Hesap Planına Uyulmaması ve özel Usulsüzlük Cezası

Hesap planına uyulmaması ve özel usulsüzlük cezası


Vergi Usul Kanunu'nun "Muhasebe Usulünü Seçmekte Serbestlik" başlıklı 175 maddesine göre;


"Mükellefler bu kısımda yazılı maksat ve esaslara uymak şartiyle, defterlerini ve muhasebelerini işlerinin bünyesine uygun olarak diledikleri usul ve tarzda tanzim etmekte serbesttirler Ancak, Maliye Bakanlığı; muhasebe standartları, tek düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bunları mükellef, şirket ve işletme türleri itibariyle uygulatmaya ve buna ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir


Ticaret Kanununun ticari defterler hakkındaki hükümleri mahfuzdur


Maliye Bakanlığı, muhasebe kayıtlarını bilgisayar programları aracılığıyla izleyen mükellefler ile bu bilgisayar programlarını üreten gerçek ve tüzel kişilerce uyulması gereken kuralları ve bilgisayar programlarının içermesi gereken asgarî hususlar ile standartları ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir"


Bu çerçevede, Muhasebe bilgilerinin sunulduğu mali tabloların bütün işletmeler tarafından aynı prensipler ışığında düzenlenerek ilgililere sunulması, sunalan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilir niteliği ile gerçek durumu yansıtmasının sağlanması, işletmelerde denetimin kolaylaştırılması gayesi için düzenlenen Tek Düzen Muhasebe planı 01011993 tarihinden itibaren uygulanmaktadır


Bu tarihten önce hazırlanan, bilançolar ve gelir tablolarının aynı prensipler çerçevesinde hazırlanmaması dolayısıyla bu tabloları yorumlamak, işletme ile ilgili bilgi edinebilmek ve işletmeleri birbirleri ile mukayese edebilmek zordu


Vergi Usul Kanunu'nun "Özel Usulsüzlükler ve Cezaları" başlıklı 353 maddenin 6 fıkrasında ise, Vergi Usul Kanununa göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve malî tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara verilecek özel usulsüzlük cezası belirtilmektedir Buna göre 442 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğine göre 112015'den itibaren 4800, - TL Özel Usulsüzlük Cezası kesilecektir

Danıştay 4 Dairesinin 17021998 tarih ve E: 1997/1182, K: 1998/565 sayılı kararında (Kaynak : Kazancı İçtihat Bilgi Bankası) "213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 353 üncü maddesinin 6 numaralı bendinde, bu kanuna göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesileceği öngörülmüştür Bu madde uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi için öncelikle muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslara uyulmadığı hakkında hukuken geçerli bir tespitin bulunması, beyanname eki tabloların hangi yönlerden standarda uygun olmadığının açık bir biçimde ortaya konulması gerekmektedir Olayda ise böyle somut bir tespit olmayıp, sadece 1 nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğindeki usul ve esaslara uyulmadığı belirtilerek özel usulsüzlük cezası kesilmiştir Bu durumda: özel usulsüzlük cezasının kesilmesini öngören ve bu cezanın kesilmesine ilişkin koşulları düzenleyen yasa hükmünde belirtilen unsurlar uyuşmazlık konusu olayda bir arada gerçekleşmediğinden, idari cezalar için de geçerli olan "cezayı gerektiren fiilin tüm unsurları tamam olmadan failin cezalandırılamayacağı" genel ilkesi karşısında cezanın kesilmesi mümkün değildir Buna rağmen özel usulsüzlük cezasına yönelik davayı reddeden mahkeme kararında isabet görülmemiştir" hükümleri bulunmaktadır


Sonuç olarak;

Tek düzen hesap planına ve malî tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara özel usulsüzlük cezası verilebilecektir, ancak özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi için öncelikle muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslara uyulmadığı hakkında hukuken geçerli bir tespitin bulunması gerekmektedir

Rüknettin KUMKALE