Hane

Hane


HANE a (fars hane)

11 Ev, konut: Yetmiş haneden oluşan bir köy

—2 Bir evde yaşayanlar, ev halkı: Hanesi çok kalabalık, kazancı yetmiyor

—3 Bir bütünü oluşturan bölümlerden her biri, bölük, göz: Dama tahtasının haneleri

—4 Arit Bir sayılama sisteminde her sayı grubunun, sağdan sola doğru kuvvetine göre yerini belirleyen sıra (basamak da denir)

II Bir adla birlikte "yer" kavramı taşıyan kimi bileşik sözcüklerin oluşumunda yer alır (Bugün bu tür sözcükler ev'le oluşturulmaktadır -> ev): Pastane (pasta hane), postane (posta hane), eczane (ecza hane), hastane (hasta hane), kütüphane, hapishane, rasathane, nezarethane, balıkhane, tophane, yazıhane, muayenehane vb

—Esk Hane-baz evle kumar oynayan; oyunda evine kadar her şeyini yitirmeyi göze alan kumarbaz, batasıya oynayan kumarbaz

|| Hane-be-duş, evi sırtında

|| Hane-berduş, evi omuzunda, yersiz, yurtsuz, başıboş, serseri: "Ben esasen hane-berduş sayılırım" (Neyzen Tevfik)

|| Hane -berendaz, yuva, ev yıkan

|| Hane-dar, aile reisi, vekilharç

|| Hane-lüruş, ev komisyoncusu, simsar

|| Hanegîr, bir yeri kendine mekân sayan

|| Hane-harab, evi yıkılmış, evsiz barksız

|| Hane-huda, ev sahibi

|| Hane-hudayi, ev sahipliği

|| Hane -küş, mirasyedi

|| Hane-nişin, evine bağlı, evcil

|| Hane-perdaz, ev yapan,

|| Hane -perver, evde yetişmiş; dünyayı tanımayan; gözü açılmamış

|| Hane-perveri, evde yetişme || Hane-suz ev yıkıcı; gözü dışar-da || Hane-zad, köle ya da cariyenin evde doğmuş çocuğu

|| Hane-i ayine, her yanı ayna ile kaplanmış oda ya da salon

|| Hane-i ferda, öbür dünya, ahiret || Hane -i gül, bu dünya

|| Hane-i Huda, Kâbe

|| Hane-i zer, güneş; dördüncü kat gök || Hane-i zerin, güneş, yıldızlar, sekizinci kat gök

—Ed Divan şiirinde (şarkı, murabba) ve halk edebiyatında (koşma vb) beyitlerden kurulu nazım türlerinde her bende verilen ad (Bk ansikl böl)

—¡stat Hane halkı, kendilerini bir araya getiren bağ ne olursa olsun, başlıca oturma yeri olarak aynı konutu paylaşan birden çok ya da bir kişiden oluşan basit nüfus birimi (Gerektiğinde bir kişiden bile oluşan alelade hane halklarına karşılık, sürekli oturdukları yer bir topluluk içinde bulunan kimseleri tepsayan kolektif hane halkları gösterilebilir: dinsel bir topluluğun üyeleri, düşkünler yurdundaki yaşlı kimseler, huzur evindekiler vb gibi)

—Kur tar Hane-i baziyan -> doğancı

|| Hane-i has, Osmanlı sarayında Enderun' un çok önemli kuruluşlarından Hasoda' nın bir başka adı (Bu terim, genel olarak yazışmalarda kullanılırdı)

|| Hane-i hassa, Topkapı sarayinda Hz Muhammet ve öteki islam büyüklerinin kullandıkları eşyanın saklandığı oda (Bu dairede Hz Muhammet'in hırkasının durduğu özel yere Hırka-i saadet denir)

|| Hane-i hassa ağaları, Topkapı sarayinda kutsal emanetlerin bulunduğu Hane-i hassa'nın hizmetinde çalışan görevliler

|| Hane-i hassa anahtar ağası, kutsal emanetlerin saklandığı dairenin hizmetinde çalışan görevlilerin başı (Öteki odalardan Hane-i hassa hizmetine yükselenler, Hane-i hassa anahtarını taşıyan bu görevliye törenle teslim edilirlerdi Buyruğunda çalışanların her davranışından sorumlu olan ağa, yerine göre onları ödüllendirir ya da cezalandırırdı)

|| Hane-i kebir -