Buz Pateni Hakkında

Buz Pateni Hakkında

Paten ayakkabının altına takılan özel bir donanımla, buzun üzerinde kayarak ya da düzgün sert bir zeminin üzerinde hareket ederek yapılan bir spordur Bu sporu yapmak için ayakkabıya takılan donanıma da paten denir İki tür paten vardır: Buz pateni ve tekerlekli paten Buz pateninde, patenin altında bulunan keskin kenarlı bir çelik çubuğun yardımıyla, patenci buzun üzerinde kayar Tekerlekli patende, patenin altındaki dört küçük tekerlek, patencinin düzgün sert bir zeminin üzerinde kesintisiz olarak hareket etmesine olanak verir

Buz Pateni

İlk patenciler, 2000 yıl önce özel bir biçim verip düz bir tabanın üzerine yerleştirdikleri sığır kemiklerini ince deri bağlarla ayaklarına bağlayan İskandinavyalılardı Bu ilkel patenler, onların donmuş akarsular ve göller üzerinde kayarak hızla hareket etmelerini sağlardı Sonraları kayma yüzeyi kemik yerine metal çubuktan yapılan patenler kullanılmaya başladı Başlangıçta patenlerin altındaki bu metal çubuklar enli olduğu için yüksek hızla gitmeye olanak vermiyordu Kayma yüzeyi bıçak gibi ince olan patenlerin yapılmasıyla 17 ve 18 yüzyıllarda paten sporu çok yaygınlaştı Ayakkabılara iplerle bağlanan ve gerçekte hiç güvenli olmayan patenler uzun süre kullanıldı Günümüzde kullanılan, pateni ayakkabıya vidayla bağlama yöntemi ancak 1870'ten sonra yaygınlaştı Yapay olarak dondurulmuş buzla kaplı ilk paten pisti de hemen hemen aynı zamanda yapıldı

Günümüzde buz pateni sporu sürat pateni, artistik paten ve buz hokeyi olmak üzere başlıca üç bölüme ayrılır (bak Buz HOKEYİ)
Sürat Pateni Norveç ve Hollanda'da her zaman sevilen bir spor olan paten yarışları, uluslararası kurallara göre çevresi 400 metre olan oval biçimli bir pistte yapılır Pistin oval biçimi dönemeçlerin hızla dönülmesine olanak verir 500 metreyle 10000 metre arasında değişen uzaklıklarda yapılan paten yarışlarında ulaşılan rekor hız saatte 48 kilometredir

Artistik Paten Başlangıçta dönüşler, atlayışlar ve geçişlerden oluşan artistik paten hareketleri zamanla gelişerek daha karmaşıklaştı 19 yüzyıl ortalarında ABD'li bale öğretmeni Jackson Haines'in zarif bale hareketlerinin ritmik müzikle nasıl birleştirilebileceğini ortaya koymasıyla, artistik paten günümüzdeki biçimini aldı Uluslararası Paten Birliği'nin (ISU) 1892'de kurulmasından sonra ilk dünya artistik paten şampiyonası 1896'da Rusya'da yapıldı 1908 Olimpiyat Oyunlan'nda yer alan artistik paten yarışması daha sonra 1924'te başlayan Kış Olimpiyat Oyunları kapsamına alındı
Artistik paten üç dala ayrılır: Bunlardan birincisi olan tekler yarışmasında patenci zorunlu hareketler ve serbest hareketler olarak iki bölümde yansır Zorunlu hareketlerde önceden saptanmış belirli hareketleri yapar Serbest hareketler bölümünde ise yarışmacı kendi seçtiği bir düzenlemeyle atlayışlar, dönüşler ve dans adımlarından oluşan hareketleri müzik eşliğinde yapar Hareketlerin doğruluğu teknik puanlarla, estetik görünüm ise artistik puanlarla değerlendirilir

Çiftler artistik paten yarışmasında ise bir erkek ve bir kadın yarışmacı birlikte serbest bir program sunar Teklerde yapılan hareketlere ek olarak bu yanşmada, erkek patencinin
eşini bir süre için havaya kaldırdığı ortak hareketler olan "kaldırışlar" da yer alır
Artistik patende üçüncü dal buz dansıdır Vals, fokstrot, tango gibi dansların yapıldığı ilk bölümü, önceden kararlaştırılan bir dansın seçilen bir müzik eşliğinde yapıldığı ikinci bölüm izler Buz dansında yarışmanın son bölümü yarışmacıların yaratıcılıklarını ortaya koyduğu serbest dans bölümüdür 1982, 1983, 1984 dünya buz dansı şampiyonu olan İngiliz Jayne Torvill ve Christopher Dean çifti buz dansında çok yüksek bir ustalık düzeyine ulaşmıştır

Paten yaparken dikkat edilecek en önemli nokta ayakkabı ve patenlerin ayağa çok iyi uymasıdır Patenin ince kayma yüzeyi üzerinde durmaya alışmak için evde eski bir halı üzerinde çalışmak yerinde olur Bilekleri içe ve dışa doğru hareket ettirerek halının üzerinde yürümek ayak bileklerini burkulmaya karşı güçlendirecek bir alıştırmadır
Buzun üstünde kayarken, yürürken olduğu gibi parmaklardan ve topuktan güç alamayız Yeri ayak parmaklanyla değil, patenin keskin sırtıyla itip dizleri hafifçe kırarak, ağırlığımızı kalça kaslarına vermemiz gerekir Önce, yürürken yaptığımız hareketlerle pistin çevresinde kaymaya başlayarak buzun üzerinde gitmeye alışılır Zamanla bazı durumlarda, doğru hareketin yürüyüştekinin tam tersi olduğunu, örneğin bir ayak öne giderken aynı yandaki kolun ve omzun da ona eşlik etmesi gerektiğini öğreniriz Daha sonra içe, dışa, öne ve arkaya doğru hareketi, dönüşleri, sekiz çizmeyi ve üçlü dönüşleri öğrenmeye sıra gelir

Artistik Patinaj, Artistik Buz Pateni veya Figür Pateni, müzik, dans ve sporu bünyesinde birleştirir Bu unsurların bir arada olması nedeniyle son derece estetik ve rafine bir spor dalı olarak kabul edilir Figür Pateni özellikle son 30 yılda teknik ve artistik planda büyük bir ilerleme gösterdiği için günümüzde bütün dünyada televizyon naklen yayınları açısından en çok ilgi çeken spor dalı olmuştur
Buz Pateni, olimpik ölçü olarak kabul edilen 30 x 60 metrelik buz pistinde yapılır Türkiye’nin olimpik ölçülerdeki ilk buz pisti, Ankara’da 1987 yılında açılan ve kısaca Bel-Pa olarak bilinen Büyükşehir Belediyesi’nin Buz Pateni Sarayı’dır İzmit’te 1999′da hizmete giren ve Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Buz Pateni Pisti de, ülkemizin ikinci olimpik buz tesisidir


İstanbul ve İzmir’de olimpik ölçülere uyan buz pisti henüz yoktur İstanbul’da patenciler, Galleria alışveriş merkezinde bulunan küçük bir buz pistinde, İzmir ve Antalya’daki patenciler de, aynı şekilde, kurallara uygun olmayan küçük pistlerde çalışmaktadırlar
Türkiye Buz Sporları Federasyonu 1991′de kuruldu Daha önceleri başka Federasyonların bünyesinde faaliyetleri yürütülen Artistik Buz Pateni ancak o tarihten sonra bağımsız bir Federasyon çatısı altında örgütlenmiş oldu
Artistik Buz Pateni yapan sporcuların giydikleri patenler, Buz Hokeyi ve Sürat Pateni sporcularının giydikleri patenlerden farklıdır Figür patencilerinin patenlerinin altındaki çeliklerin ucunda, frenlemeyi ya da sıçramayı sağlayan altı adet tırtıl vardır
Artistik Buz Pateni’nin öğrenilmesi, disiplinli ve uzun süreli çalışmayı gerektirir Hemen hemen her gün antrenman yapılmasına ve iyi bir patenci olmak isteyen sporcu adaylarının bıkmadan, yılmadan çalışmasına ihtiyaç vardır


Buz patencilerinin teknik beceri kazanmak için iyi bir antrenöre olduğu kadar artistik yanlarını geliştirmek için iyi bir de koregrafa ihtiyaçları vardır Uluslararası yarışmaların özellikle son 20-30 yılda televizyondan naklen yayınlanmaları, bu spor dalının halk arasında yaygınlaşmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur
Bir Artistik Buz Pateni yarışması, iki günde yapılan iki bölümden oluşur Yarışmacılar, birinci gün Kısa Program, Zorunlu Program ya da Orijinal Program adı verilen programlarını, ikinci günde de, Uzun Program ya da Serbest Program denilen programlarını sunarlar Kısa Program’da, yarışmacılar, jump, spin (dönüş) ve adım dizilerinden oluşan 8 zorunlu elemanı sunmak zorundadırlar
Hakemler, yarışmacının yapamadığı elemanlardan not kırarlar Patencinin, yapamadığı, kaçırdığı elemanı tekrar denemek hakkı yoktur Uzun Program’da ise, hiçbir eleman zorunlu değildir Yarışmacı, koregrafının istediği gibi oluşturduğu programı sunar Patencinin yapamadığı elemanı yeniden denemek hakkı vardır İkinci ya da üçüncü denemede olsa bile, yarışmacı başarıyla yaptığı elemandan tam puan alır
Bir yarışmanın genel değerlendirmesi, patencilerin bu iki günde elde ettikleri sonuçlara göre yapılır

Yarışmalarda uygulanan kurallar karmaşıktır ve bu kurallar, Buz Pateni’nin evrensel planda en üst organı olan Uluslararası Paten Federasyonu (ISU) tarafından belirlenmiştir ISU’ya üye olan ulusal Federasyonlardan seçilen delegeler tarafından oluşturulan çeşitli teknik komiteler, belirli zamanlarda toplanarak bu spor dalının ilerlemesini sağlayacak yolları tartışırlar Ulusal ya da uluslararası yarışmalar ile dünya çapındaki bütün şampiyonalar, ISU’nun koyduğu kurallara göre yapılır
Kuralların önemli bir bölümü, yarışma sırasında sporcuların yaptığı yanlış hareketlerden hata puanlarının düşürülmesiyle ilgilidir Bir jumptan (atlama) sonra buza elle dokunmak, düşmek, bir spin (dönme) sırasında gereken sayıda dönmemek, havaya sıçrandığı zaman gereken sayıda turu yapmamak yanlış ya da eksik unsurlardır Hakemler, bu eksiklikleri hata puanı olarak değerlendirmek zorundadır Patenci, ne kadar çok hata yaparsa, o kadar çok puan kaybeder


ISU’nun koyduğu kurallara göre düzenlenen yarışmalarda hakem sayısı dokuza kadar yükselebilir Bir yarışmanın puanlamasını yapan hakem paneli (heyeti) 3, 5, 7 gibi tek sayıdan oluşur Avrupa, Dünya Şampiyonaları ya da Kış Olimpiyatları gibi çok önemli yarışmalarda hakem paneli dokuz hakemden oluşur
Puanlama, 6 tam puan üzerinden yapılır


Bir patencinin yarışmada 6 tam puan alması nadir rastlanan bir durumdur Patencinin 6 puan alması, onun programını hiç hatasız, mükemmel bir biçimde sunmuş olması anlamına gelir Hakemler yarışmalarda teknik ve artistik (sunuş) olmak üzere iki tür puan verirler


Teknik puanlar, sporcunun buzda kayma tekniğini, figürlerin iyi yapılıp yapılmadığını ve programının zorluk derecesini değerlendirmek içindir Artistik puanlar da, programın sunulmasını, sporcunun kayışının müzikle uyum içinde olup olmadığını, müzik ve kostüm seçimini ve pistin bütününün kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmeyi amaçlar

Daha kesin ifadeyle, hakemlerin puan verirken göz önüne aldıkları ölçütler şunlardır:

Teknik puanlar:

- Performansın zorluğu
- Farklılık
- Hız
- Programın temiz ve sağlam olması
Artistik puanlar (sunuş puanları):
- Müzikle uyum
- Hızın değişimi
- Buz pistinin tümünün kullanımı
- Müziğe zaman olarak uyum
- Stil ve duruş
- Orijinallik
- İfade