Hicri Takvim ve Hesaplamaları

Hicrî Takvim, Peygamberimiz Hz Hz Muhammed (SAV ) efendimizin Mekke’den Medine’ye hicretini başlangıç kabul eden ve Ay’ın Dünya çevresinde dolanımını esas alan takvim sistemi Hicri Takvim; Hicri Şemsi ve Hicri Kameri Takvim olmak üzere ikiye ayrılır
Hz Muhammed (SAV ) ve beraberindekiler, Safer ayının 27 günü Ebubekir ile birlikte Medine’ye hicret etmek üzere Mekke’den ayrılmış, 4 gece Sevr Mağarası’nda kalmış, 1 Rebiülevvel Pazartesi günü Sevr Mağarasından Medine’ye doğru yola çıkmışlardır 8 Rebiülevvel / 20 Eylül 622 Pazartesi günü Kuba köyüne gelmiş, burada Kuba Mescidi’ni inşa etmiş ve 12 Rebiülevvel Cuma günü Medine’ye doğru hareket etmişlerdir

Hz Ömer zamanında Hicretin 17 yılında alınan bir kararla Hicretin olduğu yıl Hicri Takvimin 1 yılı ve o yılın Muharrem ayı da Hicri Kameri takvimin ilk ayı kabul edilmek suretiyle, o yıl 1 Muharrem’in rastladığı 16 Temmuz 622 tarihi de Hicri Kameri Takvimin başlangıcı olarak kabul edilmiştir Uygulamada Hicri Takvim olarak bu bilinmektedir İslam ülkelerinde kullanılan Hicri takvim Hz Muhammed (SAV )’in MS 622′de Mekke’den Medine’ye hicretiyle başlar


Hicri – Kameri takvim, ayın dünyanın etrafında dönüşüne göre tanımlanır Bir yıl Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade ve Zilhicce adı verilen 12 aydan oluşur Her bir Kameri ay yaklaşık 295 gün sürer ve bir Kameri yıl 354 gün olarak elde edilir Bu nedenle Kameri takvimde 6 adet 29 günlük 6 adet 30 günlük ay bulunur Hangi ayların 29 ya da 30 gün süreceği ayın fazı göz önünde bulundurularak Şeyh ül İslam tarafından belirlenir


Ancak gerçek Kameri ay 295 günden 44 dakika 3 saniye daha uzun olduğundan 12 Kameri ayın belirlediği 354 günlük kuramsal Kameri yıldan 8 saat 48 dakika 36 saniye daha uzundur 30 yılda bu hata 11 gün 0 saat 18 dakika 0 saniye olacağından eşzamanlılığı sağlamak için 30 yıl boyunca 19 adet 354 gün süreli ve 11 adet 355 gün süreli yıl oluşturulur 355 günlük yıllar son aya bir gün ilave edilerek gerçeklenir Böylece eşzamanlık sağlanır ve ancak 2400 yılda bir takvime tekrar 1 gün ilave etmek gerekir
Kameri yılın ortalama vakti günlerin yıllara göre dağılımından (19×354+11 x 355) / 30=354 gün 8 saat 48 dakika olarak hesaplanır Bugün kullanılan güneş yılı yaklaşık 365 gün 5 saat 48 dakika olduğundan Kameri yıl güneş yılından yaklaşık 10 gün 21 saat daha kısadır Buna göre, 1 Kameri yıl güneş yılının 09702 katına, 1 güneş yılı Kameri yılın 10307 katına karşı düşer Ayrıca hicret 15 Temmuz 622′de gerçekleştiğinden, kameri takvimin miladi takvimine göre 621536 yıl kadar faz farkı bulunur Eğer örneğin 1 Ocak 1993′ün hicri takvimdeki karşılığını bulmak istersek yukarıdaki değerlerden (1992-621536) x l0307=14125372 buluruz Hicri takvime göre 1412 yıl geçmiş olduğundan bu tarih hicri 1413 yılına karşı düşer


Hicri takvimin haricinde Osmanlı İmparatorluğunda 1678′den sonra maliye ile ilgili işlerde Rumi takvim de kullanılmaya başlanmıştır Mali yılın başlangıcı 1 Mart olarak kabul edilir Rumi yıl 365 gün olup güneş yılına karşı düşen miladi yıl ile eş uzunluktadır Rumi yıl her 33 yılda 354 gün olan hicri yılı bir yıl geçer Bu farkı gidermek için Rumi yıldan her 33 yılda bir hicret yılı düşülür; buna sıvış yılı denir Her iki takvim arasında ayrıca 13 günlük bir fark bulunur Ayrıca Rumi yıl miladi 584′te başlatıldığından Rumi yılı bulmak için Miladi yıldan 584 çıkarmak gerekir Aylar Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Teşrini-evvel, Teşrini-sani, Kanuni-evvel, Kanuni-sani, Şubat olarak adlandırılır Örneğin Miladi 1 Ocak 1993 tarihi Rumi 19 Kanuni-evvel 1408 tarihine karşı düşer


Osmanlı İmparatorluğunin sonuna kadar mali işlemlerde kullanılan Rumi yıl 1925′te Miladi takvim yılının kabul edilmesi üzerine terk edilmiştir


Artık Yıl



Hicri takvimlerde de miladi takvim gibi artık yıllar mevcuttur 30 yılda yaklaşık 11 günlük bir gerileme yapmaktadır Bu gerilemeyi düzeltmek için 30 yıllık dönemde 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ve 29 yılları 355 gün, diğer yıllar ise 354 gün çekmektedir
Türkiye’de yılbaşı ayının Ocak oluşu 1925, 1 Ocak’ın yılbaşı tatili olması da 1935 tarihindedir

Kameri Yıl



Hicri yıl miladi yıldan ( 3652422 – 354367 =) 108752 gün daha kısa olduğundan aylar da bazen 29 bazen de 30 gün çekmektedir

Miladi Takvime çevirme


Milâdi yıl = “(hicrî yıl x 32/33) + 622″ formülü ile bulunur Örneğin Hicrî 1302, miladi takvimde 1884 yılına karşılık gelir (1302 x 32/33 + 622 = 1262,55 + 622 = 1884,55) Milâdî yılın hicrî yıl karşılığını bulmak için de şu formül kullanılır: Hicri yıl = (milâdî yıl-622) x 33/32, meselâ; (1453-622) x 33/32 = 857
Hicrî yılı Milâdî yıla çevirmek için Hicrî yıl önce 33’e bölünecek, bu bölümden arta kalan sayı dikkate alınmadan bölüm olarak elde edilen sayı Hicrî yıldan çıkartılıp 622 sayısı eklendiğinde Milâdî yıl bulunmuş olacaktır

Hicri Şemsi Takvim



Hicrî Şemsi Takvime Türkiye’de Rumî Takvim de denir Peygamberin Medineye ulaşmak üzere Kuba köyüne geliş günü olan miladi 20 Eylül 622 tarihini, Hicri yıl başlangıcı olarak kabul eden, Arapça’da güneş anlamına gelen Şems kelimesinden de anlaşılacağı üzere, dünyanın güneş etrafındaki dolanımını esas alan bir takvimdir
Rumi takvim Osmanlı İmparatorluğunda miladî tarihiyle 13 Mart 1840 tarihinde kabul edilmiş ve o gün karşılığı olarak Rumî takvimde 1 Mart 1256 günü olarak saptanmıştır Rumî takvim miladî takvim gibi bir güneş yılını esas aldığı için, Rumî takvim Hicrî (Kameri=ay) takviminden farklı olarak miladi yılın sabit olarak 13 gün geride takip etmiştir Rumî yılbaşı olarak 1 Mart günü kabul edilmiştir

Daha sonra Türkiye’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen 26 Aralık 1925 tarihli 698 sayılı kanunla Rumi Takvim yürürlükten kaldırılmış ve 1 Ocak 1926 tarihinden itibaren Miladi Takvim’e geçildi


8 Şubat 1332 R tarihinde alınan bir kararla, Julyen Takvim esaslı Rumî takvim yürürlükten kaldırılarak, yerine Gregoryen tavimi esaslı Rumî takvimi düzenine geçilmiştir Gregoryen takviminde yılbaşı 1 Mart yerine 1 Kanunisanî (Ocak) olup, gün sayısı da 13 gün ileridedir Alınan karar uyarınca 15 Şubat 1332 tarihinden sonra 1 Mart 1333 günü ilan edilerek, aradaki 13 günlük fark ortadan kaldırılmış oldu 1333 yılı teknik olarak sadece 10 ay sürdü ve 31 Kanunievvel (Aralık) 1333 tarihinde sona erdi Bu günü takip eden 1 Kanunisani (Ocak) günü 1334 yılının ilk günüydü


Bunun için hesaplamalarda, 1334 Rumî yılından önceki tarihlerde Miladî yıla çevirim yapmak için gün sayısına 13 gün ilave edilmeli ve ilave edilen gün sayısı ile birlikte Ocak ya da Şubat aylarına tekabül ettiyse, yıl sayısında 585, diğer aylar içinse 584 yıl eklenecektir 1334 Rumî yılı ve daha sonraki tarihler için sadece 584 yıl ilave etmek yeterlidir Gün sayısında değişiklik yapmaya gerek yoktur


İran İslam Devleti’nde hala bir Hicri (Şemsi) takvimi kullanılmaktadır Ülkenin gündemleri bu takvime göre düzenlenir ve resmî evraklarda bu takvim kullanılır