescil

ÖZET
:
Tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar 2926 sayılı Kanunun 2maddesi kapsamında zorunlu Tarım Bağ-Kur sigortalısı sayılmakta ve Kanunun 36maddesi uyarınca da bu kapsamdakilerden Kurumun prim alacakları, sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılmak suretiyle tahsil edilebilmekteydi

5510 sayılı Kanun ile 2926 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar “4/b” statüsünde sigortalı sayılmışlardır Benzer biçimde, primlerinin ise ürün bedellerinden tevkifat suretiyle tahsil edilebileceği esası benimsenmiştir

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun uygulamasına ilişkin konuyla ilgili tebliğ yayınlanmamış olmakla birlikte, özellikle bu kapsamdakilerin tescil ve prim ödemeleri eski mevzuatla birlikte uygulanmaktadır

Aşağıda konu ile ilgili genel açıklamalara yer verilmiş, SGK nin 2007/44 ve 2009/35 sayılı Genelgeleri özelinde değerlendirmelerde bulunulmuştur

I -5510 SAYILI KANUNDA TARIMSAL FAALİYETTE BULUNANLARIN SİGORTALILIKLARI

5510 sayılı Kanunun 4maddesi birinci fıkrasının (b/4) bendine göre, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan tarımsal faaliyette bulunanlar da zorunlu sosyal sigortalı sayılmıştır
Burada kasdedilen tarımsal faaliyet ise, kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesini ve/veya bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından; muhafazasını, taşınmasını veya pazarlanmasını kapsamaktadır
2926 sayılı Kanun 5510 sayılı Kanunla 01/10/2008 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırıldığından, 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalı olanların hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında devam ettirileceğinden, 01/10/2008 tarihinden önce tarımsal faaliyetlerinin bulunması nedeniyle ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olanlardan, 01/10/2008 tarihinden önce SGK ye kayıt ve tescili yapılamayanlar ile ilk defa 01/10/2008 tarihinden sonra tarımsal faaliyete başlayanlar 5510 sayılı Kanun hükümleri gereğince sigortalı sayılacaklardır
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olanların sigortalılığı bağlı oldukları ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerince veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin SGK ye yapıldığı tarihten itibaren başlatılacaktır Tarımsal faaliyette bulunanlar meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince SGK ye bildirilecektir Ziraat odasına kaydın başlaması ve sona ermesinde oda yönetim kurulu karar tarihi esas alınacaktır
Öte yandan, 5510 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki tarım sigortalıların 01/10/2008 ile 31/12/2008 tarihleri arasındaki aylık kazancı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen günlük kazancın 15 katı olarak dikkate alınacak, otuz katını geçmemek üzere her yıl bir puan artırılacaktır 2009 yılında prime sasa kazancın günlük tutarının 16 katı esas alınacaktır
Tarımsal faaliyette bulunan sigortalılardan, Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendine göre ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden aldıkları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” ile sigortalılıkları sona erenlerden, yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, prime esas günlük kazanç alt sınırına göre belirlenen tutardan fazla olduğunu sigortalılıkmuafiyet belgesi ile belgeleyerek bir yıl içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile SGK ye bildirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimin SGK kayıtlarına intikal ettiği tarihten başlar Bu tarih sigortalılarca ve ilgili kuruluşlarca SGK ye bildirilecektir

II –TARIMSAL FAALİYETTE BULUNANLARIN TEVKİFAT SEBEBİYLE TESCİLLERİ

01/10/2008 tarihinden sonra tarımsal faaliyette bulunması nedeniyle 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı sayılanlar ile bu tarihten önce 2926 sayılı Kanun gereğince sigortalı olarak tescil edilmemiş olanlardan, sattıkları tarımsal ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapılanların, tevkifata istinaden tescilleri 22/5/2007 tarihli ve 26529 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7 Seri Numaralı Tebliğ(4 Seri Nolu Uygulama Tebliği’nde değişiklik yapan tebliğ) ve 15/06/2007 tarihli ve 2007/44 sayılı Genelge hükümlerine göre yapılacaktır
Esasen, 5510 sayılı Kanunun 88maddesi onikinci fıkrasına göre de; Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla % 1 ilâ % 5 oranları arasında olmak üzere kesinti yapılmak suretiyle tahsil etmeye Kurum(SGK) yetkilidir
Kurum bu yetkisini kullanmış ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 115maddesi dokuzuncu fıkrasına göre; Kurum, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla %5 oranında kesinti yaptırmak suretiyle tahsil eder Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tebliğ ile belirler
Ancak sözü edilen tebliğ henüz yayınlanmamıştır Bu sebeple de konu Yönetmeliğin geçici 10maddesinin beşinci fıkrasında açıklığa kavuşturulmuştur Buna göre; Yönetmeliğin 115 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre, tarımsal ürün bedellerinden yapılacak tevkifata ilişkin düzenleme(Yeni Tebliğ) yapılıncaya ve tevkifatı yapan gerçek ve tüzel kişilerin Kurum bilgisayar sistemine erişimi sağlanıncaya kadar, 26/3/1994 tarihli ve 21886 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4 Seri Nolu Uygulama Tebliği hükümlerine göre işlem yapılır

III –SGK NİN 2007/44 SAYILI GENELGESİ

2007/44 sayılı Genelgede yukarıda sözü edilen, 4 Seri Nolu Uygulama Tebliğ’in (I) numaralı bendini yeniden düzenleyen 7 Seri Numaralı Tebliğ uygulaması açıklanmıştır Buna göre SGK il müdürlükleri aşağıdaki şekilde işlem yapacaklardır:
1- 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu halde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmayan ve kendilerinden tevkifat yapılan çiftçilerin tevkifat yapıldığını gösteren belgeleri de eklemek suretiyle tevkifata istinaden sigortalılıklarının başlatılması için Kuruma yazılı talepte bulunmaları halinde, Tebliğde belirtildiği gibi, tevkifat tutarının Kurum hesaplarına intikal etmesi şartıyla, tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıklarının başlatılması, tarımsal faaliyetlerinin devam etmesi halinde sigortalılıklarının devam ettirilmesi, tarımsal faaliyetinin tespitinde ise ziraat odası kayıtlarının, ziraat odası kaydı bulunmayanların ise tevkifata esas ürüne ilişkin kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek kuruluşlarının, kooperatif veya birliklerin kayıtlarının esas alınması, tescile ilişkin esas alınan bu kayıtların sona ermesi halinde ise sigortalılıklarının da aynı tarih itibariyle sona erdirilmesi,
2- Kuruma kayıt ve tescili yapılanlardan, sigortalılıkları devam edenlerin sigortalılıkları başlatılmadan önce tevkifat yapıldığına ilişkin belgeleri ibraz ederek tescil tarihlerinin geriye götürülmesini talep edenlerin tarımsal faaliyetlerinin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, tescil tarihlerinin tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılması,
3- Herhangi bir nedenle 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları, sona erenlerden yeniden 2926 sayılı Kanun kapsamına girenlerin, kapsama girdikleri tarihten itibaren üç ay içinde Kuruma yazılı talepte bulunmaları veya prim ödemeleri halinde sigortalılıkları başlatıldığından, yeniden sigortalılık kapsamına girdikleri tarihten sonra sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılanlardan, tevkifata istinaden yeniden sigortalılıklarının başlatılması için yazılı talepte bulunanların sigortalılıklarının tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılması,
4- Tebliğ değişikliğinin yayımlandığı 22/05/2007 tarihinden önce tevkifata istinaden tescillerinin yapılması için talepte bulunan, ancak geriye dönük tescilleri yapılamayan, tevkifata istinaden tescillerinin yapılması için dava açan ve halen bu davaları devam edenlerin, il müdürlüklerince Tebliğ değişikliği hususunda yazılı olarak bilgilendirilmesi, sigortalıların kendi istekleri haricinde davalarından feragat etmeleri istenmeksizin işlemlerinin yapılması, ancak bu konuda Kurum avukatlarının açılmış davalarla ilgili olarak “dava konusunun kalmadığı” yeni açılacak davalarda ise idarenin dava konusu işlemlerde zaten işlemi yaptığından “menfaat” olayının bulunmadığı gerekçesiyle mahkemelere bilgi vermeleri ve davanın reddini istemelerinin sağlanması,
5- Sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılan ancak Tebliğde belirtilen kurum ve kuruluşlarda kaydı bulunmayanların talepleri halinde sigortalılıklarının tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılması ve yıl sonuna kadar devam ettirilmesi, tevkifat yapılmayan yıllar varsa bu yıllar atlanarak tevkifat yapılan yıllarda aynı şekilde sigortalılıklarının başlatılması ve sona erdirilmesi,
6- 5 inci maddedeki gibi tevkifata ilişkin geriye dönük sigortalılık başlatılması için başvurulduğu tarihte geriye dönük sigortalılıkları başlatılıp sona erdirilenlerden, başvuruda bulunulan tarihte 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu tespit edilenlerin mevcut mevzuat hükümlerine göre Kurumca yeniden sigortalılıklarının re’sen başlatılması,
7- Kurumca tevkifata istinaden yapılan re’sen tescillerde de Tebliğde belirtilen şartları taşıyanların sigortalılıklarının tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılması

IV –SGK NİN 2009/35 SAYILI GENELGESİ

Yukarıda da yer verildiği üzere; 7 Seri Numaralı Tebliğ ile 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu halde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmayan Kurumca da re’sen tescil edilemeyen ve 08/01/1994 tarihli ve 94/5173 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince sattıkları ürün bedellerinden 01/04/1994 tarihinden itibaren tevkifat yapılan çiftçilerin tevkifatın yapıldığını gösteren belgeleri de eklemek suretiyle tevkifata istinaden sigortalılıklarının başlatılması için Kuruma yazılı talepte bulunmaları halinde Tebliğde belirtildiği gibi tevkifat tutarının Kurum hesaplarına intikal etmesi şartıyla, tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıkları başlatılmaktadır Tebliğ gereğince çiftçilerin kendilerinin talepte bulunmaları halinde veya Kurumca re’sen sigortalılıkları başlatılmaktadır
2926 sayılı Kanun kapsamında bulundukları halde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmadan vefat eden ve vefat etmeden önce sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılan çiftçilerin haksahiplerinin de talepte bulunmaları halinde tevkifata istinaden tescillerinin yapılabilmesi hususu SGK(Kurum) Yönetim Kuruluna sunulmuş, 26/02/2009 tarihli ve 2009/89 numaralı Kararı ile Yönetim Kurulunda görüşülmüştür
Alınan karar uyarınca, 2926 sayılı Kanun kapsamında bulundukları halde Kuruma kayıt ve tescillerini yaptırmayan, Kurumca da re’sen tescil edilemeyen ve vefat etmeden önce sattıkları ürün bedellerinden tevkifat yapılan çiftçilerin haksahiplerinin talepte bulunmaları halinde, 7 Seri Numaralı Tebliğ ve 13/06/2007 tarihli ve 2007/44 numaralı Genelge hükümleri doğrultusunda, vefat eden sigortalıların tevkifata istinaden geriye dönük tescillerinin yapılarak tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıkları başlatılacaktır
Ayrıca, vefat eden sigortalıların haksahiplerinden tevkifata istinaden tescil yapılması için talepte bulunan, ancak geriye dönük tescil yapılamayan, tevkifata istinaden tescillerinin yapılması için dava açan ve halen bu davaları devam edenlerin, SGK müdürlüklerince yazılı olarak bilgilendirilmesi, haksahiplerinin kendi istekleri haricinde davalarından feragat etmeleri istenmeksizin işlemlerinin yapılması, ancak bu konuda Kurum avukatlarının açılmış davalarla ilgili olarak “dava konusunun kalmadığı” yeni açılacak davalarda ise idarenin dava konusu işlemlerde zaten işlemi yaptığından “menfaat” olayının bulunmadığı gerekçesiyle mahkemelere bilgi vermeleri ve davanın reddini istemelerinin sağlanması gerekmektedir

SONUÇ OLARAK

Kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar önceden 2926 sayılı kanun gereğince zorunlu sigortalı sayılmışlarken, 01/10/2008 tarihinden itibaren de 5510 sayılı Kanun uyarınca 4/b statüsünde zorunlu sigortalı sayılmışlardır
Bu kapsamda olanların tescil ve bildirimleri ile sigorta primlerini ödemelerine yukarıda yer verilmiş bulunmaktadır
Bunlardan, sigorta primlerinin sattıkları ürün bedellerinden tevkifat suretiyle tahsili ve bu yolla tescilinde ise eski mevzuat yürürlüktedir Buna göre; hem bu kapsamdaki sigortalıları hem de ölmeleri halinde hak sahiplerinin talepte bulunmaları halinde, tevkifata dayalı olarak sigortalı tescillerinin yapılması ve sigortalılıklarının başlatılması mümkün olup, tevkifat tutarının SGK hesaplarına intikal etmesi şartıyla, tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıkları başlatılabilecektir