Su Azsa Gelecek de Az

Su azsa gelecek de az
İklim değişikliği, kentleşme ve plansız tarım nedeniyle dünyayı tehdit eden su krizi; sağlık, kalkınma ve toplumsal eşitliği doğrudan etkileyen çok katmanlı bir soruna dönüşüyor Türkiye de kişi başı yıllık su miktarıyla “su stresi” yaşayan ülkeler arasında Uzmanlara göre, sürdürülebilir bir gelecek için teknoloji, suyu tüketen değil, koruyan bir aktöre dönüşmeli

Ayça Ceylan
Su azsa gelecek de az

Su hem yaşamın kaynağı hem de gezegenin döngüsel hafızasıdır Ancak bugün, bu temel unsur ciddi bir tehdit altında İklim değişikliği, kentsel büyüme ve plansız tarımsal faaliyetler su kaynaklarını hem fiziksel hem de erişilebilirlik açısından zorluyor Su krizi, artık yalnızca bir çevre sorunu değil; kalkınma, sağlık, ekonomi, toplumsal eşitlik ve barış meselelerini doğrudan etkileyen çok katmanlı bir gerçeklik

Günümüzde çoğu ülke su kaynakları üzerinde benzeri görülmemiş bir baskı oluşturuyor Küresel nüfus hızla artıyor ve tahminler, mevcut uygulamalarla dünyanın 2030 yılına kadar öngörülen talep ile mevcut su arzı arasında yüzde 40’lık bir açıkla karşı karşıya kalacağını gösteriyor Dünya Bankası’nın verilerine göre 2050 yılına kadar 10 milyar insanı beslemek, tarımsal üretimde yüzde 50’lik bir artış ve su tüketiminde yüzde 15’lik bir artış gerektirecektir Artan bu talebin yanı sıra, kaynak dünyanın birçok yerinde zaten kıttır



Tahminler, dünya nüfusunun yüzde 40’ından fazlasının su kıtlığı çeken bölgelerde yaşadığını ve dünya GSYİH’sinin yaklaşık dörtte birinin bu sorunla karşı karşıya olduğunu göstermektedir 2040 yılına gelindiğinde, her dört çocuktan birinin aşırı su kıtlığı yaşayan bölgelerde yaşayacağı tahmin edilmektedir Birleşmiş Milletler’in 2024 verilerine göre, dünya genelinde 22 milyar insan güvenli içme suyuna, 34 milyar insan güvenli sanitasyona ve 17 milyar insan evde temel hijyen hizmetlerine erişemiyor 2030 itibarıyla 700 milyon kişinin yoğun su kıtlığı nedeniyle yaşadığı yeri terk etmek zorunda kalacağı öngörülüyor Su güvenliği, günümüzde birçok ülke için büyük ve sıklıkla büyüyen bir sorundur

TEKNOLOJİ VE SU
İklim değişikliğinin şekillendirdiği bir dünyada, artan su rekabeti yalnızca tarım ve sanayiyle sınırlı değilteknoloji sektörü de önemli bir su kullanıcısına dönüştü Özellikle veri merkezleri ve yapay zekâ sistemleri, yalnızca enerji değil, aynı zamanda ciddi miktarda tatlı su tüketiyor “Yapay Zekâyı Daha Az ‘Susuz’ Hale Getirmek” isimli makalede yapay zekâ destekli bir sohbetin, veri merkezlerinin soğutulması sırasında yaklaşık bir su şişesi kadar suya denk geldiği iddia ediliyor Bu tüketim, sunucuları serin tutmak için buharlaştırılan sudan kaynaklanıyor Dijital veri üretiminin hızla arttığı bu çağda, teknoloji sektörünün su ayak izi de görünür şekilde büyüyor

Ancak bu tablo yalnızca bir uyarı değil, aynı zamanda bir fırsat Yapay zekâ; akıllı su yönetimi, sızıntı tespiti, tarımda hassas sulama ve kentsel altyapı verimliliği gibi alanlarda suyu korumada güçlü bir araç olabilir



Bugün ihtiyaç duyulan şey; teknoloji üreticileri, kamu kurumları ve yatırımcıları bir araya getiren vizyoner bir dijital su ekosistemi oluşturmak Doğru kullanıldığında teknoloji, yalnızca bir tüketici değil; gezegenin su döngüsüne katkı sunan bir müttefik olabilir Geleceğin yapay zekâsı, suyu koruyan bir sezgiyle kodlanmalı

TÜRKİYE SU STRESİ YAŞIYOR
Su miktarına göre ülkeler sınıflandırıldığında yılda kişi başına düşen ortalama kullanılabilir su miktarı bin m3’ten az olan ülkeler “su fakiri”, 2 bin m3’den az olan ülkeler “su azlığı”, 8-10 bin m3’ten fazla olan ülkeler ise “su zengini” olarak kabul edilmektedir Ülkemizde kişi başına yıllık 1566 m³ kullanılabilir su miktarıyla su stresi yaşayan ülkeler arasında yer alıyor Yıllık toplam su potansiyeli yaklaşık 112 milyar m³ WWF‑Türkiye verilerine göre, ülkemizde su kaynakları ile nüfusun coğrafi dağılımı arasında ciddi bir dengesizlik mevcut: Nüfusun yüzde 28’i Marmara Bölgesi’nde, ancak bu bölge Türkiye’nin toplam su akışının yalnızca yüzde 4’üne sahip Meriç, Ergene, Gediz, Büyük Menderes, Akarçay, Konya ve Asi Nehri havzalarında yüzey ve yeraltı suyu kullanımı, bu kaynakların kendini yenileme kapasitesini aşmış durumda Bu durum hem havzalar üzerindeki baskıyı artırıyor hem de doğal ekosistemler için büyük bir tehdide dönüşüyor

Su sadece bir kaynak değil, yaşamsal bir bağlantıdır Temas ettiği her varlıkla bir hafıza oluşturur Şimdi bize düşen, bu hafızayı koruyacak sistemleri kurmak Suyu tüketilecek değil, birlikte yaşanacak bir varlık olarak görmek Çünkü geleceğimiz suya bağlı!



SU DİPLOMASİSİ ZORUNLULUĞU
Bugün 148 ülke, toplam 276 sınıraşan havzayı paylaşıyor ve bu havzalar küresel tatlı su akışının yüzde 60’ını oluşturuyor Ayrıca 25 milyar insan, çoğu sınır ötesi olan 300 yeraltı su sistemine bağımlı Su kaynaklarının parçalanmış yapısı, ulusal ve uluslararası işbirliğini kaçınılmaz kılıyor Su diplomasisi, sadece çatışmaları önlemek için değil, ortak refah ve barış inşası için de temel bir araç haline gelmeli

KENTSEL SU YÖNETİMİ: KAYIPLARIN ÖNÜNE GEÇMEK
Kentlerde etkili su yönetimi için altyapı yatırımları ilk sırada yer alıyor Kaçakları önleyen sızdırmaz boru sistemleri, akıllı sayaçlar, gri su geri kazanımı, yağmur suyu hasadı gibi teknolojiler kayıpları azaltmak için kritik Kurakçıl bitkilerle düzenlenen peyzaj uygulamaları ve su ayak izine göre kent planlaması, su tasarrufunun yeni kriterleri haline gelmeli