Bahçecilik, Bahçecilik Hakkında Bilgi, Bahçe Düzenlenmesi

BAHÇECİLİK



Bahçecilik,meyve,sebze,süs bitkileri ve şifalı bitkilerin yetiştirilmesi,bakımı ve bu bitkilerin yetişme yeri olan bahçenin düzenlenmesiBahçe düzenlenmesi,bitkilerin çevreyle uyumlu bir bütün oluşturması açısından peyzaj mimarlığıyla ilişkilidir

Evlerin yanında kurulan bahçeler gözden uzak,güzel ve dinlendirici bir köşe yarattığı gibi,gerek duyulan bazı besin maddelerini de sağlarayrıca bahçenin bakımıyla uğraşmanın verdiği rahatlık duygusu insanı dinlendirirBahçe bitkilerinin çoğu doğal ortamlardan son derece farklı koşullarda yetiştirilirbunlar birkaç kuşak boyunca özel olarak ayıklanıp elde edilmiştirBu bakımdan ,bahçecilikte bitkilerin doğal olarak yetişen zararlı otlardan korunması ,bilimsel verilere ve yerel koşullarda kazanılmış deneyimlere dayanması büyük önem taşır

Küçük ev bahçeleri 19yüzyılda yaygınlaştıBu dönemde özel bitkiler ve çiçekler giderek daha çok ilgi uyandırmaya başladıYetiştiriciler uzmanlaşmaya,alışılmadık bitki türleri üretmeye ve bunlarla sergilerdeki yarışmalara katılmaya yöneldilerGünümüzde özel bahçeler küçülerek daha değişik biçimler almıştırEvleri çevreleyen bahçelerin yanı sıra,pencerelerin dışına konmuş sandıklardan ya da pencerenin içine dizilmiş berkaç saksıdan oluşan bahçelerden de söz etmek olasıdırÇalışmayı kolaylaştırıcı aletler,bitki fizyolojisiyle,zararlı ot ve böcek mücadelesiyle ilgili yeni buluşlar,bahçeciliğin hem bir meslek,hem de bir hobi olarak yaygınlaşmasını sağlamıştır

Bahçelerin biçimleri,düzenlenişleri ,konumlarına ve yetiştirilen bitkilere göre değişirTasarımı iyi yapılmış bir çiçek bahçesi,renk ve biçim karşıtlıklarından ve karışımlarından oluşurDoğal bir kayalık ortamın yaratıldığı kaya bahçelerinde çiçek ve çimenin yanı sıra ,kurakçıl bitkiler önem kazanırHavuz,akarsu,kaynak ve gölçüklerden yararlanılan su bahçelerinde,nilüfer gibi bazı su bitkileri ,su kenarlarındaysa nemli koşullarda yaşayabilen çeşitli bitkiler yetiştirilirÇatı bahçeleri ve evlerde bitki yetiştirme,kentleşmeyle birlikte gittikçe yaygınlaşmıştır

Ilıman iklim kuşağındaki bahçelerde,tropik bölgelerde bulunanlara oranla daha çok bitki çeşidi vardır ve daha başarılı sonuçlar alınırSınırlı sayıda otsu bitkinin yetiştirilebildiği tropik bahçelerin başlıca çeşitleri çiçek açan ağaçlar,fundalar ve tırmanıcı bitkilerdirSebze ve şifalı ot bahçeciliği ise çiçekcilik gibi,pazarlamayla yakından ilişkilidir

Bahçecilikte üretim,bitkilerin sürekli denetim altında tutulması temeline dayanırAmaç,bitkiyi üretirken ana özelliklerini de korumaktırÜretme,tohum kullanarak eşeyli yoldan yapılabileceği gibi,çelikleme,daldırma,aşı ve doku kültürü gibi yöntemler kullanarak eşeysiz yoldan da yapılabilir

Yeni bitkilerin yetiştirilmesinde tohum kullanımı çok yaygındırUcuz olması,kolay taşınıp saklanabilmesi ,uzun süre canlılığını koruması ve hastalık taşımayan bitki elde edilmesi,tohumun üstünlükleridirYeni bitkinin gelişmesi için uzun bir süre beklenmesi,istenmeyen heterozigot tohum kullanma olasılığı ve bu nedenle ana bitkide görülmeyen çekinik (resesif) özelliklerin ortaya çıkması ,tohumla üretmenin sakıncalarıdırAncak üretim aşamasında ayıklama yöntemleri kullanılarak son sakınca giderilebilir

Eşeysiz üretim,bitkilerin kendi doku ve parçalarını yenileyebilmesi temeline dayanırBu yöntemle gelişmiş bir bitki,değişime uğramadan ,sonsuz sayıda,daha hızlı ve kolay üretilebilir

Birçok bitki köksap,soğan,yumru,dal,gövde ya da kök gibi farklılaşmış bölümlerinden doğal olarak çoğalabilirKök,dal ve sürgün gibi yenilebilir bölümleri bitkiden ayırmadan üretmeye "daldırma" bitkiden ayırarak üretmeye "çelikleme" denirÇelikleme bahçecilikte yaygın biçimde kullanılan bir yöntemdirAşı,hastalığa dayanıklı,sağlam ve verimli bitkiler elde etmek için kullanılır

Bahçecilikte başarı çevre koşullarının denetlenmesi ölçüsünde artarDenetlenecek etkenlerin başında ısı,ışık,toprak ve su gelir

Isı bitkiye sarılan saydan örtülerle,toprağın yüzeyine serilen ve malç denen saman,küspe gibi organik ,plastik gibi yapay örtülerle denetlenebilir:seralarda istenen düzeyde tutulabilir

Işığın bitki yaşamındaki önemi büyüktürFotosentez için gerekli enerjiyi sağlamasının yanı sıra,çiçeklenme ,tohum gelişimi gibi üreme etkinliklerini de belirlerBirçok bitki için ışık alma süresinin uzunluğu ya da fotoperiyodizm çok önemlidirBitkinin yetişme yeri,ışıklanma özellikleri göz önünde tutularak seçilirAyrıca bitki dağılımı ve yoğunluğu da gerektiği kadar ışık almada etkilidirSeralarda yapay ışıktan yararlanılabilirse de,bu yöntem ancak değerli ürünler için ekonomiktir

Bitkiyi sıkıca bağlayarak istenen biçimlere sokma ve budama,bahçecilikte iki önemli tekniktirGenellikle birlikte kullanılan bu teknikler,kurtbağrı gibi çit bitkilerinde ya da Japonların geliştirdiğ ve bonsai denen cüce ağaçlarda ilginç sonuçlar doğururÇalılar budamadan sonra da daha çok çiçek ,ağaçlar da genellikle daha iri ve daha bol meyve verilebilir

Tomurcuklanma,çiçeklenme,meyve verme ve büyümede uyarıcı işlev gören bitki hormonları (oksinler) kullanılarak bitkinin gelişimi yönlendirilebilirMeyvenin olgunlaşma sürecini geciktirmede ya da hızlandırma da kimi hormonlar ve kimyasal maddeler kullanılır

Bahçecilikte toprağın verimliliği ve fiziksel yapısı sürekli denetlenirBitkilerin büyümesi için gerekli olan 16 mineralden 13'ü toprakta bulunurBitki karbon,oksijen ve hidrojeni hava ve sudan alırToprakta bitkinin yararlanabileceği bileşikler biçiminde azot,fosfor,potasyum,kalsiyum,magnezyum,sülfür ve eser miktarda başka elementler bulunurEksilen elementler gübre halinde toprağa katılır ya da doğrudan bitkinin üzerine püskürtülür

Kaynak:AnaBritannica cilt 4 sayfa 147 frmsinsinet için derlenmiştir

Asit ya da alkali topraklar da bitkiyi etkilerAşırı asit ya da alkali toprak,bitkinin ölümüne neden olurken,ara değerler,az ya da çok beslenme koşullarını etkilerGenellikle bitkiler nötr (pH 7) ve nötre yakın değerdeki toprakları yeğlerİdeal bahçe toprağı,bitkilerin yetişmesine uygun bir asitlik ya da alkalilik değeri sağlayan kil ve kum karışımından oluşur ve yüksek oranlarda organik madde içerir

Bahçecilikle uğraşırken bitki için yaşamsal önem taşıyan suyun denetlenmesi de zorunludurEn uygun sulama yöntemleri ,borularda taşınan basınçlı suyun damlalar biçiminde bitki ve toprağa serpilmesini sağlayan yağmurlama ve toprak altına döşenen borularla yapılan toprak altı sulamadırSon zamanlarda ince plastik borularla,her bitki dibine sürekli ve ağır biçimde su akıtma yöntemi de kullanılmaktadırSuyun toprakta kalma süresi,ve ağır biçimde su akıtma yöntemi de kullanılmaktadırSuyun toprakta kalma süresi,toprağın geçirgenliği ya da suyu tutma yeteneğiyle doğrudan ilişkilidir

Bitkilerde virüs,bakteri,mantar,zararlı bitkiler,böcek,kuş ve hayvanların neden olduğu hastalık ve zararlar çok çeşitlidirBu zararlar üç kategoride denetlenirBitki patolojisi,entomoloji ve zararlı ot savaşıGeliştirilen farklı yöntemler içinde kimyasal zehirlerin kullanımı,hastalığa dayanıklı bitki yetiştirme ve zararları öldüren doğal koruyuculardan yararlanma sayılabilir

Süs bitkileri bahçeciliği ağaç,çalı,soğanlı bitkiler gibi peyzaj mimarlığında kulllanılan bitkilerin ve çeşitli çiçeklerin yetiştirilmesidirÇiçekçilik ,saksı bitkilerinin ve çiçeği için yetiştirilen başka bitkilerin üretilmesi ,düzenlenmesi ve pazarlamasıdırPeyzaj mimarlığı bitkiyi,açık alanları düzenlemede estetik ve işlevsel bir öğe olarak ele alırMeyve ağaçları,çokyıllık ya da lale gibi soğanlı bitkiler,güller ,süs bitkisi olarak kullanılan ağaç ve çalılar çoğu kez fidanlıklarda yetiştirilirsonra buradan alınarak asıl dikilecekleri yerlere taşınır

Kaynak:AnaBritannica cilt 4 sayfa 147 frmsinsinet için derlenmiştir