İngiltere,Birleşik Krallık, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı,İskoçya

İngiltere,Birleşik Krallık, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı,İskoçya



İNGİLTERE Resmi adı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı olan İngiltere' ye kısaca Birleşik Krallık da denir Aslında Birleşik Krallık'ta bir bölgenin adı olan İngiltere, ülkemizde yaygın olarak tüm ülkenin adı anlamında kullanılır Ülke, İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda olmak üzere dört bölgeye ayrılır, {bak GALLER; İNGİLTERE Bölgesİ; İskoçya; Kuzey İrlanda) Man Adası ve Channel Adaları (Anglo-Normand Adaları) da İngiltere'nin toprakları içindedir

Doğal Yapı

İngiltere, Avrupa'nın kuzeybatı kıyısında yer alan Britanya adalar grubunun büyük bir bölümünü kaplar Bu adalardan en büyüğü olan Büyük Britanya Adası, en uzak noktalarında kuzeyden güneye yaklaşık 950 kilometredir ve doğudan batıya 450 km genişliğindedir Büyük Britanya Adası üzerinde İngiltere, İskoçya ve Galler bölgeleri bulunur Büyük Britanya'nın kuzey bölümü Herbidler, Ork-ney ve Shetland adalarıyla birlikte İskoçya' dadır Galler, adanın İrlanda Denizi ile Bristol Kanalı arasında İrlanda'ya doğru çıkıntı yapan batı bölümünde yer alır Büyük Britanya'nın geri kalan bölümünü kaplayan İngiltere Bölgesi üç bölge arasında en geniş yüzölçümüne sahiptir Kuzey İrlanda, İrlanda'nın kuzeydoğu köşesindedir Güneyinde İrlanda Cumhuriyeti bulunur
Ülkenin batısında Atlas Okyanusu, doğusunda Kuzey Denizi ve güneyinde Manş Denizi bulunur Batıda İrlanda Denizi ve St George Kanalı ile İrlanda'dan ayrılır

İskoçya'nın kuzeyi genellikle dağlıktır Ülkenin en yüksek noktası olan Ben Nevis Tepesi (1343 metre) buradadır İkinci yüksek bölge de Cambrian Dağları'nın bulunduğu Galler'dedir Buradaki en yüksek nokta 1085 metreyi bulan Snovvdon Dağı'dır 978 metreyi bulan Scafell Pike İngiltere Bölgesi' nin en yüksek noktasıdır Bu tepe yörenin kuzeybatısında yer alan Göller Bölgesi'nde-dir Öteki yükseltiler arasında İngiltere Böl-gesi'nin kuzey yarısında, kuzeyden güneye uzanan Pennine Sıradağları ile İskoçya'daki Güney Uplands sayılabilir Ülkenin geri kalan bölümü genellikle yumuşak eğimlerle alçalıp yükselen düzlüklerden oluşur Ülkenin en düz alanları İngiltere Bölgesi'nin doğu illeri olan Cambridgeshire, Lincolnshire ve Norfolk ile Kuzey Yorkshire'in bazı bölümleridir The Wash Körfezi çevresinde yükseklik deniz düzeyinin altına düşer

En uzun akarsu, Cambrian Dağları'ndan doğan, İngiltere Bölgesi düzlüklerinden geçerek Bristol Kanalı'na dökülen Severn Irmağı' dır İngiltere Bölgesi'ndeki Thames, Trent, Ouse; İskoçya'daki Spey ve Clyde ırmakları öbür uzun ırmaklar arasındadır Clyde, Tyne ve Mersey ırmakları, kıyıları boyunca kurulmuş büyük kentler ve sanayiler nedeniyle tanınırlar

İngiltere'nin iklimi ılımandır Ortalama sıcaklık kışın 4°C-6°C, yazın 12°C-17°C arasındadır Yıllık ortalama yağış 1000 milimetrenin üzerine çıkar
Tarım ülkenin doğal bitki örtüsünü büyük ölçüde değiştirmiştir Geçmişte düzlüklerin büyük bölümü, çoğunlukla meşe ağırlıklı geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlarla kaplıydı Ormanlık bölge hemen hemen tümüyle yok olmuştur Bugün bitki örtüsünü yama biçiminde toprak parçaları, küçük korular, sık çalılıklar ve iğneyapraklı ağaç korulukları oluşturur Fundalıklar ve kırlık alanlar ülke topraklarının üçte birini kaplar; kırlık alanlar daha çok Kuzey İngiltere ve İskoçya bölgelerinin yüksek ve nemli yörelerinde bulunur Hayvan varlığı da insanlardan büyük ölçüde etkilenmiştir Ama hâlâ birçok tilki, porsuk, kakım ve gelincik vardır Ülkede yaşayan öteki hayvanlar arasında keme, sincap, kirpi, köstebek, soreks ve kızıl geyik sayılabilir

Ekonomi

İngiltere küçük olmakla birlikte hammadde yönünden zengin bir ülkedir Özellikle İngiltere Bölgesi'nin kuzey ve orta bölümlerinden
Güney Galler'den ve İskoçya'dan elde edilen kömür oldukça önemlidir Kuzey Denizi'nin doğu bölümünde deniz dibinde değerli petrol ve doğal gaz yatakları vardır
Geniş ölçüde makine kullanılarak yapılan tarım modern ve verimlidir Ama elde edilen ürünler ülkenin kalabalık nüfusuna yetmez Gıda maddeleri denizaşırı ülkelerden getirilir Genel olarak, ülkenin batısında mandıracılık, doğusunda tarım önemlidir En çok arpa, buğday, şekerpancarı ve patates üretilir Gal-ler'de ve İskoçya'daki tepelerde koyun beslenir

Bir adada yaşayan İngiliz halkı tarihlerinin her döneminde deniz ve gemicilikle uğraşmıştır Bunun yanında ülkenin gelişmiş ticareti ve sanayisi başlıca gelir kaynağıdır Bugün, İngiltere'de çalışan nüfusun yüzde 2'sinden azı çiftçilik ve ormancılıkla uğraşır Her 100 kişiden 20'si sanayide çalışır İngiltere'de iş yaşamındaki 21 milyon kişinin 9 milyonu kadındır

İngiltere'nin başlıca sanayileri, metal işleme, makine, metal eşya, elektrik, mühendislik gereçleri, motorlu taşıtlar, gemi yapımı, kimyasal maddeler, kömür, petrol ürünleri, gıda, içecek, dokuma ve giyimdir Eski sanayilerden demir-çelik, gemi yapımı, dokuma ve ağır sanayinin başlıca merkezleri Batı Midlands bölgesi, Manchester, Liverpool, New-castle, Teesside, Glasgovv, Güney Galler ve Kuzey İrlanda'da Belfast dolaylarıdır Gıda, elektronik ve hafif sanayi gibi öbür sanayi kollan geniş bir alana dağılmıştır Londra ve İngiltere Bölgesi'nin güneydoğusu ülkenin başta gelen sanayi merkezlerindendir Öteki merkezler güneybatıda Bristol dolayları, güney kıyısında Southampton ve Kuzeydoğu İskoçya'da Aberdeen'dir

İngiltere'de uçak, uçak motorları ve uzay uyduları üreten çok büyük ve başarılı bir uzay sanayisi de vardır Ayrıca elektronik, plastik, ilaç, çömlek yapımı, cam, kitap ve değerli mücevherlerden iğneye kadar değişik malların üretildiği metal işleme alanlarında önemli bir üreticidir

Nüfus ve Ulaşım

İngiltere kalabalık bir ülkedir Nüfus en yoğun İngiltere Bölgesi'ndedir Burada kilometrekareye düşen insan sayısı yaklaşık 361, İskoçya'da ise yaklaşık 66 kişidir Londra 6 milyondan fazla nüfusuyla ülkenin en büyük kentidir Öteki büyük kentler arasında Birmingham, Glasgow, Leeds, Sheffield, Liverpool, Bradford, Manchester, Edinburgh, Bristol, Coventry ve Cardiff sayılabilir Toplam nüfusun yaklaşık yüzde 92'si kentlerde yaşar

Demiryolları ülkenin büyük bölümünü bir ağ gibi sarar Hizmette olan demiryollarının uzunluğu 16 bin kilometreyi aşar İngiltere'de yaygın bir karayolu sistemi de vardır Toplam 370 bin kilometrelik karayolunun yaklaşık 3000 kilometresi hızlı ulaşımı sağlayan otoyollardır Ülkede 20 milyonun üzerinde motorlu taşıt vardır
İngiltere'nin iç bölgelerinde suyolu taşımacılığı da yapılır 3200 kilometrelik kanal yolunun yalnızca 550 kilometresinde yük taşıyan mavnalar çalışır Geliştirme ve yenileme tasarılarıyla kanalların trafiğe açılmasına çalışılmaktadır

İngiltere'nin birçok önemli limanı arasında en işlek olanı Shetland Adaları'ndaki Sullom Voe'dur Bu limandan Kuzey Denizi yoluyla doğal gaz ve petrol taşınmaktadır Başka önemli limanları Londra, Milford Haven, Tees, Hartlepool, Forth ve Southampton'dur
Londra'da Heathrow dünyanın en işlek havalimanlarından biridir Manchester, Glasgow, Aberdeen, Luton, Birmingham ve Bel-fast'da da büyük havalimanları bulunur
İngiltere, ticaretinin büyük bir bölümünü Avrupa ülkeleriyle yapar İngiliz Uluslar Topluluğu'na bağlı ülkelerle de uluslararası bağlantıları vardır (bak Avrupa TOPLULUKLARI; İngiliz Uluslar Topluluğu)

Yönetim

İngiltere'de yönetim üç ayrı düzeyde örgütlenmiştir En üstte aynı zamanda devlet başkanı olan kral ya da kraliçe bulunur Ardından, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarasından oluşan parlamento ile ülkenin merkezi hükümeti gelir Avam Kamarası'nın üyeleri seçimle işbaşına gelir; Lordlar Kamarası ise veraset ya da atama yoluyla oluşur Lordlar Kamarası'nın yasaları geçici olarak erteleme hakkı vardır Merkezi hükümet ülkenin bütününü ilgilendiren konulardan sorumludur Üçüncü olarak da bölgelerde, illerde ve ilçelerde halk hizmetlerini gören yerel yönetimler vardır Günümüzde kral ya da kraliçe siyasete karışmaz Yönetime ilişkin kararlar onun danışmanları tarafından alınır Bu danışmanların başında başbakan ile hükümette görev alan bakanlar gelir (bak Bakanlar KURULU; Başbakan)

Başbakan ve bakanlar iktidardaki siyasi partinin üyeleridir (bak SİYASAL PARTİLER) Hükümet Avam Kamarası'nda oyçokluğuna sahip olduğu sürece ülkeyi yönetebilir Avam Kamarası en az beş yılda bir seçildiği için, o dönemin hükümeti ülke halkının desteğine dayanır Bu parlamenter demokrasidir (bak DEMOKRASİ; PARLAMENTO)
Savunma ya da ülkeyi olası bir savaşa karşı hazırlama, İngiliz Uluslar Topluluğu'na ve dışişlerine ilişkin konular merkezi hükümetin görevleri arasındadır Ayrıca ticaret, tarım, iş bulma, sağlık, emeklilik ve eğitim gibi konular da merkezi hükümeti ilgilendirir Tüm bu görevler için para gerekir Devlet harcamalarını karşılayacak verginin toplanması da merkezi hükümetin sorumluluğu altındadır

Yerel yönetimler, yerel seçimle işbaşına gelen meclislerden ve halkın yerel düzeyde gereksindiği hizmetleri sağlamak üzere çalıştırılan ücretli memurlardan oluşur Bu hizmetler konut, eğitim, karayolu bakımı, planlama ve toplumsal hizmetleri içerir Yerel yönetimin yetkileri ve görevlerini parlamento belirler ve bu hizmetler için gerekli paranın bir bölümü merkezi hükümetten sağlanır Yerel yönetimlerin örgütleniş biçimi bir bölgeden öbürüne farklılık gösterir (bak SİYASAL VE
YEREL YÖNETİM)

İngiltere'nin:

RESMİ ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı

YÜZÖLÇÜMÜ: 244100 km2

NÜFUS: 57006000 (1988)57533000(1991)

YÖNETİM: İki meclisli meşruti monarşi(Anayasal krallık Parlamento, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası'ndan oluşur)

BAŞKENT: Londra (Edinburgh, İskoçya'nın; Cardiff, Galler'in ve Belfast, Kuzey İrlanda'nın başkentidir)

DOĞAL YAPI: İskoçya ve Galler genellikle dağlık ya da tepeliktir İngiltere Bölgesi'nin büyük bölümü alçaktır En yüksek dağ İskoçya'da Highlands'in batısındaki Ben Nevis'tir; en uzun ırmak Bristol Kanalı'na dökülen Severn Irmağı'dır; en büyük göl ise Orta iskoçya'nın batısındaki Loch Lomond'dur

BAŞLICA ÜRÜNLER: Kömür, demir-çelik, doğal gaz, sanayi, şüt, tarım, hayvancılık ürünleri

YURTDIŞINA SATILAN BAŞLICA ÜRÜNLER: Makine, taşıtlar, uzay donanımı, kimyasal maddeler, elektrik ve elektronik donanım, petrol, dokuma ve giyim

ÖNEMLİ KENTLER: (1989): Londra (6756000), Birmingham (992000), Leeds (712000), Glasgovv (696000), Sheffield (527000), Bradford (468000), Liverpool (466000), Manchester (444000), Edinburgh (433000), Bristol (373000)

EĞİTİM: 5-16 yaşları arasında zorunludur

1979'dan beri iktidarda olan Muhafazakâr Parti ve Başbakan Margaret Thatcher 1989'da yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ciddi bir yenilgiye uğradı İşçi Partisi Muhafazakâr Parti'nin önüne geçerken, Yeşiller de yüzde 15 oy aldı Bu sonuç öbür partilerin de çevre sorunlarına daha fazla eğilmelerine neden oldu İşçi Partisi'nin başarısının altında, geleneksel politikalarından vazgeçerek dünyadaki değişimlere uygun yeni politikalar benimsemesi yatıyordu Muhafazakâr Parti' nin başarısızlığı ise serbest piyasa reformlarına dayalı ekonomik politikalarda, halkın hoşnutsuzluğuna karşın direnmesinden kaynaklanıyordu

Partisi içinde gerekli desteği bulamayan Thatcher Kasım 1990'da görevinden ayrıldı Yerine John Majör seçildi Thatcher hükümetini güç durumda bırakan üç önemli sorun vardı: Gittikçe kötüleşen ekonomik durum, halkın şiddetli tepkisine neden olan baş vergisi ve İngiltere ile Avrupa'nın gelecekteki ilişkileri konusunda Muhafazakâr Parti içindeki görüş ayrılıkları

Nelson Mandela'nın 1990'da serbest bırakılmasının ardından, İngiltere Güney Afrika'ya karşı uygulamakta olduğu ekonomik yaptırımlara son verdi Doğu Avrupa'daki demokratik değişimleri de destekleyen İngiltere, savunma giderlerini kısmaya ve Almanya'daki asker sayısını azaltmaya karar verdi

1991'de Başbakan John Majör Muhafazakâr Parti'nin halk arasındaki saygınlığını artırmaya çalıştı Majör, Thatcher'dan oldukça zor sorunlar devralmıştı Yürürlükte kalacağı iki yıl süresince baş vergisinin doğurduğu tepkileri en aza indirme sorunu gündemdeydi Sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesinin yarattığı tepkilerin yatıştırılması ve ekonominin yeniden sağlığına kavuşturulması gerekiyordu Majör ayrıca, Thatcher'ın Avrupa Toplulukları (AT) konusunda izlediği uzlaşmaz tutumun yarattığı sorunları da çözmek zorundaydı Aralık 1991'deki Maastricht Doruğu'nda Majör İngiltere lehine ödünler koparmayı başardı ve AT ile gerginliği yumuşattı Körfez Savaşı sırasında İngiltere bölgeye 45 bin asker göndererek Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) ardından ikinci sırayı aldı

Nisan 1992'deki seçimleri, birçok siyasal gözlemcinin beklentisinin tersine, Muhafazakâr Parti kazandı Ekonomik durgunluk 1992'de de sürdü Faiz oranları yükseldi İşsizlik oranı yüzde 10'un üzerindeydi Avrupa' daki para bunalımı İngiltere'yi de etkiledi Sonunda, İngiliz Sterlini, Ekim 1990'da katıldığı Avrupa Para Sistemi döviz kuru mekanizmasından Eylül 1992'de ayrılmak zorunda kaldı Kasımda parlamentoda yapılan oylamada hükümetin Avrupa politikası yalnız üç oy farkla onaylandı İngiltere Ocak 1993'te, ABD ve Fransa'nın yanı sıra, Birleşmiş Milletler kararlarına uymadığı gerekçesiyle, Irak'ın havadan bombardımanına katıldı

1992 İngiliz kraliyet ailesi için kötü bir yıl oldu Prens Andrevv eşinden ayrılırken, Prens Charles ile Prenses Diana'nın ayrı yaşayacakları açıklandı Prenses Anne de eşinden ayrılıp yeniden evlendi Kasımda çıkan bir yangında ise Windsor Şatosu büyük hasar gördü